Fjársjóður hafsins Rúnar Magni Jónsson skrifar 1. september 2023 09:01 Íslendingar hafa löngum verið meðvitaðir um möguleika á sjálfbærri öflun, ræktun og vinnslu á þörungum. Á undanförnum misserum hefur komið enn frekar í ljós hversu mikil tækifæri leynast undir yfirborði sjávar. Við strendur landsins er mikið magn af villtum þörungum ásamt því að skilyrði á Íslandi eru einstaklega góð til ræktunar á þörungum, bæði á láði og legi. Þrátt fyrir það erum við aðeins nýfarin að sækja inn á ört stækkandi markað þörunga í heiminum. Í nýlegri skýrslu frá World Bank um sjávarþörunga er spáð miklum vexti í geiranum á næstu árum. Þörungar skiptast í tvær tegundir, stórþörunga sem eru þang og þari unnin beint úr sjónum, bæði úr þörungaeldi og sem villtur gróður, og smáþörunga sem eru ræktaðir á landi. Án þess að við séum meðvituð um það þá er verið að nýta þörungaafurðir í fjölda vara s.s. íblöndunarefni í matvæli, fæðubótarefni, dýrafóður, áburð, snyrtivörur, plast, pappa, efnavöru og margt fleira. Þannig felast í ræktun og eldi þörunga gríðarlegir möguleikar til nýsköpunar. Heildarframleiðsla þörunga á heimsvísu samkvæmt Matvæla- og landbúnaðarstofnun Sameinuðu þjóðanna (FAO) er um 36 milljónir tonna, þar af eru 35 milljónir tonna úr ræktun. Kína er þar langstærst ásamt öðrum Asíulöndum en Kanada og Bandaríkin hafa verið að sækja í sig veðrið. Evrópusambandið gerir ráð fyrir að samskonar framleiðsla í Evrópu muni vaxa úr 300.000 tonnum á ári í 8 milljónir tonna á ári árið 2030 og að virði markaðarins í Evrópu verði í kringum 9,3 milljarða evra sama ár. Í skýrslu frá Matvælaráðuneytinu frá því í febrúar á þessu ári kemur fram að tækifæri Íslands til að taka þátt í þessum vexti séu mikil. Íslensk fyrirtæki líkt og Vaxa Technologies og Algalíf eru nú þegar í fremstu röð á heimsvísu þegar kemur að ræktun og þróun á smáþörungum en einstakar aðstæður hér á landi, sem lúta að jarðvarma, hreinum og köldum sjó, hreinu vatni og grænni orku, gera Ísland að ákjósanlegum stað fyrir slíka ræktun. Þegar kemur að því að rækta sjávarþörunga í sjó hefur skort umgjörð og regluverk hér á landi. Þegar litið er til nágrannaþjóða okkar þá veittu Norðmenn fyrstu tilraunaleyfi til þörungaræktunar í sjó árið 2009 og í Færeyjum árið 2011. Útlit er þó fyrir að á næstu misserum verði gerð bragabót þar á sem mun flýta fyrir framþróun greinarinnar hér á landi. Grænu akrarnir í sjónum við landið geyma margar milljónir tonna af ónýttu hráefni í formi stórþörunga sem frumkvöðlar hér á landi sjá mikil tækifæri í að nýta með sjálfbærum hætti. Sjávarþörunga höfum við frá landnámi verið að nýta og Þörungaverksmiðjan á Reykhólum hefur verið starfrækt samfleytt í nærri 40 ár en þess utan hefur nýting sjávarþörunga verið í mjög litlum mæli. Til að setja hlutina í samhengi þá var útflutningur árið 2022 á villtum sjávarafurðum frá Íslandi í kringum 1 milljón tonn og sjóeldisafurða um 40.000 tonn. Þörungar gætu þannig myndað þriðju stoðina við nýtingu sjávarafurða hér við land en eins ótrúlega og það hljómar þá uppfyllir hafsvæði jarðar innan við 3% af fæðuþörf heimsins en þekur yfir 70% af yfirborðinu. Þegar þörungar eru skoðaðir betur kemur í ljós að þetta er einstaklega umhverfisvænn iðnaður sem stuðlar að bindingu kolefnis, bæði með framleiðslu á þörungunum sjálfum, en einnig með afleiddum vörum. Ef fram heldur sem horfir er áætlað að þörungaframleiðsla í Evrópu stuðli að minnkuðu kolefnisspori um meira en 5 milljónir tonna og bindingu á um 20 þúsund tonnum af kolefni og 2 þúsund tonnum af fosfór árlega. Þörungarnir sjálfir binda rúmlega 20 sinnum meira magn af kolefni en sambærilegt jarðnæði skóga á landi og afurðir þörungaræktunar eru vel til þess fallnar að minnka kolefnisspor annars iðnaðar. Ýmis nýsköpunarfyrirtæki í þörungaræktun og vinnslu hafa sprottið upp og hreiðrað um sig, bæði á höfuðborgarsvæðinu og úti á landsbyggðinni. Aðstæður til ræktunar og vinnslu þara og þangs virðast vera hagfelldar allt í kringum landið og því ekki ólíklegt að nýsköpunarfyrirtæki í þessum geira spretti upp víða með tilheyrandi jákvæðum áhrifum á efnahags- og mannlíf á svæðinu. Arion banki vill taka þátt í þessari uppbyggingu og hefur aukin þekking innan bankans á ræktun og vinnslu þörunga opnað augun fyrir miklum tækifærum í iðnaðinum. Nýverið fór fram afar vel heppnuð alþjóðleg ráðstefna í Reykjavík sem hafði þörunga, þörungaræktun og vörur framleiddar úr þörungum að umfjöllunarefni og voru þátttakendurnir margir af helstu sérfræðingum þörungaræktunar í heiminum sem og fulltrúar frá þeim fyrirtækjum, innlendum sem erlendum, sem lifa og hrærast í þessum heimi. Markmið Arctic Algae ráðstefnunnar var vissulega að fræða en ekki síður að taka stöðuna á þessum vaxandi iðnaði hér á landi. Ráðstefnan er markvert framlag til stefnumótunar og ákvörðunar varðandi næstu skref hér á landi. Við hjá Arion banka erum stolt af því að hafa verið styrktaraðili ráðstefnunnar sem hefur vonandi opnað augu landsmanna fyrir því að fjársjóðskista hafsins bíði okkar í formi stórþörunga og að náttúruauðlindir landsins setji okkur í fremstu röð við ræktun smáþörunga. Höfundur er forstöðumaður á fyrirtækjasviði Arion banka. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Nýsköpun Mest lesið Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir Skoðun Skilum skömminni Elín Birna Olsen Skoðun Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka Magnús Guðmundsson Skoðun Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir Skoðun Reynir Samband sveitarfélaga að spilla gerð kennarasamninga? Ragnar Þór Pétursson Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks Skoðun Halldór 23.11.2024 Halldór Skoðun Skoðun Flokkur fólksins vill efla byggð um land allt ! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar Skoðun Skilum skömminni Elín Birna Olsen skrifar Skoðun Reynir Samband sveitarfélaga að spilla gerð kennarasamninga? Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Hefur sálfræðileg meðferð áhrif á líkamlegt heilbrigði? Rúnar Helgi Andrason skrifar Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks skrifar Skoðun Rödd friðar þarf að hljóma skærar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Af skynsemi Vegagerðarinnar Magnús Rannver Rafnsson skrifar Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar Skoðun Nýtt fangelsi – fyrir öruggara samfélag Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar Skoðun Ærin verkefni næstu ár Ásbjörg Kristinsdóttir skrifar Skoðun Kominn tími á öðruvísi stjórnmál Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Furðuleg réttlæting á hækkun verðtryggðra vaxta Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Raforka er ekki eina orkan! Dagur Helgason skrifar Skoðun Miskunnsami nýmarxistinn Kári Allansson skrifar Skoðun Skapandi skattur og skapandi fólk Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Kjósum á næsta kjörtímabili Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Kosningaloforðið sem gleymdist? Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Eru aðventan og jólin kvíða- eða tilhlökkunarefni? Guðlaug Helga Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Óframseljanlegt DAGA-kerfi Kári Jónsson skrifar Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Geðrænn vandi barna og ungmenna Eldur S. Kristinsson skrifar Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Íslendingar hafa löngum verið meðvitaðir um möguleika á sjálfbærri öflun, ræktun og vinnslu á þörungum. Á undanförnum misserum hefur komið enn frekar í ljós hversu mikil tækifæri leynast undir yfirborði sjávar. Við strendur landsins er mikið magn af villtum þörungum ásamt því að skilyrði á Íslandi eru einstaklega góð til ræktunar á þörungum, bæði á láði og legi. Þrátt fyrir það erum við aðeins nýfarin að sækja inn á ört stækkandi markað þörunga í heiminum. Í nýlegri skýrslu frá World Bank um sjávarþörunga er spáð miklum vexti í geiranum á næstu árum. Þörungar skiptast í tvær tegundir, stórþörunga sem eru þang og þari unnin beint úr sjónum, bæði úr þörungaeldi og sem villtur gróður, og smáþörunga sem eru ræktaðir á landi. Án þess að við séum meðvituð um það þá er verið að nýta þörungaafurðir í fjölda vara s.s. íblöndunarefni í matvæli, fæðubótarefni, dýrafóður, áburð, snyrtivörur, plast, pappa, efnavöru og margt fleira. Þannig felast í ræktun og eldi þörunga gríðarlegir möguleikar til nýsköpunar. Heildarframleiðsla þörunga á heimsvísu samkvæmt Matvæla- og landbúnaðarstofnun Sameinuðu þjóðanna (FAO) er um 36 milljónir tonna, þar af eru 35 milljónir tonna úr ræktun. Kína er þar langstærst ásamt öðrum Asíulöndum en Kanada og Bandaríkin hafa verið að sækja í sig veðrið. Evrópusambandið gerir ráð fyrir að samskonar framleiðsla í Evrópu muni vaxa úr 300.000 tonnum á ári í 8 milljónir tonna á ári árið 2030 og að virði markaðarins í Evrópu verði í kringum 9,3 milljarða evra sama ár. Í skýrslu frá Matvælaráðuneytinu frá því í febrúar á þessu ári kemur fram að tækifæri Íslands til að taka þátt í þessum vexti séu mikil. Íslensk fyrirtæki líkt og Vaxa Technologies og Algalíf eru nú þegar í fremstu röð á heimsvísu þegar kemur að ræktun og þróun á smáþörungum en einstakar aðstæður hér á landi, sem lúta að jarðvarma, hreinum og köldum sjó, hreinu vatni og grænni orku, gera Ísland að ákjósanlegum stað fyrir slíka ræktun. Þegar kemur að því að rækta sjávarþörunga í sjó hefur skort umgjörð og regluverk hér á landi. Þegar litið er til nágrannaþjóða okkar þá veittu Norðmenn fyrstu tilraunaleyfi til þörungaræktunar í sjó árið 2009 og í Færeyjum árið 2011. Útlit er þó fyrir að á næstu misserum verði gerð bragabót þar á sem mun flýta fyrir framþróun greinarinnar hér á landi. Grænu akrarnir í sjónum við landið geyma margar milljónir tonna af ónýttu hráefni í formi stórþörunga sem frumkvöðlar hér á landi sjá mikil tækifæri í að nýta með sjálfbærum hætti. Sjávarþörunga höfum við frá landnámi verið að nýta og Þörungaverksmiðjan á Reykhólum hefur verið starfrækt samfleytt í nærri 40 ár en þess utan hefur nýting sjávarþörunga verið í mjög litlum mæli. Til að setja hlutina í samhengi þá var útflutningur árið 2022 á villtum sjávarafurðum frá Íslandi í kringum 1 milljón tonn og sjóeldisafurða um 40.000 tonn. Þörungar gætu þannig myndað þriðju stoðina við nýtingu sjávarafurða hér við land en eins ótrúlega og það hljómar þá uppfyllir hafsvæði jarðar innan við 3% af fæðuþörf heimsins en þekur yfir 70% af yfirborðinu. Þegar þörungar eru skoðaðir betur kemur í ljós að þetta er einstaklega umhverfisvænn iðnaður sem stuðlar að bindingu kolefnis, bæði með framleiðslu á þörungunum sjálfum, en einnig með afleiddum vörum. Ef fram heldur sem horfir er áætlað að þörungaframleiðsla í Evrópu stuðli að minnkuðu kolefnisspori um meira en 5 milljónir tonna og bindingu á um 20 þúsund tonnum af kolefni og 2 þúsund tonnum af fosfór árlega. Þörungarnir sjálfir binda rúmlega 20 sinnum meira magn af kolefni en sambærilegt jarðnæði skóga á landi og afurðir þörungaræktunar eru vel til þess fallnar að minnka kolefnisspor annars iðnaðar. Ýmis nýsköpunarfyrirtæki í þörungaræktun og vinnslu hafa sprottið upp og hreiðrað um sig, bæði á höfuðborgarsvæðinu og úti á landsbyggðinni. Aðstæður til ræktunar og vinnslu þara og þangs virðast vera hagfelldar allt í kringum landið og því ekki ólíklegt að nýsköpunarfyrirtæki í þessum geira spretti upp víða með tilheyrandi jákvæðum áhrifum á efnahags- og mannlíf á svæðinu. Arion banki vill taka þátt í þessari uppbyggingu og hefur aukin þekking innan bankans á ræktun og vinnslu þörunga opnað augun fyrir miklum tækifærum í iðnaðinum. Nýverið fór fram afar vel heppnuð alþjóðleg ráðstefna í Reykjavík sem hafði þörunga, þörungaræktun og vörur framleiddar úr þörungum að umfjöllunarefni og voru þátttakendurnir margir af helstu sérfræðingum þörungaræktunar í heiminum sem og fulltrúar frá þeim fyrirtækjum, innlendum sem erlendum, sem lifa og hrærast í þessum heimi. Markmið Arctic Algae ráðstefnunnar var vissulega að fræða en ekki síður að taka stöðuna á þessum vaxandi iðnaði hér á landi. Ráðstefnan er markvert framlag til stefnumótunar og ákvörðunar varðandi næstu skref hér á landi. Við hjá Arion banka erum stolt af því að hafa verið styrktaraðili ráðstefnunnar sem hefur vonandi opnað augu landsmanna fyrir því að fjársjóðskista hafsins bíði okkar í formi stórþörunga og að náttúruauðlindir landsins setji okkur í fremstu röð við ræktun smáþörunga. Höfundur er forstöðumaður á fyrirtækjasviði Arion banka.
Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar
Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar
Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar