Hvar eru konurnar í nýsköpun? Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar 6. apríl 2022 08:00 Konur hafa verið frumkvöðlar jafn lengi og karlar. Konur hafa hins vegar ekki búið við aðgengi að fjármagni til nýsköpunar jafn lengi og karlar. Konur hafa í sögulegu samhengi búið við ójafnan hlut hvað varðar fjármögnun hjá vísissjóðum. Árið 2020 voru 100 milljarð dollarar í sjóðum í Bandaríkjunum og Evrópu til fjármögnunar sprotafyrirtækja. Minna en 2% af öllu fjármagni vísissjóða fer þó til fyrirtækja sem stofnuð voru af konum. Færri konur hljóta fjármögnun en karlar og þær sem hljóta náð fá lægri upphæðir til sinna fyrirtækja en karlar og yfirleitt langtum lægri upphæðir en fyrirtæki þeirra óskuðu eftir. Konur og karlar mæta ólíkum áskorunum Nýleg skýrsla Northstack sem tók út vísifjárfestingar á Íslandi árið 2021 fjallaði um 25 fyrirtæki. Af þessum 25 fyrirtækjum voru 22 þeirra eingöngu skipuð karlmönnum. Ekkert fyrirtæki var eingöngu skipað konum en í þremur fyrirtækjum störfuðu konur og karlar. Segir þetta okkur þá að konur þurfa bara að vera duglegri að stofna fyrirtæki? Eða þurfa konur kannski bara að vera duglegri að sækja fjármagn? Nei, hin pólitíska spurning er auðvitað hvers vegna aðgangur kynjanna í nýsköpun er svo ójafn um fjármögnun? Erum við sem samfélag á tánum gagnvart ómeðvituðum hugsanaskekkjum sem leiða til þessarar niðurstöðu? Viðhorfsmælingar benda til að hugmyndir séu ríkjandi um að konur kynni ekki nægilega „stórar“ hugmyndir, að þær skorti reynslu og þurfi sérstaka aðstoð við að leita fjármagns. Vandinn við fjármögnun virðist þó í reynd vera kynbundinn munur um þær spurningar sem konur og karlar í nýsköpun fá þegar þau sækjast eftir fjármagni. Fjárfestar spyrja karla í nærri 70% tilfella um tækifæri en konur í nærri 70% tilfella hins vegar um hættur og áskoranir. Í stuttu máli mætti segja að karlar fái jákvæðar spurningar en konur neikvæðar. Á konunum er þyngri sönnunarbyrði um ágæti hugmynda þeirra. Einn sjóðurinn Crowberry Capital hefur skráð kynjahlutföll þeirra fyrirtækja sem sækjast eftir fjárfestingu hjá þeim. Tölurnar bera með sér að tæplega 25% fyrirtækja voru eingöngu skipuð konum en tæp 60% karlmönnum eingöngu. Lífeyrissjóðir hafa úr milljörðum að spila sem fara til vísisjóðanna. Þrátt fyrir að fjárfestingarsjóðir fyrir sprotafyrirtæki hafi verið til í um 70 ár eru vísissjóðir á Íslandi rétt rúmlega 10 ára. Frumkvöðlaumhverfið er þess vegna enn ungt. Í því felst frábært tækifæri til að móta umhverfið. Fara nýsköpun og jafnrétti saman? Ísland er framarlega í jafnréttismálum á heimsvísu. Því fylgir sú ábyrgð að halda áfram að sækja fram. Og á sviði nýsköpunar hallar á konur. Nýsköpun sem einblínir á karlmenn en horfir fram hjá tækifærum í hugmyndum kvenna missir óhjákvæmilega af góðum hugmyndum og tækifærum. Það er dýrkeypt. Kría ætti að vera í lykilhlutverki að þessu leyti. Kría er, sprota- og nýsköpunarsjóður í eigu ríkisins og heyrir undir nýsköpunarráðherra. Hlutverk sjóðsins er að fjárfesta í svokölluðum vísisjóðum sem síðan fjárfesta í sprotafyrirtækjum. Sjóðurinn hefur það hlutverk að efla fjárfestingarumhverfi sprota- og nýsköpunarfyrirtækja á Íslandi. Fjárfestingar sem byggja á málefnalegum sjónarmiðum geta auðvitað ekki alveg lokað augunum fyrir kynjajafnrétti og þess vegna er eðlilegt að litið verði til þessara sjónarmiða við úthlutun fjármagns. Markmið Kríu er að efla vöxt og samkeppnishæfni íslensks atvinnulífs með því að stuðla að virku fjármögnunarumhverfi fyrir sprota- og nýsköpunarfyrirtæki. Kría er því mikilvægt verkfæri stjórnvalda á sviði nýsköpunar og bæði eðlileg krafa og nauðsynleg að slíkur sjóður sé markviss um að horfa til hugmynda kvenna ekki síður en karla. Stjórnvöld geta haft áhrif En geta stjórnvöld sjálf haft áhrif á þróun að þessu leyti? Já, hér er starfandi ráðuneyti nýsköpunar sem og ráðuneyti jafnréttismála. Metnaðarfull sýn í nýsköpunarmálum hlýtur að felast í því að styðja líka við hugmyndir kvenna í nýsköpun. Það geta stjórnvöld gert t.d. með því að setja fram markmið um kynjajafnrétti eða jafnvel kröfur um að sjóðir fjárfesti tilteknu hlutfalli í fyrirtækjum kvenna. Að fylgst verði með fjárfestingum út frá kynjasjónarmiðum. Ég hef lagt fram fyrirspurn á þingi til Áslaugar Örnu Sigurbjörnsdóttur nýsköpunarráðherra um hvort hún muni beita sér fyrir því að gætt verði jafnréttissjónarmiða við úthlutun fjárveitinga af hálfu hins opinbera og hvort til greina komi að settar verði reglur með það að leiðarljósi að bæta stöðu kvenna í nýsköpunargeiranum. Framtíðarsýn stjórnvalda er íslenskt hugvit verði stærsta útflutningsgrein þjóðarinnar. Telur ráðherra ástæðu til að flétta jafnréttisstefnu inn í þá framtíðarsýn? Kemur til greina að við úthlutun fjárveitinga af hálfu t.d. Kríu, sprota- og nýsköpunarsjóðs í eigu ríkisins, og Rannís verði litið til jafnréttissjónarmiða eða gerðar kröfur þar um? Höfundur er þingmaður Viðreisnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Viðreisn Alþingi Nýsköpun Mest lesið Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir Skoðun Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Glundroði Sjálfstæðisflokksins bitnar á hagstjórn og innviðum Árni Rúnar Þorvaldsson Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun 60% landsmanna á móti vopnakaupunum Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Glundroði Sjálfstæðisflokksins bitnar á hagstjórn og innviðum Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar Skoðun Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen skrifar Skoðun Afkastadrifin menntun og verðgildi nemenda Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Ég er deildarstjóri í leikskóla Helga Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Draumastarfið Arnfríður Hermannsdóttir skrifar Skoðun Hjartsláttur sjávarbyggðanna Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Erum við tilbúin til að bæta menntakerfið okkar? Jónína Einarsdóttir skrifar Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir skrifar Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson skrifar Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Sjá meira
Konur hafa verið frumkvöðlar jafn lengi og karlar. Konur hafa hins vegar ekki búið við aðgengi að fjármagni til nýsköpunar jafn lengi og karlar. Konur hafa í sögulegu samhengi búið við ójafnan hlut hvað varðar fjármögnun hjá vísissjóðum. Árið 2020 voru 100 milljarð dollarar í sjóðum í Bandaríkjunum og Evrópu til fjármögnunar sprotafyrirtækja. Minna en 2% af öllu fjármagni vísissjóða fer þó til fyrirtækja sem stofnuð voru af konum. Færri konur hljóta fjármögnun en karlar og þær sem hljóta náð fá lægri upphæðir til sinna fyrirtækja en karlar og yfirleitt langtum lægri upphæðir en fyrirtæki þeirra óskuðu eftir. Konur og karlar mæta ólíkum áskorunum Nýleg skýrsla Northstack sem tók út vísifjárfestingar á Íslandi árið 2021 fjallaði um 25 fyrirtæki. Af þessum 25 fyrirtækjum voru 22 þeirra eingöngu skipuð karlmönnum. Ekkert fyrirtæki var eingöngu skipað konum en í þremur fyrirtækjum störfuðu konur og karlar. Segir þetta okkur þá að konur þurfa bara að vera duglegri að stofna fyrirtæki? Eða þurfa konur kannski bara að vera duglegri að sækja fjármagn? Nei, hin pólitíska spurning er auðvitað hvers vegna aðgangur kynjanna í nýsköpun er svo ójafn um fjármögnun? Erum við sem samfélag á tánum gagnvart ómeðvituðum hugsanaskekkjum sem leiða til þessarar niðurstöðu? Viðhorfsmælingar benda til að hugmyndir séu ríkjandi um að konur kynni ekki nægilega „stórar“ hugmyndir, að þær skorti reynslu og þurfi sérstaka aðstoð við að leita fjármagns. Vandinn við fjármögnun virðist þó í reynd vera kynbundinn munur um þær spurningar sem konur og karlar í nýsköpun fá þegar þau sækjast eftir fjármagni. Fjárfestar spyrja karla í nærri 70% tilfella um tækifæri en konur í nærri 70% tilfella hins vegar um hættur og áskoranir. Í stuttu máli mætti segja að karlar fái jákvæðar spurningar en konur neikvæðar. Á konunum er þyngri sönnunarbyrði um ágæti hugmynda þeirra. Einn sjóðurinn Crowberry Capital hefur skráð kynjahlutföll þeirra fyrirtækja sem sækjast eftir fjárfestingu hjá þeim. Tölurnar bera með sér að tæplega 25% fyrirtækja voru eingöngu skipuð konum en tæp 60% karlmönnum eingöngu. Lífeyrissjóðir hafa úr milljörðum að spila sem fara til vísisjóðanna. Þrátt fyrir að fjárfestingarsjóðir fyrir sprotafyrirtæki hafi verið til í um 70 ár eru vísissjóðir á Íslandi rétt rúmlega 10 ára. Frumkvöðlaumhverfið er þess vegna enn ungt. Í því felst frábært tækifæri til að móta umhverfið. Fara nýsköpun og jafnrétti saman? Ísland er framarlega í jafnréttismálum á heimsvísu. Því fylgir sú ábyrgð að halda áfram að sækja fram. Og á sviði nýsköpunar hallar á konur. Nýsköpun sem einblínir á karlmenn en horfir fram hjá tækifærum í hugmyndum kvenna missir óhjákvæmilega af góðum hugmyndum og tækifærum. Það er dýrkeypt. Kría ætti að vera í lykilhlutverki að þessu leyti. Kría er, sprota- og nýsköpunarsjóður í eigu ríkisins og heyrir undir nýsköpunarráðherra. Hlutverk sjóðsins er að fjárfesta í svokölluðum vísisjóðum sem síðan fjárfesta í sprotafyrirtækjum. Sjóðurinn hefur það hlutverk að efla fjárfestingarumhverfi sprota- og nýsköpunarfyrirtækja á Íslandi. Fjárfestingar sem byggja á málefnalegum sjónarmiðum geta auðvitað ekki alveg lokað augunum fyrir kynjajafnrétti og þess vegna er eðlilegt að litið verði til þessara sjónarmiða við úthlutun fjármagns. Markmið Kríu er að efla vöxt og samkeppnishæfni íslensks atvinnulífs með því að stuðla að virku fjármögnunarumhverfi fyrir sprota- og nýsköpunarfyrirtæki. Kría er því mikilvægt verkfæri stjórnvalda á sviði nýsköpunar og bæði eðlileg krafa og nauðsynleg að slíkur sjóður sé markviss um að horfa til hugmynda kvenna ekki síður en karla. Stjórnvöld geta haft áhrif En geta stjórnvöld sjálf haft áhrif á þróun að þessu leyti? Já, hér er starfandi ráðuneyti nýsköpunar sem og ráðuneyti jafnréttismála. Metnaðarfull sýn í nýsköpunarmálum hlýtur að felast í því að styðja líka við hugmyndir kvenna í nýsköpun. Það geta stjórnvöld gert t.d. með því að setja fram markmið um kynjajafnrétti eða jafnvel kröfur um að sjóðir fjárfesti tilteknu hlutfalli í fyrirtækjum kvenna. Að fylgst verði með fjárfestingum út frá kynjasjónarmiðum. Ég hef lagt fram fyrirspurn á þingi til Áslaugar Örnu Sigurbjörnsdóttur nýsköpunarráðherra um hvort hún muni beita sér fyrir því að gætt verði jafnréttissjónarmiða við úthlutun fjárveitinga af hálfu hins opinbera og hvort til greina komi að settar verði reglur með það að leiðarljósi að bæta stöðu kvenna í nýsköpunargeiranum. Framtíðarsýn stjórnvalda er íslenskt hugvit verði stærsta útflutningsgrein þjóðarinnar. Telur ráðherra ástæðu til að flétta jafnréttisstefnu inn í þá framtíðarsýn? Kemur til greina að við úthlutun fjárveitinga af hálfu t.d. Kríu, sprota- og nýsköpunarsjóðs í eigu ríkisins, og Rannís verði litið til jafnréttissjónarmiða eða gerðar kröfur þar um? Höfundur er þingmaður Viðreisnar.
Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen Skoðun
Skoðun Glundroði Sjálfstæðisflokksins bitnar á hagstjórn og innviðum Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar
Skoðun Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen skrifar
Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar
Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar
Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen Skoðun