Ég og „heilsudýnan” mín Gunnar Dan Wiium skrifar 14. desember 2022 08:31 Í átta ár svaf ég á dýnu sem var skilgreind fyrir mér sem heilsudýna. Hún kostaði rétt undir hálfri milljón og sjúklega montinn og ánægður kom ég henni fyrir í svefnloftinu sem ég var nýbúin að innrétta frá grunni í gamla húsinu okkar. Við hjónin höfðum aldrei leyft okkur svona dýnu munað áður þó svo að við hefðum leyft okkur allskonar annað. Ég man eftir því þegar ég lagðist í rúmið mitt fyrsta kvöldið þarna fyrir 8 árum síðan, þetta var hreinlega besta dýna sem ég hafði legið á, mér leið eins og ég væri í þyngdarleysi og þannig var það í raun öll þessi ár sem ég svaf á henni. Hún var þrýstijöfnunarlega séð algjört verkfræði undur enda er það þannig að með því að blanda saman allt að 60 mismunandi kemískum efnum í svampinn nærðu að framleiða svampdýnu með þessum einstaka þrýstijöfnunar eiginleika. Þessi aðferð hvað varðar þessa þrýstijöfnun var þróuð fyrir Nasa svo að best færi um geimfarana í geimskotum fyrir um 50 árum síðan svo afhverju ætti maður ekki að hafa þetta undur líka í sínu eigin svefnherbergi spurði ég sjálfan mig, maður á nú aðeins það besta skilið ekki rétt? Það sem mér hinsvegar var ekki sagt var að við 35 gráðu hita losnar um þessi lífrænu, rokgjörnu efnasambönd sem gerir það að verkum að á hverri nóttu sem ég svaf nakin undir dúnsænginni minni tók ég inn í líkama minn heilsuspillandi gasefni eða agnir sem eru svo smáar að þær ferðast í gegnum allt fast form. Þessar agnir sem ég tók inn í blóðrásina mína settu ónæmis, tauga og hormónakerfið í mér í bráða hættu. Ég er en frekar ungur og í góðu líkamlegu formi svo ég veiktist ekki varanlega að mér vitandi af því að liggja mína 8 tíma í 8 ár í þessu kemíska eiturhylki en þegar ég fór að kynna mér málið á samfélags og fréttamiðlum komst ég að því að vandamálið er gríðarlega viðamikið og í sumum tilfellum stórkostlega heilsuspillandi. Þegar að ég vaknaði á morgnana skildi ég ekki í því afhverju ég var alltaf svo gríðarlega stirður og bólgin. Ég skildi ekki afhverju ég væri oftast með mjóbaks verki eða ónot í hvert skipti sem ég fór framúr. Þar að auki fannst mér skrítið að í hvert sinn sem ég svaf annarstaðar en heima hjá mér þá hvíldist ég miklu betur en ella og vaknaði úthvíldur, brosandi og ekki stirður. Ég hélt að um væri að ræða að ég væri bara fjarri hversdagsleikanum með öllu stressinu sem er eins og að segja við sjálfan sig að heima hjá sér eigi maður bara ekki að ná góðum svefngæðum, sem hljómar auðvitað svo heimskulega þegar ég hugsa um það í dag. Það sem ég ekki vissi þá en er búin að komast að núna er að þessar gasagnir sem líkami minn drakk í sig á hverri nóttu voru ekki bara að láta mér líða eins og aðskotahlut með þessari skrítnu en vægu sviðatilfinningu á húðinni heldur einnig voru þær að framkalla alvarlegar bólgur í líkamanum sem svo gerðu mig stirðan. Bólgur mynduðust við mjóbak sem þrýstu á taugar sem urðu til þess að líkaminn skekktist það mikið að ég grínaði stundum með sjálfum mér að fá mér vinnu í sirkus þessa svæsnustu morgna sem ég horfði á sjálfan mig í speglinum tilta 5 til 10 cm í aðra hverja áttina. Ég var heppinn, ég náði ekki að þróa með mér efnaóþol eins og margir sem ég þekki í dag, ég var heppinn að tala við mann sem hafði farið mun verr út úr þessu en ég nokkurn tíman. Hann sagði mér sögu sína og innsæi mitt kikkaði inn því í grunninn er ég þessi týpa sem hneigist til náttúrulegra efna. Ég er mikið í ullinni og hampinum og ég borða hollt og passa upp á mig hvað varðar lyktarefni og svoleiðis drasl. En málið er að ég bara hélt í alvöru að dýnan mín væri heilsudýna, ég meina þegar ég keypti hana var hún vottuð bak og fyrir en svo þegar ég fór að grennslast fyrir komst ég að því að vottunin var eiginlega bara bull því hún vottaði ekki svampinn heldur áklæðið sem yfirdýnan var gerð úr. Til að gera langa sögu stutta þá losuðum við okkur við svampinn strax, við fórum á stjá og í meðvitaðra samfélagi í dag, átta árum seinna, fengum við okkur nýjar dýnur sem eru gerðar úr lífrænni ull og hampi. Oldschool dýna, ekkert plast, engin nætursviti, engar bólgur, bara náttúra. Upplifunin sem ég fékk þegar ég lagðist á hana fyrsta kvöldið var að ég sökk á allt annan hátt en ég hafði fundið áður, það má segja að ég hafi upplifað að verða eitt með dýnunni í stað þess að liggja bara “á henni”. Málið með ullina er að í henni felast töfrar sem hafa með loftun að gera, hitajöfnun, þar að auki er sagt að hún vinni á móti bólgum og svo þrífst mygla ekki í ull frekar en í hampinum. Þetta eru nátúruleg efni eins líkami minn, hann er líka náttúrulegt efni. Síðustu sex vikur hef ég svo verið að melta þetta allt fyrir þennan pistil og málið er að ég er nýr maður, no-joke. Ég vakna útsofinn og það er ekki vottur af stirðleika í skrokknum. Ég sem er búin að vera að glíma við mjóbaksverki í mismiklu mæli í mörg ár er nú að upplifa algjört frelsi frá þeim, ekki einu sinni seiðingur. Ég er holur og rúmur að innan og finn svo greinilega fyrir því að ég er að hvílast miklu betur en ég var á svokallaðri heilsudýnu. En eins og ég sagði, ég var heppinn, ég veit að þetta hefði ekki endað vel með mig hefði ég haldið svefni mínum áfram í stað þess að vakna til vitundar um að þessi kemísku efni voru smátt og smátt að fokka mér upp og það hefði komið að því að ég hefði hlotið varanlega skaða. Það sem vekur einnig furðu mína er að hér á landi og sennilega í öllum heiminum að þá virðist ekki vera neitt regluverk sérstaklega varðandi notkun efna í svefnvöru. Það virðist vera sama löggjöf fyrir svefnvörur og húsgögn almennt þó svo að við liggjum í svefnvörum margfalt lengur og í mun nánari snertingu. Þar að auki hef ég það á tilfiningunni að svefnfræðingar sem þykja mjög móðins í dag sneiða fimlega framhjá allri umræðu um svefnvöru, þó svo að mig gruni að sé þær séu stærsti áhrifavaldurinn hvað varðar góðan svefn. Hins vegar, undirstrika þeir stöðugt aðra áhrifavalda eins og neyslu á koffín, áfengi og berskjöldun fyrir hvítu ljósi sem hlýst af skjánotkun fyrir svefn. Þessi orð eru rituð í von um almenna vitundarvakningu í notkun náttúrulegra efna í öllum okkar gjörðum og aðgerðum en þá sérstaklega í aðstæðum sem við og börnin okkar liggjum sem lengst, vanmátttug og berskjölduð fyrir þeirri eiturefnaárás sem svokallaðar heilsudýnur er að bjóða okkur upp á. Höfundur starfar sem smíðakennari, þáttarstjórnandi hlaðvarpsins Þvottahúsið og umboðsmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gunnar Dan Wiium Mest lesið „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Er barnið sjúkt í sykur? Elísabet Konráðsdóttir,Margrét Sigmundsdóttir Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir Skoðun Breytum þessari sérhagsmunagæslu Aðalsteinn Leifsson Skoðun Bleiki fíllinn í herberginu Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Stúlkur eiga undir högg að sækja í nauðgunarmálum Jörgen Ingimar Hansson Skoðun Samfylkingin er með plan um að lögfesta leikskólastigið Dagbjört Hákonardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Þúsundir á vergangi - Upplýsa verður ranglætið Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins á meðal fólks Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun Er sjávarútvegurinn bara aukaleikari? Kristófer Máni Sigursveinsson skrifar Skoðun Hæstvirtur dómsmálaráðherra, við ætlumst til meira af þér Matthías Kormáksson skrifar Skoðun Kennarar – sanngjörn laun? Ólöf P. Úlfarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfsvígstíðni - Gerum betur Þórarinn Guðni Helgason skrifar Skoðun Kæru kennarar Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Sjálfbærni á dagskrá, takk! Hafdís Hanna Ægisdóttir,Eva Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kynslóðasáttmálann má ekki rjúfa Finnbjörn A. Hermannsson,Eyjólfur Árni Rafnsson skrifar Skoðun „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir skrifar Skoðun Fyrirhyggjan tryggir lágt og stöðugt verð Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Gerum betur – breytum þessu Arnar Páll Guðmundsson skrifar Skoðun Það eiga allir séns Steinunn Ósk Kolbeinsdóttir skrifar Skoðun Andleg þrautseigja: Að vaxa í gegnum áskoranir Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Bleiki fíllinn í herberginu Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Ungt fólk, hvatningar til að nýta kosningarétt sinn og að mynda sér eigin skoðun Elmar Ægir Eysteinsson skrifar Skoðun Breytum þessari sérhagsmunagæslu Aðalsteinn Leifsson skrifar Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Sköpun og paradísarmissir Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Hver er stefna Viðreisnar í heilbrigðismálum og hvernig virkar hún í praksis? Sigurrós Huldudóttir skrifar Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir skrifar Skoðun Plan í heilbrigðis- og öldrunarmálum - þjóðarátak í umönnun eldra fólks Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar Skoðun Samfylkingin er með plan um að lögfesta leikskólastigið Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir skrifar Skoðun Er barnið sjúkt í sykur? Elísabet Konráðsdóttir,Margrét Sigmundsdóttir skrifar Skoðun Ákall um jákvæða hvata til grænna fjárfestinga Kristín Þöll Skagfjörð skrifar Skoðun Fatlað fólk á betra skilið Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Börnin okkar Halla Karen Kristjánsdóttir,Anna Sigríður Guðnadóttir,Valdimar Birgisson skrifar Skoðun Á að kjósa það sama og síðast? Reynir Böðvarsson skrifar Sjá meira
Í átta ár svaf ég á dýnu sem var skilgreind fyrir mér sem heilsudýna. Hún kostaði rétt undir hálfri milljón og sjúklega montinn og ánægður kom ég henni fyrir í svefnloftinu sem ég var nýbúin að innrétta frá grunni í gamla húsinu okkar. Við hjónin höfðum aldrei leyft okkur svona dýnu munað áður þó svo að við hefðum leyft okkur allskonar annað. Ég man eftir því þegar ég lagðist í rúmið mitt fyrsta kvöldið þarna fyrir 8 árum síðan, þetta var hreinlega besta dýna sem ég hafði legið á, mér leið eins og ég væri í þyngdarleysi og þannig var það í raun öll þessi ár sem ég svaf á henni. Hún var þrýstijöfnunarlega séð algjört verkfræði undur enda er það þannig að með því að blanda saman allt að 60 mismunandi kemískum efnum í svampinn nærðu að framleiða svampdýnu með þessum einstaka þrýstijöfnunar eiginleika. Þessi aðferð hvað varðar þessa þrýstijöfnun var þróuð fyrir Nasa svo að best færi um geimfarana í geimskotum fyrir um 50 árum síðan svo afhverju ætti maður ekki að hafa þetta undur líka í sínu eigin svefnherbergi spurði ég sjálfan mig, maður á nú aðeins það besta skilið ekki rétt? Það sem mér hinsvegar var ekki sagt var að við 35 gráðu hita losnar um þessi lífrænu, rokgjörnu efnasambönd sem gerir það að verkum að á hverri nóttu sem ég svaf nakin undir dúnsænginni minni tók ég inn í líkama minn heilsuspillandi gasefni eða agnir sem eru svo smáar að þær ferðast í gegnum allt fast form. Þessar agnir sem ég tók inn í blóðrásina mína settu ónæmis, tauga og hormónakerfið í mér í bráða hættu. Ég er en frekar ungur og í góðu líkamlegu formi svo ég veiktist ekki varanlega að mér vitandi af því að liggja mína 8 tíma í 8 ár í þessu kemíska eiturhylki en þegar ég fór að kynna mér málið á samfélags og fréttamiðlum komst ég að því að vandamálið er gríðarlega viðamikið og í sumum tilfellum stórkostlega heilsuspillandi. Þegar að ég vaknaði á morgnana skildi ég ekki í því afhverju ég var alltaf svo gríðarlega stirður og bólgin. Ég skildi ekki afhverju ég væri oftast með mjóbaks verki eða ónot í hvert skipti sem ég fór framúr. Þar að auki fannst mér skrítið að í hvert sinn sem ég svaf annarstaðar en heima hjá mér þá hvíldist ég miklu betur en ella og vaknaði úthvíldur, brosandi og ekki stirður. Ég hélt að um væri að ræða að ég væri bara fjarri hversdagsleikanum með öllu stressinu sem er eins og að segja við sjálfan sig að heima hjá sér eigi maður bara ekki að ná góðum svefngæðum, sem hljómar auðvitað svo heimskulega þegar ég hugsa um það í dag. Það sem ég ekki vissi þá en er búin að komast að núna er að þessar gasagnir sem líkami minn drakk í sig á hverri nóttu voru ekki bara að láta mér líða eins og aðskotahlut með þessari skrítnu en vægu sviðatilfinningu á húðinni heldur einnig voru þær að framkalla alvarlegar bólgur í líkamanum sem svo gerðu mig stirðan. Bólgur mynduðust við mjóbak sem þrýstu á taugar sem urðu til þess að líkaminn skekktist það mikið að ég grínaði stundum með sjálfum mér að fá mér vinnu í sirkus þessa svæsnustu morgna sem ég horfði á sjálfan mig í speglinum tilta 5 til 10 cm í aðra hverja áttina. Ég var heppinn, ég náði ekki að þróa með mér efnaóþol eins og margir sem ég þekki í dag, ég var heppinn að tala við mann sem hafði farið mun verr út úr þessu en ég nokkurn tíman. Hann sagði mér sögu sína og innsæi mitt kikkaði inn því í grunninn er ég þessi týpa sem hneigist til náttúrulegra efna. Ég er mikið í ullinni og hampinum og ég borða hollt og passa upp á mig hvað varðar lyktarefni og svoleiðis drasl. En málið er að ég bara hélt í alvöru að dýnan mín væri heilsudýna, ég meina þegar ég keypti hana var hún vottuð bak og fyrir en svo þegar ég fór að grennslast fyrir komst ég að því að vottunin var eiginlega bara bull því hún vottaði ekki svampinn heldur áklæðið sem yfirdýnan var gerð úr. Til að gera langa sögu stutta þá losuðum við okkur við svampinn strax, við fórum á stjá og í meðvitaðra samfélagi í dag, átta árum seinna, fengum við okkur nýjar dýnur sem eru gerðar úr lífrænni ull og hampi. Oldschool dýna, ekkert plast, engin nætursviti, engar bólgur, bara náttúra. Upplifunin sem ég fékk þegar ég lagðist á hana fyrsta kvöldið var að ég sökk á allt annan hátt en ég hafði fundið áður, það má segja að ég hafi upplifað að verða eitt með dýnunni í stað þess að liggja bara “á henni”. Málið með ullina er að í henni felast töfrar sem hafa með loftun að gera, hitajöfnun, þar að auki er sagt að hún vinni á móti bólgum og svo þrífst mygla ekki í ull frekar en í hampinum. Þetta eru nátúruleg efni eins líkami minn, hann er líka náttúrulegt efni. Síðustu sex vikur hef ég svo verið að melta þetta allt fyrir þennan pistil og málið er að ég er nýr maður, no-joke. Ég vakna útsofinn og það er ekki vottur af stirðleika í skrokknum. Ég sem er búin að vera að glíma við mjóbaksverki í mismiklu mæli í mörg ár er nú að upplifa algjört frelsi frá þeim, ekki einu sinni seiðingur. Ég er holur og rúmur að innan og finn svo greinilega fyrir því að ég er að hvílast miklu betur en ég var á svokallaðri heilsudýnu. En eins og ég sagði, ég var heppinn, ég veit að þetta hefði ekki endað vel með mig hefði ég haldið svefni mínum áfram í stað þess að vakna til vitundar um að þessi kemísku efni voru smátt og smátt að fokka mér upp og það hefði komið að því að ég hefði hlotið varanlega skaða. Það sem vekur einnig furðu mína er að hér á landi og sennilega í öllum heiminum að þá virðist ekki vera neitt regluverk sérstaklega varðandi notkun efna í svefnvöru. Það virðist vera sama löggjöf fyrir svefnvörur og húsgögn almennt þó svo að við liggjum í svefnvörum margfalt lengur og í mun nánari snertingu. Þar að auki hef ég það á tilfiningunni að svefnfræðingar sem þykja mjög móðins í dag sneiða fimlega framhjá allri umræðu um svefnvöru, þó svo að mig gruni að sé þær séu stærsti áhrifavaldurinn hvað varðar góðan svefn. Hins vegar, undirstrika þeir stöðugt aðra áhrifavalda eins og neyslu á koffín, áfengi og berskjöldun fyrir hvítu ljósi sem hlýst af skjánotkun fyrir svefn. Þessi orð eru rituð í von um almenna vitundarvakningu í notkun náttúrulegra efna í öllum okkar gjörðum og aðgerðum en þá sérstaklega í aðstæðum sem við og börnin okkar liggjum sem lengst, vanmátttug og berskjölduð fyrir þeirri eiturefnaárás sem svokallaðar heilsudýnur er að bjóða okkur upp á. Höfundur starfar sem smíðakennari, þáttarstjórnandi hlaðvarpsins Þvottahúsið og umboðsmaður.
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir skrifar
Skoðun Ungt fólk, hvatningar til að nýta kosningarétt sinn og að mynda sér eigin skoðun Elmar Ægir Eysteinsson skrifar
Skoðun Hver er stefna Viðreisnar í heilbrigðismálum og hvernig virkar hún í praksis? Sigurrós Huldudóttir skrifar
Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Plan í heilbrigðis- og öldrunarmálum - þjóðarátak í umönnun eldra fólks Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun