Hvernig draga má úr klósettkvíða allskonar fólks Eva Hauksdóttir skrifar 20. nóvember 2019 15:09 Við búum í vestrænu lýðræðisríki þar sem jafnréttissjónarmið eru í hávegum höfð. Karlar og konur sækja sömu viðburði og sitja hlið við hlið í strætisvögnum, kvikmyndahúsum og á veitingastöðum. Almenningsböð og almenningssalerni eru þó víðast hvar kynjaskipt enn. Það hlýtur að koma að því að það fyrirkomulag verði endurskoðað í ljósi nýrra viðhorfa. Það gæti þó mælt gegn því að á sama tíma og jafnréttissjónarmið blómstra er það útbreidd skoðun að konur séu hvergi óhultar fyrir körlum sem vilja þeim illt og hika ekki við að beita ofbeldi. Samfélag þar sem samgangur milli kynjanna er óheftur virðist konum í meira lagi hættulegt.Kynhlutlaus klósett Sumarið 2018 lagði Mannréttinda- og lýðræðisráð Reykjavíkurborgar það til að fjarlægja skyldi kynjamerkingar af salernum í Ráðhúsinu og stjórnsýsluhúsnæði borgarinnar að Höfðatorgi. Ef dæma má af ummælum þeirra sem stóðu að tillögunni og veittu umsagnir um hana var meginsjónarmiðið að baki tillitssemi við transfólk og aðra sem kunna að fyllast kvíða við það að þurfa að nota kynjaskipt salerni. Það kemur á óvart að starfsfólk í einmitt þessum byggingum eigi við þetta kvíðavandamál að stríða. Varla eru þetta svo gamlar byggingar að þar séu ekki salerni með hjólastólaaðgengi, í samræmi við stefnu borgarinnar um réttindi fatlaðra til fullrar þátttöku í samfélaginu. Þau salerni eru almennt ekki kynjamerkt enda ekkert sem mælir gegn því að vinnustaðir bjóði upp á ókyngreind salerni svo fremi sem kynjamerkt klósett eru einnig fyrir hendi á fjölmennum vinnustöðum. Þörfin á þessum aðgerðum var því í meira lagi óljós. Mannréttindaráð hefur ekki lagasetningarvald. Reglugerðir, settar á grundvelli laga hafa hinsvegar lagagildi og samkvæmt 22. gr. reglugerðar um húsnæði vinnustaða eiga vinnustaðir að bjóða upp á kynjaskipt salerni þar sem starfsmenn eru fleiri en fimm af hvoru kyni. Ekki verður betur séð en að reglugerðin hafi fullnægjandi lagastoð. Þannig kveða lög um aðbúnað, hollustuhætti og öryggi á vinnustöðum á um að ráðherra skuli setja reglur m.a. um "salerni og þvagstæði". Ólíklegt verður að teljast að löggjafinn hafi reiknað með þvagstæðum í ókyngreindu rými. Ákvæða reglugerðarinnar um kynjaskiptingu salerna var ekki gætt þegar ákvörðunin var tekin og hefur Vinnueftirlitið gefið borginni fyrirmæli um að setja upp kynjamerkingar aftur. Það verður áhugavert að sjá viðbrögð félagsmálaráðherra við þessari bjánalegu stöðu. Á hinn bóginn er greinilegt að bæði lögin og reglugerðin ganga út frá því að salerni á vinnustöðum séu í sameiginlegu rými, aðeins stúkuð af með skilrúmum og þvagskálar ekki einu sinni í sérbásum. Í þeim byggingum sem um ræðir munu eingöngu vera einstaklingssalerni. Þar með gæti verið að forsendan fyrir kynjaskiptum salernum sé brostin en líklega eru einhverskonar velsæmishugmyndir um samgang kynjanna upphaflega ástæðan fyrir aðgreiningunni. Það er svo hlutverk löggjafans og eftir atvikum dómstóla að skera út um það hvort reglugerðin þarfnist breytinga. Hvorki Vinnueftirlitið né Mannréttinda- og lýðræðisráð Reykjavíkurborgar hafa heimild til þess að sniðganga hana. En hvað með allar þessar hræddu konur? Gott er til þess að vita að Mannréttindaráð borgarinnar beri umhyggju fyrir transfólki. Það verður þó töluverð bið á því að öll vinnustaða- og almenningssalerni borgarinnar verði í einstaklingsrýmum og ef það er rétt að kynfæri skeri ekki úr um kyn þá hlýtur einstaklingur með pung og typpi að mega nýta sér kvennaklósett í sameiginlegu rými. Þar með er í sjálfu sér undarlegt að kynjamerkingar tíðkist yfirhöfuð. Í ljósi þeirrar gríðarlegu áherslu á ótta kvenna við karla, sem einkennt hefur opinbera kynjapólitík síðustu ára, hefur þó furðulítið verið rætt um hugsanleg kvíðaköst kvenna (þ.e. einstaklinga sem hafa kvensköp og skilgreina sig sem konur) sem neyðast til að girða niður um sig á ókyngreindum salernum þar sem búast má við ferðum dónakalla og annarra kynferðisbrotamanna. Það var ljóst frá upphafi að þessar aðgerðir borgarinnar höfðu ekki verið hugsaðar til enda. Enn betur kom í ljós hvað hin kynlausa klósettstefna borgarinnar er vanhugsuð þegar Ofbeldisvarnarnefnd Reykjavíkurborgar tók að sér ábyrgð á samkomulagi Reykjavíkurborgar, Samtaka ferðaþjónustunnar, Lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu og Slökkviðliðs höfuðborgarsvæðisis um ofbeldislausa og örugga skemmtistaði í Reykjavík. Meðal þeirra aðgerða sem eiga að tryggja öryggi gesta eru notkun plastglasa eftir miðnætti og að starfsfólk öldurhúsa afgreiði ekki þá sem eru sýnilega ölvaðir. Það er engin leið að átta sig á því hvað „sýnilega ölvaður“ merkir í þessu samhengi eða hvernig menn komast að þeirri niðurstöðu að glerglös verði hættulegri eftir miðnætti. Áhugaverðasta leiðin sem aðilar samkomulagsins vilja fara til að tryggja öryggi gesta er þó eftirfarandi ákvæði: Að salerni séu þannig útbúin að ekki sé hægt að komast yfir eða undir skilrúm þeirra en að auðvelt sé að sjá hvort og hversu margir eru þar svo sporna megi við ofbeldis- og kynferðisbrotum.Samkvæmt þessu eru jafnvel kynjaskipt salerni nógu hættulegir staðir til þess að Ofbeldisvarnarnefnd borgarinnar telur eðlilegt að gera þá kröfu til starfsfólks veitingahúsa að það skoði undir skilrúm salerna til þess að vernda gesti gegn kynferðisglæpamönnum. Eru þá ókyngreind klósett ekki hreint glapræði?Einföld lausn Öryggisverðir skemmtistaðanna verða víst ekki verkefnalausir þegar öll kynjaskipting hefur verið aflögð. Líklega þarf þá hver vinnustaður einnig að þjálfa upp teymi öryggsvarða til að tryggja öryggi kvenna sem hræðast karla á almenningssalernum. Til er mun einfaldari lausn á klósettkvíða transfólks og annarra sem óttast kynjaskipt salerni. Það þarf einfaldlega að framfylgja óumdeildum rétti fatlaðra til viðunandi salernisaðstöðu og hafa salerni með hjólastólaaðgengi ókyngreind. Þegar eftirspurn ófatlaðra eftir ókyngreindum salernum verður orðin svo mikil að séð verður fram á að fólk í hjólastólum þurfi að bíða eftir að komast að er svo tímabært að rífa niður merkingar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Eva Hauksdóttir Tengdar fréttir Borginni gert að kynjamerkja klósett Vinnueftirlitið hefur farið þess á leit við Reykjavíkurborg að salerni í skrifstofuhúsnæði borgarinnar í Borgartúni verði kynjamerkt. 20. nóvember 2019 08:24 Hafi áður fengið grænt ljós fyrir klósettmerkingunum Dóra Björt Guðjónsdóttir þykir miður að Vinnueftirlitið hafi komst að þeirri niðurstöðu að salerni í skrifstofuhúsnæði borgarinnar þurfi að vera kynjamerkt. 20. nóvember 2019 12:38 Mest lesið Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hjartsláttur sjávarbyggðanna Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Erum við tilbúin til að bæta menntakerfið okkar? Jónína Einarsdóttir skrifar Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir skrifar Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson skrifar Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Fólk, fjárfestingar og framfarir Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Húsnæðis- og skipulagsmál Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson skrifar Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Skattlögð þegar við þénum, eigum og eyðum Aron H. Steinsson skrifar Sjá meira
Við búum í vestrænu lýðræðisríki þar sem jafnréttissjónarmið eru í hávegum höfð. Karlar og konur sækja sömu viðburði og sitja hlið við hlið í strætisvögnum, kvikmyndahúsum og á veitingastöðum. Almenningsböð og almenningssalerni eru þó víðast hvar kynjaskipt enn. Það hlýtur að koma að því að það fyrirkomulag verði endurskoðað í ljósi nýrra viðhorfa. Það gæti þó mælt gegn því að á sama tíma og jafnréttissjónarmið blómstra er það útbreidd skoðun að konur séu hvergi óhultar fyrir körlum sem vilja þeim illt og hika ekki við að beita ofbeldi. Samfélag þar sem samgangur milli kynjanna er óheftur virðist konum í meira lagi hættulegt.Kynhlutlaus klósett Sumarið 2018 lagði Mannréttinda- og lýðræðisráð Reykjavíkurborgar það til að fjarlægja skyldi kynjamerkingar af salernum í Ráðhúsinu og stjórnsýsluhúsnæði borgarinnar að Höfðatorgi. Ef dæma má af ummælum þeirra sem stóðu að tillögunni og veittu umsagnir um hana var meginsjónarmiðið að baki tillitssemi við transfólk og aðra sem kunna að fyllast kvíða við það að þurfa að nota kynjaskipt salerni. Það kemur á óvart að starfsfólk í einmitt þessum byggingum eigi við þetta kvíðavandamál að stríða. Varla eru þetta svo gamlar byggingar að þar séu ekki salerni með hjólastólaaðgengi, í samræmi við stefnu borgarinnar um réttindi fatlaðra til fullrar þátttöku í samfélaginu. Þau salerni eru almennt ekki kynjamerkt enda ekkert sem mælir gegn því að vinnustaðir bjóði upp á ókyngreind salerni svo fremi sem kynjamerkt klósett eru einnig fyrir hendi á fjölmennum vinnustöðum. Þörfin á þessum aðgerðum var því í meira lagi óljós. Mannréttindaráð hefur ekki lagasetningarvald. Reglugerðir, settar á grundvelli laga hafa hinsvegar lagagildi og samkvæmt 22. gr. reglugerðar um húsnæði vinnustaða eiga vinnustaðir að bjóða upp á kynjaskipt salerni þar sem starfsmenn eru fleiri en fimm af hvoru kyni. Ekki verður betur séð en að reglugerðin hafi fullnægjandi lagastoð. Þannig kveða lög um aðbúnað, hollustuhætti og öryggi á vinnustöðum á um að ráðherra skuli setja reglur m.a. um "salerni og þvagstæði". Ólíklegt verður að teljast að löggjafinn hafi reiknað með þvagstæðum í ókyngreindu rými. Ákvæða reglugerðarinnar um kynjaskiptingu salerna var ekki gætt þegar ákvörðunin var tekin og hefur Vinnueftirlitið gefið borginni fyrirmæli um að setja upp kynjamerkingar aftur. Það verður áhugavert að sjá viðbrögð félagsmálaráðherra við þessari bjánalegu stöðu. Á hinn bóginn er greinilegt að bæði lögin og reglugerðin ganga út frá því að salerni á vinnustöðum séu í sameiginlegu rými, aðeins stúkuð af með skilrúmum og þvagskálar ekki einu sinni í sérbásum. Í þeim byggingum sem um ræðir munu eingöngu vera einstaklingssalerni. Þar með gæti verið að forsendan fyrir kynjaskiptum salernum sé brostin en líklega eru einhverskonar velsæmishugmyndir um samgang kynjanna upphaflega ástæðan fyrir aðgreiningunni. Það er svo hlutverk löggjafans og eftir atvikum dómstóla að skera út um það hvort reglugerðin þarfnist breytinga. Hvorki Vinnueftirlitið né Mannréttinda- og lýðræðisráð Reykjavíkurborgar hafa heimild til þess að sniðganga hana. En hvað með allar þessar hræddu konur? Gott er til þess að vita að Mannréttindaráð borgarinnar beri umhyggju fyrir transfólki. Það verður þó töluverð bið á því að öll vinnustaða- og almenningssalerni borgarinnar verði í einstaklingsrýmum og ef það er rétt að kynfæri skeri ekki úr um kyn þá hlýtur einstaklingur með pung og typpi að mega nýta sér kvennaklósett í sameiginlegu rými. Þar með er í sjálfu sér undarlegt að kynjamerkingar tíðkist yfirhöfuð. Í ljósi þeirrar gríðarlegu áherslu á ótta kvenna við karla, sem einkennt hefur opinbera kynjapólitík síðustu ára, hefur þó furðulítið verið rætt um hugsanleg kvíðaköst kvenna (þ.e. einstaklinga sem hafa kvensköp og skilgreina sig sem konur) sem neyðast til að girða niður um sig á ókyngreindum salernum þar sem búast má við ferðum dónakalla og annarra kynferðisbrotamanna. Það var ljóst frá upphafi að þessar aðgerðir borgarinnar höfðu ekki verið hugsaðar til enda. Enn betur kom í ljós hvað hin kynlausa klósettstefna borgarinnar er vanhugsuð þegar Ofbeldisvarnarnefnd Reykjavíkurborgar tók að sér ábyrgð á samkomulagi Reykjavíkurborgar, Samtaka ferðaþjónustunnar, Lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu og Slökkviðliðs höfuðborgarsvæðisis um ofbeldislausa og örugga skemmtistaði í Reykjavík. Meðal þeirra aðgerða sem eiga að tryggja öryggi gesta eru notkun plastglasa eftir miðnætti og að starfsfólk öldurhúsa afgreiði ekki þá sem eru sýnilega ölvaðir. Það er engin leið að átta sig á því hvað „sýnilega ölvaður“ merkir í þessu samhengi eða hvernig menn komast að þeirri niðurstöðu að glerglös verði hættulegri eftir miðnætti. Áhugaverðasta leiðin sem aðilar samkomulagsins vilja fara til að tryggja öryggi gesta er þó eftirfarandi ákvæði: Að salerni séu þannig útbúin að ekki sé hægt að komast yfir eða undir skilrúm þeirra en að auðvelt sé að sjá hvort og hversu margir eru þar svo sporna megi við ofbeldis- og kynferðisbrotum.Samkvæmt þessu eru jafnvel kynjaskipt salerni nógu hættulegir staðir til þess að Ofbeldisvarnarnefnd borgarinnar telur eðlilegt að gera þá kröfu til starfsfólks veitingahúsa að það skoði undir skilrúm salerna til þess að vernda gesti gegn kynferðisglæpamönnum. Eru þá ókyngreind klósett ekki hreint glapræði?Einföld lausn Öryggisverðir skemmtistaðanna verða víst ekki verkefnalausir þegar öll kynjaskipting hefur verið aflögð. Líklega þarf þá hver vinnustaður einnig að þjálfa upp teymi öryggsvarða til að tryggja öryggi kvenna sem hræðast karla á almenningssalernum. Til er mun einfaldari lausn á klósettkvíða transfólks og annarra sem óttast kynjaskipt salerni. Það þarf einfaldlega að framfylgja óumdeildum rétti fatlaðra til viðunandi salernisaðstöðu og hafa salerni með hjólastólaaðgengi ókyngreind. Þegar eftirspurn ófatlaðra eftir ókyngreindum salernum verður orðin svo mikil að séð verður fram á að fólk í hjólastólum þurfi að bíða eftir að komast að er svo tímabært að rífa niður merkingar.
Borginni gert að kynjamerkja klósett Vinnueftirlitið hefur farið þess á leit við Reykjavíkurborg að salerni í skrifstofuhúsnæði borgarinnar í Borgartúni verði kynjamerkt. 20. nóvember 2019 08:24
Hafi áður fengið grænt ljós fyrir klósettmerkingunum Dóra Björt Guðjónsdóttir þykir miður að Vinnueftirlitið hafi komst að þeirri niðurstöðu að salerni í skrifstofuhúsnæði borgarinnar þurfi að vera kynjamerkt. 20. nóvember 2019 12:38
Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar
Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar
Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar