Skyldan til að bregðast við! Katrín Oddsdóttir skrifar 6. maí 2021 14:31 Vissir þú að við berum öll lagalega skyldu til að hjálpa fólki í neyð? Þetta þýðir að þú gætir lent í fangelsi fyrir það að labba fram hjá manneskju sem er að blæða út, þrátt fyrir að hafa ekki átt nokkra sök á sárum hennar. Þetta er falleg regla í grunninn. Hún snýst um það að við séum samfélag og að við komum hvort öðru við. Það myndast skylda á okkur öll til að bregða við þegar einu okkar blæðir út. Það er gaman að skoða skyldu til að bregðast við í víðara samhengi. Nú er sléttur áratugur síðan Stjórnlagaráð sat að störfum við það að skrifa þjóðinni nýja stjórnarskrá. Stjórnarskrá sem er engin kollvörpun heldur inniheldur 80% af gildandi stjórnarskrá, auk þess sem hún færir okkur til samtímans varðandi náttúruvernd, auðlindanýtingu, lýðræði, mannréttindi, ábyrgð og fleira. Nú eru yfir 8 ár síðan Alþingi boðaði til þjóðaratkvæðagreiðslu um nýju stjórnarskrána sem hefur enn ekki tekið gildi. Þó sögðu sögðu 67% kjósanda í þjóðaratkvæðagreiðslunni að það ætti að leggja nýju stjórnarskrána til grundvallar sem stjórnarskrá Íslands. Sé horft á þann tíma sem liðið hefur er ljóst að Alþingi telur sig ekki hafa skyldu til að bregðast við í takt við niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslunnar. Alþingismenn, sem sækja umboð sitt frá sömu kjósendum og greiddu atkvæði í þjóðaratkvæðagreiðslunni, eru einfaldlega margir á þeirri skoðun að þeir megi horfa í aðra átt, grípa til annarra ráða eða bara hunsa þá óumdeildu staðreynd sem niðurstaða þjóðaratkvæðagreiðslunnar er. Listaverkið sem fjarlægt var af Safnaborg í Hafnarfirði að morgni sunnudags. En ekki eru allir opinberir starfsmenn jafn gegnsýrðir af hugmyndum um ágæti athafnaleysis og Alþingi er í stjórnarskrármálinu. Dæmi um þetta er að á sunnudaginn 2. maí sá bæjarstjórinn í Hafnarfirði til þess að listaverk yrði fjarlægt af útvegg listasafnsins Hafnarborg þar í bæ. Listaverkið var sakleysislegur grænn miði sem einhver borgari á Þjóðfundinum 2012 skrifaði til Alþingis. Á honum stóð einfaldega: „Ekki kjafta ykkur frá niðurstöðum Stjórnlagaþings“. Einhvern veginn sá þessi nafnlausi borgari, sem tók þátt í Þjóðfundinum ásamt tæplega þúsund öðrum almennum borgurum sem valdir voru að handahófi, það fyrir að Alþingi myndi reyna að kjafta sig frá þeirri niðurstöðu sem þjóðin kom sér loks saman um. Þessi skilaboð frá hinum framsýna nafnlausa borgara máttu ekki blakta framan á Hafnarborg í þá 29 daga sem eftir voru að myndlistarsýningunni sem miðinn tilheyrði, að mati bæjarstjórans. Nei, hún ræsti út starfsmenn á sunnudegi sem fóru í það að taka hann niður og ástæðan var sú að ekki væri „tilskyld leyfi“ hjá listamönnunum Libiu Castro & Ólafi Ólafssyni fyrir þessari upphengingu. Þó eru þau með sýningu í Hafnarborg um þessar mundir sem fjallar einmitt um nýju stjórnarskrána og baráttunni fyrir hana. Þau máttu láta miðann hanga inn í húsinu en alls ekki utan á því, að mati bæjarstjórans. Reyndar segjast listamennirnir hafa fengið leyfi fyrir því að hengja miðann utan á húsið, gagnstætt því sem bæjarstjórinn heldur fram. Þekkjandi þau bæði vel trúi ég að það sé sannleikurinn enda hefði þeim annars aldrei tekist að hengja miðann upp um miðjan dag með vilja og vitund yfirmanns safnsins. En látum það aðeins liggja á milli hluta á meðan við skoðum þetta mál. Sjáið þið hvað opinberi starfsmaðurinn, sem bæjarstjóri Sjálfstæðisflokksins í Hafnarfirði er, tekur athafnaskyldu sinni alvarlega. Þarna er miði með sakleysislegum skilaboðum sem hangir utan á byggingu sem hann ætti að vera inn í, ÁN LEYFIS. Og hvað gerir hún, jú hún ræsir út mannskap á frídegi til að stöðva þetta ógnvænlega og leyfislausa ófremdarástand! Hvert erum við komin? Í landi þar sem tjáningafrelsi, og þar sem listrænt frelsi, er stjórnarskrárvarið (að meira að segja í þeirri úreltu stjórnarskrá sem við burðumst enn með) þá vaknar skylda til athafna gegn listrænni tjáningu vegna meints skorts á leyfum. Í sakleysi mínu vappaði ég um vefsvæði Hafnarborgar rétt í þessu til að skilja hvar þessi grundvallarskylda stjórnarformannsins og bæjarstjórans birtist að „stöðva skuli alla list í tengslum við Hafnarborg sem ekki hefur fengið tilskyld leyfi“?. Ég fann hvergi þá reglu. Ég fann þvert á móti reglur um áherslur safnsins til framtíðar en þar stóð að Hafnarborg ætlaði sér að vera samnefnari fyrir grósku og gerjun á sviði lista og menningar. Svo sá ég að Hafnarborg vildi standa fyrir ögrandi hugmyndir, áræðni auk þess sem yfirlýst stefna Hafnarborgar er að leggja “áherslu á að auðga upplifun gesta af sýningum og safneign með fjölbreyttu formi miðlunar”. Ekki er svo langt síðan að annar ónefndur opinber starfsmaður varð heltekinn af sömu skyldu til að bregðast við og bæjarstjórinn í Hafnarfirði. Það var einstaklingurinn sem fyrirskipaði umsvifalausan háþrýstiþvott á veggnum þar sem spurningunni „Hvar er nýja stjórnarskráin?“ hafði verið varpað fram. Það væri dásamlegt að búa í landi þar sem kjörnir fulltrúar þjóðarinnar upplifðu það jafn sterka skyldu að bregðast við niðurstöðum lögmætrar þjóðaratkvæðagreiðslu og þessir tilteknu opinberu starfsmenn upplifa gagnvart því að útmá þá staðreynd að Ísland á nýja stjórnarskrá og að Alþingi hefur brugðist skyldu sinni gagnvart þjóðinni í þessu stóra máli. Við erum samfélag, við stöndum saman og munum ekki horfa upp á lýðræðinu okkar blæða út mikið lengur. Við eigum nýja stjórnarskrá og við munum sigra að lokum. #ViðEigumNýjaStjórnarskrá Höfundur er formaður Stjórnarskrárfélagsins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Katrín Oddsdóttir Stjórnarskrá Mest lesið Fyrir hvern erum við að byggja? Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson Skoðun Áfengissala: Þrýstingur úr tveimur áttum Ögmundur Jónasson Skoðun Við getum öll bjargað lífi Kristófer Kristófersson Skoðun Beint og milliliðalaust Jón Steindór Valdimarsson Skoðun Menntastefna stjórnvalda – ferð án fyrirheits? Sigvaldi Egill Lárusson Skoðun Ég er íslensk – en samt séð sem eitthvað annað Sóley Lóa Smáradóttir Skoðun Menntun til framtíðar Bryngeir Valdimarsson Skoðun Samgönguáætlun – skuldbinding, ekki kosningaloforð Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tumi þumall og blaðurmaðurinn Kristján Logason skrifar Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Stefnum á að veita 1000 börnum innblástur fyrir framtíðina Dr. Bryony Mathew skrifar Skoðun Samgönguáætlun – skuldbinding, ekki kosningaloforð skrifar Skoðun Menntun til framtíðar Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Við getum öll bjargað lífi Kristófer Kristófersson skrifar Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Menntastefna stjórnvalda – ferð án fyrirheits? Sigvaldi Egill Lárusson skrifar Skoðun Fyrir hvern erum við að byggja? Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Beint og milliliðalaust Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Áfengissala: Þrýstingur úr tveimur áttum Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hver vill heyra um eitthvað jákvætt sem er gert í skólunum? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Ég er íslensk – en samt séð sem eitthvað annað Sóley Lóa Smáradóttir skrifar Skoðun Hin yndislega aðlögun Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Kristrún slær á puttana á Viðreisn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar: Að gefast upp er ekki valkostur Jóna Guðbjörg Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar: Að gefast upp er ekki valkostur Jóna Guðbjörg Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Er félagsfælnifaraldur í uppsiglingu? Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Hugleiðing við starfslok kennara í Reykjavík Elín Guðfinna Thorarensen skrifar Skoðun Bílahús í Reykjavíkurborg – aðgengi, lög og ójöfnuður Alma Ýr Ingólfsdóttir,Vilhjálmur Hjálmarsson,Bergur Þorri Benjamínsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar Skoðun Aðild að Evrópusambandinu kallar á breytt vinnubrögð Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Það er að byrja alvarlegur faraldur sem við þurfum að stoppa strax í dag Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Stækkun Þjóðleikhússins er löngu tímabær Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Evrópusambandið eykur varnir gegn netógnum með öflugu regluverki Þórdís Rafnsdóttir skrifar Skoðun Von í Vonarskarði Þuríður Helga Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvað er eiginlega málið með þessa þéttingu?? Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Eitt próf á ári – er það snemmtæk íhlutun? Íris E. Gísladóttir skrifar Sjá meira
Vissir þú að við berum öll lagalega skyldu til að hjálpa fólki í neyð? Þetta þýðir að þú gætir lent í fangelsi fyrir það að labba fram hjá manneskju sem er að blæða út, þrátt fyrir að hafa ekki átt nokkra sök á sárum hennar. Þetta er falleg regla í grunninn. Hún snýst um það að við séum samfélag og að við komum hvort öðru við. Það myndast skylda á okkur öll til að bregða við þegar einu okkar blæðir út. Það er gaman að skoða skyldu til að bregðast við í víðara samhengi. Nú er sléttur áratugur síðan Stjórnlagaráð sat að störfum við það að skrifa þjóðinni nýja stjórnarskrá. Stjórnarskrá sem er engin kollvörpun heldur inniheldur 80% af gildandi stjórnarskrá, auk þess sem hún færir okkur til samtímans varðandi náttúruvernd, auðlindanýtingu, lýðræði, mannréttindi, ábyrgð og fleira. Nú eru yfir 8 ár síðan Alþingi boðaði til þjóðaratkvæðagreiðslu um nýju stjórnarskrána sem hefur enn ekki tekið gildi. Þó sögðu sögðu 67% kjósanda í þjóðaratkvæðagreiðslunni að það ætti að leggja nýju stjórnarskrána til grundvallar sem stjórnarskrá Íslands. Sé horft á þann tíma sem liðið hefur er ljóst að Alþingi telur sig ekki hafa skyldu til að bregðast við í takt við niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslunnar. Alþingismenn, sem sækja umboð sitt frá sömu kjósendum og greiddu atkvæði í þjóðaratkvæðagreiðslunni, eru einfaldlega margir á þeirri skoðun að þeir megi horfa í aðra átt, grípa til annarra ráða eða bara hunsa þá óumdeildu staðreynd sem niðurstaða þjóðaratkvæðagreiðslunnar er. Listaverkið sem fjarlægt var af Safnaborg í Hafnarfirði að morgni sunnudags. En ekki eru allir opinberir starfsmenn jafn gegnsýrðir af hugmyndum um ágæti athafnaleysis og Alþingi er í stjórnarskrármálinu. Dæmi um þetta er að á sunnudaginn 2. maí sá bæjarstjórinn í Hafnarfirði til þess að listaverk yrði fjarlægt af útvegg listasafnsins Hafnarborg þar í bæ. Listaverkið var sakleysislegur grænn miði sem einhver borgari á Þjóðfundinum 2012 skrifaði til Alþingis. Á honum stóð einfaldega: „Ekki kjafta ykkur frá niðurstöðum Stjórnlagaþings“. Einhvern veginn sá þessi nafnlausi borgari, sem tók þátt í Þjóðfundinum ásamt tæplega þúsund öðrum almennum borgurum sem valdir voru að handahófi, það fyrir að Alþingi myndi reyna að kjafta sig frá þeirri niðurstöðu sem þjóðin kom sér loks saman um. Þessi skilaboð frá hinum framsýna nafnlausa borgara máttu ekki blakta framan á Hafnarborg í þá 29 daga sem eftir voru að myndlistarsýningunni sem miðinn tilheyrði, að mati bæjarstjórans. Nei, hún ræsti út starfsmenn á sunnudegi sem fóru í það að taka hann niður og ástæðan var sú að ekki væri „tilskyld leyfi“ hjá listamönnunum Libiu Castro & Ólafi Ólafssyni fyrir þessari upphengingu. Þó eru þau með sýningu í Hafnarborg um þessar mundir sem fjallar einmitt um nýju stjórnarskrána og baráttunni fyrir hana. Þau máttu láta miðann hanga inn í húsinu en alls ekki utan á því, að mati bæjarstjórans. Reyndar segjast listamennirnir hafa fengið leyfi fyrir því að hengja miðann utan á húsið, gagnstætt því sem bæjarstjórinn heldur fram. Þekkjandi þau bæði vel trúi ég að það sé sannleikurinn enda hefði þeim annars aldrei tekist að hengja miðann upp um miðjan dag með vilja og vitund yfirmanns safnsins. En látum það aðeins liggja á milli hluta á meðan við skoðum þetta mál. Sjáið þið hvað opinberi starfsmaðurinn, sem bæjarstjóri Sjálfstæðisflokksins í Hafnarfirði er, tekur athafnaskyldu sinni alvarlega. Þarna er miði með sakleysislegum skilaboðum sem hangir utan á byggingu sem hann ætti að vera inn í, ÁN LEYFIS. Og hvað gerir hún, jú hún ræsir út mannskap á frídegi til að stöðva þetta ógnvænlega og leyfislausa ófremdarástand! Hvert erum við komin? Í landi þar sem tjáningafrelsi, og þar sem listrænt frelsi, er stjórnarskrárvarið (að meira að segja í þeirri úreltu stjórnarskrá sem við burðumst enn með) þá vaknar skylda til athafna gegn listrænni tjáningu vegna meints skorts á leyfum. Í sakleysi mínu vappaði ég um vefsvæði Hafnarborgar rétt í þessu til að skilja hvar þessi grundvallarskylda stjórnarformannsins og bæjarstjórans birtist að „stöðva skuli alla list í tengslum við Hafnarborg sem ekki hefur fengið tilskyld leyfi“?. Ég fann hvergi þá reglu. Ég fann þvert á móti reglur um áherslur safnsins til framtíðar en þar stóð að Hafnarborg ætlaði sér að vera samnefnari fyrir grósku og gerjun á sviði lista og menningar. Svo sá ég að Hafnarborg vildi standa fyrir ögrandi hugmyndir, áræðni auk þess sem yfirlýst stefna Hafnarborgar er að leggja “áherslu á að auðga upplifun gesta af sýningum og safneign með fjölbreyttu formi miðlunar”. Ekki er svo langt síðan að annar ónefndur opinber starfsmaður varð heltekinn af sömu skyldu til að bregðast við og bæjarstjórinn í Hafnarfirði. Það var einstaklingurinn sem fyrirskipaði umsvifalausan háþrýstiþvott á veggnum þar sem spurningunni „Hvar er nýja stjórnarskráin?“ hafði verið varpað fram. Það væri dásamlegt að búa í landi þar sem kjörnir fulltrúar þjóðarinnar upplifðu það jafn sterka skyldu að bregðast við niðurstöðum lögmætrar þjóðaratkvæðagreiðslu og þessir tilteknu opinberu starfsmenn upplifa gagnvart því að útmá þá staðreynd að Ísland á nýja stjórnarskrá og að Alþingi hefur brugðist skyldu sinni gagnvart þjóðinni í þessu stóra máli. Við erum samfélag, við stöndum saman og munum ekki horfa upp á lýðræðinu okkar blæða út mikið lengur. Við eigum nýja stjórnarskrá og við munum sigra að lokum. #ViðEigumNýjaStjórnarskrá Höfundur er formaður Stjórnarskrárfélagsins.
Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson Skoðun
Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar
Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Hver vill heyra um eitthvað jákvætt sem er gert í skólunum? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir skrifar
Skoðun Bílahús í Reykjavíkurborg – aðgengi, lög og ójöfnuður Alma Ýr Ingólfsdóttir,Vilhjálmur Hjálmarsson,Bergur Þorri Benjamínsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar
Skoðun Það er að byrja alvarlegur faraldur sem við þurfum að stoppa strax í dag Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar
Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson Skoðun