Orkupakkinn og EES – Er plan B? Þorsteinn Víglundsson skrifar 9. ágúst 2019 14:22 Umræðan um þriðja orkupakkann hefur verið mjög fyrirferðamikil undanfarna mánuði. Miðflokkurinn og grasrót Sjálfstæðisflokksins kalla nú eftir því að farið verði fram á undanþágu Íslands hjá sameiginlegu EES nefndinni og telja á ferðinni óforsvaranlegt framsal á fullveldi þjóðarinnar. Jafnframt hefur því ítrekað verið haldið fram að málið brjóti gegn stjórnarskrá, að samþykkt þriðja orkupakkans gæti þvingað okkur til lagningar á sæstreng og jafnvel fyrirgert forræði okkar yfir náttúruauðlindum landsins. Til að því sé til haga haldið þá fæst ekkert af þessum fullyrðingum staðist heldur er hér á ferðinni vísvitandi rangfærslur og blekkingar af hálfu þingmanna Miðflokksins. Lýðskrum af ómerkilegustu sort sett fram til að ala á ótta, dreifa athygli frá óþægilegum málum og afla flokknum fylgis. Við þennan málflutning er æði margt að athuga. Látum liggja á milli hluta að málið er löngu afgreitt af sameiginlegu EES nefndinni án fyrirvara af okkar hálfu; látum liggja á milli hluta að sömu stjórnmálamenn og nú láta hæst í opinberri umræðu voru forsætis- og utanríkisráðherra þegar málið hlaut afgreiðslu, látum liggja á milli hluta að þeir hinir sömu gerðu engar athugasemdir við málið á þeim tíma; látum liggja á milli hluta að okkar helstu sérfræðingar í Evrópurétti hafa ítrekað hrakið fjölmargar rangfærslur Miðflokksmanna og fleiri er varðar fullveldið, stjórnarskránna, sæstreng og forræði yfir auðlindum. Ekkert af þeim fullyrðingum fæst staðist.Umræðan um orkupakkann er umræðan um framtíð EES Það sem ég staldra hins vegar helst við í þessari umræðu allri er hver er stefna Miðflokksmanna og annarra andstæðinga orkupakkans? Hvert er plan B? Staðreyndin er sú að orkumál eru og hafa alla tíð verið hluti af EES samningnum. Umræðan um undanþágu frá þriðja orkupakkanum snýr því ekki aðeins að honum heldur að málefnum sameiginlegs orkumarkaðar EES svæðisins til framtíðar. Það kallar í raun á að EES samningurinn verði tekinn upp, nokkuð sem Miðflokkurinn hefur raunar á stefnuskrá sinni. EES samningurinn er undirstaða utanríkisviðskipta okkar í dag með vöru og þjónustu. Það er því eðlilegt að spyrja sig hvort líkur væru á betri samningi en við þegar höfum? Þegar samið var um EES á sínum tíma stóðu 7 EFTA ríki með samtals um 40 milljón íbúa að samningum við 15 ríki Evrópusambandsins. Í dag eru EFTA ríkin þrjú sem eiga aðild að EES, með tæpar sex milljónir íbúa, en ESB ríkin eru 28 (27 eftir útgöngu Bretlands), með um 450 milljón íbúa án Bretlands. Er líklegt að ætla að samningsstaða okkar hafi styrkst? Brexit umræðan og erfiðleikar Breta við að ná ásættanlegum útgöngusamningi ættu að sýna okkur svo ekki verður um villst að vilji Evrópusambandsins til samninga sem feli í sér allan ávinning af aðild án þess að axla þær skyldur sem henni fylgja er mjög takmarkaður. Að sama skapi er að Norðmenn hafa ríka hagsmuni af því að vera á sameiginlegum orkumarkaði sambandsins og áhugi þeirra á að breyta gildissviði EES samningsins því lítill. Líklegast er að svar ESB væri stutt og laggott. Ef þið viljið semja um breytingar getið þið alltaf sótt um aðild. Allt tal um nýjan og betri EES samning er því æði ótrúverðugt. Það er út af fyrir sig löngu tímabært að taka upp umræðuna um kosti og galla fullrar aðildar. Það hagsmunamat hefur aldrei farið fram. Hversu dýr er íslenska krónan okkur og hvað lífskjör alls almennings gætu batnað með stöðugri mynt og lægra vaxtastigi? En það er auðvitað ekki það sem vakir fyrir andstæðingum EES samningsins. Sama umræða átti sér stað í Bretlandi í aðdraganda þjóðaratkvæðis um útgöngu. Allt átti að vera betra utan ESB en innan. Tækifærin væru óendanleg. Nú hefur hið sanna komið á daginn. Bretland er á leið í efnahagslægð vegna Brexit. Stórlega hefur dregið úr fjárfestingaráhuga fyrirtækja þar í landi og fjölmörg fyrirtæki hafa eða hyggjast flytja starfsemi sína yfir á meginlandið. Áætlað er að á þriðja hundrað þúsund störf hafi þegar tapast vegna Brexit og pundið hefur fallið um nærri 20% gagnvart evru. Bretar eru verr staddir utan sambandsins en innan, svo einfalt er það. Ekki verður séð að útgangan hafi styrkt stöðu Breta við gerð fríverslunarsamninga, líkt og haldið hefur verið fram og þær fullyrðingar endurómað hér á landi. Það gefur enda auga leið að það er meiri áhugi á samningum við 450 milljón manna efnahagssvæði en 65 milljón manna þjóð, hvað þá 350 þúsund manna þjóð. Reynslan af Brexit kennir okkur að það á ekki að leggja upp í vegferð ef menn vita ekki hvert förinni er heitið. Stjórnmálamenn sem kalla á endurskoðun EES samningsins verða að geta svarað því hverjir séu líklegir valkostir í stöðunni. Annað er ábyrgðarlaust. Við viljum ekki vakna upp við þann veruleika að misvitrir stjórnmálamenn hafi með blekkingum og lygum stórskaðað viðskiptahagsmuni þjóðarinnar og þar með lífskjör hennar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorsteinn Víglundsson Þriðji orkupakkinn Mest lesið Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Sigurður Ingi og óverðtryggingin Hjalti Þórisson Skoðun Varnarveggur gegn vonbrigðum Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Flokkur fólksins vill efla byggð um land allt! Lilja Rafney Magnúsdóttir Skoðun Skilum skömminni Elín Birna Olsen Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir Skoðun Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir Skoðun Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka Magnús Guðmundsson Skoðun Reynir Samband sveitarfélaga að spilla gerð kennarasamninga? Ragnar Þór Pétursson Skoðun „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Skoðun Skoðun Sigurður Ingi og óverðtryggingin Hjalti Þórisson skrifar Skoðun Varnarveggur gegn vonbrigðum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Flokkur fólksins vill efla byggð um land allt! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar Skoðun Skilum skömminni Elín Birna Olsen skrifar Skoðun Reynir Samband sveitarfélaga að spilla gerð kennarasamninga? Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Hefur sálfræðileg meðferð áhrif á líkamlegt heilbrigði? Rúnar Helgi Andrason skrifar Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks skrifar Skoðun Rödd friðar þarf að hljóma skærar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Af skynsemi Vegagerðarinnar Magnús Rannver Rafnsson skrifar Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar Skoðun Nýtt fangelsi – fyrir öruggara samfélag Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar Skoðun Ærin verkefni næstu ár Ásbjörg Kristinsdóttir skrifar Skoðun Kominn tími á öðruvísi stjórnmál Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Furðuleg réttlæting á hækkun verðtryggðra vaxta Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Raforka er ekki eina orkan! Dagur Helgason skrifar Skoðun Miskunnsami nýmarxistinn Kári Allansson skrifar Skoðun Skapandi skattur og skapandi fólk Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Kjósum á næsta kjörtímabili Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Kosningaloforðið sem gleymdist? Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Eru aðventan og jólin kvíða- eða tilhlökkunarefni? Guðlaug Helga Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Óframseljanlegt DAGA-kerfi Kári Jónsson skrifar Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Geðrænn vandi barna og ungmenna Eldur S. Kristinsson skrifar Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Sjá meira
Umræðan um þriðja orkupakkann hefur verið mjög fyrirferðamikil undanfarna mánuði. Miðflokkurinn og grasrót Sjálfstæðisflokksins kalla nú eftir því að farið verði fram á undanþágu Íslands hjá sameiginlegu EES nefndinni og telja á ferðinni óforsvaranlegt framsal á fullveldi þjóðarinnar. Jafnframt hefur því ítrekað verið haldið fram að málið brjóti gegn stjórnarskrá, að samþykkt þriðja orkupakkans gæti þvingað okkur til lagningar á sæstreng og jafnvel fyrirgert forræði okkar yfir náttúruauðlindum landsins. Til að því sé til haga haldið þá fæst ekkert af þessum fullyrðingum staðist heldur er hér á ferðinni vísvitandi rangfærslur og blekkingar af hálfu þingmanna Miðflokksins. Lýðskrum af ómerkilegustu sort sett fram til að ala á ótta, dreifa athygli frá óþægilegum málum og afla flokknum fylgis. Við þennan málflutning er æði margt að athuga. Látum liggja á milli hluta að málið er löngu afgreitt af sameiginlegu EES nefndinni án fyrirvara af okkar hálfu; látum liggja á milli hluta að sömu stjórnmálamenn og nú láta hæst í opinberri umræðu voru forsætis- og utanríkisráðherra þegar málið hlaut afgreiðslu, látum liggja á milli hluta að þeir hinir sömu gerðu engar athugasemdir við málið á þeim tíma; látum liggja á milli hluta að okkar helstu sérfræðingar í Evrópurétti hafa ítrekað hrakið fjölmargar rangfærslur Miðflokksmanna og fleiri er varðar fullveldið, stjórnarskránna, sæstreng og forræði yfir auðlindum. Ekkert af þeim fullyrðingum fæst staðist.Umræðan um orkupakkann er umræðan um framtíð EES Það sem ég staldra hins vegar helst við í þessari umræðu allri er hver er stefna Miðflokksmanna og annarra andstæðinga orkupakkans? Hvert er plan B? Staðreyndin er sú að orkumál eru og hafa alla tíð verið hluti af EES samningnum. Umræðan um undanþágu frá þriðja orkupakkanum snýr því ekki aðeins að honum heldur að málefnum sameiginlegs orkumarkaðar EES svæðisins til framtíðar. Það kallar í raun á að EES samningurinn verði tekinn upp, nokkuð sem Miðflokkurinn hefur raunar á stefnuskrá sinni. EES samningurinn er undirstaða utanríkisviðskipta okkar í dag með vöru og þjónustu. Það er því eðlilegt að spyrja sig hvort líkur væru á betri samningi en við þegar höfum? Þegar samið var um EES á sínum tíma stóðu 7 EFTA ríki með samtals um 40 milljón íbúa að samningum við 15 ríki Evrópusambandsins. Í dag eru EFTA ríkin þrjú sem eiga aðild að EES, með tæpar sex milljónir íbúa, en ESB ríkin eru 28 (27 eftir útgöngu Bretlands), með um 450 milljón íbúa án Bretlands. Er líklegt að ætla að samningsstaða okkar hafi styrkst? Brexit umræðan og erfiðleikar Breta við að ná ásættanlegum útgöngusamningi ættu að sýna okkur svo ekki verður um villst að vilji Evrópusambandsins til samninga sem feli í sér allan ávinning af aðild án þess að axla þær skyldur sem henni fylgja er mjög takmarkaður. Að sama skapi er að Norðmenn hafa ríka hagsmuni af því að vera á sameiginlegum orkumarkaði sambandsins og áhugi þeirra á að breyta gildissviði EES samningsins því lítill. Líklegast er að svar ESB væri stutt og laggott. Ef þið viljið semja um breytingar getið þið alltaf sótt um aðild. Allt tal um nýjan og betri EES samning er því æði ótrúverðugt. Það er út af fyrir sig löngu tímabært að taka upp umræðuna um kosti og galla fullrar aðildar. Það hagsmunamat hefur aldrei farið fram. Hversu dýr er íslenska krónan okkur og hvað lífskjör alls almennings gætu batnað með stöðugri mynt og lægra vaxtastigi? En það er auðvitað ekki það sem vakir fyrir andstæðingum EES samningsins. Sama umræða átti sér stað í Bretlandi í aðdraganda þjóðaratkvæðis um útgöngu. Allt átti að vera betra utan ESB en innan. Tækifærin væru óendanleg. Nú hefur hið sanna komið á daginn. Bretland er á leið í efnahagslægð vegna Brexit. Stórlega hefur dregið úr fjárfestingaráhuga fyrirtækja þar í landi og fjölmörg fyrirtæki hafa eða hyggjast flytja starfsemi sína yfir á meginlandið. Áætlað er að á þriðja hundrað þúsund störf hafi þegar tapast vegna Brexit og pundið hefur fallið um nærri 20% gagnvart evru. Bretar eru verr staddir utan sambandsins en innan, svo einfalt er það. Ekki verður séð að útgangan hafi styrkt stöðu Breta við gerð fríverslunarsamninga, líkt og haldið hefur verið fram og þær fullyrðingar endurómað hér á landi. Það gefur enda auga leið að það er meiri áhugi á samningum við 450 milljón manna efnahagssvæði en 65 milljón manna þjóð, hvað þá 350 þúsund manna þjóð. Reynslan af Brexit kennir okkur að það á ekki að leggja upp í vegferð ef menn vita ekki hvert förinni er heitið. Stjórnmálamenn sem kalla á endurskoðun EES samningsins verða að geta svarað því hverjir séu líklegir valkostir í stöðunni. Annað er ábyrgðarlaust. Við viljum ekki vakna upp við þann veruleika að misvitrir stjórnmálamenn hafi með blekkingum og lygum stórskaðað viðskiptahagsmuni þjóðarinnar og þar með lífskjör hennar.
Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar
Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar
Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar