Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson skrifar 2. maí 2024 11:31 Grafinn undir flóði af fjöldanum öllum af fréttatilkynningum af fólki sem er að hugsa um að bjóða sig fram, búið að bjóða sig fram, leitandi að undirskriftum eða viðhafði hinn tiltekna frasa það hafa margir komið að máli við mig kom upp sú spurning hjá mér, hvernig í ósköpunum á ég að ákveða hver fær mitt atkvæði? Nú þegar ljóst er að 11 frambjóðendur eru í framboði til forseta Íslands, sem eru fleiri en nokkru sinni fyrr verður spurningin enn meira aðkallandi. Þetta fékk mig til að hugsa til forystufræðinnar og þess þegar ég var að skrifa bókina Forysta og Samskipti – leiðtogafræði, þar sem tilfinningin er sú að verið sé að setja saman risastórt púsl þar sem engin er fyrirmyndin. Ég hafði þá þegar kennt forystufræði og stundað stjórnenda- og leiðtogaþjálfun um nokkurra ára skeið. Ofangreind sena er svipað púsl því við eigum skilið að fá frábæran forseta sem við getum sagt að sé alvöru leiðtogi sem við getum verið stolt af. Rýnum þá aðeins í forystufræðina. Góðir leiðtogar hafa skýra og ákveðna framtíðarsýn sem og skýran tilgang sem auðvelt er að útskýra, og oft með nýstárlegum hætti. Í þessu tilliti koma upp í hugann orð úr setningarræðu John F. Kennedy, fyrrum bandaríkjaforseta, sem í raun sýna skýrt og skorinort hvað hann vildi standa fyrir; „My fellow Americans: ask not what your country can do for you. Ask what you can do for your country.“ Farsælir leiðtogar ástunda heilindi og við getum sagt að forseti þurfi að hafa ástríðu fyrir hagsmunum lands og þjóðar, ekki bara ástríðu fyrir eigin hagsmunum eða sinna nánustu. Svona forseta þykir afar vænt um land og þjóð og þess vegna getum við treyst viðkomandi. Í þessu samhengi er ekki nóg að segjast ætla að starfa af heilindum og iðka gott siðferði. Við viljum að viðkomandi hafi til að mynda sýnt fram á í sínum fyrri störfum að hafa starfað af heilindum. Hér gerum við ekki kröfu um að forseti þurfi að vera fullkominn, því það er engin. Við getum því ekki gert þá kröfu að forsetinn eigi að vera fullkomin manneskja sem við erum eða höfum alltaf verið sammála. Hinsvegar, ef viðkomandi hefur gert mistök eða farið út af sporinu er mikilvægt að viðkomandi hafi viðurkennt mistök og þegar við á, axlað ábyrgð. Það er nefnilega það sem góðir leiðtogar gera. Ef það kemur fram manneskja sem setur sig á stall, telur sig ofar öðrum, merkilegri, viturri eða betri á einhvern hátt eiga að klingja viðvörunarbjöllur. Það er vinsælt í dag að nota orðið auðmýkt og sýnt hefur verið fram á í mörgum rannsóknum að það hugtak prýðir marga góða leiðtoga, og mörg ganga svo langt að segja að það sé hreinlega nauðsynlegt að hafa auðmýkt til að gegna forystuhlutverki. Auðmýkt er stór þáttur í þjónandi forystu sem snýst um að blanda saman að þjóna og að leiða. Síðan hefur verið sýnt fram á að það að blanda saman heilbrigðri ástríðu og auðmýkt geti verið farsælt og má líka segja að einkenni fyrrnefnda þjónandi forystu. Það þykir líka inn í dag að útskýra forystu út frá persónulegum eiginleikum. Það eitt dugar skammt en þó hægt að segja að nokkrir eiginleikar prýði trúlega flesta ef ekki alla farsæla leiðtoga, þar á meðal sá eiginleiki að geta hlustað. Góður forseti er tilbúinn að hlusta á þjóðina og umbera ólík sjónarmið. Það þýðir ekki að samþykkja allt og oft þarf að taka ákvarðanir eða setja fram skoðanir sem hugnast ekki öllum. Hinsvegar skiptir máli að hlusta til að skilja svo mögulegt sé að meta ólík mál og mismunandi rök. Í þessu getur falist að skoða allskonar upplýsingar, hlusta á ólík sjónarmið og vera síðan tilbúin til og hafa hugrekki til að rökstyðja skoðun sína. Í þessu samhengi hefur verið sagt að þegar Ólafur Ragnar Grímsson vísaði svonefndum Icesave lögum í þjóðaratkvæðagreiðslu, þá hafi hann talið sig vera að hlusta á þjóðina. Þetta leiðir okkur að spurningunni, hvert er hlutverk forsetans? Oft er nefnt að forsetinn þurfi að þekkja sögu okkar vel sem og það samfélag sem við lifum í auk þess að koma vel fyrir hérlendis sem erlendis. Það sem hefur þó líklega oftast verið sagt í gegnum tíðina er að forsetinn eigi að vera sameiningartákn þjóðarinnar, hvað svo sem það nákvæmlega þýðir. Margir stjórnmálafræðingar hafa lengi kallað eftir að skerpa þurfi á hlutverki forseta í stjórnskipaninni og hlutverkið virðist hafa verið nokkuð mismunandi eftir hverjum og einum kjörnum forseta. Þannig að þrátt fyrir allt, virðist forsetinn hafa nokkuð svigrúm, getur lagt ákveðnar línur og viðhaft sínar persónulegar áherslur. Í þessu samhengi má nefna Ólaf Ragnar vegna starfs síns og áherslna í tengslum við Norðurslóðir. Hann þótti líka stundum pólitískur, til að mynda þegar hann beitti neitunarvaldi á undirritun svokallaðs fjölmiðlafrumvarps sem og í fyrrnefndu Icesave máli. Varðandi Vigdísi Finnbogadóttir þá má segja að hún hafi verið alger frumkvöðull þegar kom að réttindabaráttu kvenna auk þess sem hún lagði mikla áherslu á varðveislu íslenskrar tungu. Hvað varðar Guðna Th. Jóhannesson þá má kannski segja að það sem einkenni hann meðal annars séu óformlegheit og að vera alþýðlegur, sannkölluð manneskja fólksins. Það er því réttmæt spurning til frambjóðenda, hvernig forseti ætlar þú að vera ef þú nærð kjöri og hvað stendur þú fyrir? Og í raun er verið að spyrja, af hverju ertu að bjóða þig fram og hver er tilgangurinn með því? Þessum spurningum þurfa frambjóðendur að geta svarað af einlægni og með skýrum hætti. Sumsé, ekki með innhaldslausum frösum eða eftir því sem frambjóðendur halda að fólk vilji heyra. Höfundur er lektor við Háskólann á Akureyri og Heartstyles forystuþjálfari. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Forsetakosningar 2024 Mest lesið Það er allt í lagi að vera þú sjálfur Kári Stefánsson Skoðun Samfélag án Pírata Lenya Rún Taha Karim Skoðun Foreldrar, ömmur og afar þessa lands - áskorun til ykkar! Ragnheiður Stephensen Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Hver er munurinn á Viðreisn og Samfylkingu? Soffía Svanhvít Árnadóttir Skoðun Þarf ég að flytja úr landi? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir Skoðun Helvítis fokking fokk!! Er ekki nóg komið? Maríanna H. Helgadóttir Skoðun Bannað að lækna sykursýki II Lukka Pálsdóttir Skoðun Annarra manna peningar eru peningar okkar allra Davíð Þór Jónsson Skoðun Þegar Skagamenn glöddu lítið hjarta María Rut Kristinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Við sem förum til Tenerife - Vaxta og húsnæðispyntingar á almenningi komið frá lífeyrissjóðum og leigufélögum Hreinn Pétursson skrifar Skoðun Hvar eru málefni barna og ungs fólks? Gunnar E. Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Þetta með verðgildin Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Stöndum með trans börnum og foreldrum þeirra! Birna Guðmundsdóttir,Elín Oddný Sigurðardóttir,Ynda Eldborg skrifar Skoðun Ég á ‘etta, ég má ‘etta Jón Ármann Steinsson skrifar Skoðun Dómsmálið sem gæti kippt grunninum undan Heidelberg-verksmiðjunni Jón Hjörleifur Stefánsson skrifar Skoðun Viljum við sósíalisma? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur Kári Stefánsson skrifar Skoðun Rjúfum kyrrstöðu í vegaframkvæmdum um allt land G.Svana Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsa bænda Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Hvenær á að skattleggja lífeyri? Inn eða út? Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Glasið er hálffullt Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Skilvirkari og einfaldari stjórnsýsla í þágu almennings Guðlaugur Þór Þórðarson skrifar Skoðun Gervilíf Geir Gunnar Markússon skrifar Skoðun Málsvari hinsegin samfélagsins og mannréttinda Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Framtíð til sölu Júlíus Kristjánsson skrifar Skoðun Kona, vertu ekki fyrir! Elín Björg Jónsdóttir,Halldóra Sigríður Sveinsdóttir,Hrafnhildur Lilja Harðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir Evrópu í orkumálum stangast á við okkar hagsmuni Magnús Gehringer skrifar Skoðun Eitt lag enn með Lilju Hópur óperusöngvara skrifar Skoðun Skaðsemi vindtúrbínuvera á íslenska náttúru Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hver er munurinn á Viðreisn og Samfylkingu? Soffía Svanhvít Árnadóttir skrifar Skoðun Kennarinn sem hvarf Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Hamborgarhryggur - minnst viðeigandi jólamaturinn Óskar H. Valtýsson skrifar Skoðun Annarra manna peningar eru peningar okkar allra Davíð Þór Jónsson skrifar Skoðun Fasismi er að trenda – erum við að sofna á verðinum? Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Ehf-gatið og leiðir til að loka því Matthias Harksen skrifar Skoðun Heilbrigðisvandamál heilbrigðiskerfisins Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Heimilislæknir ----- þverfaglegt heilsugæsluteymi! Pétur Heimisson skrifar Skoðun Til friðarsinna á Íslandi Saga Unnsteinsdóttir skrifar Skoðun Að segja satt skiptir máli Þórunn Sveinbjörnsdóttir skrifar Sjá meira
Grafinn undir flóði af fjöldanum öllum af fréttatilkynningum af fólki sem er að hugsa um að bjóða sig fram, búið að bjóða sig fram, leitandi að undirskriftum eða viðhafði hinn tiltekna frasa það hafa margir komið að máli við mig kom upp sú spurning hjá mér, hvernig í ósköpunum á ég að ákveða hver fær mitt atkvæði? Nú þegar ljóst er að 11 frambjóðendur eru í framboði til forseta Íslands, sem eru fleiri en nokkru sinni fyrr verður spurningin enn meira aðkallandi. Þetta fékk mig til að hugsa til forystufræðinnar og þess þegar ég var að skrifa bókina Forysta og Samskipti – leiðtogafræði, þar sem tilfinningin er sú að verið sé að setja saman risastórt púsl þar sem engin er fyrirmyndin. Ég hafði þá þegar kennt forystufræði og stundað stjórnenda- og leiðtogaþjálfun um nokkurra ára skeið. Ofangreind sena er svipað púsl því við eigum skilið að fá frábæran forseta sem við getum sagt að sé alvöru leiðtogi sem við getum verið stolt af. Rýnum þá aðeins í forystufræðina. Góðir leiðtogar hafa skýra og ákveðna framtíðarsýn sem og skýran tilgang sem auðvelt er að útskýra, og oft með nýstárlegum hætti. Í þessu tilliti koma upp í hugann orð úr setningarræðu John F. Kennedy, fyrrum bandaríkjaforseta, sem í raun sýna skýrt og skorinort hvað hann vildi standa fyrir; „My fellow Americans: ask not what your country can do for you. Ask what you can do for your country.“ Farsælir leiðtogar ástunda heilindi og við getum sagt að forseti þurfi að hafa ástríðu fyrir hagsmunum lands og þjóðar, ekki bara ástríðu fyrir eigin hagsmunum eða sinna nánustu. Svona forseta þykir afar vænt um land og þjóð og þess vegna getum við treyst viðkomandi. Í þessu samhengi er ekki nóg að segjast ætla að starfa af heilindum og iðka gott siðferði. Við viljum að viðkomandi hafi til að mynda sýnt fram á í sínum fyrri störfum að hafa starfað af heilindum. Hér gerum við ekki kröfu um að forseti þurfi að vera fullkominn, því það er engin. Við getum því ekki gert þá kröfu að forsetinn eigi að vera fullkomin manneskja sem við erum eða höfum alltaf verið sammála. Hinsvegar, ef viðkomandi hefur gert mistök eða farið út af sporinu er mikilvægt að viðkomandi hafi viðurkennt mistök og þegar við á, axlað ábyrgð. Það er nefnilega það sem góðir leiðtogar gera. Ef það kemur fram manneskja sem setur sig á stall, telur sig ofar öðrum, merkilegri, viturri eða betri á einhvern hátt eiga að klingja viðvörunarbjöllur. Það er vinsælt í dag að nota orðið auðmýkt og sýnt hefur verið fram á í mörgum rannsóknum að það hugtak prýðir marga góða leiðtoga, og mörg ganga svo langt að segja að það sé hreinlega nauðsynlegt að hafa auðmýkt til að gegna forystuhlutverki. Auðmýkt er stór þáttur í þjónandi forystu sem snýst um að blanda saman að þjóna og að leiða. Síðan hefur verið sýnt fram á að það að blanda saman heilbrigðri ástríðu og auðmýkt geti verið farsælt og má líka segja að einkenni fyrrnefnda þjónandi forystu. Það þykir líka inn í dag að útskýra forystu út frá persónulegum eiginleikum. Það eitt dugar skammt en þó hægt að segja að nokkrir eiginleikar prýði trúlega flesta ef ekki alla farsæla leiðtoga, þar á meðal sá eiginleiki að geta hlustað. Góður forseti er tilbúinn að hlusta á þjóðina og umbera ólík sjónarmið. Það þýðir ekki að samþykkja allt og oft þarf að taka ákvarðanir eða setja fram skoðanir sem hugnast ekki öllum. Hinsvegar skiptir máli að hlusta til að skilja svo mögulegt sé að meta ólík mál og mismunandi rök. Í þessu getur falist að skoða allskonar upplýsingar, hlusta á ólík sjónarmið og vera síðan tilbúin til og hafa hugrekki til að rökstyðja skoðun sína. Í þessu samhengi hefur verið sagt að þegar Ólafur Ragnar Grímsson vísaði svonefndum Icesave lögum í þjóðaratkvæðagreiðslu, þá hafi hann talið sig vera að hlusta á þjóðina. Þetta leiðir okkur að spurningunni, hvert er hlutverk forsetans? Oft er nefnt að forsetinn þurfi að þekkja sögu okkar vel sem og það samfélag sem við lifum í auk þess að koma vel fyrir hérlendis sem erlendis. Það sem hefur þó líklega oftast verið sagt í gegnum tíðina er að forsetinn eigi að vera sameiningartákn þjóðarinnar, hvað svo sem það nákvæmlega þýðir. Margir stjórnmálafræðingar hafa lengi kallað eftir að skerpa þurfi á hlutverki forseta í stjórnskipaninni og hlutverkið virðist hafa verið nokkuð mismunandi eftir hverjum og einum kjörnum forseta. Þannig að þrátt fyrir allt, virðist forsetinn hafa nokkuð svigrúm, getur lagt ákveðnar línur og viðhaft sínar persónulegar áherslur. Í þessu samhengi má nefna Ólaf Ragnar vegna starfs síns og áherslna í tengslum við Norðurslóðir. Hann þótti líka stundum pólitískur, til að mynda þegar hann beitti neitunarvaldi á undirritun svokallaðs fjölmiðlafrumvarps sem og í fyrrnefndu Icesave máli. Varðandi Vigdísi Finnbogadóttir þá má segja að hún hafi verið alger frumkvöðull þegar kom að réttindabaráttu kvenna auk þess sem hún lagði mikla áherslu á varðveislu íslenskrar tungu. Hvað varðar Guðna Th. Jóhannesson þá má kannski segja að það sem einkenni hann meðal annars séu óformlegheit og að vera alþýðlegur, sannkölluð manneskja fólksins. Það er því réttmæt spurning til frambjóðenda, hvernig forseti ætlar þú að vera ef þú nærð kjöri og hvað stendur þú fyrir? Og í raun er verið að spyrja, af hverju ertu að bjóða þig fram og hver er tilgangurinn með því? Þessum spurningum þurfa frambjóðendur að geta svarað af einlægni og með skýrum hætti. Sumsé, ekki með innhaldslausum frösum eða eftir því sem frambjóðendur halda að fólk vilji heyra. Höfundur er lektor við Háskólann á Akureyri og Heartstyles forystuþjálfari.
Skoðun Við sem förum til Tenerife - Vaxta og húsnæðispyntingar á almenningi komið frá lífeyrissjóðum og leigufélögum Hreinn Pétursson skrifar
Skoðun Stöndum með trans börnum og foreldrum þeirra! Birna Guðmundsdóttir,Elín Oddný Sigurðardóttir,Ynda Eldborg skrifar
Skoðun Dómsmálið sem gæti kippt grunninum undan Heidelberg-verksmiðjunni Jón Hjörleifur Stefánsson skrifar
Skoðun Kona, vertu ekki fyrir! Elín Björg Jónsdóttir,Halldóra Sigríður Sveinsdóttir,Hrafnhildur Lilja Harðardóttir skrifar