Umdeildur gervihnöttur orðinn eitt bjartasta fyrirbærið á næturhimninum Kjartan Kjartansson skrifar 1. desember 2022 07:00 Loftnet BlueWalker 3 er meira en 64 fermetrar. Gervihnötturinn er bjartari en nær öll önnur fyrirbæri á næturhimninum. AP/Business Wire Nýtt bandarískt fjarskiptagervitungl er nú á meðal björtustu fyrirbæranna þar sem það ferðast um næturhimininn en til stendur að senda fleiri en hundrað slík á loft. Stjörnufræðingar óttast að þau muni spilla fyrir athugunum frá jörðu niðri og menga næturhimininn. Geimferða- og fjarskiptafyrirtæki eru þegar byrjuð að senda örgervihnetti á braut um jörðu. Sumir þeirra, eins og Starlink-gervihnattaþyrping SpaceX, knýja háhraðainternet úr geimnum sem á að nýtast fólki á afskekktum stöðum eða hamfarasvæðum. Úkraínuher hefur meðal annars reitt sig á Starlink til að verjast innrás Rússa. Stjarnvísindamenn sem rannsaka himingeiminn með sjónaukum frá jörðu niðri hafa kvartað undan því að herskarar örgervihnatta spilli fyrir athugunum þeirra þegar þeir þjóta í gegnum sjónsvið sjónaukanna. Á myndum sjónauka sem eru næmir koma örgervihnettirnir fram sem skærar rákir sem hylja allt sem á bak við þær leynast. Nú þegar þurfa stjörnufræðingar að skipuleggja athuganir sínar til þess að forðast gervihnattaþyrpingarnar. Það verkefni gæi reynst ómögulegt þegar sífellt fleiri og bjartari gervihnettir fylla himininn. Ólíkt Starlink og öðrum örgervihnöttum er BlueWalker 3-gervihnötturinn sem fyrirtækið AST SpaceMobile, sem er með höfuðstöðvar í Texas í Bandaríkjunum, skaut á loft í september í fullri stærð og meira til. Hnötturinn er á lágri braut um jörðu en tilgangurinn hans er vera fjarskiptamastur fyrir farsíma í geimnum. Í þeim tilgangi er hann með risavaxið loftnet, rúma 64 fermetra að flatarmáli. Aldrei áður hefur gervihnöttur sem rekin er í viðskiptalegum tilgangi verið með svo stórt loftnet á lágri braut um jörðu. Athuganir staðfestu nýlega að loftnetið endurvarpar svo miklu ljósi að gervihnötturinn er eitt bjartasta fyrirbærið á himinum þar sem hann fer um, bjartari en tæp 99 prósent af öllum sjáanlegum stjörnum. BlueWalker 3 er aðeins frumgerð en AST SpaceMobile áformar að skjótast 168 enn stærri gervihnöttum á braut um jörðu á næstu árum. History is unfolding! We've deployed #BlueWalker3's 693-square-foot array, which is now the largest-ever commercial communications array in low Earth orbit.Read more about this important milestone here: https://t.co/4kupfxn3vO pic.twitter.com/KnE9CeWOCT— AST SpaceMobile (@AST_SpaceMobile) November 14, 2022 Meiriháttar breyting á vandamálinu Það er ekki aðeins birtan frá sveimi slíkra gervihnatta sem veldur stjörnufræðingum áhyggjum heldur útvarpsmerkin sem þeir senda frá sér. Ólíkt fjarskiptamöstrum á jörðu niðri þurfa gervihnettirnir ekki að sæta takmörkunum á útvarpstruflunum sem er ætlað að vernda útvarpssjónauka og fleiri rannsóknir. Þannig gætu gervihnettirnir spillt fyrir stjörnurfræðiathugunum á útvarpssviðinu, landmælingum og stjarneðlisfræðitilraunum. „BlueWalker 3 er meiriháttar breyting á vandamálinu með gervihnattaþyrpingar og við ætti að vera okkur öllum tilefni til þess að staldra við,“ segir Piero Benvenuti, framkvæmdastjóri verkefnis um vernd næturhiminsins fyrir gervihnattaþyrpingum hjá Alþjóðastjörnufræðisambandinu (IAU). Sambandið sendi frá sér yfirlýsingu í byrjun vikunnar þar sem það lýsti yfir áhyggjum af áhrifum BlueWalker 3 og áformum AST SpaceMobile sérstaklega á stjörnufræðiathuganir. Þrátt fyrir að gervihnettirnir gætu verið mikilvægir í að bæta fjarskipti í heiminum þá muni truflanir þeirra á athuganir verulega hindra framþróun í skilningi mannkynsins á alheiminum. Þess vegna ætti að gæti að hliðaráhrifum hnattanna og grípa til ráðstafana til þess að lágmarka áhrif þeirra á stjörnufræðiathuganir. Útvarpssjónaukar eru byggðir fjarri mannabyggðum til þess að lágmarka truflanir af völdum alls kyns útvarpsmerkja. Rannsóknir þeirra voru erfiðar fyrir en nú gætu þeir þurft að glíma við sterk útvarpsmerki frá gervihnöttum á braut um jörðu.Vísir/Getty Ekki nógu mörg fjögurra stafa orð í orðaforðanum um hryllinginn Gervihnettir AST SpaceMobile eru svo bjartir að þeir gætu jafnvel skemmt viðkvæman rafeindabúnað sjónaukamyndavéla og myndavéla áhugastjörnufræðinga, að því er kom fram í grein um áhrif gervihnattaþyrpinga í tímaritinu Scientific American fyrr í þessum mánuði. Í henni var þyrpingunum lýst sem tilvistarlegri ógn við stjörnufræði. SpaceX hefur reynt að dekkja Starlink-gervihnetti sína til þess að lágmarka áhrif þeirra á stjörnufræði en hnettirnir eru engu að síður sjáanlegir. Önnur fyrirtæki huga ekkert að því. AST SpaceMobile segir að frumgerðin sem nú er á braut um jörðu eigi að veita upplýsingar um byggingarefni gervihnattarins og birtustig hans. Fyrirtækið vinni með sérfræðingum og bandarísk geimvísindastofnuninni NASA að því að bregðast við áhyggjum af bjarmanum frá gervihnöttunum. Alþjóðastjörnufræðisambandið segist hafa sent fjarskiptastofnun Bandaríkjanna (FCC) bréf til að hvetja hana til þess að taka áhrif gervihnattaþyrpinga á stjörnufræði, ásýnd næturhiminsins og umhverfið með í reikninginn. FCC hefur sagst ætla að setja á fót sérstaka deild til þess að taka á þessum málum. Á meðan engjast stjörnufræðingar um af kvíða um að möguleikar þeirra á að rannsaka alheiminn verði verulegar skertir. „Ég hef ekki nógu mörg fjögurra stafa orð í orðaforða mínum til þess að lýsa nægjanlega viðbrögðum mínum við þessum hryllingi. Tímabil viðskiptavædds geims er runnið upp og það verður aðeins ljótara, mun ljótara, héðan í frá,“ tísti Carolyn Porco, reikistjörnufræðingur sem vann við Voyager- og Cassini-leiðangrana um fréttirnar af BlueWalker 3. Fleiri stjörnufræðingar hafa tekið í svipaðan streng. You thought Starlink was bad? (It is!)The new BlueWalker 3 satellite, which has a 64 m^2 antenna area, has jumped into the TOP TWENTY BRIGHTEST STARS IN THE SKY at max brightness.Brighter than DENEB, of Summer Triangle fame.That's bad, y'all.https://t.co/ghJSBaNh9U pic.twitter.com/NIyrNWV39G— Dr. Jessie Christiansen (@aussiastronomer) November 28, 2022 Geimurinn Vísindi Fjarskipti Tengdar fréttir Fyrstu Starlink-rákirnar á næturhimni yfir Íslandi Fyrstu Starlink-gervihnettirnir frá fyrirtækinu SpaceX hafa sést á himni yfir Íslandi. Þeim var skotið á loft fyrir nokkrum dögum og farnir að setja mark sitt á næturhimininn yfir Íslandi. Gervihnöttum sem þessum mun fara hratt fjölgandi og munu þeir hafa mikil áhrif á ásýnd himinsins. 18. ágúst 2022 15:20 Óttast að ofgnótt gervitungla spilli næturhimninum Stjarneðlisfræðingur segir áhrif gervitunglaflota á vísindarannsóknir dæmi um sameignarvanda. 27. desember 2019 10:54 Mest lesið Maðurinn sem ók á Ibrahim: „Skelfilegt að enda ferilinn svona“ Innlent Kallar eftir þjóðarátaki: Skólastjóri segir agaleysi innan skólanna óboðlegt Innlent Fjöldi fólks í óvissu og óöryggi eftir fyrsta dag Trump í embætti Erlent Hefur ekki fengið verkefni í mánuð Innlent Musk sakaður um að heilsa „að nasistasið“ Erlent Náðaði fólk sem beitti lögregluþjóna ofbeldi Erlent Þúsund skref aukalega skila 15 prósent lægri dánartíðni Innlent Yfirmaður strandgæslunnar látinn fjúka Erlent Kæra ákvörðun Trumps: „Hann getur ekki breytt stjórnarskránni með einu pennastriki“ Erlent Flokkur fólksins fengið 240 milljónir þrátt fyrir ranga skráningu Innlent Fleiri fréttir Setja minnst 70 billjónir í uppbyggingu gervigreindarinnviða Kæra ákvörðun Trumps: „Hann getur ekki breytt stjórnarskránni með einu pennastriki“ Yfirmaður strandgæslunnar látinn fjúka „Við erum Grænlendingar, við erum ekki Bandaríkjamenn eða Danir“ Tilnefning Hegseths samþykkt úr nefnd Náðaði fólk sem beitti lögregluþjóna ofbeldi Yfir níu kílómetrum á sekúndu á vindasömustu plánetunni Gera umfangsmikið áhlaupa á Vesturbakkanum Dularfullar kúlur innihalda ösku, mettaðar fitusýrur og saurgerla Segir Hitler-samanburð þreyttan Gera ráð fyrir að þúsundir líka sé að finna í húsarústunum 66 látnir í bruna á tyrknesku skíðahóteli Fjöldi fólks í óvissu og óöryggi eftir fyrsta dag Trump í embætti Musk sakaður um að heilsa „að nasistasið“ Donald Trump forseti Bandaríkjanna: „Gullöld Bandaríkjanna hefst núna“ Fetar í fótspor eiginmannsins og stofnar rafmynt Vopnahlé skref í rétta átt en varanlegur friður ekki í sjónmáli Biden náðar Fauci, Milley og Cheney í forvarnarskyni Játaði að hafa myrt þrjár ungar stúlkur í Southport Nord Stream-skemmdarverkin stærsti metanlekinn sem sést hefur Bein útsending: Trump sver embættiseið Níutíu Palestínumenn látnir lausir Heitir umfangsmestu brottvísunum í sögu Bandaríkjanna Fjölskyldur fögnuðu þegar gíslum var sleppt Opna fyrir Tiktok á nýjan leik Reyndi að fá bóluefni gegn Covid úr umferð á versta tíma Stofnaði eigin „meme“-rafmynt rétt fyrir embættistöku TikTok bann í Bandaríkjunum Vaktin: Vopnahlé tekur gildi á Gasa Mun færri slasaðir eftir skíðaslysið en talið var í fyrstu Sjá meira
Geimferða- og fjarskiptafyrirtæki eru þegar byrjuð að senda örgervihnetti á braut um jörðu. Sumir þeirra, eins og Starlink-gervihnattaþyrping SpaceX, knýja háhraðainternet úr geimnum sem á að nýtast fólki á afskekktum stöðum eða hamfarasvæðum. Úkraínuher hefur meðal annars reitt sig á Starlink til að verjast innrás Rússa. Stjarnvísindamenn sem rannsaka himingeiminn með sjónaukum frá jörðu niðri hafa kvartað undan því að herskarar örgervihnatta spilli fyrir athugunum þeirra þegar þeir þjóta í gegnum sjónsvið sjónaukanna. Á myndum sjónauka sem eru næmir koma örgervihnettirnir fram sem skærar rákir sem hylja allt sem á bak við þær leynast. Nú þegar þurfa stjörnufræðingar að skipuleggja athuganir sínar til þess að forðast gervihnattaþyrpingarnar. Það verkefni gæi reynst ómögulegt þegar sífellt fleiri og bjartari gervihnettir fylla himininn. Ólíkt Starlink og öðrum örgervihnöttum er BlueWalker 3-gervihnötturinn sem fyrirtækið AST SpaceMobile, sem er með höfuðstöðvar í Texas í Bandaríkjunum, skaut á loft í september í fullri stærð og meira til. Hnötturinn er á lágri braut um jörðu en tilgangurinn hans er vera fjarskiptamastur fyrir farsíma í geimnum. Í þeim tilgangi er hann með risavaxið loftnet, rúma 64 fermetra að flatarmáli. Aldrei áður hefur gervihnöttur sem rekin er í viðskiptalegum tilgangi verið með svo stórt loftnet á lágri braut um jörðu. Athuganir staðfestu nýlega að loftnetið endurvarpar svo miklu ljósi að gervihnötturinn er eitt bjartasta fyrirbærið á himinum þar sem hann fer um, bjartari en tæp 99 prósent af öllum sjáanlegum stjörnum. BlueWalker 3 er aðeins frumgerð en AST SpaceMobile áformar að skjótast 168 enn stærri gervihnöttum á braut um jörðu á næstu árum. History is unfolding! We've deployed #BlueWalker3's 693-square-foot array, which is now the largest-ever commercial communications array in low Earth orbit.Read more about this important milestone here: https://t.co/4kupfxn3vO pic.twitter.com/KnE9CeWOCT— AST SpaceMobile (@AST_SpaceMobile) November 14, 2022 Meiriháttar breyting á vandamálinu Það er ekki aðeins birtan frá sveimi slíkra gervihnatta sem veldur stjörnufræðingum áhyggjum heldur útvarpsmerkin sem þeir senda frá sér. Ólíkt fjarskiptamöstrum á jörðu niðri þurfa gervihnettirnir ekki að sæta takmörkunum á útvarpstruflunum sem er ætlað að vernda útvarpssjónauka og fleiri rannsóknir. Þannig gætu gervihnettirnir spillt fyrir stjörnurfræðiathugunum á útvarpssviðinu, landmælingum og stjarneðlisfræðitilraunum. „BlueWalker 3 er meiriháttar breyting á vandamálinu með gervihnattaþyrpingar og við ætti að vera okkur öllum tilefni til þess að staldra við,“ segir Piero Benvenuti, framkvæmdastjóri verkefnis um vernd næturhiminsins fyrir gervihnattaþyrpingum hjá Alþjóðastjörnufræðisambandinu (IAU). Sambandið sendi frá sér yfirlýsingu í byrjun vikunnar þar sem það lýsti yfir áhyggjum af áhrifum BlueWalker 3 og áformum AST SpaceMobile sérstaklega á stjörnufræðiathuganir. Þrátt fyrir að gervihnettirnir gætu verið mikilvægir í að bæta fjarskipti í heiminum þá muni truflanir þeirra á athuganir verulega hindra framþróun í skilningi mannkynsins á alheiminum. Þess vegna ætti að gæti að hliðaráhrifum hnattanna og grípa til ráðstafana til þess að lágmarka áhrif þeirra á stjörnufræðiathuganir. Útvarpssjónaukar eru byggðir fjarri mannabyggðum til þess að lágmarka truflanir af völdum alls kyns útvarpsmerkja. Rannsóknir þeirra voru erfiðar fyrir en nú gætu þeir þurft að glíma við sterk útvarpsmerki frá gervihnöttum á braut um jörðu.Vísir/Getty Ekki nógu mörg fjögurra stafa orð í orðaforðanum um hryllinginn Gervihnettir AST SpaceMobile eru svo bjartir að þeir gætu jafnvel skemmt viðkvæman rafeindabúnað sjónaukamyndavéla og myndavéla áhugastjörnufræðinga, að því er kom fram í grein um áhrif gervihnattaþyrpinga í tímaritinu Scientific American fyrr í þessum mánuði. Í henni var þyrpingunum lýst sem tilvistarlegri ógn við stjörnufræði. SpaceX hefur reynt að dekkja Starlink-gervihnetti sína til þess að lágmarka áhrif þeirra á stjörnufræði en hnettirnir eru engu að síður sjáanlegir. Önnur fyrirtæki huga ekkert að því. AST SpaceMobile segir að frumgerðin sem nú er á braut um jörðu eigi að veita upplýsingar um byggingarefni gervihnattarins og birtustig hans. Fyrirtækið vinni með sérfræðingum og bandarísk geimvísindastofnuninni NASA að því að bregðast við áhyggjum af bjarmanum frá gervihnöttunum. Alþjóðastjörnufræðisambandið segist hafa sent fjarskiptastofnun Bandaríkjanna (FCC) bréf til að hvetja hana til þess að taka áhrif gervihnattaþyrpinga á stjörnufræði, ásýnd næturhiminsins og umhverfið með í reikninginn. FCC hefur sagst ætla að setja á fót sérstaka deild til þess að taka á þessum málum. Á meðan engjast stjörnufræðingar um af kvíða um að möguleikar þeirra á að rannsaka alheiminn verði verulegar skertir. „Ég hef ekki nógu mörg fjögurra stafa orð í orðaforða mínum til þess að lýsa nægjanlega viðbrögðum mínum við þessum hryllingi. Tímabil viðskiptavædds geims er runnið upp og það verður aðeins ljótara, mun ljótara, héðan í frá,“ tísti Carolyn Porco, reikistjörnufræðingur sem vann við Voyager- og Cassini-leiðangrana um fréttirnar af BlueWalker 3. Fleiri stjörnufræðingar hafa tekið í svipaðan streng. You thought Starlink was bad? (It is!)The new BlueWalker 3 satellite, which has a 64 m^2 antenna area, has jumped into the TOP TWENTY BRIGHTEST STARS IN THE SKY at max brightness.Brighter than DENEB, of Summer Triangle fame.That's bad, y'all.https://t.co/ghJSBaNh9U pic.twitter.com/NIyrNWV39G— Dr. Jessie Christiansen (@aussiastronomer) November 28, 2022
Geimurinn Vísindi Fjarskipti Tengdar fréttir Fyrstu Starlink-rákirnar á næturhimni yfir Íslandi Fyrstu Starlink-gervihnettirnir frá fyrirtækinu SpaceX hafa sést á himni yfir Íslandi. Þeim var skotið á loft fyrir nokkrum dögum og farnir að setja mark sitt á næturhimininn yfir Íslandi. Gervihnöttum sem þessum mun fara hratt fjölgandi og munu þeir hafa mikil áhrif á ásýnd himinsins. 18. ágúst 2022 15:20 Óttast að ofgnótt gervitungla spilli næturhimninum Stjarneðlisfræðingur segir áhrif gervitunglaflota á vísindarannsóknir dæmi um sameignarvanda. 27. desember 2019 10:54 Mest lesið Maðurinn sem ók á Ibrahim: „Skelfilegt að enda ferilinn svona“ Innlent Kallar eftir þjóðarátaki: Skólastjóri segir agaleysi innan skólanna óboðlegt Innlent Fjöldi fólks í óvissu og óöryggi eftir fyrsta dag Trump í embætti Erlent Hefur ekki fengið verkefni í mánuð Innlent Musk sakaður um að heilsa „að nasistasið“ Erlent Náðaði fólk sem beitti lögregluþjóna ofbeldi Erlent Þúsund skref aukalega skila 15 prósent lægri dánartíðni Innlent Yfirmaður strandgæslunnar látinn fjúka Erlent Kæra ákvörðun Trumps: „Hann getur ekki breytt stjórnarskránni með einu pennastriki“ Erlent Flokkur fólksins fengið 240 milljónir þrátt fyrir ranga skráningu Innlent Fleiri fréttir Setja minnst 70 billjónir í uppbyggingu gervigreindarinnviða Kæra ákvörðun Trumps: „Hann getur ekki breytt stjórnarskránni með einu pennastriki“ Yfirmaður strandgæslunnar látinn fjúka „Við erum Grænlendingar, við erum ekki Bandaríkjamenn eða Danir“ Tilnefning Hegseths samþykkt úr nefnd Náðaði fólk sem beitti lögregluþjóna ofbeldi Yfir níu kílómetrum á sekúndu á vindasömustu plánetunni Gera umfangsmikið áhlaupa á Vesturbakkanum Dularfullar kúlur innihalda ösku, mettaðar fitusýrur og saurgerla Segir Hitler-samanburð þreyttan Gera ráð fyrir að þúsundir líka sé að finna í húsarústunum 66 látnir í bruna á tyrknesku skíðahóteli Fjöldi fólks í óvissu og óöryggi eftir fyrsta dag Trump í embætti Musk sakaður um að heilsa „að nasistasið“ Donald Trump forseti Bandaríkjanna: „Gullöld Bandaríkjanna hefst núna“ Fetar í fótspor eiginmannsins og stofnar rafmynt Vopnahlé skref í rétta átt en varanlegur friður ekki í sjónmáli Biden náðar Fauci, Milley og Cheney í forvarnarskyni Játaði að hafa myrt þrjár ungar stúlkur í Southport Nord Stream-skemmdarverkin stærsti metanlekinn sem sést hefur Bein útsending: Trump sver embættiseið Níutíu Palestínumenn látnir lausir Heitir umfangsmestu brottvísunum í sögu Bandaríkjanna Fjölskyldur fögnuðu þegar gíslum var sleppt Opna fyrir Tiktok á nýjan leik Reyndi að fá bóluefni gegn Covid úr umferð á versta tíma Stofnaði eigin „meme“-rafmynt rétt fyrir embættistöku TikTok bann í Bandaríkjunum Vaktin: Vopnahlé tekur gildi á Gasa Mun færri slasaðir eftir skíðaslysið en talið var í fyrstu Sjá meira
Fyrstu Starlink-rákirnar á næturhimni yfir Íslandi Fyrstu Starlink-gervihnettirnir frá fyrirtækinu SpaceX hafa sést á himni yfir Íslandi. Þeim var skotið á loft fyrir nokkrum dögum og farnir að setja mark sitt á næturhimininn yfir Íslandi. Gervihnöttum sem þessum mun fara hratt fjölgandi og munu þeir hafa mikil áhrif á ásýnd himinsins. 18. ágúst 2022 15:20
Óttast að ofgnótt gervitungla spilli næturhimninum Stjarneðlisfræðingur segir áhrif gervitunglaflota á vísindarannsóknir dæmi um sameignarvanda. 27. desember 2019 10:54