Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson skrifar 2. maí 2024 11:31 Grafinn undir flóði af fjöldanum öllum af fréttatilkynningum af fólki sem er að hugsa um að bjóða sig fram, búið að bjóða sig fram, leitandi að undirskriftum eða viðhafði hinn tiltekna frasa það hafa margir komið að máli við mig kom upp sú spurning hjá mér, hvernig í ósköpunum á ég að ákveða hver fær mitt atkvæði? Nú þegar ljóst er að 11 frambjóðendur eru í framboði til forseta Íslands, sem eru fleiri en nokkru sinni fyrr verður spurningin enn meira aðkallandi. Þetta fékk mig til að hugsa til forystufræðinnar og þess þegar ég var að skrifa bókina Forysta og Samskipti – leiðtogafræði, þar sem tilfinningin er sú að verið sé að setja saman risastórt púsl þar sem engin er fyrirmyndin. Ég hafði þá þegar kennt forystufræði og stundað stjórnenda- og leiðtogaþjálfun um nokkurra ára skeið. Ofangreind sena er svipað púsl því við eigum skilið að fá frábæran forseta sem við getum sagt að sé alvöru leiðtogi sem við getum verið stolt af. Rýnum þá aðeins í forystufræðina. Góðir leiðtogar hafa skýra og ákveðna framtíðarsýn sem og skýran tilgang sem auðvelt er að útskýra, og oft með nýstárlegum hætti. Í þessu tilliti koma upp í hugann orð úr setningarræðu John F. Kennedy, fyrrum bandaríkjaforseta, sem í raun sýna skýrt og skorinort hvað hann vildi standa fyrir; „My fellow Americans: ask not what your country can do for you. Ask what you can do for your country.“ Farsælir leiðtogar ástunda heilindi og við getum sagt að forseti þurfi að hafa ástríðu fyrir hagsmunum lands og þjóðar, ekki bara ástríðu fyrir eigin hagsmunum eða sinna nánustu. Svona forseta þykir afar vænt um land og þjóð og þess vegna getum við treyst viðkomandi. Í þessu samhengi er ekki nóg að segjast ætla að starfa af heilindum og iðka gott siðferði. Við viljum að viðkomandi hafi til að mynda sýnt fram á í sínum fyrri störfum að hafa starfað af heilindum. Hér gerum við ekki kröfu um að forseti þurfi að vera fullkominn, því það er engin. Við getum því ekki gert þá kröfu að forsetinn eigi að vera fullkomin manneskja sem við erum eða höfum alltaf verið sammála. Hinsvegar, ef viðkomandi hefur gert mistök eða farið út af sporinu er mikilvægt að viðkomandi hafi viðurkennt mistök og þegar við á, axlað ábyrgð. Það er nefnilega það sem góðir leiðtogar gera. Ef það kemur fram manneskja sem setur sig á stall, telur sig ofar öðrum, merkilegri, viturri eða betri á einhvern hátt eiga að klingja viðvörunarbjöllur. Það er vinsælt í dag að nota orðið auðmýkt og sýnt hefur verið fram á í mörgum rannsóknum að það hugtak prýðir marga góða leiðtoga, og mörg ganga svo langt að segja að það sé hreinlega nauðsynlegt að hafa auðmýkt til að gegna forystuhlutverki. Auðmýkt er stór þáttur í þjónandi forystu sem snýst um að blanda saman að þjóna og að leiða. Síðan hefur verið sýnt fram á að það að blanda saman heilbrigðri ástríðu og auðmýkt geti verið farsælt og má líka segja að einkenni fyrrnefnda þjónandi forystu. Það þykir líka inn í dag að útskýra forystu út frá persónulegum eiginleikum. Það eitt dugar skammt en þó hægt að segja að nokkrir eiginleikar prýði trúlega flesta ef ekki alla farsæla leiðtoga, þar á meðal sá eiginleiki að geta hlustað. Góður forseti er tilbúinn að hlusta á þjóðina og umbera ólík sjónarmið. Það þýðir ekki að samþykkja allt og oft þarf að taka ákvarðanir eða setja fram skoðanir sem hugnast ekki öllum. Hinsvegar skiptir máli að hlusta til að skilja svo mögulegt sé að meta ólík mál og mismunandi rök. Í þessu getur falist að skoða allskonar upplýsingar, hlusta á ólík sjónarmið og vera síðan tilbúin til og hafa hugrekki til að rökstyðja skoðun sína. Í þessu samhengi hefur verið sagt að þegar Ólafur Ragnar Grímsson vísaði svonefndum Icesave lögum í þjóðaratkvæðagreiðslu, þá hafi hann talið sig vera að hlusta á þjóðina. Þetta leiðir okkur að spurningunni, hvert er hlutverk forsetans? Oft er nefnt að forsetinn þurfi að þekkja sögu okkar vel sem og það samfélag sem við lifum í auk þess að koma vel fyrir hérlendis sem erlendis. Það sem hefur þó líklega oftast verið sagt í gegnum tíðina er að forsetinn eigi að vera sameiningartákn þjóðarinnar, hvað svo sem það nákvæmlega þýðir. Margir stjórnmálafræðingar hafa lengi kallað eftir að skerpa þurfi á hlutverki forseta í stjórnskipaninni og hlutverkið virðist hafa verið nokkuð mismunandi eftir hverjum og einum kjörnum forseta. Þannig að þrátt fyrir allt, virðist forsetinn hafa nokkuð svigrúm, getur lagt ákveðnar línur og viðhaft sínar persónulegar áherslur. Í þessu samhengi má nefna Ólaf Ragnar vegna starfs síns og áherslna í tengslum við Norðurslóðir. Hann þótti líka stundum pólitískur, til að mynda þegar hann beitti neitunarvaldi á undirritun svokallaðs fjölmiðlafrumvarps sem og í fyrrnefndu Icesave máli. Varðandi Vigdísi Finnbogadóttir þá má segja að hún hafi verið alger frumkvöðull þegar kom að réttindabaráttu kvenna auk þess sem hún lagði mikla áherslu á varðveislu íslenskrar tungu. Hvað varðar Guðna Th. Jóhannesson þá má kannski segja að það sem einkenni hann meðal annars séu óformlegheit og að vera alþýðlegur, sannkölluð manneskja fólksins. Það er því réttmæt spurning til frambjóðenda, hvernig forseti ætlar þú að vera ef þú nærð kjöri og hvað stendur þú fyrir? Og í raun er verið að spyrja, af hverju ertu að bjóða þig fram og hver er tilgangurinn með því? Þessum spurningum þurfa frambjóðendur að geta svarað af einlægni og með skýrum hætti. Sumsé, ekki með innhaldslausum frösum eða eftir því sem frambjóðendur halda að fólk vilji heyra. Höfundur er lektor við Háskólann á Akureyri og Heartstyles forystuþjálfari. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Forsetakosningar 2024 Mest lesið Inngilding – nýyrði sem enginn skilur? Miriam Petra Ómarsdóttir Awad Skoðun Afhendum raunverulegum eigendum hlut sinn í Íslandsbanka til jafns Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun Að sætta sig við brot á samkomulagi eða ekki Jón Ágúst Eyjólfsson Skoðun Vantar fleiri lyftara í heilbrigðiskerfið? Ragna Sigurðardóttir Skoðun Geðheilbrigðismál og landsbyggðin Eydís Ásbjörnsdóttir Skoðun Er píparinn þinn skattsvikari? Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Kæra unga móðir Jóna Þórey Pétursdóttir Skoðun Kosningar og ,ehf gatið‘ Róbert Farestveit Skoðun Rekin út fyrir að vera kennari Álfhildur Leifsdóttir Skoðun Verði þitt val, svo á jörðu sem á himni Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Vilja miklu stærra bákn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Vantar fleiri lyftara í heilbrigðiskerfið? Ragna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Inngilding – nýyrði sem enginn skilur? Miriam Petra Ómarsdóttir Awad skrifar Skoðun Að sætta sig við brot á samkomulagi eða ekki Jón Ágúst Eyjólfsson skrifar Skoðun Afhendum raunverulegum eigendum hlut sinn í Íslandsbanka til jafns Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Geðheilbrigðismál og landsbyggðin Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Er píparinn þinn skattsvikari? Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Frelsi til að búa þar sem þú vilt Sæunn Gísladóttir skrifar Skoðun Kosningar og ,ehf gatið‘ Róbert Farestveit skrifar Skoðun Grípum tækifærin og sköpum bjartari framtíð Ísak Leon Júlíusson skrifar Skoðun Kæra unga móðir Jóna Þórey Pétursdóttir skrifar Skoðun Niðurskurðarhnífnum beitt á skólana Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Verði þitt val, svo á jörðu sem á himni Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Öryggis annarra vegna… Ingunn Björnsdóttir skrifar Skoðun Verðmæti leikskólans Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Íslenskur landbúnaður er ekki aðeins arfleifð heldur líka framtíð okkar Íslendinga Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Vítahringur ofbeldis og áfalla Paola Cardenas skrifar Skoðun Heilbrigð sál í hraustum líkama Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Að segja bara eitthvað Hulda María Magnúsdóttir skrifar Skoðun Litlu fyrirtækin – kerfishyggja og skattlagning Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun „Þörfin fyrir nýtt upphaf: Af hverju hrista þarf upp í stjórnmálum“ Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Reiknileikni Sambandsins Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Vegurinn heim Tinna Rún Snorradóttir skrifar Skoðun Framsókn setur heimilin í fyrsta sæti Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Allt mannanna verk - orkuöryggi á Íslandi Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hvert er planið? Þorleifur Hallbjörn Ingólfsson skrifar Skoðun Íslenskan heldur velli Stefán Atli Rúnarsson,Jóhann F K Arinbjarnarson skrifar Skoðun Einstaklingur á undir högg að sækja í dómsmáli við hinn sterka Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Ný gömul menntastefna Thelma Rut Haukdal Magnúsdóttir skrifar Skoðun Krafa um árangur í atvinnu- og samgöngumálum Arna Lára Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Grafinn undir flóði af fjöldanum öllum af fréttatilkynningum af fólki sem er að hugsa um að bjóða sig fram, búið að bjóða sig fram, leitandi að undirskriftum eða viðhafði hinn tiltekna frasa það hafa margir komið að máli við mig kom upp sú spurning hjá mér, hvernig í ósköpunum á ég að ákveða hver fær mitt atkvæði? Nú þegar ljóst er að 11 frambjóðendur eru í framboði til forseta Íslands, sem eru fleiri en nokkru sinni fyrr verður spurningin enn meira aðkallandi. Þetta fékk mig til að hugsa til forystufræðinnar og þess þegar ég var að skrifa bókina Forysta og Samskipti – leiðtogafræði, þar sem tilfinningin er sú að verið sé að setja saman risastórt púsl þar sem engin er fyrirmyndin. Ég hafði þá þegar kennt forystufræði og stundað stjórnenda- og leiðtogaþjálfun um nokkurra ára skeið. Ofangreind sena er svipað púsl því við eigum skilið að fá frábæran forseta sem við getum sagt að sé alvöru leiðtogi sem við getum verið stolt af. Rýnum þá aðeins í forystufræðina. Góðir leiðtogar hafa skýra og ákveðna framtíðarsýn sem og skýran tilgang sem auðvelt er að útskýra, og oft með nýstárlegum hætti. Í þessu tilliti koma upp í hugann orð úr setningarræðu John F. Kennedy, fyrrum bandaríkjaforseta, sem í raun sýna skýrt og skorinort hvað hann vildi standa fyrir; „My fellow Americans: ask not what your country can do for you. Ask what you can do for your country.“ Farsælir leiðtogar ástunda heilindi og við getum sagt að forseti þurfi að hafa ástríðu fyrir hagsmunum lands og þjóðar, ekki bara ástríðu fyrir eigin hagsmunum eða sinna nánustu. Svona forseta þykir afar vænt um land og þjóð og þess vegna getum við treyst viðkomandi. Í þessu samhengi er ekki nóg að segjast ætla að starfa af heilindum og iðka gott siðferði. Við viljum að viðkomandi hafi til að mynda sýnt fram á í sínum fyrri störfum að hafa starfað af heilindum. Hér gerum við ekki kröfu um að forseti þurfi að vera fullkominn, því það er engin. Við getum því ekki gert þá kröfu að forsetinn eigi að vera fullkomin manneskja sem við erum eða höfum alltaf verið sammála. Hinsvegar, ef viðkomandi hefur gert mistök eða farið út af sporinu er mikilvægt að viðkomandi hafi viðurkennt mistök og þegar við á, axlað ábyrgð. Það er nefnilega það sem góðir leiðtogar gera. Ef það kemur fram manneskja sem setur sig á stall, telur sig ofar öðrum, merkilegri, viturri eða betri á einhvern hátt eiga að klingja viðvörunarbjöllur. Það er vinsælt í dag að nota orðið auðmýkt og sýnt hefur verið fram á í mörgum rannsóknum að það hugtak prýðir marga góða leiðtoga, og mörg ganga svo langt að segja að það sé hreinlega nauðsynlegt að hafa auðmýkt til að gegna forystuhlutverki. Auðmýkt er stór þáttur í þjónandi forystu sem snýst um að blanda saman að þjóna og að leiða. Síðan hefur verið sýnt fram á að það að blanda saman heilbrigðri ástríðu og auðmýkt geti verið farsælt og má líka segja að einkenni fyrrnefnda þjónandi forystu. Það þykir líka inn í dag að útskýra forystu út frá persónulegum eiginleikum. Það eitt dugar skammt en þó hægt að segja að nokkrir eiginleikar prýði trúlega flesta ef ekki alla farsæla leiðtoga, þar á meðal sá eiginleiki að geta hlustað. Góður forseti er tilbúinn að hlusta á þjóðina og umbera ólík sjónarmið. Það þýðir ekki að samþykkja allt og oft þarf að taka ákvarðanir eða setja fram skoðanir sem hugnast ekki öllum. Hinsvegar skiptir máli að hlusta til að skilja svo mögulegt sé að meta ólík mál og mismunandi rök. Í þessu getur falist að skoða allskonar upplýsingar, hlusta á ólík sjónarmið og vera síðan tilbúin til og hafa hugrekki til að rökstyðja skoðun sína. Í þessu samhengi hefur verið sagt að þegar Ólafur Ragnar Grímsson vísaði svonefndum Icesave lögum í þjóðaratkvæðagreiðslu, þá hafi hann talið sig vera að hlusta á þjóðina. Þetta leiðir okkur að spurningunni, hvert er hlutverk forsetans? Oft er nefnt að forsetinn þurfi að þekkja sögu okkar vel sem og það samfélag sem við lifum í auk þess að koma vel fyrir hérlendis sem erlendis. Það sem hefur þó líklega oftast verið sagt í gegnum tíðina er að forsetinn eigi að vera sameiningartákn þjóðarinnar, hvað svo sem það nákvæmlega þýðir. Margir stjórnmálafræðingar hafa lengi kallað eftir að skerpa þurfi á hlutverki forseta í stjórnskipaninni og hlutverkið virðist hafa verið nokkuð mismunandi eftir hverjum og einum kjörnum forseta. Þannig að þrátt fyrir allt, virðist forsetinn hafa nokkuð svigrúm, getur lagt ákveðnar línur og viðhaft sínar persónulegar áherslur. Í þessu samhengi má nefna Ólaf Ragnar vegna starfs síns og áherslna í tengslum við Norðurslóðir. Hann þótti líka stundum pólitískur, til að mynda þegar hann beitti neitunarvaldi á undirritun svokallaðs fjölmiðlafrumvarps sem og í fyrrnefndu Icesave máli. Varðandi Vigdísi Finnbogadóttir þá má segja að hún hafi verið alger frumkvöðull þegar kom að réttindabaráttu kvenna auk þess sem hún lagði mikla áherslu á varðveislu íslenskrar tungu. Hvað varðar Guðna Th. Jóhannesson þá má kannski segja að það sem einkenni hann meðal annars séu óformlegheit og að vera alþýðlegur, sannkölluð manneskja fólksins. Það er því réttmæt spurning til frambjóðenda, hvernig forseti ætlar þú að vera ef þú nærð kjöri og hvað stendur þú fyrir? Og í raun er verið að spyrja, af hverju ertu að bjóða þig fram og hver er tilgangurinn með því? Þessum spurningum þurfa frambjóðendur að geta svarað af einlægni og með skýrum hætti. Sumsé, ekki með innhaldslausum frösum eða eftir því sem frambjóðendur halda að fólk vilji heyra. Höfundur er lektor við Háskólann á Akureyri og Heartstyles forystuþjálfari.
Afhendum raunverulegum eigendum hlut sinn í Íslandsbanka til jafns Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun
Skoðun Afhendum raunverulegum eigendum hlut sinn í Íslandsbanka til jafns Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Íslenskur landbúnaður er ekki aðeins arfleifð heldur líka framtíð okkar Íslendinga Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun „Þörfin fyrir nýtt upphaf: Af hverju hrista þarf upp í stjórnmálum“ Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar
Skoðun Einstaklingur á undir högg að sækja í dómsmáli við hinn sterka Jörgen Ingimar Hansson skrifar
Afhendum raunverulegum eigendum hlut sinn í Íslandsbanka til jafns Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun