Hin hliðin á Orkupakka 3 Benedikt Lafleur skrifar 28. ágúst 2019 12:31 Á meðan æsingarmenn með og á móti Orkupakka 3 keppast við að koma sjónarmiðum sínum að, oft í einhliða umræðum, fá hógværar en rökfastar hugmyndir ekki alltaf að láta ljós sitt skína. Umræðurnar harðna um Orkupakka 3 og fræðimenn um sæstreng froðufella á opinberum vettvangi. Enginn andmælir, engin gagnrýni heyrist þó að Orkupakkamálið snúist í raun ekki um það hvort megi leggja sæstreng frá landgrunni Íslands eða ekki. Almennt er fólk lítið inn í rafmagnsfræðum og hefur ekki sett sig inn í faglegar og stærðfræðilegar staðreyndir málsins. Samt eru það þær sem sýna okkur svart á hvítu hvaða ákvarðanir við, eða forystumenn þjóðarinnar, eigum að taka fyrir Íslands hönd.Sérstaða raforkunnar Raforka er að því leyti sérstök að ekki er hægt að geyma hana, heldur verður að framleiða hana jafnharðan og hún er notuð. Raforkunotkun er aftur á móti mjög breytileg, bæði yfir daginn og milli árstíða. Almennt er notkunin miklu meiri á daginn en á nóttunni. Langbesta leiðin til að geyma orku sem á að nota sem raforku, er í uppistöðulónum.Það koma alltaf fréttir um að vindorka sé bæði mikil og ódýr, en vandinn er að veðurguðirnir fara eftir eigin duttlungum. En eftirspurnin er mjög harður húsbóndi, því raforka er hornsteinn alls samfélagins, án hennar stöðvast samfélagið algjörlega, engin ljós, engar tölvur, netsamskipti og engar lækningar. Þess vegna verður að framleiða rafmagn þegar þess er þörf, óháð lundarfari veðurguðanna. Rafmagn lýtur auk þess ekki almennum markaðslögmálum, þar sem mjög erfitt er að stjórna venjulegri þörf og algjörlega ómögulegt að neyta sér um hana eins og með flestar aðrar vörur. Því er það mjög umhugsunarvert að einkavæða stóran hluta orkuveranna.Veðurrafmagn Undanfarið hafa fjölmiðlar slegið upp fyrirsögnum um að vindmyllur geti framleitt allt það rafmagn sem fólk þarf. Vandinn er að ekkert samband er á milli eftirspurnar og framleiðslu veðurguðanna. Því þarf að halda gömlu orkuverunum, þótt mikið verði byggt af vindmyllum. Auk þess hefur verið stefna Evrópusambandsins að loka umhverfisverstu orkuverunum (kol), en þau eru yfirleitt þau ódýrustu. Þetta veldur því að meðalverð raforku hækkar, þótt vindmyllur verði ódýrar og geti framleitt næga orku, og eru Danir núna með eitt hæsta raforkuverð Evrópu. Raforka sem er framleidd, þarf einnig að losna við. Vistvænt rafmagn (veður raforka) nýtur forgangs inn á dreifikerfið, því þurfa aðrir að greiða með rafmagninu þegar mikið umframframboð er af því, því oft er ekki hægt að keyra orkuverin hratt niður. Ef ekki er hægt að losna við orkuna sem rafmagn þá þarf að hleypa henni út í umhverfið sem varmi sem er bagalegt í hitabylgjum með tilheyrandi verðsveiflum á rafmagni.Sérstaða Íslands Ísland er í þeirri sérstöðu að hafa þrjú stór uppistöðulón (Þórislón, Hálslón og Blöndulón) sem hafa margra mánaða miðlun. Þetta veldur því að Landsvirkjun getur bæði selt rafmagn á daginn og keypt það á nóttunni og nýtt sér verðsveiflur þegar þær eru hvað mestar með lækkun raforkuverðs án þess að byggja nokkra virkjun þó reyndar gæti þurft að stækka virkjanir til að ná aukaálagi úr þeim þegar verið er að selja rafmagn úr landi. Þótt sett verði í lög að ekki verði lagður sæstrengur nema með samþykkt Alþingis, þá eru svo sterk rök fyrir því að leggja sæstreng að það er fyrirsjáanlegt að hann verður samþykktur einhvern tímann í framtíðinni. Spurningin verður, hver verður þá staða Íslands án eða með innleiðingu orkupakkans.Sæstrengur án orkupakkans.Það er skilyrði í Evrópu að það verði settur upp raforkumarkaður í löndunum. Ef sæstrengur verður lagður án orkupakkanna þá er Landsvirkjun í sjálfsvald sett hvenær og hverjum það selur rafmagn. Þar sem raforkumarkaðurinn er mjög kröfuharður um afhendingu, þá verður Landsvirkjun að miða sínar áætlanir við þurr vatnsár. Yfirleitt fyllast uppistöðulón síðla sumars eða á haustin. Með sæstreng getur Landsvirkjun selt þetta rafmagn á daginn þegar verðið er hæst. Hér er um hreinar viðbótartekjur að ræða sem Landsvirkjun fengi. Með Landsvirkjun í þjóðareigu væri hægt að lækka rafmagnsverð til íslenskra neytenda og stórauka arðgreiðslur til ríkisins.Sæstrengur með orkupakkanum.Einn af meginhornsteinum Evrópusambandsins er sameiginlegur markaður og að ekki megi mismuna kaupendum eða seljendum. Þetta þýðir að orkufyrirtækin á íslandi getur ekki gert upp á milli kaupanda á Íslandi og í Evrópu. Þannig gæti sjúkrahús í Danmörku sem núna greiðir 43 kr/kwst, á meðan Landspítalinn greiðir 20kr/kwst, boðið orkufyrirtækinu 32 kr/kwst með 10 kr/kwst flutningskostnaði og fengið það á 42 krónur. Íslendingar yrðu þá að keppa við dönsk fyrirtæki og kaupa rafmagnið á 32 kr. í stað 20 kr. Ávinningurinn rynni þá í vasa eigenda orkufyrirtækjanna sem í mörgum tilfellum eru einkaaðilar. Það er viðbúið að þeir myndu ekki gæta langtímahagsmuna íslensku þjóðarinnar, frekar skammtíma hagnaðar sem stjórnast m.a. af því hvernig haga þarf efnahagsreikningi fyrir næsta aðalfund, jafnvel sölu fyrirtækisins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þriðji orkupakkinn Mest lesið Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Heilbrigðiskerfið logar og er að hrynja: Þú áttir betra skilið Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist Skoðun Halldór 9.11.2024 Halldór Það sem má alls ekki tala um... Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Rekin út fyrir að vera kennari Álfhildur Leifsdóttir Skoðun Lenda menn í fangelsi eftir misheppnaða skólagöngu? Elinóra Inga Sigurðardóttir Skoðun Litlu fyrirtækin – kerfishyggja og skattlagning Eiríkur S. Svavarsson Skoðun Reiknileikni Sambandsins Ragnar Þór Pétursson Skoðun Við þurfum að tala um Bálstofuna Matthías Kormáksson Skoðun Skoðun Skoðun Litlu fyrirtækin – kerfishyggja og skattlagning Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun „Þörfin fyrir nýtt upphaf: Af hverju hrista þarf upp í stjórnmálum“ Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Reiknileikni Sambandsins Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Vegurinn heim Tinna Rún Snorradóttir skrifar Skoðun Framsókn setur heimilin í fyrsta sæti Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Allt mannanna verk - orkuöryggi á Íslandi Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hvert er planið? Þorleifur Hallbjörn Ingólfsson skrifar Skoðun Íslenskan heldur velli Stefán Atli Rúnarsson,Jóhann F K Arinbjarnarson skrifar Skoðun Einstaklingur á undir högg að sækja í dómsmáli við hinn sterka Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Ný gömul menntastefna Thelma Rut Haukdal Magnúsdóttir skrifar Skoðun Krafa um árangur í atvinnu- og samgöngumálum Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Viðreisn fjölskyldunnar Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Píratar standa með fólki í vímuefnavanda Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Lenda menn í fangelsi eftir misheppnaða skólagöngu? Elinóra Inga Sigurðardóttir skrifar Skoðun Andlát ungrar manneskju hefur gáruáhrif á allt samfélagið Sigurþóra Bergsdóttir skrifar Skoðun Báknið burt - hvaða bákn? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll börn! Gunnhildur Jakobsdóttir ,Kolbrún Kristínardóttir skrifar Skoðun Að stela framtíðinni Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Vegið að framtíð ungs vísindafólks á Íslandi Katrín Möller,Svava Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Fjöleignarhús og vátryggingar Jónína Þórdís Karlsdóttir skrifar Skoðun Ert þú áhorfandi ofbeldis? Carmen Maja Valencia skrifar Skoðun Það er dýrt að reka ríkissjóð alltaf á yfirdrætti Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Opinber ómöguleiki Guðmundur F. Magnússon skrifar Skoðun Gervigreindin mun gjörbylta öllum samfélögum Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarlögin tíu ára Einar Örn Thorlacius skrifar Skoðun Er þetta sanngjarnt? Sigríður Clausen skrifar Skoðun Niðurskurðurinn sem enginn bað um Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Það sem má alls ekki tala um... Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Síðasti naglinn í borginni Björg Eva Erlendsdóttir,Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Slæm stjórnsýsla heilbrigðismála - dauðans alvara Markús Ingólfur Eiríksson skrifar Sjá meira
Á meðan æsingarmenn með og á móti Orkupakka 3 keppast við að koma sjónarmiðum sínum að, oft í einhliða umræðum, fá hógværar en rökfastar hugmyndir ekki alltaf að láta ljós sitt skína. Umræðurnar harðna um Orkupakka 3 og fræðimenn um sæstreng froðufella á opinberum vettvangi. Enginn andmælir, engin gagnrýni heyrist þó að Orkupakkamálið snúist í raun ekki um það hvort megi leggja sæstreng frá landgrunni Íslands eða ekki. Almennt er fólk lítið inn í rafmagnsfræðum og hefur ekki sett sig inn í faglegar og stærðfræðilegar staðreyndir málsins. Samt eru það þær sem sýna okkur svart á hvítu hvaða ákvarðanir við, eða forystumenn þjóðarinnar, eigum að taka fyrir Íslands hönd.Sérstaða raforkunnar Raforka er að því leyti sérstök að ekki er hægt að geyma hana, heldur verður að framleiða hana jafnharðan og hún er notuð. Raforkunotkun er aftur á móti mjög breytileg, bæði yfir daginn og milli árstíða. Almennt er notkunin miklu meiri á daginn en á nóttunni. Langbesta leiðin til að geyma orku sem á að nota sem raforku, er í uppistöðulónum.Það koma alltaf fréttir um að vindorka sé bæði mikil og ódýr, en vandinn er að veðurguðirnir fara eftir eigin duttlungum. En eftirspurnin er mjög harður húsbóndi, því raforka er hornsteinn alls samfélagins, án hennar stöðvast samfélagið algjörlega, engin ljós, engar tölvur, netsamskipti og engar lækningar. Þess vegna verður að framleiða rafmagn þegar þess er þörf, óháð lundarfari veðurguðanna. Rafmagn lýtur auk þess ekki almennum markaðslögmálum, þar sem mjög erfitt er að stjórna venjulegri þörf og algjörlega ómögulegt að neyta sér um hana eins og með flestar aðrar vörur. Því er það mjög umhugsunarvert að einkavæða stóran hluta orkuveranna.Veðurrafmagn Undanfarið hafa fjölmiðlar slegið upp fyrirsögnum um að vindmyllur geti framleitt allt það rafmagn sem fólk þarf. Vandinn er að ekkert samband er á milli eftirspurnar og framleiðslu veðurguðanna. Því þarf að halda gömlu orkuverunum, þótt mikið verði byggt af vindmyllum. Auk þess hefur verið stefna Evrópusambandsins að loka umhverfisverstu orkuverunum (kol), en þau eru yfirleitt þau ódýrustu. Þetta veldur því að meðalverð raforku hækkar, þótt vindmyllur verði ódýrar og geti framleitt næga orku, og eru Danir núna með eitt hæsta raforkuverð Evrópu. Raforka sem er framleidd, þarf einnig að losna við. Vistvænt rafmagn (veður raforka) nýtur forgangs inn á dreifikerfið, því þurfa aðrir að greiða með rafmagninu þegar mikið umframframboð er af því, því oft er ekki hægt að keyra orkuverin hratt niður. Ef ekki er hægt að losna við orkuna sem rafmagn þá þarf að hleypa henni út í umhverfið sem varmi sem er bagalegt í hitabylgjum með tilheyrandi verðsveiflum á rafmagni.Sérstaða Íslands Ísland er í þeirri sérstöðu að hafa þrjú stór uppistöðulón (Þórislón, Hálslón og Blöndulón) sem hafa margra mánaða miðlun. Þetta veldur því að Landsvirkjun getur bæði selt rafmagn á daginn og keypt það á nóttunni og nýtt sér verðsveiflur þegar þær eru hvað mestar með lækkun raforkuverðs án þess að byggja nokkra virkjun þó reyndar gæti þurft að stækka virkjanir til að ná aukaálagi úr þeim þegar verið er að selja rafmagn úr landi. Þótt sett verði í lög að ekki verði lagður sæstrengur nema með samþykkt Alþingis, þá eru svo sterk rök fyrir því að leggja sæstreng að það er fyrirsjáanlegt að hann verður samþykktur einhvern tímann í framtíðinni. Spurningin verður, hver verður þá staða Íslands án eða með innleiðingu orkupakkans.Sæstrengur án orkupakkans.Það er skilyrði í Evrópu að það verði settur upp raforkumarkaður í löndunum. Ef sæstrengur verður lagður án orkupakkanna þá er Landsvirkjun í sjálfsvald sett hvenær og hverjum það selur rafmagn. Þar sem raforkumarkaðurinn er mjög kröfuharður um afhendingu, þá verður Landsvirkjun að miða sínar áætlanir við þurr vatnsár. Yfirleitt fyllast uppistöðulón síðla sumars eða á haustin. Með sæstreng getur Landsvirkjun selt þetta rafmagn á daginn þegar verðið er hæst. Hér er um hreinar viðbótartekjur að ræða sem Landsvirkjun fengi. Með Landsvirkjun í þjóðareigu væri hægt að lækka rafmagnsverð til íslenskra neytenda og stórauka arðgreiðslur til ríkisins.Sæstrengur með orkupakkanum.Einn af meginhornsteinum Evrópusambandsins er sameiginlegur markaður og að ekki megi mismuna kaupendum eða seljendum. Þetta þýðir að orkufyrirtækin á íslandi getur ekki gert upp á milli kaupanda á Íslandi og í Evrópu. Þannig gæti sjúkrahús í Danmörku sem núna greiðir 43 kr/kwst, á meðan Landspítalinn greiðir 20kr/kwst, boðið orkufyrirtækinu 32 kr/kwst með 10 kr/kwst flutningskostnaði og fengið það á 42 krónur. Íslendingar yrðu þá að keppa við dönsk fyrirtæki og kaupa rafmagnið á 32 kr. í stað 20 kr. Ávinningurinn rynni þá í vasa eigenda orkufyrirtækjanna sem í mörgum tilfellum eru einkaaðilar. Það er viðbúið að þeir myndu ekki gæta langtímahagsmuna íslensku þjóðarinnar, frekar skammtíma hagnaðar sem stjórnast m.a. af því hvernig haga þarf efnahagsreikningi fyrir næsta aðalfund, jafnvel sölu fyrirtækisins.
Skoðun „Þörfin fyrir nýtt upphaf: Af hverju hrista þarf upp í stjórnmálum“ Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar
Skoðun Einstaklingur á undir högg að sækja í dómsmáli við hinn sterka Jörgen Ingimar Hansson skrifar