Rödd friðar þarf að hljóma skærar Arnar Þór Jónsson skrifar 23. nóvember 2024 11:17 Í gær, 22. nóvember, voru 61 ár liðin frá því að John F. Kennedy var myrtur um hábjartan dag í Dallas. JFK var friðflytjandi sem talaði gegn vopnavæðingu, gegn herskárri útþenslustefnu hervelda, gegn afskiptum stórvelda af innanríkismálum annarra þjóða. JFK var talsmaður friðar sem gerði fólki og þjóðum kleift að vaxa og dafna, til að börn okkar gætu átt betri framtíð. „Friður er hið skynsamlega takmark skynsamra manna". Friður er okkar brýnasta hagsmunamál. Það ætti að vera öllum ljóst, nú þegar við stöndum á barmi þriðju heimsstyrjaldarinnar. JFK talaði inn í stjórnmál allra tíma þegar hann sagði að ,,vandamál okkar eru manngerð og geta því verið leyst af mönnum." Í samhengi íslenskra stjórnmála árið 2024 vísar þetta m.a. til óábyrgs hallarekstrar ríkissjóðs og of hárra skatta, ranglega reiknaðrar verðbólgu og vaxtaokurs, launamála kennara og heilbrigðisstarfsmanna, sem allir núverandi þingflokkar hafa haft á sínu borði án þess að leysa úr. Og nú hafa verið samþykkt fjárlög fyrir árið 2025 með heimild til vopnakaupa, án þess að séð verði að einn einasti þingmaður hafi andmælt því að skattpeningar Íslendinga séu notaðir í þessum tilgangi. [Á fundi „Breiðfylkingar heilbrigðisstarfsfólks“ í gær (sjá mín. 44) kvaðst fulltrúi Pírata hafa andmælt vopnakaupum. Skráning á vef Alþingis bendir þó til að hlutaðeigandi hafi ekki greitt atkvæði við afgreiðslu fjárlaganna.] Um vopnakaupin fjallaði ég einnig á fundi Alþjóðamálastofnunar HÍ 14. Nóv. Sl. Eins og aðrir dauðlegir menn voru Kennedy bræður vafalaust breyskir og ófullkomnir, en þeir voru með pólitíska áttavitann rétt stilltan. Margt hefði getað farið á annan og betri hátt ef mannkynið hefði mátt njóta leiðsagnar slíkra manna fremur en síngjarnra stríðshauka. Í því samhengi leyfi ég mér að rifja upp eftirfarandi tilvitnun til Roberts F. Kennedy eldri sem hann flutti í ræðu árið 1968, aðeins þremur mánuðum áður en hann var skotinn til bana í Los Angeles: „Verg árleg þjóðarframleiðsla okkar telur nú meira en 800 milljarða dala. En sú framleiðsla tekur til loftmengunar, sígarettuauglýsinga og sjúkrabíla sem hreinsa mannfallið af þjóðvegum okkar. Hún nær til sérsmíðaðra lása á húsum okkar og fangelsanna fyrir fólkið sem brýtur upp lásana. Hún telur eyðingu skóga með og náttúruundur sem glatast vegna óreiðukenndrar útþenslu byggðar. Þjóðarframleiðslan nær yfir napalmsprengjur og kjarnaodda og brynvarða lögreglubíla sem notaðir eru til að berja niður óeirðir í borgum okkar. Hún tekur til […] sjónvarpsefnis sem upphefur ofbeldi í þeim tilgangi að selja börnum okkar leikföng. En þjóðarframleiðslan reiknar ekki út heilsufar barna okkar, gæði menntunar þeirra eða gleðina í leik þeirra. Hún mælir ekki fegurð ljóða okkar eða styrk hjónabanda okkar, skynsemi opinberrar rökræðu eða heilindi embættismanna okkar. Hún mælir hvorki andlegt jafnvægi okkar né hugrekki, hvorki visku okkar né þekkingu, hvorki samúð okkar né hollustu við landið okkar. Hún mælir í stuttu máli allt nema það sem gerir lífið þess virði að lifa því. Og hún getur sagt okkur allt um Bandaríkin nema hvers vegna við erum stolt af því að vera Bandaríkjamenn.“ Í Morgunblaðsgrein minni frá árinu 2017 bætti ég við um þetta: RFK var gagnrýninn á baráttuna gegn efnahagslegri fátækt vegna þess hún endurspeglaði rangar áherslur. „Jafnvel þótt okkur tækist að eyða slíkum efnahagslegum skorti þá bíður okkar annað stærra verkefni. Það er að berjast gegn skorti á lífsánægju ... sem þjakar okkur öll.“ Tæpri hálfri öld eftir að þessi orð voru töluð eiga þau enn fullt erindi því íbúar heimsins virðast nú, sem aldrei fyrr, ofurseldir því takmarki að safna veraldlegum auði. Þótt telja megi dapurlegt að framþróunin hafi ekki orðið önnur þarf það ekki að koma neinum á óvart. Allt frá tímum Aristótelesar hafa heimspekingar og stjórnmálamenn flutt röksemdir fyrir því að fjárhagslegur auður sé ekki markmið í sjálfu sér heldur tæki til að lifa „góðu lífi“. Hið góða líf er þó furðu lítið áberandi í umræðum um löggjöf, stjórnmál og samfélagsmál nú á tímum. Rökstuðningur stjórnmálamanna fyrir því hvers vegna eigi að innleiða stefnumál þeirra byggist nú á tímum á þrenns konar röksemdum, þ.e. að tillögur þeirra fjölgi valkostum fólks, auki hagkvæmni og verndi réttindi fólks. Minna ber á röksemdum þess efnis að tillögurnar muni gera okkur betur kleift að búa í siðuðu samfélagi eða lifa góðu lífi. Mælaborð þjóðmálanna sýnir efnahagslega mælikvarða en ekki þá sem Kennedy gerði að umtalsefni 1968. Frelsisáherslur birtast í ýmsum búningi, t.d. að fólk eigi að hafa val um alla skapaða hluti. Eftir stendur himinhrópandi spurning sem aldrei er svarað: Til hvers eigum við að nota þetta frelsi og í hvaða tilgangi erum við að safna þessum peningum, lausafjármunum og allri þessari steinsteypu? Þetta er sérstakt vegna þess að öll menning sem risið hefur hátt í mannkynssögunni hefur gert þetta að lykilspurningu: Hvernig lifum við góðu lífi? Nú er það ekki hið góða líf sem við höfum áhuga á, heldur bara lífið sem slíkt: Hvernig við getum gert lífið auðveldara, þægilegra og hvernig við getum lengt það sem mest. Slíkt innihaldsleysi hefði verið mörgum fyrri tíðar manninum fjarlægt. Aristóteles taldi að maðurinn líkt og allt annað sem lifir, hefði tilgang og að tilgangurinn væri sá að lifa góðu lífi. Gott líf miðar því að fullkomnun. Gott líf felst ekki í því að velta sér upp úr nautnum. Letinginn sem lifir í vellystingum alla ævi lifir ekki góðu lífi í þessum skilningi, ekki frekar en sá sem slítur sér út eða jafnvel fórnar lífi sínu í þágu fyrirtækis, vörumerkis eða fjármuna sem hafa engan annan tilgang í sjálfu sér. Gott líf snýst ekki um að svala löngunum, metnaði eða hégóma, heldur skírskotar hið góða líf til þess að við stefnum að verðugu, réttu eða viðeigandi markmiði. Langanir okkar á að temja og beina þeim inn á réttar brautir í átt til þess sem er raunverulega þess virði að sækjast eftir. Besta leiðin til að þjálfa skynjun okkar í þessum efnum er að leggja rækt við siðrænt uppeldi og siðræna menntun. Sú ábyrgð hvílir ekki á foreldrunum einum og hún verður heldur ekki lögð alfarið á skólakerfið. Þetta er ábyrgð sem hvílir á samfélaginu í heild og þó sérstaklega nærsamfélaginu þar sem fjölskyldur, frjáls félagasamtök, trúarsöfnuðir og veraldlega þenkjandi samtök, sem og stjórnmálahreyfingar, gegna lykilhlutverki. Á tímum óhóflegrar einstaklingshyggju hafa stjórnmálin og kannski við öll lagt ónóga rækt við þessa grasrót en einblínt þess í stað á ríkisvaldið og miðstýrðar allsherjarlausnir. Pólarnir hafa orðið tveir, einstaklingarnir annars vegar og ríkið hins vegar. Meðan þeirri tvíhyggju er leyft að dafna er hætt við að mikilvægustu innviðirnir, þ.e. fjölskyldan og nærsamfélagið, sem bera uppi öll heilbrigð samfélög, veikist úr hófi. Úr þessu þarf að bæta. Til þess þarf hugarfarsbreytingu og mögulega nýja tegund samræðu. Rödd friðar þarf að hljóma á ný í sölum Alþingis. Sú rödd hljómar skært í máli frambjóðenda Lýðræðisflokksins, sbr. sérstaklega þetta viðtal við Hrafnhildi í gær í Spursmálum Mbl. Eins og flestir Íslendingar á Hrafnhildur sér þá „von og trú að við Íslendingar getum orðið fyrirmynd annarra þjóða hvað varðar frið, hlutleysi, hreinleika náttúru og sjálfbærni. Lýsum saman upp myrkrið sem er að herja á hjarta þjóðarinnar og mannkyn allt" Höfundur skipar 1. sæti á lista Lýðræðisflokksins í SV-kjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Lýðræðisflokkurinn Suðvesturkjördæmi Arnar Þór Jónsson Mest lesið Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun Ég virði þig og þín mörk, virðir þú mig og mín mörk ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Vinnustaðir fatlaðs fólks Atli Már Haraldsson Skoðun Fækkum kennurum um 90% Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Falsfréttastjóri RÚV dýpkar holuna sína Einar Steingrímsson Skoðun Uppsagnarbréf til góða fólksins Daníel Freyr Jónsson Skoðun Nei, við skulum ekki kaupa handa þeim fleiri vopn Haraldur Ólafsson Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson Skoðun Sjálfstæðir grunnskólar í hættu Benedikt S. Benediktsson Skoðun Skoðun Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar Skoðun Ég virði þig og þín mörk, virðir þú mig og mín mörk ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Vinnustaðir fatlaðs fólks Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þjóðaröryggi að vera aðildarríki að Evrópusambandinu skrifar Skoðun Fullvalda utan sambandsríkja Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar - Salómonsdómur, lög og ólög Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Sjálfstæðir grunnskólar í hættu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Borgaralegur vígbúnaður Dr. Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Áskoranir og tækni í heilbrigðisþjónustu Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Ósunginn óður til doktorsnema Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Tannhjól í mulningsvél? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Fækkum kennurum um 90% Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Uppsagnarbréf til góða fólksins Daníel Freyr Jónsson skrifar Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson skrifar Skoðun Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Ólafur Helgi Marteinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar Skoðun Vilji til að rjúfa kyrrstöðu í húsnæðiskreppunni Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Grænt ál frá Íslandi er mikilvægt fyrir sjálfstæða Evrópu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Þegar barn óttast önnur börn Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Falsfréttastjóri RÚV dýpkar holuna sína Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Ákall um breytingar Gissur Freyr Gissurarson skrifar Skoðun Veit sem sagt Grímur betur? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig talar maður við tölvur og hafa vélar rökhugsun? Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Laun kvenna og karla Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Verkin sem ríkisstjórnin verður dæmd af Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Open Letter to new HÍ Rector re Disability Support Hópur starfsfólks og nemenda við HÍ skrifar Sjá meira
Í gær, 22. nóvember, voru 61 ár liðin frá því að John F. Kennedy var myrtur um hábjartan dag í Dallas. JFK var friðflytjandi sem talaði gegn vopnavæðingu, gegn herskárri útþenslustefnu hervelda, gegn afskiptum stórvelda af innanríkismálum annarra þjóða. JFK var talsmaður friðar sem gerði fólki og þjóðum kleift að vaxa og dafna, til að börn okkar gætu átt betri framtíð. „Friður er hið skynsamlega takmark skynsamra manna". Friður er okkar brýnasta hagsmunamál. Það ætti að vera öllum ljóst, nú þegar við stöndum á barmi þriðju heimsstyrjaldarinnar. JFK talaði inn í stjórnmál allra tíma þegar hann sagði að ,,vandamál okkar eru manngerð og geta því verið leyst af mönnum." Í samhengi íslenskra stjórnmála árið 2024 vísar þetta m.a. til óábyrgs hallarekstrar ríkissjóðs og of hárra skatta, ranglega reiknaðrar verðbólgu og vaxtaokurs, launamála kennara og heilbrigðisstarfsmanna, sem allir núverandi þingflokkar hafa haft á sínu borði án þess að leysa úr. Og nú hafa verið samþykkt fjárlög fyrir árið 2025 með heimild til vopnakaupa, án þess að séð verði að einn einasti þingmaður hafi andmælt því að skattpeningar Íslendinga séu notaðir í þessum tilgangi. [Á fundi „Breiðfylkingar heilbrigðisstarfsfólks“ í gær (sjá mín. 44) kvaðst fulltrúi Pírata hafa andmælt vopnakaupum. Skráning á vef Alþingis bendir þó til að hlutaðeigandi hafi ekki greitt atkvæði við afgreiðslu fjárlaganna.] Um vopnakaupin fjallaði ég einnig á fundi Alþjóðamálastofnunar HÍ 14. Nóv. Sl. Eins og aðrir dauðlegir menn voru Kennedy bræður vafalaust breyskir og ófullkomnir, en þeir voru með pólitíska áttavitann rétt stilltan. Margt hefði getað farið á annan og betri hátt ef mannkynið hefði mátt njóta leiðsagnar slíkra manna fremur en síngjarnra stríðshauka. Í því samhengi leyfi ég mér að rifja upp eftirfarandi tilvitnun til Roberts F. Kennedy eldri sem hann flutti í ræðu árið 1968, aðeins þremur mánuðum áður en hann var skotinn til bana í Los Angeles: „Verg árleg þjóðarframleiðsla okkar telur nú meira en 800 milljarða dala. En sú framleiðsla tekur til loftmengunar, sígarettuauglýsinga og sjúkrabíla sem hreinsa mannfallið af þjóðvegum okkar. Hún nær til sérsmíðaðra lása á húsum okkar og fangelsanna fyrir fólkið sem brýtur upp lásana. Hún telur eyðingu skóga með og náttúruundur sem glatast vegna óreiðukenndrar útþenslu byggðar. Þjóðarframleiðslan nær yfir napalmsprengjur og kjarnaodda og brynvarða lögreglubíla sem notaðir eru til að berja niður óeirðir í borgum okkar. Hún tekur til […] sjónvarpsefnis sem upphefur ofbeldi í þeim tilgangi að selja börnum okkar leikföng. En þjóðarframleiðslan reiknar ekki út heilsufar barna okkar, gæði menntunar þeirra eða gleðina í leik þeirra. Hún mælir ekki fegurð ljóða okkar eða styrk hjónabanda okkar, skynsemi opinberrar rökræðu eða heilindi embættismanna okkar. Hún mælir hvorki andlegt jafnvægi okkar né hugrekki, hvorki visku okkar né þekkingu, hvorki samúð okkar né hollustu við landið okkar. Hún mælir í stuttu máli allt nema það sem gerir lífið þess virði að lifa því. Og hún getur sagt okkur allt um Bandaríkin nema hvers vegna við erum stolt af því að vera Bandaríkjamenn.“ Í Morgunblaðsgrein minni frá árinu 2017 bætti ég við um þetta: RFK var gagnrýninn á baráttuna gegn efnahagslegri fátækt vegna þess hún endurspeglaði rangar áherslur. „Jafnvel þótt okkur tækist að eyða slíkum efnahagslegum skorti þá bíður okkar annað stærra verkefni. Það er að berjast gegn skorti á lífsánægju ... sem þjakar okkur öll.“ Tæpri hálfri öld eftir að þessi orð voru töluð eiga þau enn fullt erindi því íbúar heimsins virðast nú, sem aldrei fyrr, ofurseldir því takmarki að safna veraldlegum auði. Þótt telja megi dapurlegt að framþróunin hafi ekki orðið önnur þarf það ekki að koma neinum á óvart. Allt frá tímum Aristótelesar hafa heimspekingar og stjórnmálamenn flutt röksemdir fyrir því að fjárhagslegur auður sé ekki markmið í sjálfu sér heldur tæki til að lifa „góðu lífi“. Hið góða líf er þó furðu lítið áberandi í umræðum um löggjöf, stjórnmál og samfélagsmál nú á tímum. Rökstuðningur stjórnmálamanna fyrir því hvers vegna eigi að innleiða stefnumál þeirra byggist nú á tímum á þrenns konar röksemdum, þ.e. að tillögur þeirra fjölgi valkostum fólks, auki hagkvæmni og verndi réttindi fólks. Minna ber á röksemdum þess efnis að tillögurnar muni gera okkur betur kleift að búa í siðuðu samfélagi eða lifa góðu lífi. Mælaborð þjóðmálanna sýnir efnahagslega mælikvarða en ekki þá sem Kennedy gerði að umtalsefni 1968. Frelsisáherslur birtast í ýmsum búningi, t.d. að fólk eigi að hafa val um alla skapaða hluti. Eftir stendur himinhrópandi spurning sem aldrei er svarað: Til hvers eigum við að nota þetta frelsi og í hvaða tilgangi erum við að safna þessum peningum, lausafjármunum og allri þessari steinsteypu? Þetta er sérstakt vegna þess að öll menning sem risið hefur hátt í mannkynssögunni hefur gert þetta að lykilspurningu: Hvernig lifum við góðu lífi? Nú er það ekki hið góða líf sem við höfum áhuga á, heldur bara lífið sem slíkt: Hvernig við getum gert lífið auðveldara, þægilegra og hvernig við getum lengt það sem mest. Slíkt innihaldsleysi hefði verið mörgum fyrri tíðar manninum fjarlægt. Aristóteles taldi að maðurinn líkt og allt annað sem lifir, hefði tilgang og að tilgangurinn væri sá að lifa góðu lífi. Gott líf miðar því að fullkomnun. Gott líf felst ekki í því að velta sér upp úr nautnum. Letinginn sem lifir í vellystingum alla ævi lifir ekki góðu lífi í þessum skilningi, ekki frekar en sá sem slítur sér út eða jafnvel fórnar lífi sínu í þágu fyrirtækis, vörumerkis eða fjármuna sem hafa engan annan tilgang í sjálfu sér. Gott líf snýst ekki um að svala löngunum, metnaði eða hégóma, heldur skírskotar hið góða líf til þess að við stefnum að verðugu, réttu eða viðeigandi markmiði. Langanir okkar á að temja og beina þeim inn á réttar brautir í átt til þess sem er raunverulega þess virði að sækjast eftir. Besta leiðin til að þjálfa skynjun okkar í þessum efnum er að leggja rækt við siðrænt uppeldi og siðræna menntun. Sú ábyrgð hvílir ekki á foreldrunum einum og hún verður heldur ekki lögð alfarið á skólakerfið. Þetta er ábyrgð sem hvílir á samfélaginu í heild og þó sérstaklega nærsamfélaginu þar sem fjölskyldur, frjáls félagasamtök, trúarsöfnuðir og veraldlega þenkjandi samtök, sem og stjórnmálahreyfingar, gegna lykilhlutverki. Á tímum óhóflegrar einstaklingshyggju hafa stjórnmálin og kannski við öll lagt ónóga rækt við þessa grasrót en einblínt þess í stað á ríkisvaldið og miðstýrðar allsherjarlausnir. Pólarnir hafa orðið tveir, einstaklingarnir annars vegar og ríkið hins vegar. Meðan þeirri tvíhyggju er leyft að dafna er hætt við að mikilvægustu innviðirnir, þ.e. fjölskyldan og nærsamfélagið, sem bera uppi öll heilbrigð samfélög, veikist úr hófi. Úr þessu þarf að bæta. Til þess þarf hugarfarsbreytingu og mögulega nýja tegund samræðu. Rödd friðar þarf að hljóma á ný í sölum Alþingis. Sú rödd hljómar skært í máli frambjóðenda Lýðræðisflokksins, sbr. sérstaklega þetta viðtal við Hrafnhildi í gær í Spursmálum Mbl. Eins og flestir Íslendingar á Hrafnhildur sér þá „von og trú að við Íslendingar getum orðið fyrirmynd annarra þjóða hvað varðar frið, hlutleysi, hreinleika náttúru og sjálfbærni. Lýsum saman upp myrkrið sem er að herja á hjarta þjóðarinnar og mannkyn allt" Höfundur skipar 1. sæti á lista Lýðræðisflokksins í SV-kjördæmi.
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar
Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar
Skoðun Grænt ál frá Íslandi er mikilvægt fyrir sjálfstæða Evrópu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Open Letter to new HÍ Rector re Disability Support Hópur starfsfólks og nemenda við HÍ skrifar
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun