Góðir listamenn – vont fólk Þórarinn Þórarinsson skrifar 18. mars 2019 07:00 Jackson er hvorki fyrsti né síðasti listamaðurinn sem komst með drauga og beinagrindur í farteskinu í gegnum ferilinn í skjóli frægðar og vinsælda. Harkaleg viðbrögð við heimildarmyndinni Leaving Neverland hafa gert Michael Jackson, þótt látinn sé fyrir allnokkru, að nýjasta dæminu um listamann sem dansaði í skjóli þeirrar úldnu klisju að listamenn finni sköpunarkraft sinn oftar en ekki á mörkum geðheilbrigðis og geti í nafni listarinnar, skapandi sérvisku og meintrar snilligáfu komist upp með allan fjandann handan laga og almenns siðferðis. Sú rótgróna meðvirkni hefur gert mönnum eins og Jackson mögulegt að komast í gegnum tíðina upp með voðaverk sín nokkurn veginn óáreittir. Opnari umræða og nú síðast #MeToo-byltingin hafa orðið til þess að þessi listræna friðhelgi hefur að mestu verið afnumin. Þannig er sá frábæri leikari Kevin Spacey búinn að vera. Hann var rekinn úr House of Cards nánast um leið og ungir leikarar sökuðu hann um kynferðislegt ofbeldi undir merkjum #MeToo og var klipptur út úr kvikmyndinni All the Money in the World. BBC og fleiri miðlar hafa tekið lög Michaels Jacksons úr spilun og framleiðendur The Simpsons hafa ákveðið að láta áður sígildan þátt, þar sem Jackson léði einni persónu rödd sína, hverfa. Jackson er óumdeildur risi í popptónlistarsögu síðustu áratuga og nú þegar fólk loksins horfist af alvöru í augu við brot hans neyðist fólk til þess að spyrja sjálft sig erfiðra siðferðislegra spurninga. Er réttlætanlegt að njóta listar sem vont fólk framleiðir eða ber okkur siðferðisleg skylda til að henda henni á ruslahauga menningarsögunnar? Verði Jackson strikaður út úr tónlistarsögunni verður hún óhjákvæmilega heldur gloppótt og samhengislaus á köflum. Sama má segja um sögu bókmennta, myndlistar og kvikmynda þar sem þar leynast víða vargar sem hafa látið eftir sig stórkostleg listaverk og haft ómæld áhrif á umhverfi sitt og verk annarra.Pablo Picasso „Konur eru maskínur þjáninganna“ mun Pablo hafa sagt við Françoise Gilot, 21 árs hjákonu sína þegar hann sjálfur var 61 árs. „Í mínum augum eru aðeins tvær gerðir af konum; gyðjur og dyramottur.“ Picasso var alræmdur fyrir illa meðferð á konum og skemmst frá því að segja að af sjö mikilvægustu konunum í lífi hans frömdu tvær sjálfsvíg og aðrar tvær misstu vitið. Ein af þeim sem svipti sig lífi var listakonan, ljósmyndarinn og skáldið Dora Maar.Fréttablaðið/GettyJoan Crawford Þrátt fyrir að hafa verið ein skærasta stjarnan á gullöld Hollywood er leikkonunnar Joan Crawford miklu frekar minnst sem hræðilegrar móður. Í endurminningum elstu kjördóttur hennar, Christinu Crawford, Mommie Dearest er dregin upp sú mynd af Joan að hún hafi verið drykkjusjúkur sadisti sem tók bræði sína og vonbrigði út á elstu börnum sínum tveimur með hryllilegu ofbeldi andlegu og líkamlegu. Og vírherðatré voru ekki vel séð á heimilinu.Fréttablaðið/GettyAlfred Hitchcock Alfred Hitchcock er einn áhrifamesti kvikmyndaleikstjóri síðustu aldar og eftir hann liggur urmull af frábærum myndum sem hafa haft gríðarleg áhrif á leikstjóra og kvikmyndagerð almennt. Hitchcock þótti þó sérlega andstyggilegur við flestar leikkonurnar sem hann starfaði með og naut þess að kvelja þær með ýmsu móti við tökur. En getur maður neitað sér um að horfa á Psycho, Notorius og Rear Window?John Lennon Maðurinn sem lét sig dreyma um frið, ást og bræðralag viðurkenndi opinberlega í viðtali við tímaritið Playboy árið 1980 að hafa beitt eiginkonu sína Cynthiu ofbeldi, líkamlegu og andlegu. Þar viðurkenndi hann einnig að hafa almennt verið ofbeldisfullur og grimmur í garð kvenna yfirleitt. Elsti sonur Lennons fór ekki varhluta af skapgerðarbrestum föður síns þar sem hann var í raun yfirgefinn af honum um fimm ára aldur. Á meðan faðir hans söng og talaði stöðugt um ást og kærleik virtist hann ófær um að sýna ást og kærleik í verki, síst af öllu syni sínum og sínum nánustu. Birtist í Fréttablaðinu Tónlist Mest lesið Stjörnulífið: Sjóðheitar stjörnur í fimbulkulda Lífið Helgi Björns tryllti lýðinn á 40 ára afmæli Gagnrýni Ferðast umhverfis jörðina á 38 dögum Lífið Ísak og Karítas orðin foreldrar eftir bráðakeisara Lífið Tara Sif og Elfar selja íbúðina Lífið Innlit í nýuppgerða íbúð Kára Sverris Lífið Frumsýning á Vísi: Steindi og Saga með nýja sketsaseríu um jólin Bíó og sjónvarp Adele kveður sviðið um óákveðinn tíma Lífið Frambjóðendur stigu trylltan dans með unga fólkinu Lífið Vilt þú taka þátt í nýjum þætti á Stöð 2? Lífið Fleiri fréttir „Það er bara þreytt ef einhver gæi í Húsasmiðjunni er með konunni þinni“ Tara Sif og Elfar selja íbúðina Innlit í nýuppgerða íbúð Kára Sverris Stjörnulífið: Sjóðheitar stjörnur í fimbulkulda Ísak og Karítas orðin foreldrar eftir bráðakeisara Ferðast umhverfis jörðina á 38 dögum Adele kveður sviðið um óákveðinn tíma Frambjóðendur stigu trylltan dans með unga fólkinu Hvað eru konur í framboði að hlusta á? Krakkatían: Eyðimerkur, býflugur og kjólar Hraðfréttir verða Hlaðfréttir Khalid kemur út úr skápnum Skautasvellið opnað í tíunda sinn Sykurlausar og dísætar smákökur Flaug alla leið frá Ástralíu til að heimsækja Eiðistorg Fréttatían: Gömul mannshvörf, rukkanir og gos Vængir, bjór og lófaklapp þegar Kaninn var forsýndur Kendrick Lamar gefur út óvænta plötu „Þetta var það erfitt, að við vorum öll dofin“ Lúxusíbúð við Heiðmörk með stórbrotnu útsýni Jay Leno illa leikinn og með lepp Óhugnanlegt neyðarlínusímtal: „Hann var bara dáinn“ Hrund Gunnsteins kaupir íbúð Viktors Bjarka og Álfrúnar Vilt þú taka þátt í nýjum þætti á Stöð 2? „Þú varst að tala um Klausturmálið!“ Datt í miðri sýningu á Ellý: „Eitt lélegasta fall leikhússögunnar“ Sigraði í alþjóðlegri kokteilakeppni á Kýpur Mikill sigur að geta opnað aftur í Kringlunni Átta ár án áfengis og fíkniefna Flytja frá Bandaríkjunum eftir sigur Trump Sjá meira
Harkaleg viðbrögð við heimildarmyndinni Leaving Neverland hafa gert Michael Jackson, þótt látinn sé fyrir allnokkru, að nýjasta dæminu um listamann sem dansaði í skjóli þeirrar úldnu klisju að listamenn finni sköpunarkraft sinn oftar en ekki á mörkum geðheilbrigðis og geti í nafni listarinnar, skapandi sérvisku og meintrar snilligáfu komist upp með allan fjandann handan laga og almenns siðferðis. Sú rótgróna meðvirkni hefur gert mönnum eins og Jackson mögulegt að komast í gegnum tíðina upp með voðaverk sín nokkurn veginn óáreittir. Opnari umræða og nú síðast #MeToo-byltingin hafa orðið til þess að þessi listræna friðhelgi hefur að mestu verið afnumin. Þannig er sá frábæri leikari Kevin Spacey búinn að vera. Hann var rekinn úr House of Cards nánast um leið og ungir leikarar sökuðu hann um kynferðislegt ofbeldi undir merkjum #MeToo og var klipptur út úr kvikmyndinni All the Money in the World. BBC og fleiri miðlar hafa tekið lög Michaels Jacksons úr spilun og framleiðendur The Simpsons hafa ákveðið að láta áður sígildan þátt, þar sem Jackson léði einni persónu rödd sína, hverfa. Jackson er óumdeildur risi í popptónlistarsögu síðustu áratuga og nú þegar fólk loksins horfist af alvöru í augu við brot hans neyðist fólk til þess að spyrja sjálft sig erfiðra siðferðislegra spurninga. Er réttlætanlegt að njóta listar sem vont fólk framleiðir eða ber okkur siðferðisleg skylda til að henda henni á ruslahauga menningarsögunnar? Verði Jackson strikaður út úr tónlistarsögunni verður hún óhjákvæmilega heldur gloppótt og samhengislaus á köflum. Sama má segja um sögu bókmennta, myndlistar og kvikmynda þar sem þar leynast víða vargar sem hafa látið eftir sig stórkostleg listaverk og haft ómæld áhrif á umhverfi sitt og verk annarra.Pablo Picasso „Konur eru maskínur þjáninganna“ mun Pablo hafa sagt við Françoise Gilot, 21 árs hjákonu sína þegar hann sjálfur var 61 árs. „Í mínum augum eru aðeins tvær gerðir af konum; gyðjur og dyramottur.“ Picasso var alræmdur fyrir illa meðferð á konum og skemmst frá því að segja að af sjö mikilvægustu konunum í lífi hans frömdu tvær sjálfsvíg og aðrar tvær misstu vitið. Ein af þeim sem svipti sig lífi var listakonan, ljósmyndarinn og skáldið Dora Maar.Fréttablaðið/GettyJoan Crawford Þrátt fyrir að hafa verið ein skærasta stjarnan á gullöld Hollywood er leikkonunnar Joan Crawford miklu frekar minnst sem hræðilegrar móður. Í endurminningum elstu kjördóttur hennar, Christinu Crawford, Mommie Dearest er dregin upp sú mynd af Joan að hún hafi verið drykkjusjúkur sadisti sem tók bræði sína og vonbrigði út á elstu börnum sínum tveimur með hryllilegu ofbeldi andlegu og líkamlegu. Og vírherðatré voru ekki vel séð á heimilinu.Fréttablaðið/GettyAlfred Hitchcock Alfred Hitchcock er einn áhrifamesti kvikmyndaleikstjóri síðustu aldar og eftir hann liggur urmull af frábærum myndum sem hafa haft gríðarleg áhrif á leikstjóra og kvikmyndagerð almennt. Hitchcock þótti þó sérlega andstyggilegur við flestar leikkonurnar sem hann starfaði með og naut þess að kvelja þær með ýmsu móti við tökur. En getur maður neitað sér um að horfa á Psycho, Notorius og Rear Window?John Lennon Maðurinn sem lét sig dreyma um frið, ást og bræðralag viðurkenndi opinberlega í viðtali við tímaritið Playboy árið 1980 að hafa beitt eiginkonu sína Cynthiu ofbeldi, líkamlegu og andlegu. Þar viðurkenndi hann einnig að hafa almennt verið ofbeldisfullur og grimmur í garð kvenna yfirleitt. Elsti sonur Lennons fór ekki varhluta af skapgerðarbrestum föður síns þar sem hann var í raun yfirgefinn af honum um fimm ára aldur. Á meðan faðir hans söng og talaði stöðugt um ást og kærleik virtist hann ófær um að sýna ást og kærleik í verki, síst af öllu syni sínum og sínum nánustu.
Birtist í Fréttablaðinu Tónlist Mest lesið Stjörnulífið: Sjóðheitar stjörnur í fimbulkulda Lífið Helgi Björns tryllti lýðinn á 40 ára afmæli Gagnrýni Ferðast umhverfis jörðina á 38 dögum Lífið Ísak og Karítas orðin foreldrar eftir bráðakeisara Lífið Tara Sif og Elfar selja íbúðina Lífið Innlit í nýuppgerða íbúð Kára Sverris Lífið Frumsýning á Vísi: Steindi og Saga með nýja sketsaseríu um jólin Bíó og sjónvarp Adele kveður sviðið um óákveðinn tíma Lífið Frambjóðendur stigu trylltan dans með unga fólkinu Lífið Vilt þú taka þátt í nýjum þætti á Stöð 2? Lífið Fleiri fréttir „Það er bara þreytt ef einhver gæi í Húsasmiðjunni er með konunni þinni“ Tara Sif og Elfar selja íbúðina Innlit í nýuppgerða íbúð Kára Sverris Stjörnulífið: Sjóðheitar stjörnur í fimbulkulda Ísak og Karítas orðin foreldrar eftir bráðakeisara Ferðast umhverfis jörðina á 38 dögum Adele kveður sviðið um óákveðinn tíma Frambjóðendur stigu trylltan dans með unga fólkinu Hvað eru konur í framboði að hlusta á? Krakkatían: Eyðimerkur, býflugur og kjólar Hraðfréttir verða Hlaðfréttir Khalid kemur út úr skápnum Skautasvellið opnað í tíunda sinn Sykurlausar og dísætar smákökur Flaug alla leið frá Ástralíu til að heimsækja Eiðistorg Fréttatían: Gömul mannshvörf, rukkanir og gos Vængir, bjór og lófaklapp þegar Kaninn var forsýndur Kendrick Lamar gefur út óvænta plötu „Þetta var það erfitt, að við vorum öll dofin“ Lúxusíbúð við Heiðmörk með stórbrotnu útsýni Jay Leno illa leikinn og með lepp Óhugnanlegt neyðarlínusímtal: „Hann var bara dáinn“ Hrund Gunnsteins kaupir íbúð Viktors Bjarka og Álfrúnar Vilt þú taka þátt í nýjum þætti á Stöð 2? „Þú varst að tala um Klausturmálið!“ Datt í miðri sýningu á Ellý: „Eitt lélegasta fall leikhússögunnar“ Sigraði í alþjóðlegri kokteilakeppni á Kýpur Mikill sigur að geta opnað aftur í Kringlunni Átta ár án áfengis og fíkniefna Flytja frá Bandaríkjunum eftir sigur Trump Sjá meira