Fyrirvari um ábyrgð alls ekkert fríspil Hólmfríður Gísladóttir skrifar 27. ágúst 2024 13:01 Óðinn segir ábyrgðina fyrst og síðast liggja hjá fyrirtækinu. Vísir Sérfræðingur í bótarétti segir ábyrgðarleysisyfirlýsingu sem ferðamenn undirrita áður en farið er í íshellaferðir ekki losa menn undan ábyrgð ef sök er sönnuð. Það sé hins vegar langsótt að Vatnajökulsþjóðgarður verði gerður ábyrgur fyrir slysum. „Þetta mun fyrst og síðast snúa að þessu fyrirtæki eða þessum aðila sem er að bjóða upp á þessar ferðir,“ segir Óðinn Elísson, hæstaréttarlögmaður og framkvæmdastjóri Fulltingis, um mögulega bótaábyrgð Ice Pic Journeys og Vatnajökulsþjóðgarðs í kjölfar banaslyssins á Breiðamerkurjökli í fyrradag. Greint hefur verið frá því að Vatnajökulsþjóðgarður fékk skýrslu í hendurnar árið 2017, unna af sérfræðingum, þar sem gert var áhættumat á íshellaferðum. Síðan hafa forsvarsmenn þjóðgarðsins gefið út 29 leyfi til ferðaþjónustaðila, sem setja engar skorður við því hvenær árs er farið í íshellaferðir. Óðinn segir miklu nærtækara að horfa á fyrirtækin og segir langsótt að ábyrgð geti fallið á þjóðgarðinn. „Það hlýtur að koma til skoðunar hvort að þeir hafi þarna stofnað velferð fólks í hættu í þessum aðstæðum, sem gæti fellt á þá sök eða ábyrgð,“ segir hann. Spurður að því hvort Vatnajökulsþjóðgarður sé ekki ábyrgur að einhverju leyti þar sem þau höfðu upplýsingar um ráðgjöf sérfræðinga og bjuggu þannig að sérþekkingu um hættuna, segir Óðinn: „Þessir aðilar sem eru að fara með fólk, þeir gefa sig út fyrir að vera sérfræðingar í þessum ferðum. Þannig að ég myndi halda að það fyrsta væri alltaf að skoða fyrirtækið sem stendur að ferðinni.“ Á endanum snúist málið um hvort einhver hafi sýnt af sér sakhæfa háttsemi. Óðinn segir málið kalla á algjöra naflaskoðun ef það reynist rétt að menn hafi vanmetið aðstæður. „Ég held að þessi fyrirtæki hljóti öll að hugsa sinn gang, þegar það er þekkt að þessar aðstæður, og sérstaklega á sumartíma, geti verið hættulegar. Ábyrgð þessara fyrirtækja er talsverð,“ bætir hann við. Ákvæði í ábyrgðarleysisfyrirvara Ice Pic Journeys kveður á um að fyrirtækið sé ekki ábyrgt fyrir slysum né dauðsföllum. Samkvæmt heimildum fréttastofu hafa ferðamenn á vegum Ice Pic Journeys verið látnir skrifa undir svokallaðan „ábyrgðarleysisfyrirvara“, þar sem viðkomandi samþykkir að fyrirtækið sé á engan hátt ábyrgt fyrir slysum eða dauðsföllum. „Þeir hafa ekkert gildi. Þetta er ekki fríspil,“ segir Óðinn um plaggið. „Almennt get ég sagt að ef sök er sönnuð þá firra almennir ábyrgðarleysisfyrirvarar menn ekki ábyrgð.“ Ekki gert ráð fyrir sumarferðum í skýrslu um áhættumat Áðurnefnd skýrsla frá 2017 var unnin af Magnúsi Tuma Guðmundssyni jarðfræðingi og Finni Pálssyni verkfræðingi við Jarðvísindastofnun Háskóla Íslands og Jóni Gauta Jónssyni hjá Fjallaskólanum. Þar segir meðal annars í inngangi: „Í ljósi þess að skipulögðum ferðum í íshella í jaðri Breiðamerkurjökuls og víðar innan Vatnajökulsþjóðgarðs hefur fjölgað mjög á síðustu misserum telja stjórnendur þjóðgarðsins, lögregla og aðrir viðbragðsaðilar brýnt að settar verði reglur um skipulagðar íshellaferðir sem ferðaþjónustuaðilum verði gert skylt að fylgja. Reglunum væri ætlað að lágmarka áhættu gesta í íshellum. Í febrúar síðastliðnum fór formaður svæðisráðs suðursvæðis Vatnajökulsþjóðgarðs þess á leit við okkur að við hæfum vinnu við áhættumat og fyrstu hugmyndir að reglum um íshellaferðir.“ Úr skýrslunni sem unnin var fyrir Vatnajökulsþjóðgarð. Skýrslan byggði að mestu á reynslu manna af aðstæðum við Breiðamerkurjökul en um áhrif veðurfars og vetrarhita segir meðal annars að hár lofthiti auki líkur á vatnsrennsli um helli og þakhruni, einkum samfara úrkomu og hvassviðri. „Það tímabil þegar leysing er lítil og áhættan við íshellaferðir er í lágmarki getur verið allt að 8-9 mánaða langt, algengara er að það standi í um 6 mánuði (frá byrjun nóvember fram til loka apríl) en í mjög hlýjum vetrum getur þetta tímabil farið niður í 4 mánuði (desember-mars),“ segir í skýrslunni. Þar segir að meðal þeirra atriða sem ættu að ráða í einkunnagjöf varðandi mat á öryggi sé lofthiti dagsins og síðustu daga og ekki síður vindstyrkur, þar sem það „leysir lítið nema hrært sé í loftinu“. Samkvæmt upplýsingum sem fréttastofa aflaði frá Veðurstofu Íslands var hiti á Kvískerjum, sem er næsta veðurathugunarstöð, á bilinu 6-7 stig á nóttunni og upp í 14-15 stig á daginn dagana 23. - 25. ágúst. Breytileg vindátt var á svæðinu og vindstyrkur á bilinu 3-8 metrar á sekúndu. Þá segir um aðstæður í hellismunna, þar sem umrætt slys er sagt hafa átt sér stað: „Hvernig er munninn (þekja ísstykki sem fallið hafa úr þakinu gólf munnans? Eru engin ísstykki? Er þakið sprungið eða myndar það samfellda ósprungna þekju). Sveigir ísinn í gangamunna niður í miðjunni, eða myndar hann „sterklegan“ boga. Ef laus stykki hafa verið brotin niður dregur það úr hættu á hruni.“ Þess má geta að í skýrslunni er ekki getið um manngerða hella en borið hefur á því að ferðaþjónustuaðilar hafi stækkað eða jafnvel búið hella til þegar náttúrulegir hellar voru ekki til staðar. Þá má bæta því við að þegar skýrslan var skrifuð var ekki boðið upp á sumarferðir í íshellana. Slys á Breiðamerkurjökli Ferðamennska á Íslandi Sveitarfélagið Hornafjörður Vatnajökulsþjóðgarður Mest lesið Blasi illa við að það eigi að troða áformunum í gegnum kerfið Innlent Hópsmit á Mánagarði ein „alvarlegasta uppákoma af þessu tagi“ Innlent Metfjöldi sjálfsvígssímtala og hætt við þjónustuskerðingu Innlent Borgarstjóri í Bandaríkjunum handtekinn vegna mótmæla Erlent Mál Margrétar fyrir opnum tjöldum Innlent Ökumaðurinn hefur gefið sig fram Innlent Útilokað að þeir hafi ekki vitað af efnunum og fá þunga dóma Innlent Yfirvöld Mexíkó kæra Google Erlent Gagnaþjófnaður til rannsóknar á þremur stöðum Innlent Nótt innbrota í Laugardal: „Ömurlegt að það sé verið að fara inn í bílana en vandamálið er stærra“ Innlent Fleiri fréttir Blasi illa við að það eigi að troða áformunum í gegnum kerfið Metfjöldi sjálfsvígssímtala og hætt við þjónustuskerðingu Hópsmit á Mánagarði ein „alvarlegasta uppákoma af þessu tagi“ Ökumaðurinn hefur gefið sig fram Gagnaþjófnaður til rannsóknar á þremur stöðum Íbúasamtök vilja láta endurskoða rafrænt eftirlit Bílastæðasjóðs Víðfeðm rannsókn, baunað á skólaþorp á bílastæði og stórvirki Mál Margrétar fyrir opnum tjöldum Útilokað að þeir hafi ekki vitað af efnunum og fá þunga dóma „Enn sem er komið er staðan óbreytt og orð Sönnu ósönn“ Munu geta aðgreint fanga eftir alvarleika brota í nýju fangelsi Nótt innbrota í Laugardal: „Ömurlegt að það sé verið að fara inn í bílana en vandamálið er stærra“ Ólafur Þór segir ekki tilefni til afsagnar Túnin aftur rennandi blaut en spáð hlýindum í næstu viku Framkvæmdir á hólmanum í fullum gangi Þingmenn slá Íslandsmet Krefst svara frá MAST vegna eftirlits með blóðmerum Kristrún ræddi við Trump og Selenskíj á fundi JEF-ríkja Jákvæður tónn í Norðurþingi um samstarf við Carbfix Íslandsmet á Alþingi og saksóknarar gagnrýndir Telur að Ólafur Þór og Sigríður hljóti að víkja við rannsókn málsins „Þetta er vondur klukkutími hér í þessum þingsal“ Flugmenn tókust óafvitandi á um stjórnina í mikilli ókyrrð yfir Íslandi Skipulögð brotastarfsemi er komin til að vera Skilríkjalaus og með fíkniefni „Hún er albesti vinur minn“ Loftslagsmál sitji á hakanum vegna stríða og heimsfaraldurs „Þeir sem búa í glerhúsi ættu að spara grjótkastið“ „Svik við lögreglumannastéttina“ og slái hann „mjög illa“ Átta ára fangelsi í sögulegu fíkniefnamáli Sjá meira
„Þetta mun fyrst og síðast snúa að þessu fyrirtæki eða þessum aðila sem er að bjóða upp á þessar ferðir,“ segir Óðinn Elísson, hæstaréttarlögmaður og framkvæmdastjóri Fulltingis, um mögulega bótaábyrgð Ice Pic Journeys og Vatnajökulsþjóðgarðs í kjölfar banaslyssins á Breiðamerkurjökli í fyrradag. Greint hefur verið frá því að Vatnajökulsþjóðgarður fékk skýrslu í hendurnar árið 2017, unna af sérfræðingum, þar sem gert var áhættumat á íshellaferðum. Síðan hafa forsvarsmenn þjóðgarðsins gefið út 29 leyfi til ferðaþjónustaðila, sem setja engar skorður við því hvenær árs er farið í íshellaferðir. Óðinn segir miklu nærtækara að horfa á fyrirtækin og segir langsótt að ábyrgð geti fallið á þjóðgarðinn. „Það hlýtur að koma til skoðunar hvort að þeir hafi þarna stofnað velferð fólks í hættu í þessum aðstæðum, sem gæti fellt á þá sök eða ábyrgð,“ segir hann. Spurður að því hvort Vatnajökulsþjóðgarður sé ekki ábyrgur að einhverju leyti þar sem þau höfðu upplýsingar um ráðgjöf sérfræðinga og bjuggu þannig að sérþekkingu um hættuna, segir Óðinn: „Þessir aðilar sem eru að fara með fólk, þeir gefa sig út fyrir að vera sérfræðingar í þessum ferðum. Þannig að ég myndi halda að það fyrsta væri alltaf að skoða fyrirtækið sem stendur að ferðinni.“ Á endanum snúist málið um hvort einhver hafi sýnt af sér sakhæfa háttsemi. Óðinn segir málið kalla á algjöra naflaskoðun ef það reynist rétt að menn hafi vanmetið aðstæður. „Ég held að þessi fyrirtæki hljóti öll að hugsa sinn gang, þegar það er þekkt að þessar aðstæður, og sérstaklega á sumartíma, geti verið hættulegar. Ábyrgð þessara fyrirtækja er talsverð,“ bætir hann við. Ákvæði í ábyrgðarleysisfyrirvara Ice Pic Journeys kveður á um að fyrirtækið sé ekki ábyrgt fyrir slysum né dauðsföllum. Samkvæmt heimildum fréttastofu hafa ferðamenn á vegum Ice Pic Journeys verið látnir skrifa undir svokallaðan „ábyrgðarleysisfyrirvara“, þar sem viðkomandi samþykkir að fyrirtækið sé á engan hátt ábyrgt fyrir slysum eða dauðsföllum. „Þeir hafa ekkert gildi. Þetta er ekki fríspil,“ segir Óðinn um plaggið. „Almennt get ég sagt að ef sök er sönnuð þá firra almennir ábyrgðarleysisfyrirvarar menn ekki ábyrgð.“ Ekki gert ráð fyrir sumarferðum í skýrslu um áhættumat Áðurnefnd skýrsla frá 2017 var unnin af Magnúsi Tuma Guðmundssyni jarðfræðingi og Finni Pálssyni verkfræðingi við Jarðvísindastofnun Háskóla Íslands og Jóni Gauta Jónssyni hjá Fjallaskólanum. Þar segir meðal annars í inngangi: „Í ljósi þess að skipulögðum ferðum í íshella í jaðri Breiðamerkurjökuls og víðar innan Vatnajökulsþjóðgarðs hefur fjölgað mjög á síðustu misserum telja stjórnendur þjóðgarðsins, lögregla og aðrir viðbragðsaðilar brýnt að settar verði reglur um skipulagðar íshellaferðir sem ferðaþjónustuaðilum verði gert skylt að fylgja. Reglunum væri ætlað að lágmarka áhættu gesta í íshellum. Í febrúar síðastliðnum fór formaður svæðisráðs suðursvæðis Vatnajökulsþjóðgarðs þess á leit við okkur að við hæfum vinnu við áhættumat og fyrstu hugmyndir að reglum um íshellaferðir.“ Úr skýrslunni sem unnin var fyrir Vatnajökulsþjóðgarð. Skýrslan byggði að mestu á reynslu manna af aðstæðum við Breiðamerkurjökul en um áhrif veðurfars og vetrarhita segir meðal annars að hár lofthiti auki líkur á vatnsrennsli um helli og þakhruni, einkum samfara úrkomu og hvassviðri. „Það tímabil þegar leysing er lítil og áhættan við íshellaferðir er í lágmarki getur verið allt að 8-9 mánaða langt, algengara er að það standi í um 6 mánuði (frá byrjun nóvember fram til loka apríl) en í mjög hlýjum vetrum getur þetta tímabil farið niður í 4 mánuði (desember-mars),“ segir í skýrslunni. Þar segir að meðal þeirra atriða sem ættu að ráða í einkunnagjöf varðandi mat á öryggi sé lofthiti dagsins og síðustu daga og ekki síður vindstyrkur, þar sem það „leysir lítið nema hrært sé í loftinu“. Samkvæmt upplýsingum sem fréttastofa aflaði frá Veðurstofu Íslands var hiti á Kvískerjum, sem er næsta veðurathugunarstöð, á bilinu 6-7 stig á nóttunni og upp í 14-15 stig á daginn dagana 23. - 25. ágúst. Breytileg vindátt var á svæðinu og vindstyrkur á bilinu 3-8 metrar á sekúndu. Þá segir um aðstæður í hellismunna, þar sem umrætt slys er sagt hafa átt sér stað: „Hvernig er munninn (þekja ísstykki sem fallið hafa úr þakinu gólf munnans? Eru engin ísstykki? Er þakið sprungið eða myndar það samfellda ósprungna þekju). Sveigir ísinn í gangamunna niður í miðjunni, eða myndar hann „sterklegan“ boga. Ef laus stykki hafa verið brotin niður dregur það úr hættu á hruni.“ Þess má geta að í skýrslunni er ekki getið um manngerða hella en borið hefur á því að ferðaþjónustuaðilar hafi stækkað eða jafnvel búið hella til þegar náttúrulegir hellar voru ekki til staðar. Þá má bæta því við að þegar skýrslan var skrifuð var ekki boðið upp á sumarferðir í íshellana.
Slys á Breiðamerkurjökli Ferðamennska á Íslandi Sveitarfélagið Hornafjörður Vatnajökulsþjóðgarður Mest lesið Blasi illa við að það eigi að troða áformunum í gegnum kerfið Innlent Hópsmit á Mánagarði ein „alvarlegasta uppákoma af þessu tagi“ Innlent Metfjöldi sjálfsvígssímtala og hætt við þjónustuskerðingu Innlent Borgarstjóri í Bandaríkjunum handtekinn vegna mótmæla Erlent Mál Margrétar fyrir opnum tjöldum Innlent Ökumaðurinn hefur gefið sig fram Innlent Útilokað að þeir hafi ekki vitað af efnunum og fá þunga dóma Innlent Yfirvöld Mexíkó kæra Google Erlent Gagnaþjófnaður til rannsóknar á þremur stöðum Innlent Nótt innbrota í Laugardal: „Ömurlegt að það sé verið að fara inn í bílana en vandamálið er stærra“ Innlent Fleiri fréttir Blasi illa við að það eigi að troða áformunum í gegnum kerfið Metfjöldi sjálfsvígssímtala og hætt við þjónustuskerðingu Hópsmit á Mánagarði ein „alvarlegasta uppákoma af þessu tagi“ Ökumaðurinn hefur gefið sig fram Gagnaþjófnaður til rannsóknar á þremur stöðum Íbúasamtök vilja láta endurskoða rafrænt eftirlit Bílastæðasjóðs Víðfeðm rannsókn, baunað á skólaþorp á bílastæði og stórvirki Mál Margrétar fyrir opnum tjöldum Útilokað að þeir hafi ekki vitað af efnunum og fá þunga dóma „Enn sem er komið er staðan óbreytt og orð Sönnu ósönn“ Munu geta aðgreint fanga eftir alvarleika brota í nýju fangelsi Nótt innbrota í Laugardal: „Ömurlegt að það sé verið að fara inn í bílana en vandamálið er stærra“ Ólafur Þór segir ekki tilefni til afsagnar Túnin aftur rennandi blaut en spáð hlýindum í næstu viku Framkvæmdir á hólmanum í fullum gangi Þingmenn slá Íslandsmet Krefst svara frá MAST vegna eftirlits með blóðmerum Kristrún ræddi við Trump og Selenskíj á fundi JEF-ríkja Jákvæður tónn í Norðurþingi um samstarf við Carbfix Íslandsmet á Alþingi og saksóknarar gagnrýndir Telur að Ólafur Þór og Sigríður hljóti að víkja við rannsókn málsins „Þetta er vondur klukkutími hér í þessum þingsal“ Flugmenn tókust óafvitandi á um stjórnina í mikilli ókyrrð yfir Íslandi Skipulögð brotastarfsemi er komin til að vera Skilríkjalaus og með fíkniefni „Hún er albesti vinur minn“ Loftslagsmál sitji á hakanum vegna stríða og heimsfaraldurs „Þeir sem búa í glerhúsi ættu að spara grjótkastið“ „Svik við lögreglumannastéttina“ og slái hann „mjög illa“ Átta ára fangelsi í sögulegu fíkniefnamáli Sjá meira
Nótt innbrota í Laugardal: „Ömurlegt að það sé verið að fara inn í bílana en vandamálið er stærra“ Innlent
Nótt innbrota í Laugardal: „Ömurlegt að það sé verið að fara inn í bílana en vandamálið er stærra“ Innlent