Umhverfisstofnunin birti nýja skýrslu um loftmengun í álfunni í morgun. Skýrslan nær til þrjátíu landa, þar á meðal íslands. Ýmsar loftagnir eru mældar, þar á meðal köfnunarefnisdíoxíð (NO2), brennisteinssdíoxíð (SO2), kolmónoxið (CO) og svifryk (PM10) en mælingarnar voru gerðar árið 2021.
Ísland kemur skást allra Evrópulanda út úr skýrslunni og er Ísland eina landið sem er undir viðmiðum Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar (WHO). Til að mynda mælist hér minnst af köfnunarefnisdíoxíði og næst minnst af svifryki. En í Finnlandi mælist minnst svifryk. Gildi brennisteinsdíoxíð mælast aftur á móti nokkuð há á Íslandi, og þau hæstu í vesturhluta álfunnar.
Framtíðarmöguleikar glatast
Mesta loftmengunin mælist í austur og suðurhluta Evrópu. Einkum í Tyrklandi, Grikklandi og ríkjum fyrrverandi Júgóslavíu. Þá mælast gildi köfnunarefnisdíoxíðis mjög há í Þýskalandi og Belgíu.
Umhverfisstofnun ESB gerir ráð fyrir að hundruð þúsunda látist á hverju ári vegna loftmengunar. Til dæmis 238 þúsund manns árið 2020. Hvorki Bretland né Rússland, mjög fjölmennar og iðnvæddar þjóðir, eru inni í þessum tölum. Því má gera ráð fyrir að tölurnar séu langtum hærri í allri Evrópu. Einkum vegna Rússlands.
Flest fólk sem deyr vegna loftmengunar er eldra fólk, sem hrjáist af lungnasjúkdómum. Hlutfall barna og yngra fólks er mun lægra. Engu að síður telur stofnunin um mikla vá að ræða.
„Þó að fjöldi ótímabærra dauðsfalla í yngsta aldurshópnum sé lágur miðað við áætlaðan heildarfjölda dauðsfalla í Evrópu vegna loftmengunar þá er skaðinn mikill því að við dauða ungs fólks glatast framtíðarmöguleikar. Einnig leggjast krónískir sjúkdómar þungt á fólk seinna á lífsleiðinni,“ segir í tilkynningu með skýrslunni. „Viðvarandi loftmengun eykur áhættuna á mörgum heilbrigðisvandamálum, svo sem astma, lungnavandamálum, öndunarfærasýkingum og ofnæmi.“

Eru ríki álfunnar hvött til þess að stuðla að betri loftgæðum. Nú þegar hafi náðst árangur á því sviði en betur má ef duga skal. Einkum eru ríki hvött til að huga að loftgæðum við grunnskóla, leikskóla, íþróttamannvirki og samgöngumiðstöðvar.
Vond loftgæði í vetur
Loftgæði hafa verið mikið í deiglunni hér á Íslandi undanfarin misseri. Í vetur hefur loftmengun ítrekað farið yfir heilsuverndarmörk. Einkum í kringum áramótin þegar veður var mjög kalt og stillt og útblástur bíla safnaðist upp.
Versta loftmengun ársins mældist hins vegar við leikskólann Lund í Reykjavík þann 16. mars. Gaf heilbrigðiseftirlit Reykjavíkurborgar út viðvörun til aldraðra, barna og þeirra sem eru viðkvæmir í öndunarfærum um að vera ekki of lengi úti í einu og takmarka áreynslu.
Átta milljónir dauðsfalla
Þrátt fyrir að vandinn sé ærinn í Evrópu er hann verri víða annars staðar. Einkum í fátækari löndum þar sem mengunarvarnir eru litlar eða jafn vel engar.
Samkvæmt GAHP, alheimssamtaka um heilsu og mengun, deyja um átta milljónir árlega vegna loftmengunar. Árið 2019 voru dauðsföllin flest í Indlandi, rúmlega 2,3 milljónir, og nærri 1,9 milljónir í Kína.
Þegar litið var til fjölda dauðsfalla miðað við höfðatölu kom Afríka verst út. Í miðafríku landinu Tjad var gert ráð fyrir að 287 af hverjum 100 þúsund hafi dáið vegna loftmengunar. Þar á eftir kom Mið-afríkulýðveldið og Norður Kórea en Serbía var eina Evrópulandið sem komst á hinn miður vinsæla topp 10 lista samtakanna.