Mannréttindabarátta í fimmtíu ár Anna Lúðvíksdóttir skrifar 13. september 2024 08:31 Íslandsdeild Amnesty International fagnar því að 50 ár eru liðin frá stofnun deildarinnar í Norræna húsinu þann 15. september 1974. Rétt eins og aðrar deildir Amnesty International hefur Íslandsdeildin allt frá stofnun beitt sér fyrir auknum mannréttindum um heim allan, auk þess að stuðla að aukinni þekkingu almennings á mannréttindum. Deildin hefur einnig barist fyrir því íslensk lög og framkvæmd þeirra séu með þeim hætti að mannréttindi allra hópa sér virt og vernduð í hvívetna. Fyrstu árin voru áherslumál deildarinnar barátta fyrir lausn samviskufanga og gegn dauðarefsingunni, pyndingum og mannshvörfum. Það má segja að þessi baráttumál hafi verið óumdeilanleg hér á Íslandi bæði þá og nú. Vinnulag einkenndist strax af mikilli vandvirkni og rammi var settur um hvernig deildin skyldi vinna að baráttumálunum. Á upphafsárum Íslandsdeildarinnar var eitt af meginmarkmiðum alþjóðasamtakanna afnám dauðarefsingarinnar og nýtti deildin sér að Ísland gæti talað í krafti verknaðar. Þannig að strax á fyrstu árum starfseminnar var ljóst að Íslandsdeildin gat vísað til laga og framkvæmdar í eigin landi til þess að sýna öðrum ríkjum jákvætt fordæmi. Á tímamótum sem þessum er eðlilegt að líta um farinn veg, gamlar fundargerðabækur hafa verið skoðaðar, myndaalbúmum flett og rykið dustað af gömlum fréttabréfum og rætt hefur verið við fólk sem að starfinu hefur komið í gegnum tíðina. En hvað er það sem raunverulega stendur upp úr á þessari 50 ára sögu deildarinnar og hverju ber að fagna? Auðvitað má líta til þess árangurs sem starfið hefur borið, við getum þakkað fyrir að fyrir tilstuðlan þrýstings frá fólki eins og þér og mér hefur fjöldi samviskufanga um heim allan verið leystur úr haldi, ríkjum sem beita dauðarefsingunni hefur fækkað, réttindi kvenna hafa víða aukist sem og hinsegin fólks þó að enn sé mikið óunnið verk. Amnesty International hefur barist ötullega fyrir réttinum til að mótmæla og þó að enn sé á brattann að sækja í baráttunni fyrir því að fólk um heim allan geti óttalaust tjáð skoðanir sínar með friðsamlegum hætti sem eru í andstöðu við yfirvöld trúi ég því að það finni að það stendur ekki eitt. Amnesty International stendur með þeim. Já, Amnesty hefur átt þátt í og komið til leiðar jákvæðum breytingum í lífi þolenda mannréttindabrota og með því að fá lögum og framkvæmd breytt hefur líka verið komið í veg fyrir frekari brot. Því ber sannarlega að fagna. En ég spyr aftur, hvað er það raunverulega sem stendur upp úr í söguskoðuninni? Það sem kemur upp í huga minn er fyrst og fremst þakklæti til allra þeirra sem hafa lagt deildinni og mannréttindabaráttunni lið með einum eða öðrum hætti allt frá upphafi, sumt jafnvel áratugum saman. Þetta er fólkið sem hefur mætt og skrifað bréf til yfirvalda, fólkið sem pakkaði jólakortum ár eftir ár sem fóru svo í sölu til fjáröflunar fyrir deildina, fólkið sem hefur haldið viðburði víða um land í herferðinni sem nú kallast Þitt nafn bjargar lífi (áður Bréfamaraþon), fólkið sem hefur setið í stjórn deildarinnar og lagt línurnar, fyrrum aðgerðahópar og ungliðar sem mæta og mála á skilti, koma með skapandi hugmyndir að aðgerðum og mæta í hvaða veðri sem er til að láta í sér heyra til að vekja athygli á brotum hér heima eða erlendis, velviljaðir einstaklingar sem hafa skotið skjólshúsi yfir deildina þegar hún var á hrakhólum og hafði lítið á milli handanna, listamenn, fyrirtæki og fólk sem vill veita okkur betri kjör en ella til þess að styðja deildina til áframhaldandi verka. Svo er það auðvitað grunnur okkar, Vonarljósin okkar sem styðja við deildina með reglulegum styrkjum ár eftir ár og þau sem greiða stakan styrk og þegar allt þetta kemur saman myndast ákveðinn kraftur og seigla sem gerir okkur kleift að sinna því starfi sem okkur ber. Síðast en ekki síst vil ég minnast á það starfsfólk sem hefur gengið til liðs við deildina til lengri eða skemmri tíma, sem hefur allt á sinn einstaka hátt lagt deildinni lið með metnað, elju og trú á málstaðinn rétt eins og allir aðrir og gert það að verkum að deildin hefur stækkað, blómstrað og haldið í þá áratugagömlu vandvirkni sem lagt var af stað með í upphafi til þess að tryggja trúverðugleika og heilindi deildarinnar og samtakanna allra. Á þessum tímamótum vill núverandi stjórn og starfsfólk þakka ykkur sem stutt hafa við deildina og fyrir að gera hana að því sem hún er í dag. Við þökkum fyrir þann árangur sem við höfum náð saman og því bjóðum við ykkur til afmælisveislu nú um helgina 13.-15. september. Ókeypis er á alla viðburðina og þeir opnir almenningi. Við hlökkum til að sjá ykkur. Föstudagurinn 13. september: Málþing í Norræna húsinu kl. 12-13 Laugardagurinn 14. september: Stuðningsaðgerð og mannréttindajóga á Austurvelli kl. 14. Sunnudagurinn 15. september: Skrúðganga og afmælisfögnuður í Iðnó kl. 14-15. Höfundur er framkvæmdastjóri Íslandsdeildar Amnesty International. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mannréttindi Anna Lúðvíksdóttir Mest lesið Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir Skoðun Skilum skömminni Elín Birna Olsen Skoðun Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka Magnús Guðmundsson Skoðun Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir Skoðun Reynir Samband sveitarfélaga að spilla gerð kennarasamninga? Ragnar Þór Pétursson Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks Skoðun Halldór 23.11.2024 Halldór Skoðun Skoðun Flokkur fólksins vill efla byggð um land allt ! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar Skoðun Skilum skömminni Elín Birna Olsen skrifar Skoðun Reynir Samband sveitarfélaga að spilla gerð kennarasamninga? Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Hefur sálfræðileg meðferð áhrif á líkamlegt heilbrigði? Rúnar Helgi Andrason skrifar Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks skrifar Skoðun Rödd friðar þarf að hljóma skærar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Af skynsemi Vegagerðarinnar Magnús Rannver Rafnsson skrifar Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar Skoðun Nýtt fangelsi – fyrir öruggara samfélag Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar Skoðun Ærin verkefni næstu ár Ásbjörg Kristinsdóttir skrifar Skoðun Kominn tími á öðruvísi stjórnmál Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Furðuleg réttlæting á hækkun verðtryggðra vaxta Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Raforka er ekki eina orkan! Dagur Helgason skrifar Skoðun Miskunnsami nýmarxistinn Kári Allansson skrifar Skoðun Skapandi skattur og skapandi fólk Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Kjósum á næsta kjörtímabili Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Kosningaloforðið sem gleymdist? Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Eru aðventan og jólin kvíða- eða tilhlökkunarefni? Guðlaug Helga Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Óframseljanlegt DAGA-kerfi Kári Jónsson skrifar Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Geðrænn vandi barna og ungmenna Eldur S. Kristinsson skrifar Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Íslandsdeild Amnesty International fagnar því að 50 ár eru liðin frá stofnun deildarinnar í Norræna húsinu þann 15. september 1974. Rétt eins og aðrar deildir Amnesty International hefur Íslandsdeildin allt frá stofnun beitt sér fyrir auknum mannréttindum um heim allan, auk þess að stuðla að aukinni þekkingu almennings á mannréttindum. Deildin hefur einnig barist fyrir því íslensk lög og framkvæmd þeirra séu með þeim hætti að mannréttindi allra hópa sér virt og vernduð í hvívetna. Fyrstu árin voru áherslumál deildarinnar barátta fyrir lausn samviskufanga og gegn dauðarefsingunni, pyndingum og mannshvörfum. Það má segja að þessi baráttumál hafi verið óumdeilanleg hér á Íslandi bæði þá og nú. Vinnulag einkenndist strax af mikilli vandvirkni og rammi var settur um hvernig deildin skyldi vinna að baráttumálunum. Á upphafsárum Íslandsdeildarinnar var eitt af meginmarkmiðum alþjóðasamtakanna afnám dauðarefsingarinnar og nýtti deildin sér að Ísland gæti talað í krafti verknaðar. Þannig að strax á fyrstu árum starfseminnar var ljóst að Íslandsdeildin gat vísað til laga og framkvæmdar í eigin landi til þess að sýna öðrum ríkjum jákvætt fordæmi. Á tímamótum sem þessum er eðlilegt að líta um farinn veg, gamlar fundargerðabækur hafa verið skoðaðar, myndaalbúmum flett og rykið dustað af gömlum fréttabréfum og rætt hefur verið við fólk sem að starfinu hefur komið í gegnum tíðina. En hvað er það sem raunverulega stendur upp úr á þessari 50 ára sögu deildarinnar og hverju ber að fagna? Auðvitað má líta til þess árangurs sem starfið hefur borið, við getum þakkað fyrir að fyrir tilstuðlan þrýstings frá fólki eins og þér og mér hefur fjöldi samviskufanga um heim allan verið leystur úr haldi, ríkjum sem beita dauðarefsingunni hefur fækkað, réttindi kvenna hafa víða aukist sem og hinsegin fólks þó að enn sé mikið óunnið verk. Amnesty International hefur barist ötullega fyrir réttinum til að mótmæla og þó að enn sé á brattann að sækja í baráttunni fyrir því að fólk um heim allan geti óttalaust tjáð skoðanir sínar með friðsamlegum hætti sem eru í andstöðu við yfirvöld trúi ég því að það finni að það stendur ekki eitt. Amnesty International stendur með þeim. Já, Amnesty hefur átt þátt í og komið til leiðar jákvæðum breytingum í lífi þolenda mannréttindabrota og með því að fá lögum og framkvæmd breytt hefur líka verið komið í veg fyrir frekari brot. Því ber sannarlega að fagna. En ég spyr aftur, hvað er það raunverulega sem stendur upp úr í söguskoðuninni? Það sem kemur upp í huga minn er fyrst og fremst þakklæti til allra þeirra sem hafa lagt deildinni og mannréttindabaráttunni lið með einum eða öðrum hætti allt frá upphafi, sumt jafnvel áratugum saman. Þetta er fólkið sem hefur mætt og skrifað bréf til yfirvalda, fólkið sem pakkaði jólakortum ár eftir ár sem fóru svo í sölu til fjáröflunar fyrir deildina, fólkið sem hefur haldið viðburði víða um land í herferðinni sem nú kallast Þitt nafn bjargar lífi (áður Bréfamaraþon), fólkið sem hefur setið í stjórn deildarinnar og lagt línurnar, fyrrum aðgerðahópar og ungliðar sem mæta og mála á skilti, koma með skapandi hugmyndir að aðgerðum og mæta í hvaða veðri sem er til að láta í sér heyra til að vekja athygli á brotum hér heima eða erlendis, velviljaðir einstaklingar sem hafa skotið skjólshúsi yfir deildina þegar hún var á hrakhólum og hafði lítið á milli handanna, listamenn, fyrirtæki og fólk sem vill veita okkur betri kjör en ella til þess að styðja deildina til áframhaldandi verka. Svo er það auðvitað grunnur okkar, Vonarljósin okkar sem styðja við deildina með reglulegum styrkjum ár eftir ár og þau sem greiða stakan styrk og þegar allt þetta kemur saman myndast ákveðinn kraftur og seigla sem gerir okkur kleift að sinna því starfi sem okkur ber. Síðast en ekki síst vil ég minnast á það starfsfólk sem hefur gengið til liðs við deildina til lengri eða skemmri tíma, sem hefur allt á sinn einstaka hátt lagt deildinni lið með metnað, elju og trú á málstaðinn rétt eins og allir aðrir og gert það að verkum að deildin hefur stækkað, blómstrað og haldið í þá áratugagömlu vandvirkni sem lagt var af stað með í upphafi til þess að tryggja trúverðugleika og heilindi deildarinnar og samtakanna allra. Á þessum tímamótum vill núverandi stjórn og starfsfólk þakka ykkur sem stutt hafa við deildina og fyrir að gera hana að því sem hún er í dag. Við þökkum fyrir þann árangur sem við höfum náð saman og því bjóðum við ykkur til afmælisveislu nú um helgina 13.-15. september. Ókeypis er á alla viðburðina og þeir opnir almenningi. Við hlökkum til að sjá ykkur. Föstudagurinn 13. september: Málþing í Norræna húsinu kl. 12-13 Laugardagurinn 14. september: Stuðningsaðgerð og mannréttindajóga á Austurvelli kl. 14. Sunnudagurinn 15. september: Skrúðganga og afmælisfögnuður í Iðnó kl. 14-15. Höfundur er framkvæmdastjóri Íslandsdeildar Amnesty International.
Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar
Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar
Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar