Woke-ið lifir! Bjarni Snæbjörnsson skrifar 3. mars 2025 13:32 Góðu fréttir helgarinnar eru líklega þær að Diljá Mist Einarsdóttir var ekki kosin varaformaður Sjálfstæðisflokksins. Hingað til hef ég ekki gefið Diljá mikinn gaum, né hennar verkum í pólitík, þar sem ég á almennt litla samleið með flokknum hennar. En Diljá fangaði athygli mína í fyrsta skipti núna vegna fyrirsagnar þar sem vitnað er í framboðsræðu hennar þar sem hún sagði „woke-ið er búið“. Líklega var það markmið hennar að ná athygli fólks með þessum orðum. Ég hlustaði því á alla ræðuna (ræða hefst 4:14:30) og ég get ekki orða bundist. Í máli hennar stendur ekki steinn yfir steini því hún virðist ekki skilja að hún á sjálf „woke“ mikið að þakka. Heimur kjaftæðisins Talið er að uppruni orðsins „woke“ eigi sér rætur að rekja til réttindabaráttu svartra í Bandaríkjunum í upphafi síðustu aldar. Í dag er merkingin sú að woke-manneskja sé upplýst og meðvituð um félagslegt óréttlæti og kynþáttamisrétti. Að vera „woke“ þýðir því einfaldlega að láta sér annt um velferð annarra, með öðrum orðum að hafa samkennd með þeim sem minna mega sín í samfélaginu. Í samhengi allrar ræðunnar er áhugavert að Diljá hafni þessari hugmynd á sama tíma og hún talar um hvernig Sjálfstæðisflokkurinn var í samstarfi með „römmum afturhaldsöflum“ í ríkisstjórn síðustu tvö tímabil. Þetta „afturhald“, sem Diljá Mist uppnefnir sem svo, var þó ekki meira en það að ríkisstjórnin kom í gegn gríðarlega mikilvægum mannréttindamálum, eins og lögum um kynrænt sjálfræði sem skiptu miklu máli fyrir lítinn en mjög jaðarsettan hóp af hinsegin fólki. Þessi lög gerðu það að verkum að Ísland komst í fararbrodd hvað varðar lagaleg réttindi hinsegin fólks á heimsvísu. Í ræðu sinni talaði Diljá einnig um hvernig hún heyrði á fundum um allt land með fólki úr Sjálfstæðisflokknum hvort „væri ekki komið nóg af öllum þessum konum, hvar myndi þetta enda?“ og að hún hafi þá svarað að „í flokknum er fólk metið út frá verðleikum, ekki út frá kyni eða einhverju öðru.“ Hún hlaut lófaklapp fyrir vikið. Undir lok ræðunnar segir Diljá: „Ég ætla að fá að tala hreina íslensku. Heimur kjaftæðisins, hann er að baki. Heimurinn þar sem að verðleikar skipta engu máli, hann er farinn. Heimurinn þar sem allt er lygi, hann er horfinn. Með öðrum orðum; woke-ið er búið“. Enn buldi lófaklapp í salnum. Heimur lyga Staðhæfingar Diljár halda engu vatni. Lof mér að tala hreina íslensku; Ef ekki væri fyrir woke-fólk byggju konur við mun meira félagslegt og lagalegt óréttlæti. Ef woke-ið væri búið fengju konur færri tækifæri því fólk væri metið út frá kyni eða einhverju öðru. Ef woke-ið væri búið fengi jaðarsett fólk enn færri tækifæri, óháð verðleikum sínum. Það er woke-fólki að þakka að enn er barist fyrir jöfnum rétti allra hópa í íslensku samfélagi. Ef ekki væri fyrir woke-fólk væri ekki möguleiki fyrir Diljá, sem konu, að bjóða þig fram í varaformann stjórnmálaflokks. Það er woke-fólki úr kvenréttindabaráttu Íslands og heimsins alls að þakka að hún fái að vera stjórnmálakona og hafi jöfn lagaleg réttindi á við karlmenn. Diljá segir að heimur lyga sé horfinn, en í ræðu sinni sýnir hún og sannar að hún sjálf vilji halda lygunum á lofti. Hún hyglir í raun heimi kjaftæðisins, sem hún segir að sé að baki, með því að og gera woke-fólk tortryggilegt. Þetta er orðræða sem kemur beint frá römmum afturhaldsöflum í Bandaríkjunum, en þar keppast Trump-istar og repúblikanar við að lýsa því yfir að woke-ið sé dautt til að gera Ameríku mikilfenglega á ný. Þar er orðið „woke“ notað sem skammaryrði. Þar er svona staðhæfingum fleygt fram til að skapa sundrung og tortryggni, til að skapa ótta gagnvart minnihlutahópum og þeim sem láta sig félagslegt réttlæti varða. Á sama tíma sjáum við réttindi minnihlutahópa dregin til baka, t.d. eru sjálfsögð mannréttindi trans fólks þegar orðin minni en þau voru áður en Trump tók við. Þar virðist woke-ið búið, a.m.k. í stjórnsýslunni. Heimur vonar Ég vona innilega að Diljá og Sjálfstæðisflokkurinn samsami sér ekki með þeirri vegferð sem Bandaríkin eru á. Ég skora á Diljá, sem og aðra, stjórnmálamenn og landsmenn alla, að láta sig félagslegt og lagalegt óréttlæti varða. Ég vona sérstaklega að Diljá, og hennar stóri og valdamikli flokkur, haldi áfram að vera, ef eitthvað er, meira „woke“, með því að hlúa að minnihlutahópum og, standa vörð um mannréttindi, íslenskri þjóð til heilla. Þannig getum við öll upplifað meira frelsi sem mér skilst að sé grunnstef flokksins. Síðast en ekki síst vona ég innilega að við hættum að apa eftir orðræðu römmu afturhaldsaflanna í Bandaríkjunum. Það vekur hjá mér mikinn ugg að verða vitni að svo óábyrgri og sundrandi opinberri orðræðu til þess eins að reyna að ná kjöri. Það gefur mér vonarglætu að Sjálfstæðisflokkurinn kaus hana ekki sem varaformann og hafnaði þar með glundroðanum sem hún virðist standa fyrir. Höfundur er leikari, höfundur, leiklistarkennari og þáttastjórnandi hlaðvarpsins Mennsku sem fjallar um fegurð fjölbreytileikans. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Landsfundur Sjálfstæðisflokksins 2025 Sjálfstæðisflokkurinn Mest lesið Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal skrifar Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Sjá meira
Góðu fréttir helgarinnar eru líklega þær að Diljá Mist Einarsdóttir var ekki kosin varaformaður Sjálfstæðisflokksins. Hingað til hef ég ekki gefið Diljá mikinn gaum, né hennar verkum í pólitík, þar sem ég á almennt litla samleið með flokknum hennar. En Diljá fangaði athygli mína í fyrsta skipti núna vegna fyrirsagnar þar sem vitnað er í framboðsræðu hennar þar sem hún sagði „woke-ið er búið“. Líklega var það markmið hennar að ná athygli fólks með þessum orðum. Ég hlustaði því á alla ræðuna (ræða hefst 4:14:30) og ég get ekki orða bundist. Í máli hennar stendur ekki steinn yfir steini því hún virðist ekki skilja að hún á sjálf „woke“ mikið að þakka. Heimur kjaftæðisins Talið er að uppruni orðsins „woke“ eigi sér rætur að rekja til réttindabaráttu svartra í Bandaríkjunum í upphafi síðustu aldar. Í dag er merkingin sú að woke-manneskja sé upplýst og meðvituð um félagslegt óréttlæti og kynþáttamisrétti. Að vera „woke“ þýðir því einfaldlega að láta sér annt um velferð annarra, með öðrum orðum að hafa samkennd með þeim sem minna mega sín í samfélaginu. Í samhengi allrar ræðunnar er áhugavert að Diljá hafni þessari hugmynd á sama tíma og hún talar um hvernig Sjálfstæðisflokkurinn var í samstarfi með „römmum afturhaldsöflum“ í ríkisstjórn síðustu tvö tímabil. Þetta „afturhald“, sem Diljá Mist uppnefnir sem svo, var þó ekki meira en það að ríkisstjórnin kom í gegn gríðarlega mikilvægum mannréttindamálum, eins og lögum um kynrænt sjálfræði sem skiptu miklu máli fyrir lítinn en mjög jaðarsettan hóp af hinsegin fólki. Þessi lög gerðu það að verkum að Ísland komst í fararbrodd hvað varðar lagaleg réttindi hinsegin fólks á heimsvísu. Í ræðu sinni talaði Diljá einnig um hvernig hún heyrði á fundum um allt land með fólki úr Sjálfstæðisflokknum hvort „væri ekki komið nóg af öllum þessum konum, hvar myndi þetta enda?“ og að hún hafi þá svarað að „í flokknum er fólk metið út frá verðleikum, ekki út frá kyni eða einhverju öðru.“ Hún hlaut lófaklapp fyrir vikið. Undir lok ræðunnar segir Diljá: „Ég ætla að fá að tala hreina íslensku. Heimur kjaftæðisins, hann er að baki. Heimurinn þar sem að verðleikar skipta engu máli, hann er farinn. Heimurinn þar sem allt er lygi, hann er horfinn. Með öðrum orðum; woke-ið er búið“. Enn buldi lófaklapp í salnum. Heimur lyga Staðhæfingar Diljár halda engu vatni. Lof mér að tala hreina íslensku; Ef ekki væri fyrir woke-fólk byggju konur við mun meira félagslegt og lagalegt óréttlæti. Ef woke-ið væri búið fengju konur færri tækifæri því fólk væri metið út frá kyni eða einhverju öðru. Ef woke-ið væri búið fengi jaðarsett fólk enn færri tækifæri, óháð verðleikum sínum. Það er woke-fólki að þakka að enn er barist fyrir jöfnum rétti allra hópa í íslensku samfélagi. Ef ekki væri fyrir woke-fólk væri ekki möguleiki fyrir Diljá, sem konu, að bjóða þig fram í varaformann stjórnmálaflokks. Það er woke-fólki úr kvenréttindabaráttu Íslands og heimsins alls að þakka að hún fái að vera stjórnmálakona og hafi jöfn lagaleg réttindi á við karlmenn. Diljá segir að heimur lyga sé horfinn, en í ræðu sinni sýnir hún og sannar að hún sjálf vilji halda lygunum á lofti. Hún hyglir í raun heimi kjaftæðisins, sem hún segir að sé að baki, með því að og gera woke-fólk tortryggilegt. Þetta er orðræða sem kemur beint frá römmum afturhaldsöflum í Bandaríkjunum, en þar keppast Trump-istar og repúblikanar við að lýsa því yfir að woke-ið sé dautt til að gera Ameríku mikilfenglega á ný. Þar er orðið „woke“ notað sem skammaryrði. Þar er svona staðhæfingum fleygt fram til að skapa sundrung og tortryggni, til að skapa ótta gagnvart minnihlutahópum og þeim sem láta sig félagslegt réttlæti varða. Á sama tíma sjáum við réttindi minnihlutahópa dregin til baka, t.d. eru sjálfsögð mannréttindi trans fólks þegar orðin minni en þau voru áður en Trump tók við. Þar virðist woke-ið búið, a.m.k. í stjórnsýslunni. Heimur vonar Ég vona innilega að Diljá og Sjálfstæðisflokkurinn samsami sér ekki með þeirri vegferð sem Bandaríkin eru á. Ég skora á Diljá, sem og aðra, stjórnmálamenn og landsmenn alla, að láta sig félagslegt og lagalegt óréttlæti varða. Ég vona sérstaklega að Diljá, og hennar stóri og valdamikli flokkur, haldi áfram að vera, ef eitthvað er, meira „woke“, með því að hlúa að minnihlutahópum og, standa vörð um mannréttindi, íslenskri þjóð til heilla. Þannig getum við öll upplifað meira frelsi sem mér skilst að sé grunnstef flokksins. Síðast en ekki síst vona ég innilega að við hættum að apa eftir orðræðu römmu afturhaldsaflanna í Bandaríkjunum. Það vekur hjá mér mikinn ugg að verða vitni að svo óábyrgri og sundrandi opinberri orðræðu til þess eins að reyna að ná kjöri. Það gefur mér vonarglætu að Sjálfstæðisflokkurinn kaus hana ekki sem varaformann og hafnaði þar með glundroðanum sem hún virðist standa fyrir. Höfundur er leikari, höfundur, leiklistarkennari og þáttastjórnandi hlaðvarpsins Mennsku sem fjallar um fegurð fjölbreytileikans.
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun