Kvikugangur færir sig í átt til sjávar sem gæti þýtt sprengigos Kolbeinn Tumi Daðason skrifar 11. nóvember 2023 05:34 Surtsey myndaðist í neðansjávargosi í nóvember 1963, þar sem fyrir var um 130 m sjávardýpi. Framan af, meðan sjór komst í gíginn, tókust á vatn og glóandi hraunbráð með miklum sprengingum sem mynduðu gosösku og gjall. Getty/Corbis Miklar breytingar hafa orðið á skjálftavirkninni sem mælst hefur við Sundhnjúkagíga og aflögun sem mælst hefur á Reykjanesskaga. Náttúruvársérfræðingur Veðurstofu Íslands tjáði fréttastofu í nótt að kvikugangurinn virtist vera að teygja sig í suðvestur. Gangurinn, sem sérfræðingar Veðurstofunnar telja innihalda umtalsvert meira magn kviku en sást í eldgosunum við Fagradalsfjall, teygir sig undir Grindavíkurbæ. Nákvæmlega hve langt er óljóst en af jarðskjálftagögnum virðist hún teygja sig út í sjóinn suðvestur af Grindavík. Skjálftar síðustu 48 klukkustundir. Græna stjarnan þýðir skjálfti stærri en þrír.Veðurstofa Íslands Eldgosin sem landsmenn hafa kynnst á svæðinu undanfarin ár hafa stundum verið nefnt túristagos. Staðsetning þeirra hefur þótt afar heppileg og fólk lagt leið sína til að bera gosið augum úr töluverðu návígi. Fari svo að sprunga opnist í sjó og gjósi yrði birtingarmyndin allt önnur. Þá yrði um sprengigos að ræða en ekki hraungos eins og við Fagradalsfjall. Fjallað er um sprengigos á Vísindavef Háskóla Íslands í grein eftir fjóra reynda sérfræðinga á sviðinu, þá Ármann Höskuldsson eldfjallafræðing, Magnús Tuma Guðmundsson prófessor í jarðeðlisfræði, Guðrúnu Larsen jarðfræðing og Þorvald Þórðarson eldfjallafræðing. Þar er Surtseyjargosið nefnt sem dæmi um sprengigos. Rétt er að hafa í huga hin stöðugu óvissu varðandi skjálftavirkni og eldgos. Haraldur Sigurðsson eldfjallafræðingur hefur bent á möguleikann á að kvika frá Krýsuvík gæti gosið upp í Reykjavík. „Sprengigos sem verða þegar kvika í gosrás eða gosopi kemst í snertingu við vatn, kallast tætigos á íslensku. Ein gerð þeirra er kennd við Surtsey og goshættina sem ríktu þegar eyjan reis úr hafi.“ Hátt hlutfall smárra korna eykur varmaflutning til gosmakkarins og hefur þau áhrif, að hann rís hærra í andrúmsloftinu en ella. Þannig getur basísk kvika sem kemst í snertingu við vatn hæglega myndað efnisríkan gosmökk sem rís í 10-20 kílómetra hæð, en hefði að öðrum kosti runnið sem hraun. „Í tilvikum þar sem súr, gasrík kvika kemst í snertingu við vatn, er ekki óalgengt að gjóskuskýin nái 6-20 kílómetra hæð.“ Eins og í öðrum gosum er samband milli hæðar gosmakkar og kvikuuppstreymis. Pælt í öllum mögulegum útkomum „Hæð makkarins fer einnig eftir hlutfalli vatns og kviku, þannig að hann rís kröftuglega ef hlutfallið vatn/kvika er á bilinu 0,1-0,2. Ef hlutfallið verður öllu hærra, er hætt við að gosmökkurinn falli saman, þar sem blandan er orðin köld og þung.“ Í mars 2021 var skjálftavirkni á svæðinu milli Keilis og Fagradalsfjalls og sérfræðingar pældu í öllum mögulegum útkomum. Meðal annars hvað myndi gerast ef gysi í sjónum. „Við verðum bara að reyna að horfa á allt sem er mögulegt og það er náttúrulega alveg mögulegt að gangurinn gangi þarna áfram, opnist þá út í sjó og það komi upp sprengigos, sagði Bergrún Arna Óladóttir, gjóskulagafræðingur á Veðurstofu Íslands við RÚV. Það myndi þá leiða til öskufalls og líklegri truflun á flugumferð eins og gerðist í gosinu í Eyjafjallajökli árið 2013. Ekkert varð af sprengigosi í sjó í mars 2021 því nokkrum dögum síðar gaus í Geldingadölum og um hraungos var að ræða. Svo er sömuleiðis möguleiki á að gjósi hreinlega í Grindavík enda liggur sprungan í gegnum bæjarfélagið. Fyrir vikið var allsherjarrýming í bænum í nótt og ekki einu sinni talið öruggt fyrir viðbragðsaðila að vera í bænum. Að lokum er auðvitað sá möguleiki að það verði hreinlega ekkert gos. Þangað til í dag var talið líklegast að eldgos yrði norðvestur af Þorbirni eða við Sundhjúkagíga, austur af Þorbirni. Var miðað við skjálftavirkni í þeim pælingum en virknin hefur færst til. Sérfræðingar Veðurstofu Íslands halda áfram að rýna í gögn og funda með almannavörnum. Eldgos og jarðhræringar Grindavík Eldgos á Reykjanesskaga Mest lesið Fékk sex milljónum of há laun og neitaði að endurgreiða þau Innlent Fjölskyldufaðir stunginn meðan sonurinn horfði á Innlent Vann skemmdir á golfvelli og skildi eftir smokk Innlent Þjóðhátíð í Eyjum: Farþegafjöldi í Herjólfi komi á óvart Innlent Tollar á vörur frá Íslandi verða 15 prósent samkvæmt forsetatilskipun Erlent Sakar sveitastjórann um atvinnuróg og „kæfandi klámhögg“ Innlent Annasamt ár á Bessastöðum: Kóngafólk, keisari, umtöluð undirskrift og brúnir skór Innlent Þyrlan farin vestur í hvítabjarnareftirlit Innlent Arabaríkin sameinast um afvopnun Hamas og fordæmingu á árásunum 7. október Erlent Freista þess að hindra að Bandaríkin fargi miklu magni getnaðarvarna Erlent Fleiri fréttir Fjölskyldufaðir stunginn meðan sonurinn horfði á Fundu engan hvítabjörn Hraunbreiðan þykknar og líkur á framhlaupum aukast „Hann skilar algjörlega auðu í náttúruverndarmálum“ Þjóðhátíð í Eyjum: Farþegafjöldi í Herjólfi komi á óvart Skýrara hvar besta veðrið verður um helgina Vann skemmdir á golfvelli og skildi eftir smokk Trump hækkar tolla á Ísland og viðbúnaður á Þjóðhátíð Þyrlan farin vestur í hvítabjarnareftirlit Fékk sex milljónum of há laun og neitaði að endurgreiða þau Annasamt ár á Bessastöðum: Kóngafólk, keisari, umtöluð undirskrift og brúnir skór Áhrifin af stöðvunarkröfunni óveruleg Mengun gæti borist á Snæfellsnes og Vestfirði Hlutum kastað til í verslun og könnu í bílrúðu Óheppilegt ef fölsk mynd varpar sök á saklausan mann Skiptar skoðanir um umfang og kostnað vegna listaverks Ólafs í Eyjum Sakar sveitastjórann um atvinnuróg og „kæfandi klámhögg“ „Komið nóg af áföllum“ Níu ára og með sitt eigið „Fannars bakarí“ í Njarðvík „Þetta er hættuleg helgi“ Eldri borgarar sem verði fyrir ofbeldi ættingja geti hvergi leitað Aldraðir beittir ofbeldi af ættingjum og gervigreindarmistök lögreglu Ferðaþjónustuþorpið Vík: „Við erum ein á báti“ Tjaldsvæði á Norðurlandi óðum að fyllast Framkvæmdir við Hvammsvirkjun stöðvaðar Borgin hafnar yfirlýsingum KSÍ Fólk varist dúfur í Vestmannaeyjum Ógnaði vegfarendum með stórum hníf Ferðamaður lést við Breiðamerkursand „Í Evrópumálum tel ég að þetta sé ekki rétti tíminn að fara í þá vegferð“ Sjá meira
Gangurinn, sem sérfræðingar Veðurstofunnar telja innihalda umtalsvert meira magn kviku en sást í eldgosunum við Fagradalsfjall, teygir sig undir Grindavíkurbæ. Nákvæmlega hve langt er óljóst en af jarðskjálftagögnum virðist hún teygja sig út í sjóinn suðvestur af Grindavík. Skjálftar síðustu 48 klukkustundir. Græna stjarnan þýðir skjálfti stærri en þrír.Veðurstofa Íslands Eldgosin sem landsmenn hafa kynnst á svæðinu undanfarin ár hafa stundum verið nefnt túristagos. Staðsetning þeirra hefur þótt afar heppileg og fólk lagt leið sína til að bera gosið augum úr töluverðu návígi. Fari svo að sprunga opnist í sjó og gjósi yrði birtingarmyndin allt önnur. Þá yrði um sprengigos að ræða en ekki hraungos eins og við Fagradalsfjall. Fjallað er um sprengigos á Vísindavef Háskóla Íslands í grein eftir fjóra reynda sérfræðinga á sviðinu, þá Ármann Höskuldsson eldfjallafræðing, Magnús Tuma Guðmundsson prófessor í jarðeðlisfræði, Guðrúnu Larsen jarðfræðing og Þorvald Þórðarson eldfjallafræðing. Þar er Surtseyjargosið nefnt sem dæmi um sprengigos. Rétt er að hafa í huga hin stöðugu óvissu varðandi skjálftavirkni og eldgos. Haraldur Sigurðsson eldfjallafræðingur hefur bent á möguleikann á að kvika frá Krýsuvík gæti gosið upp í Reykjavík. „Sprengigos sem verða þegar kvika í gosrás eða gosopi kemst í snertingu við vatn, kallast tætigos á íslensku. Ein gerð þeirra er kennd við Surtsey og goshættina sem ríktu þegar eyjan reis úr hafi.“ Hátt hlutfall smárra korna eykur varmaflutning til gosmakkarins og hefur þau áhrif, að hann rís hærra í andrúmsloftinu en ella. Þannig getur basísk kvika sem kemst í snertingu við vatn hæglega myndað efnisríkan gosmökk sem rís í 10-20 kílómetra hæð, en hefði að öðrum kosti runnið sem hraun. „Í tilvikum þar sem súr, gasrík kvika kemst í snertingu við vatn, er ekki óalgengt að gjóskuskýin nái 6-20 kílómetra hæð.“ Eins og í öðrum gosum er samband milli hæðar gosmakkar og kvikuuppstreymis. Pælt í öllum mögulegum útkomum „Hæð makkarins fer einnig eftir hlutfalli vatns og kviku, þannig að hann rís kröftuglega ef hlutfallið vatn/kvika er á bilinu 0,1-0,2. Ef hlutfallið verður öllu hærra, er hætt við að gosmökkurinn falli saman, þar sem blandan er orðin köld og þung.“ Í mars 2021 var skjálftavirkni á svæðinu milli Keilis og Fagradalsfjalls og sérfræðingar pældu í öllum mögulegum útkomum. Meðal annars hvað myndi gerast ef gysi í sjónum. „Við verðum bara að reyna að horfa á allt sem er mögulegt og það er náttúrulega alveg mögulegt að gangurinn gangi þarna áfram, opnist þá út í sjó og það komi upp sprengigos, sagði Bergrún Arna Óladóttir, gjóskulagafræðingur á Veðurstofu Íslands við RÚV. Það myndi þá leiða til öskufalls og líklegri truflun á flugumferð eins og gerðist í gosinu í Eyjafjallajökli árið 2013. Ekkert varð af sprengigosi í sjó í mars 2021 því nokkrum dögum síðar gaus í Geldingadölum og um hraungos var að ræða. Svo er sömuleiðis möguleiki á að gjósi hreinlega í Grindavík enda liggur sprungan í gegnum bæjarfélagið. Fyrir vikið var allsherjarrýming í bænum í nótt og ekki einu sinni talið öruggt fyrir viðbragðsaðila að vera í bænum. Að lokum er auðvitað sá möguleiki að það verði hreinlega ekkert gos. Þangað til í dag var talið líklegast að eldgos yrði norðvestur af Þorbirni eða við Sundhjúkagíga, austur af Þorbirni. Var miðað við skjálftavirkni í þeim pælingum en virknin hefur færst til. Sérfræðingar Veðurstofu Íslands halda áfram að rýna í gögn og funda með almannavörnum.
Eldgos og jarðhræringar Grindavík Eldgos á Reykjanesskaga Mest lesið Fékk sex milljónum of há laun og neitaði að endurgreiða þau Innlent Fjölskyldufaðir stunginn meðan sonurinn horfði á Innlent Vann skemmdir á golfvelli og skildi eftir smokk Innlent Þjóðhátíð í Eyjum: Farþegafjöldi í Herjólfi komi á óvart Innlent Tollar á vörur frá Íslandi verða 15 prósent samkvæmt forsetatilskipun Erlent Sakar sveitastjórann um atvinnuróg og „kæfandi klámhögg“ Innlent Annasamt ár á Bessastöðum: Kóngafólk, keisari, umtöluð undirskrift og brúnir skór Innlent Þyrlan farin vestur í hvítabjarnareftirlit Innlent Arabaríkin sameinast um afvopnun Hamas og fordæmingu á árásunum 7. október Erlent Freista þess að hindra að Bandaríkin fargi miklu magni getnaðarvarna Erlent Fleiri fréttir Fjölskyldufaðir stunginn meðan sonurinn horfði á Fundu engan hvítabjörn Hraunbreiðan þykknar og líkur á framhlaupum aukast „Hann skilar algjörlega auðu í náttúruverndarmálum“ Þjóðhátíð í Eyjum: Farþegafjöldi í Herjólfi komi á óvart Skýrara hvar besta veðrið verður um helgina Vann skemmdir á golfvelli og skildi eftir smokk Trump hækkar tolla á Ísland og viðbúnaður á Þjóðhátíð Þyrlan farin vestur í hvítabjarnareftirlit Fékk sex milljónum of há laun og neitaði að endurgreiða þau Annasamt ár á Bessastöðum: Kóngafólk, keisari, umtöluð undirskrift og brúnir skór Áhrifin af stöðvunarkröfunni óveruleg Mengun gæti borist á Snæfellsnes og Vestfirði Hlutum kastað til í verslun og könnu í bílrúðu Óheppilegt ef fölsk mynd varpar sök á saklausan mann Skiptar skoðanir um umfang og kostnað vegna listaverks Ólafs í Eyjum Sakar sveitastjórann um atvinnuróg og „kæfandi klámhögg“ „Komið nóg af áföllum“ Níu ára og með sitt eigið „Fannars bakarí“ í Njarðvík „Þetta er hættuleg helgi“ Eldri borgarar sem verði fyrir ofbeldi ættingja geti hvergi leitað Aldraðir beittir ofbeldi af ættingjum og gervigreindarmistök lögreglu Ferðaþjónustuþorpið Vík: „Við erum ein á báti“ Tjaldsvæði á Norðurlandi óðum að fyllast Framkvæmdir við Hvammsvirkjun stöðvaðar Borgin hafnar yfirlýsingum KSÍ Fólk varist dúfur í Vestmannaeyjum Ógnaði vegfarendum með stórum hníf Ferðamaður lést við Breiðamerkursand „Í Evrópumálum tel ég að þetta sé ekki rétti tíminn að fara í þá vegferð“ Sjá meira