Staðan á baráttudegi verkalýðsins Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar 1. maí 2020 19:59 Að halda baráttudag verkalýðsins hátíðlegan við þessar aðstæður vekur blendnar tilfinningar. Met hafa verið slegin í hópuppsögnum og atvinnuleysi stefnir í það mesta í sögunni. Margir eiga um sárt að binda. Í ofanálag má vinnandi fólk ekki, út af sóttvörnum, safnast saman á þessum baráttudegi til þess að efla andann. Það er skiljanlegt, en engu að síður bagalegt í ljósi þess að líklega hefur sjaldan verið jafnmikið tilefni til þess, því nú er virkilega þörf á að efla þrautseygjuna og samheldnina. Tímabundið eða ekki? Þungi efnahagsáfallsins er sífellt að koma betur í ljós. Þetta eru gríðarlegar hamfarir. Þetta er mun dýpri dalur en flestir sáu fyrir í upphafi faraldursins. Spurningin er sú, hvort ennþá sé hægt að hugga sig við það að þetta verði tímabundið ástand, og að ferðaþjónusta hefjist brátt að nýju, annar atvinnurekstur taki líka aftur fljótt við sér og að þau sem misst hafa vinnuna muni fá hana fljótt aftur. Hvað þetta varðar eru farnar að renna tvær grímur á marga. Óvissan er allt í kring. Óvissan varðandi veiruna og viðureignina við hana er flestum ljós, en hin óvissan, í tengslum við efnahagslífið, verður sífellt stærri. Hversu lengi geta svo margir verið án atvinnu með tilheyrandi skerðingum á kjörum án þess að það hafi miklar langvarandi afleiðingar? Munum við sjá fjöldagjaldþrot fyrirtækja á næstu mánuðum? Verður gengið svo mjög á sameiginlega sjóði að við verðum mörg ár að jafna okkur? Verður skorið niður í velferðarkerfinu og samneyslunni í kjölfarið með tilheyrandi langvarandi átökum? Vörn og sókn Bjartsýni er mikilvæg en raunsæi líka. Við skulum vona það besta, en útlitið er dökkt. Það sem við gerum núna skiptir miklu máli fyrir framtíðina. Þetta er tími sem við verðum að sækja fram hvað varðar uppbyggingu nýs samfélags á sama tíma og við reynum eftir öllum leiðum að minnka skaðann í samfélaginu til langs tíma, í sem breiðastri samvinnu aðila á vinnumarkaði. Nú er sá tími sem við verðum að standa vörð um fólkið og um þau mikilvægu réttindi sem launafólk hefur samið um. Þær raddir heyrast að nú þurfi að lækka laun eða falla frá samningsbundnum ákvæðum og réttindum. Það kemur ekki til greina. Við skulum halda okkur við tímabundin úrræði, eins og hlutabótaleiðina og fleiri slíkar leiðir, til þess að koma okkur í gegnum tímabundnar þrengingar. Um slíka aðferðafræði þarf að ríkja sem mest samstaða á þessum tímapunkti. Samningar standa og réttindi verða ekki gefin eftir. Sátt um nýja tíma Til þess að koma okkur í gegnum þessa varnarbaráttu farsællega er ákaflega mikilvægt að aðilar vinnumarkaðarins, ásamt ríkisvaldinu, hafi sameiginlegt leiðarljós um það hvernig þjóðfélag við viljum sjá þegar við rísum upp úr þessu. Þetta þarf að ræða og mynda traust um markmiðin. Að öðrum kosti verður erfitt að réttlæta þær miklu þrengingar sem vinnandi fólk þarf núna að láta yfir sig ganga. Til hvers er barist? Til hvers er þraukað? Viss grundvallaratriði þurfa að vera kristalskýr. Það þarf að vera algjörlega á hreinu að launafólk verði sá hópur sem muni njóta nýrra tíma og að nýir tímar muni mótast af hagsmunum samfélagsins, launafólks og heildarinnar en ekki örfárra einstaklinga sem sitja að fjármunum. Einnig þarf að ríkja skilningur um það að fyrirtæki, sem nú þiggja björgun úr sameiginlegum sjóðum, þurfa að borga til baka til samfélagsins. Gera verður kröfu um að tap vegna áfalla lendi ekki enn eina ferðina einungis á herðum almennings. Til dæmis má gera kröfu um það að fyrirtæki borgi stuðninginn beint til baki með hagnaði framtíðarinnar eða hið opinbera eignist hlutafé á móti aðstoðinni. Við þurfum réttlæti. Það þarf að skipta jafnar í þjóðfélaginu, í samræmi við hlutdeild vinnandi fólks í verðmætasköpuninni og í takti við samfélagslegt mikilvægi starfanna, í velferðarþjónustu og annars staðar. Þetta ætti veiran að hafa kennt okkur. Covid-faraldurinn verður ekki eina krísan á 21.öldinni. Þá skulum við vita það og breyta samkvæmt því, að réttlátara og jafnara samfélag er ekki einungis farsælla samfélag heldur líka öruggara samfélag. Höfundur er formaður Rafiðnaðarsambands Íslands og 1. varaforseti Alþýðusambands Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kjaramál Kristján Þórður Snæbjarnarson Verkalýðsdagurinn Mest lesið Hvar er stjarna Framsóknarflokksins í síðustu kosningum núna? „Barnaverndarpáfinn“! Davíð Bergmann Skoðun Opið bréf til samninganefnda KÍ og SÍS Guðrún Eik Skúladóttir Skoðun Hvenær ætlarðu að flytja heim? Jón Þór Kristjánsson Skoðun Leikskólaverkfall - slæmur draumur Jóhanna Dröfn Stefánsdóttir Skoðun Ný Ölfusárbrú – af hverju svona brú? Guðmundur Valur Guðmundsson Skoðun Verstu kennarar í heimi Gígja Bjargardóttir Skoðun Hefðbundnar og lögmætar hvalveiðar Heiðrún Lind Marteinsdóttir,Vilhjálmur Birgisson,Árni Sverrisson Skoðun Vertu ekki að plata mig Helgi Brynjarsson Skoðun Ólögmæt sóun skattfjár Markús Ingólfur Eiríksson Skoðun Ertu karlmaður á miðjum aldri á breytingarskeiðinu? Gunnar Dan Wiium Skoðun Skoðun Skoðun Allt að helmingslíkur á eyðingu byggðar á Íslandi Sigurður Loftur Thorlacius skrifar Skoðun Dæmisaga úr raunveruleikanum Sigurður F. Sigurðarson skrifar Skoðun Hin marguntöluðu orkuskipti í bílaflota landsmanna Þorgeir R. Valsson skrifar Skoðun Betri stjórnvöld, ekki meiri stjórnvöld Sigríður María Egilsdóttir skrifar Skoðun Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson skrifar Skoðun Blóðmeramálið til umboðsmanns Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Meira fyrir minna: Bætt nýting opinberra fjármuna Álfrún Tryggvadóttir skrifar Skoðun Ný Ölfusárbrú – af hverju svona brú? Guðmundur Valur Guðmundsson skrifar Skoðun Friðhelgar fótboltabullur Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Sex af níu flokkum á móti hvalveiðum Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Allt fyrir listina Brynhildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tryggjum nýliðun bændastéttarinnar Þórdís Bjarnleifsdóttir skrifar Skoðun Óskalisti minn SIgurlín Margrét Sigurðardóttir skrifar Skoðun Aukin stuðningur við ferðasjóð íþróttafélaga dregur úr ójöfnuði Hannes S. Jónsson skrifar Skoðun Það er þetta með traustið Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Plan Samfylkingar: Svona náum við niður vöxtunum Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun 6000 íbúðirnar sem vantar - í boði borgarinnar Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Samvinnufélög - sóknarfæri á húsnæðismarkaði? Elín H. Jónsdóttir,Guðrún Johnsen skrifar Skoðun Kæri oddviti Samfylkingarnar í Reykjavíkurkjördæmi suður Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Það er enginn á vakt Áslaug Ýr Hjartardóttir skrifar Skoðun Svalur, Valur og Hvalur Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Opið bréf til samninganefnda KÍ og SÍS Guðrún Eik Skúladóttir skrifar Skoðun Ungt fólk og þörfin fyrir skjótar aðgerðir í menntun Fannar Logi Waldorff Sigurðsson skrifar Skoðun Mikilvægasta launaviðtalið Bessí Þóra Jónsdóttir skrifar Skoðun Leikskólaverkfall - slæmur draumur Jóhanna Dröfn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Burt með baráttusöngva úr virkjunarkafla stóriðjustefnunnar Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Örugg skref Samfylkingar í geðheilbrigðismálum Alma Möller,Elín Anna Baldursdóttir,Sævar Már Gústavsson skrifar Skoðun Meiri árangur…fyrir útvalda Aðalheiður Marta Steindórsdóttir skrifar Skoðun Ertu karlmaður á miðjum aldri á breytingarskeiðinu? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Hvenær ætlarðu að flytja heim? Jón Þór Kristjánsson skrifar Sjá meira
Að halda baráttudag verkalýðsins hátíðlegan við þessar aðstæður vekur blendnar tilfinningar. Met hafa verið slegin í hópuppsögnum og atvinnuleysi stefnir í það mesta í sögunni. Margir eiga um sárt að binda. Í ofanálag má vinnandi fólk ekki, út af sóttvörnum, safnast saman á þessum baráttudegi til þess að efla andann. Það er skiljanlegt, en engu að síður bagalegt í ljósi þess að líklega hefur sjaldan verið jafnmikið tilefni til þess, því nú er virkilega þörf á að efla þrautseygjuna og samheldnina. Tímabundið eða ekki? Þungi efnahagsáfallsins er sífellt að koma betur í ljós. Þetta eru gríðarlegar hamfarir. Þetta er mun dýpri dalur en flestir sáu fyrir í upphafi faraldursins. Spurningin er sú, hvort ennþá sé hægt að hugga sig við það að þetta verði tímabundið ástand, og að ferðaþjónusta hefjist brátt að nýju, annar atvinnurekstur taki líka aftur fljótt við sér og að þau sem misst hafa vinnuna muni fá hana fljótt aftur. Hvað þetta varðar eru farnar að renna tvær grímur á marga. Óvissan er allt í kring. Óvissan varðandi veiruna og viðureignina við hana er flestum ljós, en hin óvissan, í tengslum við efnahagslífið, verður sífellt stærri. Hversu lengi geta svo margir verið án atvinnu með tilheyrandi skerðingum á kjörum án þess að það hafi miklar langvarandi afleiðingar? Munum við sjá fjöldagjaldþrot fyrirtækja á næstu mánuðum? Verður gengið svo mjög á sameiginlega sjóði að við verðum mörg ár að jafna okkur? Verður skorið niður í velferðarkerfinu og samneyslunni í kjölfarið með tilheyrandi langvarandi átökum? Vörn og sókn Bjartsýni er mikilvæg en raunsæi líka. Við skulum vona það besta, en útlitið er dökkt. Það sem við gerum núna skiptir miklu máli fyrir framtíðina. Þetta er tími sem við verðum að sækja fram hvað varðar uppbyggingu nýs samfélags á sama tíma og við reynum eftir öllum leiðum að minnka skaðann í samfélaginu til langs tíma, í sem breiðastri samvinnu aðila á vinnumarkaði. Nú er sá tími sem við verðum að standa vörð um fólkið og um þau mikilvægu réttindi sem launafólk hefur samið um. Þær raddir heyrast að nú þurfi að lækka laun eða falla frá samningsbundnum ákvæðum og réttindum. Það kemur ekki til greina. Við skulum halda okkur við tímabundin úrræði, eins og hlutabótaleiðina og fleiri slíkar leiðir, til þess að koma okkur í gegnum tímabundnar þrengingar. Um slíka aðferðafræði þarf að ríkja sem mest samstaða á þessum tímapunkti. Samningar standa og réttindi verða ekki gefin eftir. Sátt um nýja tíma Til þess að koma okkur í gegnum þessa varnarbaráttu farsællega er ákaflega mikilvægt að aðilar vinnumarkaðarins, ásamt ríkisvaldinu, hafi sameiginlegt leiðarljós um það hvernig þjóðfélag við viljum sjá þegar við rísum upp úr þessu. Þetta þarf að ræða og mynda traust um markmiðin. Að öðrum kosti verður erfitt að réttlæta þær miklu þrengingar sem vinnandi fólk þarf núna að láta yfir sig ganga. Til hvers er barist? Til hvers er þraukað? Viss grundvallaratriði þurfa að vera kristalskýr. Það þarf að vera algjörlega á hreinu að launafólk verði sá hópur sem muni njóta nýrra tíma og að nýir tímar muni mótast af hagsmunum samfélagsins, launafólks og heildarinnar en ekki örfárra einstaklinga sem sitja að fjármunum. Einnig þarf að ríkja skilningur um það að fyrirtæki, sem nú þiggja björgun úr sameiginlegum sjóðum, þurfa að borga til baka til samfélagsins. Gera verður kröfu um að tap vegna áfalla lendi ekki enn eina ferðina einungis á herðum almennings. Til dæmis má gera kröfu um það að fyrirtæki borgi stuðninginn beint til baki með hagnaði framtíðarinnar eða hið opinbera eignist hlutafé á móti aðstoðinni. Við þurfum réttlæti. Það þarf að skipta jafnar í þjóðfélaginu, í samræmi við hlutdeild vinnandi fólks í verðmætasköpuninni og í takti við samfélagslegt mikilvægi starfanna, í velferðarþjónustu og annars staðar. Þetta ætti veiran að hafa kennt okkur. Covid-faraldurinn verður ekki eina krísan á 21.öldinni. Þá skulum við vita það og breyta samkvæmt því, að réttlátara og jafnara samfélag er ekki einungis farsælla samfélag heldur líka öruggara samfélag. Höfundur er formaður Rafiðnaðarsambands Íslands og 1. varaforseti Alþýðusambands Íslands.
Hvar er stjarna Framsóknarflokksins í síðustu kosningum núna? „Barnaverndarpáfinn“! Davíð Bergmann Skoðun
Hefðbundnar og lögmætar hvalveiðar Heiðrún Lind Marteinsdóttir,Vilhjálmur Birgisson,Árni Sverrisson Skoðun
Skoðun Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson skrifar
Skoðun Kæri oddviti Samfylkingarnar í Reykjavíkurkjördæmi suður Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Örugg skref Samfylkingar í geðheilbrigðismálum Alma Möller,Elín Anna Baldursdóttir,Sævar Már Gústavsson skrifar
Hvar er stjarna Framsóknarflokksins í síðustu kosningum núna? „Barnaverndarpáfinn“! Davíð Bergmann Skoðun
Hefðbundnar og lögmætar hvalveiðar Heiðrún Lind Marteinsdóttir,Vilhjálmur Birgisson,Árni Sverrisson Skoðun