Ekki kjörið að stærsta safngripageymsla landsins sé á Völlunum Oddur Ævar Gunnarsson skrifar 3. febrúar 2024 14:04 Harpa Þórsdóttir, þjóðminjavörður, segir að til lengri tíma litið verði að líta til annarra kosta undir stærstu geymslu safngripa hér á landi. Þjóðminjavörður segir að til langs tíma litið þurfi að skoða aðra staðsetningu fyrir stærstu munageymslu þjóðarinnar sem staðsett er á Tjarnarvöllum í Hafnarfirði. Hún segir starfsmenn nú hafa mestar áhyggjur af gasmengun vegna jarðhræringa frekar en af hraunrennsli. „Varðveislu- og rannsóknamiðstöð Þjóðminjasafns Íslands er á Völlunum í Hafnarfirði og þar er fjöldi safngripa Þjóðminjasafnsins varðveittur,“ segir Harpa Þórsdóttir, þjóðminjavörður, í skriflegu svari til Vísis. Hún segir geymsluna í blandaðri byggð, steinsnar frá Reykjanesbrautinni. Þar sé um vinnustöð safnsins að ræða þar sem fjöldi sérfræðinga vinni að staðaldri. Tilefnið eru umræður um geymslur safnsins á samfélagsmiðlinum Facebook á sérstökum umræðuvettvangi um safnafræði. Þar er því velt upp hvort Þjóðminjasafnið verði ekki að grípa til ráðstafanna vegna geymslu safnsins í Vallahverfi í Hafnarfirði, með tilliti til frétta af mögulegum eldsumbrotum og jarðhræringum við hverfið. Stærsta munageymsla þjóðarinnar „Þetta er stærsta munageymsla þjóðarinnar. Megnið af gripum Þjóðminjasafnsins eru varðveittir í Hafnarfirði. Mjög vel er búið að gripum safnsins almennt og miðstöðin markaði mikilvæg tímamót hjá okkur þegar hún var opnuð,“ segir Harpa. Þá hafi Þjóðminjasafnið loksins verið komið með varðveislurými sem svari kröfum um öryggi og réttan aðbúnað. Meðal annars með ólíkri hita-og rakastýringu eftir því hvaða muni sé um að ræða. Húsið sé búið fjölda kerfa og sé mjög sérhæft. Gátu ekki ímyndað sér ógn af völdum jarðhræringa Hafa stjórnendur safnsins hugleitt stöðuna, vegna mögulegra eldgosa eða jarðhræringa og spáð í aðgerðir; hvort jafnvel sé tímabært sé að flytja safnkostinn á öruggari stað? „Miðað við það sem er í gangi núna þá er ljóst að staðsetningin er ekki kjörin. En það er ýmislegt sem getur ógnað mannvirkjum, og það er fjöldi innri og ytri áhættuþátta sem eru vegnir og metnir þegar staðsetning slíkra varðveisluhúsa er valin,“ segir Harpa. Hún nefnir flóð og vatnshættu sem dæmi um það sem horft sé til þegar safngripum séu valdnir geymslustaður. Hún segir húsið sem hýsi safngripina traust. „Á þeim tíma þegar staðsetningin var valin gátu menn ekki ímyndað sér að jarðhræringar færu af stað innan örfárra ára á Reykjanesi. Húsið sem við leigjum undir þessa starfsemi er traust. Tíðir jarðskjálftar hafa ekki haft áhrif á safngripina en með hverju eldgosi eða jarðhræringum dylst hvorki okkur né öðrum hver staðan er,“ segir Harpa. „Almenningur horfir helst á hraunrennsli sem ógn við mannvirki en við höfum gert öryggis- og viðbragðsáætlanir til að bregðast við ýmissi neyð og náttúrhamförum og þar sem miðstöðin okkar er staðsett í svo að segja miðju íbúðarhverfi er alveg ljóst að það mun fara ákveðið viðbragð í gang færist eldvirknin nær. Það þurfa að vera miklar hamfarir til að við getum sagt að munir safnsins séu í bráðri hættu.“ Varðveislu-og rannsóknarmiðstöð Þjóðminjasafns Íslands er í Vallahverfi í Hafnarfirði. Vísir/Sigurjón Hafa haft meiri áhyggjur af gasmengun Harpa segir forstöðumenn safnsins hafa haft meiri áhyggjur af gasmengun eins og staðan sé í dag. Undanfarin eldgos á Reykjanesskaga hafi starfsmenn þurft að innsigla varðveislurýmin og loka öllu aðgengi að þeim. „Vegna þess að til dæmis brennisteinsdíoxíð getur haft slæm áhrif á ákveðna gripaflokka. Síun útilofts sem dælt er inn í rými var efld með bættum búnaði. Gasvakt er virkjuð um leið og gos hefst og fylgst er náið með gasmengun og vindáttum,“ segir Harpa. „Við höfum til dæmis ekki getað opnað varðveislurýmin okkar og boðið almenningi í heimsókn eins og við höfðum ætlað okkur að gera í tilefni af yfirstandandi afmælisári safnsins vegna eldgosanna. Höfum frestað því í bili því náttúran er alltaf að minna á sig.“ Þurfi að skoða aðra staðsetningu Harpa segir Þjóðminjasafnið eiga geymslur annars staðar, meðal annars í samvinnu við safn á Suðurlandi. Einnig séu varðveisluhúsnæði enn nýtt í Kópavogi sem safnið hafi haft um allanga hríð. Hún segir áhættumat á þeim stöðum hafa farið fram. Húsnæðisþörf safnsins sé til stöðugrar skoðunar og gætt að bæði varðveisluskilyrðum og hagkvæmni í þeirri vinnu. „Til langs tíma litið, þarf að skoða aðra staðsetningu fyrir varðveislu- og rannsóknamiðstöð Þjóðminjasafnsins og um það hef ég rætt. Ég sé fyrir mér að höfuðsöfnin færu í sameiginlega varðveislu- og rannsóknamiðstöð en slík dæmi eru til víða. Þessi hús eru mikilvægir vinnustaðir og með því að sameina varðveislumál þessara þriggja safna, Listasafns Íslands, Náttúruminjasafnsins og Þjóðminjasafnsins væri hægt að skapa öflugan vinnustað forvarða og annarra sérfræðinga, því þarna eru snertifletir þessara stofnana hvað ríkastir. “ Söfn Eldgos og jarðhræringar Eldgos á Reykjanesskaga Hafnarfjörður Mest lesið Vonsviknir ferðamenn og reiði út í Icelandair vegna hækkunar fargjalda Innlent Arnarflug lifað lengst í samkeppni við Icelandair Innlent Ísraelar samþykkja friðaráætlun Trumps Erlent Misstu allt samband við Internetið Erlent Tilkynnt um dróna yfir Keflavíkurflugvelli Innlent Föst í Portúgal: „Siðlaust“ að fljúga vélunum út í morgun Innlent Erlendir miðlar fjalla um gjaldþrot Play Erlent Bílstjórinn þrettán ára Innlent Lítur svo á að hann njóti ekki trausts og hefur beðist lausnar Innlent Þriggja ára fangelsi: Tók ekki mark á lygilegri frásögn Innlent Fleiri fréttir Vonsviknir ferðamenn og reiði út í Icelandair vegna hækkunar fargjalda Arnarflug lifað lengst í samkeppni við Icelandair Fall Play frá öllum hliðum Tilkynnt um dróna yfir Keflavíkurflugvelli Þriggja ára fangelsi: Tók ekki mark á lygilegri frásögn Neyðast til að millilenda, tapaður peningur og rándýr flug heim Lítur svo á að hann njóti ekki trausts og hefur beðist lausnar Banaslys á Skagavegi 2024: Drukknaði eftir að hafa misst stjórn í beygju Sjokk, stress og særindi í Leifsstöð Bein útsending: Lýðheilsuvísar 2025 kynntir Ekki erfitt að vera föst í 25 gráðum en ástæðan sorgleg „Óvænt og líka mjög leiðinlegt“ Play hættir að fljúga, hundruð missa vinnuna og strandaglópar í Leifsstöð Föst í Portúgal: „Siðlaust“ að fljúga vélunum út í morgun Fara yfir stöðuna vegna Play og skipuleggja sig Bílstjórinn þrettán ára Vísað burtu af hóteli og svo handtekinn í sameign 29 prósent heimila skipuð einstæðingum: „Meðvituð ákvörðun til að njóta frelsis“ Aldrei neinn afsláttur gefinn í flugprófunum Allt niður í þriggja mánaða fiðluleikara „Virðist bitna á saklausum ferðamönnum“ „Ákveðinn miski“ að geta ekki treyst vatninu Flúði próflaus undan lögreglu með einum of marga farþega þegar bíllinn valt Umfangsmiklar árásir og símengað neysluvatn Báturinn áður sokkið í sömu höfn og án skýringar Drukkinn ökumaður keyrði á þrjá bíla og reyndi að stinga af Um 200 nemendur eru í lögreglunámi á Akureyri Skora á Snorra að gefa kost á sér Bíll valt eftir flótta undan lögreglu og þrír slösuðust Reiknað með afskiptum af öllum samkomum Vítisengla Sjá meira
„Varðveislu- og rannsóknamiðstöð Þjóðminjasafns Íslands er á Völlunum í Hafnarfirði og þar er fjöldi safngripa Þjóðminjasafnsins varðveittur,“ segir Harpa Þórsdóttir, þjóðminjavörður, í skriflegu svari til Vísis. Hún segir geymsluna í blandaðri byggð, steinsnar frá Reykjanesbrautinni. Þar sé um vinnustöð safnsins að ræða þar sem fjöldi sérfræðinga vinni að staðaldri. Tilefnið eru umræður um geymslur safnsins á samfélagsmiðlinum Facebook á sérstökum umræðuvettvangi um safnafræði. Þar er því velt upp hvort Þjóðminjasafnið verði ekki að grípa til ráðstafanna vegna geymslu safnsins í Vallahverfi í Hafnarfirði, með tilliti til frétta af mögulegum eldsumbrotum og jarðhræringum við hverfið. Stærsta munageymsla þjóðarinnar „Þetta er stærsta munageymsla þjóðarinnar. Megnið af gripum Þjóðminjasafnsins eru varðveittir í Hafnarfirði. Mjög vel er búið að gripum safnsins almennt og miðstöðin markaði mikilvæg tímamót hjá okkur þegar hún var opnuð,“ segir Harpa. Þá hafi Þjóðminjasafnið loksins verið komið með varðveislurými sem svari kröfum um öryggi og réttan aðbúnað. Meðal annars með ólíkri hita-og rakastýringu eftir því hvaða muni sé um að ræða. Húsið sé búið fjölda kerfa og sé mjög sérhæft. Gátu ekki ímyndað sér ógn af völdum jarðhræringa Hafa stjórnendur safnsins hugleitt stöðuna, vegna mögulegra eldgosa eða jarðhræringa og spáð í aðgerðir; hvort jafnvel sé tímabært sé að flytja safnkostinn á öruggari stað? „Miðað við það sem er í gangi núna þá er ljóst að staðsetningin er ekki kjörin. En það er ýmislegt sem getur ógnað mannvirkjum, og það er fjöldi innri og ytri áhættuþátta sem eru vegnir og metnir þegar staðsetning slíkra varðveisluhúsa er valin,“ segir Harpa. Hún nefnir flóð og vatnshættu sem dæmi um það sem horft sé til þegar safngripum séu valdnir geymslustaður. Hún segir húsið sem hýsi safngripina traust. „Á þeim tíma þegar staðsetningin var valin gátu menn ekki ímyndað sér að jarðhræringar færu af stað innan örfárra ára á Reykjanesi. Húsið sem við leigjum undir þessa starfsemi er traust. Tíðir jarðskjálftar hafa ekki haft áhrif á safngripina en með hverju eldgosi eða jarðhræringum dylst hvorki okkur né öðrum hver staðan er,“ segir Harpa. „Almenningur horfir helst á hraunrennsli sem ógn við mannvirki en við höfum gert öryggis- og viðbragðsáætlanir til að bregðast við ýmissi neyð og náttúrhamförum og þar sem miðstöðin okkar er staðsett í svo að segja miðju íbúðarhverfi er alveg ljóst að það mun fara ákveðið viðbragð í gang færist eldvirknin nær. Það þurfa að vera miklar hamfarir til að við getum sagt að munir safnsins séu í bráðri hættu.“ Varðveislu-og rannsóknarmiðstöð Þjóðminjasafns Íslands er í Vallahverfi í Hafnarfirði. Vísir/Sigurjón Hafa haft meiri áhyggjur af gasmengun Harpa segir forstöðumenn safnsins hafa haft meiri áhyggjur af gasmengun eins og staðan sé í dag. Undanfarin eldgos á Reykjanesskaga hafi starfsmenn þurft að innsigla varðveislurýmin og loka öllu aðgengi að þeim. „Vegna þess að til dæmis brennisteinsdíoxíð getur haft slæm áhrif á ákveðna gripaflokka. Síun útilofts sem dælt er inn í rými var efld með bættum búnaði. Gasvakt er virkjuð um leið og gos hefst og fylgst er náið með gasmengun og vindáttum,“ segir Harpa. „Við höfum til dæmis ekki getað opnað varðveislurýmin okkar og boðið almenningi í heimsókn eins og við höfðum ætlað okkur að gera í tilefni af yfirstandandi afmælisári safnsins vegna eldgosanna. Höfum frestað því í bili því náttúran er alltaf að minna á sig.“ Þurfi að skoða aðra staðsetningu Harpa segir Þjóðminjasafnið eiga geymslur annars staðar, meðal annars í samvinnu við safn á Suðurlandi. Einnig séu varðveisluhúsnæði enn nýtt í Kópavogi sem safnið hafi haft um allanga hríð. Hún segir áhættumat á þeim stöðum hafa farið fram. Húsnæðisþörf safnsins sé til stöðugrar skoðunar og gætt að bæði varðveisluskilyrðum og hagkvæmni í þeirri vinnu. „Til langs tíma litið, þarf að skoða aðra staðsetningu fyrir varðveislu- og rannsóknamiðstöð Þjóðminjasafnsins og um það hef ég rætt. Ég sé fyrir mér að höfuðsöfnin færu í sameiginlega varðveislu- og rannsóknamiðstöð en slík dæmi eru til víða. Þessi hús eru mikilvægir vinnustaðir og með því að sameina varðveislumál þessara þriggja safna, Listasafns Íslands, Náttúruminjasafnsins og Þjóðminjasafnsins væri hægt að skapa öflugan vinnustað forvarða og annarra sérfræðinga, því þarna eru snertifletir þessara stofnana hvað ríkastir. “
Söfn Eldgos og jarðhræringar Eldgos á Reykjanesskaga Hafnarfjörður Mest lesið Vonsviknir ferðamenn og reiði út í Icelandair vegna hækkunar fargjalda Innlent Arnarflug lifað lengst í samkeppni við Icelandair Innlent Ísraelar samþykkja friðaráætlun Trumps Erlent Misstu allt samband við Internetið Erlent Tilkynnt um dróna yfir Keflavíkurflugvelli Innlent Föst í Portúgal: „Siðlaust“ að fljúga vélunum út í morgun Innlent Erlendir miðlar fjalla um gjaldþrot Play Erlent Bílstjórinn þrettán ára Innlent Lítur svo á að hann njóti ekki trausts og hefur beðist lausnar Innlent Þriggja ára fangelsi: Tók ekki mark á lygilegri frásögn Innlent Fleiri fréttir Vonsviknir ferðamenn og reiði út í Icelandair vegna hækkunar fargjalda Arnarflug lifað lengst í samkeppni við Icelandair Fall Play frá öllum hliðum Tilkynnt um dróna yfir Keflavíkurflugvelli Þriggja ára fangelsi: Tók ekki mark á lygilegri frásögn Neyðast til að millilenda, tapaður peningur og rándýr flug heim Lítur svo á að hann njóti ekki trausts og hefur beðist lausnar Banaslys á Skagavegi 2024: Drukknaði eftir að hafa misst stjórn í beygju Sjokk, stress og særindi í Leifsstöð Bein útsending: Lýðheilsuvísar 2025 kynntir Ekki erfitt að vera föst í 25 gráðum en ástæðan sorgleg „Óvænt og líka mjög leiðinlegt“ Play hættir að fljúga, hundruð missa vinnuna og strandaglópar í Leifsstöð Föst í Portúgal: „Siðlaust“ að fljúga vélunum út í morgun Fara yfir stöðuna vegna Play og skipuleggja sig Bílstjórinn þrettán ára Vísað burtu af hóteli og svo handtekinn í sameign 29 prósent heimila skipuð einstæðingum: „Meðvituð ákvörðun til að njóta frelsis“ Aldrei neinn afsláttur gefinn í flugprófunum Allt niður í þriggja mánaða fiðluleikara „Virðist bitna á saklausum ferðamönnum“ „Ákveðinn miski“ að geta ekki treyst vatninu Flúði próflaus undan lögreglu með einum of marga farþega þegar bíllinn valt Umfangsmiklar árásir og símengað neysluvatn Báturinn áður sokkið í sömu höfn og án skýringar Drukkinn ökumaður keyrði á þrjá bíla og reyndi að stinga af Um 200 nemendur eru í lögreglunámi á Akureyri Skora á Snorra að gefa kost á sér Bíll valt eftir flótta undan lögreglu og þrír slösuðust Reiknað með afskiptum af öllum samkomum Vítisengla Sjá meira