Ógiltu ákvörðun ESA sem gaf grænt ljós á ríkisaðstoð til Farice Eiður Þór Árnason skrifar 1. júní 2022 10:33 Dómur EFTA-dómstólsins var birtur í dag. EFTA EFTA-dómstólinn hefur fellt úr gildi ákvörðun Eftirlitsstofnunar EFTA (ESA) um að aðstoð til Farice ehf. vegna fjárfestingar í sæstreng frá Íslandi til Evrópu fæli í sér ríkisaðstoð sem samræmdist framkvæmd EES-samningsins. Fjarskipta- og fjölmiðlafyrirtækið Sýn hf. höfðaði mál fyrir EFTA-dómstólnum og fór fram á ógildingu ákvörðunarinnar en málið varðar stuðning við lagningu ÍRIS-sæstrengsins sem mun liggja milli Þorlákshafnar til Galway á Írlandi (Vísir er í eigu Sýnar). Farice hóf lagningu strengsins, sem verður þriðji sæstrengurinn frá Íslandi, fyrir rúmri viku en fyrirtækið er alfarið í eigu íslenska ríkisins. Í umræddri ákvörðun ESA frá 26. mars 2021 taldi eftirlitsstofnunin engan vafa leika á því að ríkisaðstoðin samrýmdist framkvæmd EES-samningsins og gerði því engar athugasemdir við hana. Fram kemur í tilkynningu frá EFTA-dómstólnum að ESA sé heimilt að ljúka máli varðandi ríkisaðstoð með forathugun ef enginn vafi leiki á að ríkisaðstoðin samrýmist framkvæmd EES-samningsins, ella er stofnuninni skylt að hefja formlega rannsókn. Að sögn Farice hefur dómurinn ekki áhrif á lagningu sæstrengsins þar sem ákvörðun ESA var ógilt en ekki snúið við. „Í formlegri meðferð hjá ESA mun ítarlega vera farið yfir málið á nýjan leik og ESA mun þurfa að taka betur afstöðu til tiltekinna atriða og stjórnvöld að koma á framfæri við ESA sjónarmiðum sínum varðandi þau. Lagning ÍRIS strengsins hófst við Ísland í síðustu viku og mun lagningu ljúka í ágúst og strengurinn verður kominn í fulla virkni í upphafi árs 2023. Við það mun fjarskiptaöryggi Íslands aukast tífalt miðað við það öryggi sem núverandi kerfi býður upp á,“ segir í yfirlýsingu frá Þorvarði Sveinssyni, framkvæmdastjóra Farice, í kjölfar dómsins. ESA verið kunnugt um gögn sem drægju ákvörðunina í efa Í dómi sínum taldi EFTA-dómstóllinn að Sýn hf. hefði sýnt fram á að ESA hefði verið kunnugt um gögn sem drægju í efa þær upplýsingar sem ESA byggði ákvörðun sína á, án þess að ESA hefði rannsakað nánar gögnin sem íslensk stjórnvöld lögðu fram í málinu. Þá taldi EFTA-dómstóllinn einnig að mat ESA á gildissviði leiðbeiningarreglna sinna hefði verið ófullnægjandi. Benti það einnig til þess að ESA hefði átt við töluverða erfiðleika að stríða í forathugun sinni á málinu. Jafnframt kemur fram í tilkynningu frá dómstólnum að sýnt hefði verið fram á að ESA hefði tekið umrædda ákvörðun þrátt fyrir að stofnunin hefði ekki yfirstigið allan vafa um hvort ríkisaðstoðin samrýmdist framkvæmd EES-samningsins. Af því leiddi að ógilda þyrfti ákvörðunina. Sýn rekur meðal annars Vodafone, Stöð 2, Bylgjuna og Vísi. Fyrirtækið hefur kvartað tvisvar til EFTA-dómstólsins vegna aðstoðar til Farice.Vísir/Vilhelm Skylt að hefja formlega rannsókn Í niðurstöðu sinni vísar EFTA-dómstóllinn til þess að lögmæti ákvörðunar um að hreyfa ekki andmælum ylti á því hvort mat ESA á upplýsingum sem lágu fyrir við forathugun á máli hefði, hlutlægt séð, átt að vekja efasemdir um hvort ríkisaðstoðin samrýmdist framkvæmd EES-samningsins. Þá benti EFTA-dómstóllinn á að ESA væri skylt að hefja formlega rannsókn ef stofnunin gæti ekki rutt úr vegi öllum vafaatriðum eða vandkvæðum varðandi ríkisaðstoðina. Ógildingarkrafa Sýnar var reist á tveimur málsástæðum. Í fyrsta lagi að ESA hefði brugðist skyldu sinni til að hefja formlega rannsókn á málinu þar sem ES hefði átt að telja vafa leika á því hvort ríkisaðstoðin samrýmdist framkvæmd EES-samningsins. Einnig var krafan byggð á því að ESA hafði brugðist skyldu sinni til að rökstyðja ákvarðanir sínar. Fyrirhuguð lega ÍRIS-sæstrengsins og hinir tveir strengirnir sem liggja frá Íslandi. Allir eru þeir á vegum Farice sem er alfarið í eigu íslenska ríkisins. Farice Sýn skoðaði lagningu eigin sæstrengs Árið 2019 undirrituðu Sýn og norska fyrirtækið Nordavind, síðar Celtic Norse AS, samstarfssamning um að skoða samlegð með lagningu á nýjum ljósleiðarasæstreng milli Íslands og Írlands annars vegar og Írlands og Noregs hins vegar. Fram kemur í dómi EFTA-dómstólsins að á árunum 2017 til 2020 hafi Sýn afhent samgönguráðuneytinu tillögur varðandi aðkomu fyrirtækisins að lagningu þriðja sæstrengsins. Í lok 2018 undirritaði Farice nýjan samning við Fjarskiptasjóð stjórnvalda sem fól meðal annars í sér að fyrirtækið myndi hefja undirbúning að lagningu nýs sæstrengs. Árið 2019 sótti Sýn um fjárveitingu úr Fjarskiptasjóði vegna sjávarbotnsrannsókna í tengslum við sæstrengsverkefni. Þeirri umsókn var hafnað með vísan til samnings Fjarskiptasjóðs við Farice þar sem fyrirtækinu var falið að gera svipaðar sjávarbotnsrannsóknir fyrir hönd stjórnvalda. Sýn hefur tvisvar sent kvörtun til ESA vegna ólögmætrar ríkisaðstoðar til Farice. Fyrri kvörtunin varðar greiðslur á grundvelli þjónustusamnings sem voru að sögn Sýnar ekki voru í samræmi við efni þjónustusamningsins og aðra fjármuni sem höfðu runnið til Farice ehf. vegna undirbúnings á lagningu nýja sæstrengsins. Hin kvörtunin varðar þá ákvörðun ESA að aukning hlutafjár í Farice um 7,4 milljarða króna til að fjármagna ÍRIS-sæstrenginn samræmdist ríkisaðstoðarreglum EES-samningsins. Fram kom í ársreikningi Sýnar fyrir árið 2021 að stjórnendur telji þá ákvörðun stjórnvalda að fela Farice lagningu sæstrengsins milli Íslands og Írlands feli í sér ólögmæta ríkisaðstoð. Vísir er í eigu Sýnar hf. Fréttin hefur verið uppfærð. Sæstrengir EFTA Samkeppnismál Fjarskipti Mest lesið Vaktin: Bílaplanið þakið hrauni Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Telur Bláa lónið öruggt vegna varnargarðanna Innlent Samfylkingin bætir við sig í fyrsta sinn síðan í maí og Píratar úti Innlent „Þetta var bara besta stund kosningabaráttunnar til þessa“ Innlent Segir komið fram við sig eins og glæpamann fyrir að vilja vera heima í Grindavík Innlent Kort af staðsetningu gossprungunnar Innlent Magnaðar myndir sýna Grindavíkurveg undir hrauni Innlent Refsing Jaguars þyngd verulega Innlent „Fólki er frekar misboðið“ Innlent Fleiri fréttir Sigmundur hafi viljað í kennslustund með nemendum Gætu kosið strategískt þegar svo margir flokkar eru á mörkunum Funda áfram hjá sáttasemjara á morgun „Fólki er frekar misboðið“ Gosið gætið varað í nokkrar vikur Endalok goshrinunnar teygist inn á mitt næsta ár Bílaplan á bólakafi, könnun og frambjóðanda misboðið Höfðu ekki áhyggjur af lóninu sjálfu Skilorðsbundinn dómur yfir strætóbílstjóra staðfestur Veit ekki hver getur tekið við gögnunum Refsing Jaguars þyngd verulega Sjálfstæðisflokkur og Miðflokkur takist á í bergmálshelli Samið um sjálfstæða leikskóla í Reykjavík Vilja byggja vísindasetur fyrir almenning í Háskólabíói Útlit fyrir að varnir Bláa lónsins haldi Hart tekist á um fyrirætlanir Heidelberg í Þorlákshöfn Bein útsending: Hver er sýn flokkanna á lífskjör eldra fólks? Verkföll boðuð í fjórum grunnskólum í janúar „Þetta var bara besta stund kosningabaráttunnar til þessa“ Komust langt að gosinu því það gleymdist að loka veginum Nýsköpun eða „rándýr aðgangur“?: 300.000 króna heilskimun aftur á boðstólnum Telur Bláa lónið öruggt vegna varnargarðanna Káfaði á konu á salerni skemmtistaðar Segir komið fram við sig eins og glæpamann fyrir að vilja vera heima í Grindavík „Ekki rólegur með hraunið ofan á“ Samfylkingin bætir við sig í fyrsta sinn síðan í maí og Píratar úti Varar við sprengjum á svæðinu við gosstöðvarnar Glóðvolg könnun og hraun rennur enn á ný Gandri fær grænt ljós Magnaðar myndir sýna Grindavíkurveg undir hrauni Sjá meira
Fjarskipta- og fjölmiðlafyrirtækið Sýn hf. höfðaði mál fyrir EFTA-dómstólnum og fór fram á ógildingu ákvörðunarinnar en málið varðar stuðning við lagningu ÍRIS-sæstrengsins sem mun liggja milli Þorlákshafnar til Galway á Írlandi (Vísir er í eigu Sýnar). Farice hóf lagningu strengsins, sem verður þriðji sæstrengurinn frá Íslandi, fyrir rúmri viku en fyrirtækið er alfarið í eigu íslenska ríkisins. Í umræddri ákvörðun ESA frá 26. mars 2021 taldi eftirlitsstofnunin engan vafa leika á því að ríkisaðstoðin samrýmdist framkvæmd EES-samningsins og gerði því engar athugasemdir við hana. Fram kemur í tilkynningu frá EFTA-dómstólnum að ESA sé heimilt að ljúka máli varðandi ríkisaðstoð með forathugun ef enginn vafi leiki á að ríkisaðstoðin samrýmist framkvæmd EES-samningsins, ella er stofnuninni skylt að hefja formlega rannsókn. Að sögn Farice hefur dómurinn ekki áhrif á lagningu sæstrengsins þar sem ákvörðun ESA var ógilt en ekki snúið við. „Í formlegri meðferð hjá ESA mun ítarlega vera farið yfir málið á nýjan leik og ESA mun þurfa að taka betur afstöðu til tiltekinna atriða og stjórnvöld að koma á framfæri við ESA sjónarmiðum sínum varðandi þau. Lagning ÍRIS strengsins hófst við Ísland í síðustu viku og mun lagningu ljúka í ágúst og strengurinn verður kominn í fulla virkni í upphafi árs 2023. Við það mun fjarskiptaöryggi Íslands aukast tífalt miðað við það öryggi sem núverandi kerfi býður upp á,“ segir í yfirlýsingu frá Þorvarði Sveinssyni, framkvæmdastjóra Farice, í kjölfar dómsins. ESA verið kunnugt um gögn sem drægju ákvörðunina í efa Í dómi sínum taldi EFTA-dómstóllinn að Sýn hf. hefði sýnt fram á að ESA hefði verið kunnugt um gögn sem drægju í efa þær upplýsingar sem ESA byggði ákvörðun sína á, án þess að ESA hefði rannsakað nánar gögnin sem íslensk stjórnvöld lögðu fram í málinu. Þá taldi EFTA-dómstóllinn einnig að mat ESA á gildissviði leiðbeiningarreglna sinna hefði verið ófullnægjandi. Benti það einnig til þess að ESA hefði átt við töluverða erfiðleika að stríða í forathugun sinni á málinu. Jafnframt kemur fram í tilkynningu frá dómstólnum að sýnt hefði verið fram á að ESA hefði tekið umrædda ákvörðun þrátt fyrir að stofnunin hefði ekki yfirstigið allan vafa um hvort ríkisaðstoðin samrýmdist framkvæmd EES-samningsins. Af því leiddi að ógilda þyrfti ákvörðunina. Sýn rekur meðal annars Vodafone, Stöð 2, Bylgjuna og Vísi. Fyrirtækið hefur kvartað tvisvar til EFTA-dómstólsins vegna aðstoðar til Farice.Vísir/Vilhelm Skylt að hefja formlega rannsókn Í niðurstöðu sinni vísar EFTA-dómstóllinn til þess að lögmæti ákvörðunar um að hreyfa ekki andmælum ylti á því hvort mat ESA á upplýsingum sem lágu fyrir við forathugun á máli hefði, hlutlægt séð, átt að vekja efasemdir um hvort ríkisaðstoðin samrýmdist framkvæmd EES-samningsins. Þá benti EFTA-dómstóllinn á að ESA væri skylt að hefja formlega rannsókn ef stofnunin gæti ekki rutt úr vegi öllum vafaatriðum eða vandkvæðum varðandi ríkisaðstoðina. Ógildingarkrafa Sýnar var reist á tveimur málsástæðum. Í fyrsta lagi að ESA hefði brugðist skyldu sinni til að hefja formlega rannsókn á málinu þar sem ES hefði átt að telja vafa leika á því hvort ríkisaðstoðin samrýmdist framkvæmd EES-samningsins. Einnig var krafan byggð á því að ESA hafði brugðist skyldu sinni til að rökstyðja ákvarðanir sínar. Fyrirhuguð lega ÍRIS-sæstrengsins og hinir tveir strengirnir sem liggja frá Íslandi. Allir eru þeir á vegum Farice sem er alfarið í eigu íslenska ríkisins. Farice Sýn skoðaði lagningu eigin sæstrengs Árið 2019 undirrituðu Sýn og norska fyrirtækið Nordavind, síðar Celtic Norse AS, samstarfssamning um að skoða samlegð með lagningu á nýjum ljósleiðarasæstreng milli Íslands og Írlands annars vegar og Írlands og Noregs hins vegar. Fram kemur í dómi EFTA-dómstólsins að á árunum 2017 til 2020 hafi Sýn afhent samgönguráðuneytinu tillögur varðandi aðkomu fyrirtækisins að lagningu þriðja sæstrengsins. Í lok 2018 undirritaði Farice nýjan samning við Fjarskiptasjóð stjórnvalda sem fól meðal annars í sér að fyrirtækið myndi hefja undirbúning að lagningu nýs sæstrengs. Árið 2019 sótti Sýn um fjárveitingu úr Fjarskiptasjóði vegna sjávarbotnsrannsókna í tengslum við sæstrengsverkefni. Þeirri umsókn var hafnað með vísan til samnings Fjarskiptasjóðs við Farice þar sem fyrirtækinu var falið að gera svipaðar sjávarbotnsrannsóknir fyrir hönd stjórnvalda. Sýn hefur tvisvar sent kvörtun til ESA vegna ólögmætrar ríkisaðstoðar til Farice. Fyrri kvörtunin varðar greiðslur á grundvelli þjónustusamnings sem voru að sögn Sýnar ekki voru í samræmi við efni þjónustusamningsins og aðra fjármuni sem höfðu runnið til Farice ehf. vegna undirbúnings á lagningu nýja sæstrengsins. Hin kvörtunin varðar þá ákvörðun ESA að aukning hlutafjár í Farice um 7,4 milljarða króna til að fjármagna ÍRIS-sæstrenginn samræmdist ríkisaðstoðarreglum EES-samningsins. Fram kom í ársreikningi Sýnar fyrir árið 2021 að stjórnendur telji þá ákvörðun stjórnvalda að fela Farice lagningu sæstrengsins milli Íslands og Írlands feli í sér ólögmæta ríkisaðstoð. Vísir er í eigu Sýnar hf. Fréttin hefur verið uppfærð.
Sæstrengir EFTA Samkeppnismál Fjarskipti Mest lesið Vaktin: Bílaplanið þakið hrauni Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Telur Bláa lónið öruggt vegna varnargarðanna Innlent Samfylkingin bætir við sig í fyrsta sinn síðan í maí og Píratar úti Innlent „Þetta var bara besta stund kosningabaráttunnar til þessa“ Innlent Segir komið fram við sig eins og glæpamann fyrir að vilja vera heima í Grindavík Innlent Kort af staðsetningu gossprungunnar Innlent Magnaðar myndir sýna Grindavíkurveg undir hrauni Innlent Refsing Jaguars þyngd verulega Innlent „Fólki er frekar misboðið“ Innlent Fleiri fréttir Sigmundur hafi viljað í kennslustund með nemendum Gætu kosið strategískt þegar svo margir flokkar eru á mörkunum Funda áfram hjá sáttasemjara á morgun „Fólki er frekar misboðið“ Gosið gætið varað í nokkrar vikur Endalok goshrinunnar teygist inn á mitt næsta ár Bílaplan á bólakafi, könnun og frambjóðanda misboðið Höfðu ekki áhyggjur af lóninu sjálfu Skilorðsbundinn dómur yfir strætóbílstjóra staðfestur Veit ekki hver getur tekið við gögnunum Refsing Jaguars þyngd verulega Sjálfstæðisflokkur og Miðflokkur takist á í bergmálshelli Samið um sjálfstæða leikskóla í Reykjavík Vilja byggja vísindasetur fyrir almenning í Háskólabíói Útlit fyrir að varnir Bláa lónsins haldi Hart tekist á um fyrirætlanir Heidelberg í Þorlákshöfn Bein útsending: Hver er sýn flokkanna á lífskjör eldra fólks? Verkföll boðuð í fjórum grunnskólum í janúar „Þetta var bara besta stund kosningabaráttunnar til þessa“ Komust langt að gosinu því það gleymdist að loka veginum Nýsköpun eða „rándýr aðgangur“?: 300.000 króna heilskimun aftur á boðstólnum Telur Bláa lónið öruggt vegna varnargarðanna Káfaði á konu á salerni skemmtistaðar Segir komið fram við sig eins og glæpamann fyrir að vilja vera heima í Grindavík „Ekki rólegur með hraunið ofan á“ Samfylkingin bætir við sig í fyrsta sinn síðan í maí og Píratar úti Varar við sprengjum á svæðinu við gosstöðvarnar Glóðvolg könnun og hraun rennur enn á ný Gandri fær grænt ljós Magnaðar myndir sýna Grindavíkurveg undir hrauni Sjá meira