Tillaga í sjókvíaeldismálum Stefán Jón Hafstein skrifar 20. nóvember 2024 11:45 Eftir sýningu á heimildamyndinni Árnar þagna um grafalvarlega stöðu í norskum laxveiðiám vegna eldislaxa kom fram merkilegur samhljómur fulltrúa framboðanna sem sátu í pallborði í Háskólabíói þann 19. nóvember. Hafi ég tekið rétt eftir fékk enginn sig til að lýsa yfir stuðningi við frekari útþenslu sjókvíaeldis við Ísland og margir vildu fá núverandi rekstur burt. Þegar fundarmenn höfðu séð mynd Óskars Páls Sveinssonar um lokun helstu laxveiðiáa í Noregi vegna hruns í veiðistofnum var augljóst að margir voru slegnir. Í sumar var veiði stöðvuð í meira en 30 ám í Noregi vegna þess að enginn lax snéri frá hafi. Íslenski laxastofninn í heild er kringum 70.000 einstaklingar (af innbyrðis fjölbreyttum erfðastofni) en norskir sérhannaðir eldislaxar við strendur Íslands skipta milljónum. Við megum ekki við því að brot af þessum fjölda finni sér leið út í náttúru Íslands. Í Hrútá hefur mælst 11% erfðablöndun eldislaxa við villta stofninn. Þarna voru fulltrúar Sjálfstæðisflokks, Viðreisnar, Sósíalista, Lýðræðisflokks, Pírata, Samfylkingar og Flokks fólksins - en auð sæti Framsóknar og Miðflokks. Enginn var ánægður með núverandi ástand á þessum rekstri og umhverfishættuna sem af honum stafar, en að sönnu voru blæbrigði á málflutningi. Þegar fundarstjóri spurði hvort flokkarnir væru tilbúnir að setja eldisfyrirtækjunum tímamörk til að loka sjókvíunum - t.d. eftir fimm ár, var vissulega ekki einhugur en meirihluti frambjóðenda jákvæður. Það kom á óvart hve margir frambjóðendur voru gagnrýnir á sjókvíaeldið. Í raun allir. Hér er hugmynd sem má útfæra eftir kosningar: -Strax þegar nýkjörið þing kemur saman sameinast flokkarnir um að setja skorður við frekari útþenslu sjókvíaeldis næstu fimm ár. Ekki fleiri kvíar, ekki fleiri svæði, ekki fleiri tonn í eldi. Tillagan byggir á eftirfarandi: Alþingi mistókst að setja þesari atvinnugrein lagaramma sem tekur á helstu vanköntum vorið 2024. Ríkisendurskoðun gaf kerfinu algjöra falleinkunn og dýravinir geta ekki á sér heilum tekið þegar dauði eldisdýra er komin yfir 23%. Enn stendur óvinnandi slagur við laxalús sem étur dýrin lifandi og afskræmir; enn hefur ekki farið fram viðunandi endurmat á stöðu vistkerfa í fjörðum vegna eiturefna, mengunar og úrgangs og enn standa menn ráðþrota frammi fyrir þeirri ósvífni strokulaxa að synda meira en 400 kílómetra úr sleppikví og fara upp í árnar okkar um land allt til að blandast villtum stofnum sem eru á válista. Á náttúran aldrei að njóta vafans? Ekki einu sinni tímabundið meðan mannanna óvönduðu verk eru endurmetin? Að setja tíæmabundið stopp núna er að mínu mati hófsöm leið og pólitískt möguleg meðan nýtt Alþingi ræður ráðum sínum og kemur böndum á greinina. Þar má hafa að útgangspunkti það sem umhverfisráðherra sagði, að við ættum einungis að miða okkur við það sem best er gert í þessari grein í heiminum. Svar mitt er: Já, og ef það er ekki nóg þá hættum við með sjókvíaeldi með eðlilegum fyrirvörum. Fimm ára hlé hefur kosti: 1) Þær leiðir sem Alþingi kemur sér saman um á hóflegum tíma munu fara í dóm kjósenda strax í næstu kosningum þar á eftir. 2) Eldisfyrirtækin fá tækifæri á meðan til að hysja upp um sig, sem var algengt orðfæri í umræðunum. 3) Eftirlitsstofnanir fá nauðsynlegt svigrúm til að efla sitt starf og ef einhver telur frekari rannsókna þörf þá skapast til þess færi. 4) Seyðfirðingum verður hlíft við þeim ofstopa að þröngva eftirlitslitlu sjókvíaeldi upp á fjörðinn þeirra, a.m.k þennan tíma. 75% íbúa vilja ekki sjá þetta inni á firðinum. Það er hlálegt að þeir sem segja sjókvíaeldi vera fyrir hinar dreifðu byggðir skuli beita valdi til að þröngva þessu upp á heimamenn.Eyjafirði verður hlíft við algjörlega óraunhæfum loforðum um skaðleysi. 5) Fimm ára hlé á auknum framkvæmdum mun ekki tryggja tjónleysi af því sem þegar er til staðar, en áhættan er lágmörkuð - ef stórhert eftirlit skilar sér strax. Fimm ára stöðvun á frekari útþenslu ef hófsöm aðgerð sem allir flokkar ættu að geta sameinast um. Á meðan komum við viti í næstu skref - af eða á. Höfundur er félagi í umhverfissamtökunum Aldin. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Stefán Jón Hafstein Sjókvíaeldi Fiskeldi Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Sjá meira
Eftir sýningu á heimildamyndinni Árnar þagna um grafalvarlega stöðu í norskum laxveiðiám vegna eldislaxa kom fram merkilegur samhljómur fulltrúa framboðanna sem sátu í pallborði í Háskólabíói þann 19. nóvember. Hafi ég tekið rétt eftir fékk enginn sig til að lýsa yfir stuðningi við frekari útþenslu sjókvíaeldis við Ísland og margir vildu fá núverandi rekstur burt. Þegar fundarmenn höfðu séð mynd Óskars Páls Sveinssonar um lokun helstu laxveiðiáa í Noregi vegna hruns í veiðistofnum var augljóst að margir voru slegnir. Í sumar var veiði stöðvuð í meira en 30 ám í Noregi vegna þess að enginn lax snéri frá hafi. Íslenski laxastofninn í heild er kringum 70.000 einstaklingar (af innbyrðis fjölbreyttum erfðastofni) en norskir sérhannaðir eldislaxar við strendur Íslands skipta milljónum. Við megum ekki við því að brot af þessum fjölda finni sér leið út í náttúru Íslands. Í Hrútá hefur mælst 11% erfðablöndun eldislaxa við villta stofninn. Þarna voru fulltrúar Sjálfstæðisflokks, Viðreisnar, Sósíalista, Lýðræðisflokks, Pírata, Samfylkingar og Flokks fólksins - en auð sæti Framsóknar og Miðflokks. Enginn var ánægður með núverandi ástand á þessum rekstri og umhverfishættuna sem af honum stafar, en að sönnu voru blæbrigði á málflutningi. Þegar fundarstjóri spurði hvort flokkarnir væru tilbúnir að setja eldisfyrirtækjunum tímamörk til að loka sjókvíunum - t.d. eftir fimm ár, var vissulega ekki einhugur en meirihluti frambjóðenda jákvæður. Það kom á óvart hve margir frambjóðendur voru gagnrýnir á sjókvíaeldið. Í raun allir. Hér er hugmynd sem má útfæra eftir kosningar: -Strax þegar nýkjörið þing kemur saman sameinast flokkarnir um að setja skorður við frekari útþenslu sjókvíaeldis næstu fimm ár. Ekki fleiri kvíar, ekki fleiri svæði, ekki fleiri tonn í eldi. Tillagan byggir á eftirfarandi: Alþingi mistókst að setja þesari atvinnugrein lagaramma sem tekur á helstu vanköntum vorið 2024. Ríkisendurskoðun gaf kerfinu algjöra falleinkunn og dýravinir geta ekki á sér heilum tekið þegar dauði eldisdýra er komin yfir 23%. Enn stendur óvinnandi slagur við laxalús sem étur dýrin lifandi og afskræmir; enn hefur ekki farið fram viðunandi endurmat á stöðu vistkerfa í fjörðum vegna eiturefna, mengunar og úrgangs og enn standa menn ráðþrota frammi fyrir þeirri ósvífni strokulaxa að synda meira en 400 kílómetra úr sleppikví og fara upp í árnar okkar um land allt til að blandast villtum stofnum sem eru á válista. Á náttúran aldrei að njóta vafans? Ekki einu sinni tímabundið meðan mannanna óvönduðu verk eru endurmetin? Að setja tíæmabundið stopp núna er að mínu mati hófsöm leið og pólitískt möguleg meðan nýtt Alþingi ræður ráðum sínum og kemur böndum á greinina. Þar má hafa að útgangspunkti það sem umhverfisráðherra sagði, að við ættum einungis að miða okkur við það sem best er gert í þessari grein í heiminum. Svar mitt er: Já, og ef það er ekki nóg þá hættum við með sjókvíaeldi með eðlilegum fyrirvörum. Fimm ára hlé hefur kosti: 1) Þær leiðir sem Alþingi kemur sér saman um á hóflegum tíma munu fara í dóm kjósenda strax í næstu kosningum þar á eftir. 2) Eldisfyrirtækin fá tækifæri á meðan til að hysja upp um sig, sem var algengt orðfæri í umræðunum. 3) Eftirlitsstofnanir fá nauðsynlegt svigrúm til að efla sitt starf og ef einhver telur frekari rannsókna þörf þá skapast til þess færi. 4) Seyðfirðingum verður hlíft við þeim ofstopa að þröngva eftirlitslitlu sjókvíaeldi upp á fjörðinn þeirra, a.m.k þennan tíma. 75% íbúa vilja ekki sjá þetta inni á firðinum. Það er hlálegt að þeir sem segja sjókvíaeldi vera fyrir hinar dreifðu byggðir skuli beita valdi til að þröngva þessu upp á heimamenn.Eyjafirði verður hlíft við algjörlega óraunhæfum loforðum um skaðleysi. 5) Fimm ára hlé á auknum framkvæmdum mun ekki tryggja tjónleysi af því sem þegar er til staðar, en áhættan er lágmörkuð - ef stórhert eftirlit skilar sér strax. Fimm ára stöðvun á frekari útþenslu ef hófsöm aðgerð sem allir flokkar ættu að geta sameinast um. Á meðan komum við viti í næstu skref - af eða á. Höfundur er félagi í umhverfissamtökunum Aldin.
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun