Ísland hefur getu, kunnáttu og tækifæri til að dafna með þátttöku geimhagkerfinu Jan Wörner skrifar 3. september 2021 14:00 Alþjóða geimstöðin er á sporbaug rúmlega 400 km frá yfirborði jarðar og þýtur áfram á næstum 30 þúsund kílómetra hraða á klukkustund. Stöðin ber ekki aðeins vitni um hugvit mannkyns heldur sýnir hún okkur hvernig samstarf getur leitt af sér næstum ómælanleg verðmæti. Fimm stórar geimvísindastofnanir vinna saman að Alþjóða geimstöðinni auk þess sem fjöldi annarra þjóða hefur lagt hönd á plóg. Þannig eiga Bandaríkin, Kanada, Rússland, Japan og að sjálfsögðu Evrópa mikilvæga og nána samvinnu, á sporbraut um jörðu. Þegar maður horfir til jarðarinnar frá geimnum áttar maður sig á hve mörg lönd hafa lagst á árarnar og stutt framgöngu geimvísindanna. Ísland er auðvitað engin undantekning og gegndi meðal annars lykilhlutverki í þjálfun 32 geimfara úr Apollo tunglferðaáætluninni. Raunar er það svo að enginn hefur farið til tunglsins án þess að koma við á Íslandi. Geimfaraminnismerkið í Húsavík sem ég heimsótti í síðustu Íslandsferð minni ber vitni um ómetanlegt framlag landsins til geimrannsókna. Framlag Íslands er enn nokkuð og raunar má segja að þátttaka landsins í geimvísindum og tækni sé rétt að hefjast. Smærri ríki búa við stórkostleg tækifæri í geimvísindum þar sem kostnaður við framleiðslu og skot gervitungla á sporbaug hefur lækkað umtalsvert á undanförnum árum. Virði geimiðnaðarins á heimsvísu gæti innan fárra ára farið yfir einnar Trilljón dollara markið, en geimtækniteymi fjárfestingabankans Morgan Stanley metur virði geimiðnaðarins á 350 milljarða Bandaríkjadala nú. Geimvísindin hafa að auki haft í för með sér stórkostlegar framfarir á öllu okkar daglega lífi. Alls konar vísindi hafa tekið stökkbreytingum í tenglum við geimrannsóknir og notkun gervitungla. Það má nefna veðurspá, fjármálaviðskipti, fjölmiðlum og fjarskipti svo við gleymum ekki GPS. Gervitungl gera okkur nú þegar kleift að spá fyrir um veðrið, knýja heimili okkar og fyrirtæki, gervihnettir aðstoða við örygg bankaviðskipti, leyfa okkur horfa á sjónvarp og ferðast um heiminn á landi, sjó og lofti. Geimvísindin eru ekki síður í mikilvægu hlutverki gagnvart þeirri stórkostlegu umhverfisvá sem við glímum við, loftslagsbreytingum og fækkun dýrategunda. Gervihnettir eru notaðir til að fylgjast með losun gróðurhúsalofttegunda í rauntíma og brátt munum við geta gert svo miklu meira. Geimvísindin eru nú þegar orðin hluti af nauðsynlegum innviðum í daglegu lífi alls mannkyns. Bylting varð í síðasta mánuði, þegar Kínverjar greindu frá tímamótaáfanga í verkefni sem gengur út á að virkja sólarorku á sporbraut og geisla henni síðan til jarðar. Breska geimferðarstofnunin hefur áætlað að þessi aðferð geti tryggt Bretum nægt framboð af grænni orku, svo snemma sem árið 2039. Ísland hefur getu, kunnáttu og tækifæri til að dafna með virkri þátttöku í hinu alþjóðlega geimhagkerfi og að taka þátt í að leiða heiminn áfram í sjálfbærri og ábyrgri nýtingu geimsins og sjálfbærni jarðar með traustum geiminnviðum. Í fyrsta lagi er landfræðileg lega Íslands er mjög heppileg til geimskota. Nefna má nálægð við norðurskautið sem skiptir máli um sporbrautir gervitungla, auk þess sem löng strandlengja og strjálbýli fela í sér mikilvæg tækifæri sem ekki er að finna víða annars staðar. Í öðru lagi felur efnahagsþróun á Íslandi í sér mjög mikilvæga kosti sem geta skipt verulegu máli í hinu alþjóðlega geimhagkerfi. Nefna má hátt hlutfall endurnýjanlegrar orku hér á landi sem og leiðandi verkefni eins og að vinna koldíoxíð úr andrúmslofti og breyta því í fast efni. Þetta eru dæmi um nálganir og nýjugar sem geta leitt til framfara í geimrannsóknum. Enn fremur hefur vaxandi geta Íslands til að nýta gervigreind, gögn og forritun í för með sér óþrjótandi möguleika. Loks má nefna að Ísland er í fremstu röð í baráttunni gegn loftslagsbreytingum. Ísland er dæmi um ríki sem er bæði sýnilegra og hefur umtalsvert meiri vigt í alþjóðamálum en ætla mætti af stærð og mannfjölda einum saman. Það blasir við að Ísland getur tekið að sér mikilvægt hlutverk og tekið þátt í að draga vagninn í þessum efnum á alþjóðavettvangi. Það kemur þess vegna ekkert á óvart að Evrópuríki hafi komið auga á þau tækifæri sem blasa við Íslandi þegar kemur að geimferðum. Í þessu sambandi má nefna mikilvæga samstarfsyfirlýsingu Bresku geimferðastofnunarinnar og íslenskra stjórnvalda frá því fyrr í sumar. Sú mikilvæga yfirlýsing, sem snýr samvinnu í menntun, rannsóknum og nýsköpun í geimvísindum, mun hafa mjög jákvæð áhrif á öll viðfangsefni sem tengjast geimrannsóknum og geimferðum beggja vegna Atlantshafsins. Tækifærið fyrir Ísland í geimnum er verulegt og mun hafa í för með sér drifkraft sem felur í sér ný og spennandi sérfræðistörf, mikilvæga erlenda fjárfestingu og jafnvel spennandi viðbót við íslenskan ferðamannaiðnað. Meðan ég stýrði Geimvísindastofnun Evrópu kom ég auga á tækifæri Íslands í þessum efnum og vona raunar enn að geimvísindardaumar Íslands muni rætast og að Íslendingar verði þátttakendur í nýju tímabili geimrannsóknar. Ísland verði þátttakendur í sjálfbærri og ábyrgri nýtingu geimsins almenningi öllum til gagns. Höfundur er fyrrverandi forstjóri Geimvísindastofnunar Evrópu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Geimurinn Mest lesið Tár, kvár og kvennafrídagurinn Kristína Ösp Steinke Skoðun Skattaæfingar tengdar landbúnaðarstarfsemi Björn Bjarki Þorsteinsson Skoðun Jafnréttisþjóðin sem gleymdi dansinum Brogan Davison,Pétur Ármannsson Skoðun Hvað er svona merkilegt við það? Hópur starfsfólks Jafnlaunastofu Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Enginn grunnur fyrir nýju starfsleyfi Ísteka Rósa Líf Darradóttir,Guðrún Scheving Thorsteinsson Skoðun Peningar, vald og hvítþvottur þjóðarmorðs: Velkomin í nýja heimsmynd Trumps Helen Ólafsdóttir Skoðun Afglæpavæðing veðmála Gunnar Pétur Haraldsson Skoðun Konur Íslands og alþjóðakerfið í takt Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Jafnréttisþjóðin sem gleymdi dansinum Brogan Davison,Pétur Ármannsson skrifar Skoðun Hver er að væla? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Tár, kvár og kvennafrídagurinn Kristína Ösp Steinke skrifar Skoðun Skattaæfingar tengdar landbúnaðarstarfsemi Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Konan - Vinnan - Kjörin í 40 ár Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Íslenskur her og íslensk leyniþjónusta Steingrímur Jónsson skrifar Skoðun Er jafnrétti fyrir allar? Anna Bergþórsdóttir skrifar Skoðun Ættu konur að fara í háskólanám? Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Íris Björk Ágústsdóttir skrifar Skoðun Enn einn dagur í baráttunni Ásta F. Flosadóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpunarlaust haust Jón Gunnarsson skrifar Skoðun Enginn grunnur fyrir nýju starfsleyfi Ísteka Rósa Líf Darradóttir,Guðrún Scheving Thorsteinsson skrifar Skoðun Krafan sem kvennahreyfingin gleymdi Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Einfaldar lausnir á vaxtamálavanda bankanna Guðmundur Ásgeirsson skrifar Skoðun Sættum okkur ekki við óbreytt ástand - tillögur Sjálfstæðisflokksins um úrbætur Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvað er sköpun í skólastarfi? Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Afglæpavæðing veðmála Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Gleðilegan kvennafrídag og gleðilegt kvennaár Helena Hafþórsdóttir O’Connor skrifar Skoðun Sterkara námslánakerfi – raunveruleg framför fyrir námsmenn París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Konur Íslands og alþjóðakerfið í takt Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvað er svona merkilegt við það? Hópur starfsfólks Jafnlaunastofu skrifar Skoðun Við erum ekki eign annarra! Anna Lizzy Wichmann skrifar Skoðun Sameinuðu þjóðirnar 80 ára: Framtíðin er okkar Eva Harðardóttir skrifar Skoðun Til hamingju með 24. október Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enn er verk að vinna – upprætum ofbeldi á vinnustöðum Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir skrifar Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Einu sinni enn Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Skuggahliðar á þéttingu byggðar Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar Sjá meira
Alþjóða geimstöðin er á sporbaug rúmlega 400 km frá yfirborði jarðar og þýtur áfram á næstum 30 þúsund kílómetra hraða á klukkustund. Stöðin ber ekki aðeins vitni um hugvit mannkyns heldur sýnir hún okkur hvernig samstarf getur leitt af sér næstum ómælanleg verðmæti. Fimm stórar geimvísindastofnanir vinna saman að Alþjóða geimstöðinni auk þess sem fjöldi annarra þjóða hefur lagt hönd á plóg. Þannig eiga Bandaríkin, Kanada, Rússland, Japan og að sjálfsögðu Evrópa mikilvæga og nána samvinnu, á sporbraut um jörðu. Þegar maður horfir til jarðarinnar frá geimnum áttar maður sig á hve mörg lönd hafa lagst á árarnar og stutt framgöngu geimvísindanna. Ísland er auðvitað engin undantekning og gegndi meðal annars lykilhlutverki í þjálfun 32 geimfara úr Apollo tunglferðaáætluninni. Raunar er það svo að enginn hefur farið til tunglsins án þess að koma við á Íslandi. Geimfaraminnismerkið í Húsavík sem ég heimsótti í síðustu Íslandsferð minni ber vitni um ómetanlegt framlag landsins til geimrannsókna. Framlag Íslands er enn nokkuð og raunar má segja að þátttaka landsins í geimvísindum og tækni sé rétt að hefjast. Smærri ríki búa við stórkostleg tækifæri í geimvísindum þar sem kostnaður við framleiðslu og skot gervitungla á sporbaug hefur lækkað umtalsvert á undanförnum árum. Virði geimiðnaðarins á heimsvísu gæti innan fárra ára farið yfir einnar Trilljón dollara markið, en geimtækniteymi fjárfestingabankans Morgan Stanley metur virði geimiðnaðarins á 350 milljarða Bandaríkjadala nú. Geimvísindin hafa að auki haft í för með sér stórkostlegar framfarir á öllu okkar daglega lífi. Alls konar vísindi hafa tekið stökkbreytingum í tenglum við geimrannsóknir og notkun gervitungla. Það má nefna veðurspá, fjármálaviðskipti, fjölmiðlum og fjarskipti svo við gleymum ekki GPS. Gervitungl gera okkur nú þegar kleift að spá fyrir um veðrið, knýja heimili okkar og fyrirtæki, gervihnettir aðstoða við örygg bankaviðskipti, leyfa okkur horfa á sjónvarp og ferðast um heiminn á landi, sjó og lofti. Geimvísindin eru ekki síður í mikilvægu hlutverki gagnvart þeirri stórkostlegu umhverfisvá sem við glímum við, loftslagsbreytingum og fækkun dýrategunda. Gervihnettir eru notaðir til að fylgjast með losun gróðurhúsalofttegunda í rauntíma og brátt munum við geta gert svo miklu meira. Geimvísindin eru nú þegar orðin hluti af nauðsynlegum innviðum í daglegu lífi alls mannkyns. Bylting varð í síðasta mánuði, þegar Kínverjar greindu frá tímamótaáfanga í verkefni sem gengur út á að virkja sólarorku á sporbraut og geisla henni síðan til jarðar. Breska geimferðarstofnunin hefur áætlað að þessi aðferð geti tryggt Bretum nægt framboð af grænni orku, svo snemma sem árið 2039. Ísland hefur getu, kunnáttu og tækifæri til að dafna með virkri þátttöku í hinu alþjóðlega geimhagkerfi og að taka þátt í að leiða heiminn áfram í sjálfbærri og ábyrgri nýtingu geimsins og sjálfbærni jarðar með traustum geiminnviðum. Í fyrsta lagi er landfræðileg lega Íslands er mjög heppileg til geimskota. Nefna má nálægð við norðurskautið sem skiptir máli um sporbrautir gervitungla, auk þess sem löng strandlengja og strjálbýli fela í sér mikilvæg tækifæri sem ekki er að finna víða annars staðar. Í öðru lagi felur efnahagsþróun á Íslandi í sér mjög mikilvæga kosti sem geta skipt verulegu máli í hinu alþjóðlega geimhagkerfi. Nefna má hátt hlutfall endurnýjanlegrar orku hér á landi sem og leiðandi verkefni eins og að vinna koldíoxíð úr andrúmslofti og breyta því í fast efni. Þetta eru dæmi um nálganir og nýjugar sem geta leitt til framfara í geimrannsóknum. Enn fremur hefur vaxandi geta Íslands til að nýta gervigreind, gögn og forritun í för með sér óþrjótandi möguleika. Loks má nefna að Ísland er í fremstu röð í baráttunni gegn loftslagsbreytingum. Ísland er dæmi um ríki sem er bæði sýnilegra og hefur umtalsvert meiri vigt í alþjóðamálum en ætla mætti af stærð og mannfjölda einum saman. Það blasir við að Ísland getur tekið að sér mikilvægt hlutverk og tekið þátt í að draga vagninn í þessum efnum á alþjóðavettvangi. Það kemur þess vegna ekkert á óvart að Evrópuríki hafi komið auga á þau tækifæri sem blasa við Íslandi þegar kemur að geimferðum. Í þessu sambandi má nefna mikilvæga samstarfsyfirlýsingu Bresku geimferðastofnunarinnar og íslenskra stjórnvalda frá því fyrr í sumar. Sú mikilvæga yfirlýsing, sem snýr samvinnu í menntun, rannsóknum og nýsköpun í geimvísindum, mun hafa mjög jákvæð áhrif á öll viðfangsefni sem tengjast geimrannsóknum og geimferðum beggja vegna Atlantshafsins. Tækifærið fyrir Ísland í geimnum er verulegt og mun hafa í för með sér drifkraft sem felur í sér ný og spennandi sérfræðistörf, mikilvæga erlenda fjárfestingu og jafnvel spennandi viðbót við íslenskan ferðamannaiðnað. Meðan ég stýrði Geimvísindastofnun Evrópu kom ég auga á tækifæri Íslands í þessum efnum og vona raunar enn að geimvísindardaumar Íslands muni rætast og að Íslendingar verði þátttakendur í nýju tímabili geimrannsóknar. Ísland verði þátttakendur í sjálfbærri og ábyrgri nýtingu geimsins almenningi öllum til gagns. Höfundur er fyrrverandi forstjóri Geimvísindastofnunar Evrópu.
Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun
Enginn grunnur fyrir nýju starfsleyfi Ísteka Rósa Líf Darradóttir,Guðrún Scheving Thorsteinsson Skoðun
Peningar, vald og hvítþvottur þjóðarmorðs: Velkomin í nýja heimsmynd Trumps Helen Ólafsdóttir Skoðun
Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Enginn grunnur fyrir nýju starfsleyfi Ísteka Rósa Líf Darradóttir,Guðrún Scheving Thorsteinsson skrifar
Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Sættum okkur ekki við óbreytt ástand - tillögur Sjálfstæðisflokksins um úrbætur Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Sterkara námslánakerfi – raunveruleg framför fyrir námsmenn París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Skoðun Enn er verk að vinna – upprætum ofbeldi á vinnustöðum Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir skrifar
Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar
Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun
Enginn grunnur fyrir nýju starfsleyfi Ísteka Rósa Líf Darradóttir,Guðrún Scheving Thorsteinsson Skoðun
Peningar, vald og hvítþvottur þjóðarmorðs: Velkomin í nýja heimsmynd Trumps Helen Ólafsdóttir Skoðun