Meta hversu langt gjóskuflóð úr Öræfajökli gæti náð Kjartan Kjartansson skrifar 19. ágúst 2018 11:00 Hópurinn setur saman GPR-mæla á sléttum nærri Hofi í Öræfum. Með þeim leituðu þau að merkjum um gjóskuflóð frá eldgosinu í Öræfajökli árið 1362. Helga Kristín Torfadóttir Jarðvísindamenn rannsaka nú tún suður af Öræfajökli til að meta hversu langt gjóskuflóð úr hamfaragosi á 14. öld teygði sig. Helga Kristín Torfadóttir, jarðfræðingur, segir að gosið sé alltaf að stækka eftir því sem hópurinn finnur fleiri ummerki um það. Nýlegar hræringar í eldstöðinni undir Öræfajökli sem hefur legið í dvala um aldir hafa valdið vangaveltum um hvort ástæða sé til þess að hækka viðbúnaðarstig vegna mögulegs eldgoss í jöklinum. Engin ákvörðun hefur verið tekin um slíkt en eldfjallarvárhópur frá Háskóla Íslands rannsakar nú merki um fyrri gos í Öræfajökli, þar á meðal hamfaragosið árið 1362.Ekkert sleppur lifandi undan gjóskuflóði Gjóskuflóð eru ein helsta ógnin við byggð í kringum Öræfajökul, að sögn Helgu Kristínar. Þau geta átt sér stað í eldgosum ef gosmökkur þeirra fellur skyndilega saman. Þá getur allt að þúsund gráðu heit gjóska hlaupið niður hlíðar á fjögur hundruð kílómetra hraða á klukkustund. „Það sleppur ekkert lifandi undan svoleiðis,“ segir Helga Kristín. Það gerðist í hamfaragosinu árið 1362 sem er það mannskæðasta sem orðið hefur á Íslandi. Gjóskuflóðið lagði sveitirnar fyrir sunnan jökulinn í rúst. Svæðið hafði verið grænt og frjósamt og þekkt sem Litla-Hérað. Eftir hamfarirnar fékk það hins vegar nafnið Öræfi. Vísindamennirnir ganga nú um tún við bæinn Hof fyrir sunnan Öræfajökul með svonefndar jarðsjár, radarmæla sem geta greint þykkt gjóskulaga frá gosinu fyrir tæpum sjö hundruð árum. Helga Kristín segir að þær mælingar hafi gengið vel en unnið verði úr gögnunum í haust. „Við erum að reyna að sjá hversu langt það hefur farið út á sléttuna og hversu umfangsmikið lagið er. Þetta hjálpar til við að sjá hversu langt þetta drífur út á sléttuna og hversu stórt þetta gos hefur verið,“ segir Helga Kristín um leifar gjóskuflóðsins sunnan jökulsins.Helga Kristín (t.v.) ásamt Ölmu Gythu Huntdington Williams ganga með radarmæli sunnan Öræfajökuls. Hún segir það nokkuð puð þar sem tækin séu þung og ganga þurfi langar vegalengdir með mælana.Helga Kristín TorfadóttirGosið alltaf að stækka og stækka Hópurinn hefur verið á ferð við jökulinn undanfarna daga og fann meðal annars gíga frá minna gosi sem átti sér stað árið 1727 sem talið hafði verið að væru faldir undir jökli. Vísbendingarnar sem hópurinn hefur fundið um stóra gosið árið 1362 benda til þess að það hafi verið enn stærra en vísindamenn höfðu talið. „Fyrir okkur finnst okkur eins og þetta gos sé að stækka miðað við gögnin sem við erum að sjá,“ segir Helga Kristín. Rannsóknirnar gefa vísindamönnunum þannig betri hugmynd um hvað eldgos í Öræfajökli gæti haft í för með sér. Ólíkt öskufalli eru það ekki veður og vindar sem stjórna því í hvaða átt gjóskuflóð streyma. „Það fer eftir því hvar í eldstöðinni gýsÞað fer eftir því hvaða dalur verður fyrir valinu. Það fer eftir því hvaða brún er fyrir valinu í gosinu. Þá er líklegra að gosið fari í átt að þeirri brún,“ segir Helga Kristín.Eldstöðin undir Öræfajökli hefur lengið í dvala undanfarnar aldir en hefur rumskað að undanförnu.Fréttablaðið/GunnþóraTæki flóðið aðeins örfáar mínútur að ná til byggða Ef gos hæfist í Öræfajökli væru flest allir bæir í Öræfum í hættu. Þá bendir Helga Kristín á að þjóðvegurinn sé uppvið fjallið og mikill ferðamannaiðnaður. Gjóskuflóð tæki aðeins örfáar mínútur að ná að þjóðveginum og bæjunum í kring. Mikilvægt sé að gera varúðarráðstafanir af þessum sökum. „Það er í rauninni allt sem er upp við fjallið sem getur orðið fyrir þessu,“ segir hún. Spurð út í hversu langur fyrirvari gæti verið á gosi í jöklinum segir Helga Kristín að jarðskjálftar gætu mælst klukkustundum eða í mesta lagi sólahring fyrir gos. Gos gæti einnig hafist fyrirvaralaust. „Maður þarf bara að læra að þekkja eldstöðina með öllum þessum rannsóknum til þess að átta sig á hversu umfangsmikil þessa gos geta orðið,“ segir hún. Eldgos og jarðhræringar Tengdar fréttir Virkni Öræfajökuls óvenjuleg miðað við sögu eldstöðvarinnar Segir eldstöðina vera að skipta um skap. 27. júlí 2018 13:29 Til skoðunar að hækka viðbúnaðarstig við Öræfajökul upp í gult Ekkert lát virðist vera á virkni í Öræfajökli, að sögn Magnúsar Tuma Guðmundssonar, jarðeðlisfræðings. 26. júlí 2018 23:30 Fyrri eldgos í Öræfajökli mun öflugri en áður var talið Jarðvísindahópur frá Háskóla Íslands er við rannsóknir við jökulinn. Ekki hefur verið tekið ákvörðun um að hækka viðbúnaðarstig 14. ágúst 2018 18:30 Mest lesið Vaktin: Forsetakosningar í Bandaríkjunum Erlent Íslenskir Trumpistar fylgjast spenntir með skammt frá Trump sjálfum Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Gætum þurft að bíða í nokkra daga ef ekkert óvænt gerist Erlent Grátbiðja deiluaðila að finna lausn Innlent Afskipti af bifreið endaði með handtöku fjögurra manna Innlent Keyrði utan vegar og hafnaði á öðrum bíl sem valt Innlent Fleiri tilkynningar um týnd ungmenni en allt árið í fyrra Innlent Lausir hundar hafi drepið fleiri kindur Innlent Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Innlent Fleiri fréttir Íslenskir Trumpistar fylgjast spenntir með skammt frá Trump sjálfum Grátbiðja deiluaðila að finna lausn Rekstur borgarinnar allur að braggast segir borgarstjóri Fleiri tilkynningar um týnd ungmenni en allt árið í fyrra Eitt barn enn á gjörgæslu og líðan þess stöðug Afskipti af bifreið endaði með handtöku fjögurra manna Lausir hundar hafi drepið fleiri kindur Sögulegt spennustig týnd börn og bugaðir foreldrar Leggja til að stofna þjóðgarð í Dalabyggð Ástand skapaðist vegna skorts á armböndum Keyrði utan vegar og hafnaði á öðrum bíl sem valt Ógnaði barnsmóður sinni með haglabyssu Engar upplýsingar fást um tengsl konunnar við barnið Bein útsending: Frambjóðendur ræða málefni fatlaðs fólks Fjörutíu prósent kjósenda Miðflokks vilja Trump „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Leikskólinn Mánagarður opinn á ný Bein útsending: Loftslagsmál rædd á Umhverfisþingi Frambjóðendur ræða áfengis- og vímuefnamál Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Bein útsending: Kosningafundur með formönnum flokkanna Fjárhagsáætlun borgarinnar kynnt og Kanar ganga að kjörborðinu Aukin hætta á skriðuföllum vegna rigningar Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Bein útsending: Kynna fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Umboðsmaður barna segir verkföll kennara mismuna börnum Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Sjá meira
Jarðvísindamenn rannsaka nú tún suður af Öræfajökli til að meta hversu langt gjóskuflóð úr hamfaragosi á 14. öld teygði sig. Helga Kristín Torfadóttir, jarðfræðingur, segir að gosið sé alltaf að stækka eftir því sem hópurinn finnur fleiri ummerki um það. Nýlegar hræringar í eldstöðinni undir Öræfajökli sem hefur legið í dvala um aldir hafa valdið vangaveltum um hvort ástæða sé til þess að hækka viðbúnaðarstig vegna mögulegs eldgoss í jöklinum. Engin ákvörðun hefur verið tekin um slíkt en eldfjallarvárhópur frá Háskóla Íslands rannsakar nú merki um fyrri gos í Öræfajökli, þar á meðal hamfaragosið árið 1362.Ekkert sleppur lifandi undan gjóskuflóði Gjóskuflóð eru ein helsta ógnin við byggð í kringum Öræfajökul, að sögn Helgu Kristínar. Þau geta átt sér stað í eldgosum ef gosmökkur þeirra fellur skyndilega saman. Þá getur allt að þúsund gráðu heit gjóska hlaupið niður hlíðar á fjögur hundruð kílómetra hraða á klukkustund. „Það sleppur ekkert lifandi undan svoleiðis,“ segir Helga Kristín. Það gerðist í hamfaragosinu árið 1362 sem er það mannskæðasta sem orðið hefur á Íslandi. Gjóskuflóðið lagði sveitirnar fyrir sunnan jökulinn í rúst. Svæðið hafði verið grænt og frjósamt og þekkt sem Litla-Hérað. Eftir hamfarirnar fékk það hins vegar nafnið Öræfi. Vísindamennirnir ganga nú um tún við bæinn Hof fyrir sunnan Öræfajökul með svonefndar jarðsjár, radarmæla sem geta greint þykkt gjóskulaga frá gosinu fyrir tæpum sjö hundruð árum. Helga Kristín segir að þær mælingar hafi gengið vel en unnið verði úr gögnunum í haust. „Við erum að reyna að sjá hversu langt það hefur farið út á sléttuna og hversu umfangsmikið lagið er. Þetta hjálpar til við að sjá hversu langt þetta drífur út á sléttuna og hversu stórt þetta gos hefur verið,“ segir Helga Kristín um leifar gjóskuflóðsins sunnan jökulsins.Helga Kristín (t.v.) ásamt Ölmu Gythu Huntdington Williams ganga með radarmæli sunnan Öræfajökuls. Hún segir það nokkuð puð þar sem tækin séu þung og ganga þurfi langar vegalengdir með mælana.Helga Kristín TorfadóttirGosið alltaf að stækka og stækka Hópurinn hefur verið á ferð við jökulinn undanfarna daga og fann meðal annars gíga frá minna gosi sem átti sér stað árið 1727 sem talið hafði verið að væru faldir undir jökli. Vísbendingarnar sem hópurinn hefur fundið um stóra gosið árið 1362 benda til þess að það hafi verið enn stærra en vísindamenn höfðu talið. „Fyrir okkur finnst okkur eins og þetta gos sé að stækka miðað við gögnin sem við erum að sjá,“ segir Helga Kristín. Rannsóknirnar gefa vísindamönnunum þannig betri hugmynd um hvað eldgos í Öræfajökli gæti haft í för með sér. Ólíkt öskufalli eru það ekki veður og vindar sem stjórna því í hvaða átt gjóskuflóð streyma. „Það fer eftir því hvar í eldstöðinni gýsÞað fer eftir því hvaða dalur verður fyrir valinu. Það fer eftir því hvaða brún er fyrir valinu í gosinu. Þá er líklegra að gosið fari í átt að þeirri brún,“ segir Helga Kristín.Eldstöðin undir Öræfajökli hefur lengið í dvala undanfarnar aldir en hefur rumskað að undanförnu.Fréttablaðið/GunnþóraTæki flóðið aðeins örfáar mínútur að ná til byggða Ef gos hæfist í Öræfajökli væru flest allir bæir í Öræfum í hættu. Þá bendir Helga Kristín á að þjóðvegurinn sé uppvið fjallið og mikill ferðamannaiðnaður. Gjóskuflóð tæki aðeins örfáar mínútur að ná að þjóðveginum og bæjunum í kring. Mikilvægt sé að gera varúðarráðstafanir af þessum sökum. „Það er í rauninni allt sem er upp við fjallið sem getur orðið fyrir þessu,“ segir hún. Spurð út í hversu langur fyrirvari gæti verið á gosi í jöklinum segir Helga Kristín að jarðskjálftar gætu mælst klukkustundum eða í mesta lagi sólahring fyrir gos. Gos gæti einnig hafist fyrirvaralaust. „Maður þarf bara að læra að þekkja eldstöðina með öllum þessum rannsóknum til þess að átta sig á hversu umfangsmikil þessa gos geta orðið,“ segir hún.
Eldgos og jarðhræringar Tengdar fréttir Virkni Öræfajökuls óvenjuleg miðað við sögu eldstöðvarinnar Segir eldstöðina vera að skipta um skap. 27. júlí 2018 13:29 Til skoðunar að hækka viðbúnaðarstig við Öræfajökul upp í gult Ekkert lát virðist vera á virkni í Öræfajökli, að sögn Magnúsar Tuma Guðmundssonar, jarðeðlisfræðings. 26. júlí 2018 23:30 Fyrri eldgos í Öræfajökli mun öflugri en áður var talið Jarðvísindahópur frá Háskóla Íslands er við rannsóknir við jökulinn. Ekki hefur verið tekið ákvörðun um að hækka viðbúnaðarstig 14. ágúst 2018 18:30 Mest lesið Vaktin: Forsetakosningar í Bandaríkjunum Erlent Íslenskir Trumpistar fylgjast spenntir með skammt frá Trump sjálfum Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Gætum þurft að bíða í nokkra daga ef ekkert óvænt gerist Erlent Grátbiðja deiluaðila að finna lausn Innlent Afskipti af bifreið endaði með handtöku fjögurra manna Innlent Keyrði utan vegar og hafnaði á öðrum bíl sem valt Innlent Fleiri tilkynningar um týnd ungmenni en allt árið í fyrra Innlent Lausir hundar hafi drepið fleiri kindur Innlent Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Innlent Fleiri fréttir Íslenskir Trumpistar fylgjast spenntir með skammt frá Trump sjálfum Grátbiðja deiluaðila að finna lausn Rekstur borgarinnar allur að braggast segir borgarstjóri Fleiri tilkynningar um týnd ungmenni en allt árið í fyrra Eitt barn enn á gjörgæslu og líðan þess stöðug Afskipti af bifreið endaði með handtöku fjögurra manna Lausir hundar hafi drepið fleiri kindur Sögulegt spennustig týnd börn og bugaðir foreldrar Leggja til að stofna þjóðgarð í Dalabyggð Ástand skapaðist vegna skorts á armböndum Keyrði utan vegar og hafnaði á öðrum bíl sem valt Ógnaði barnsmóður sinni með haglabyssu Engar upplýsingar fást um tengsl konunnar við barnið Bein útsending: Frambjóðendur ræða málefni fatlaðs fólks Fjörutíu prósent kjósenda Miðflokks vilja Trump „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Leikskólinn Mánagarður opinn á ný Bein útsending: Loftslagsmál rædd á Umhverfisþingi Frambjóðendur ræða áfengis- og vímuefnamál Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Bein útsending: Kosningafundur með formönnum flokkanna Fjárhagsáætlun borgarinnar kynnt og Kanar ganga að kjörborðinu Aukin hætta á skriðuföllum vegna rigningar Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Bein útsending: Kynna fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Umboðsmaður barna segir verkföll kennara mismuna börnum Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Sjá meira
Virkni Öræfajökuls óvenjuleg miðað við sögu eldstöðvarinnar Segir eldstöðina vera að skipta um skap. 27. júlí 2018 13:29
Til skoðunar að hækka viðbúnaðarstig við Öræfajökul upp í gult Ekkert lát virðist vera á virkni í Öræfajökli, að sögn Magnúsar Tuma Guðmundssonar, jarðeðlisfræðings. 26. júlí 2018 23:30
Fyrri eldgos í Öræfajökli mun öflugri en áður var talið Jarðvísindahópur frá Háskóla Íslands er við rannsóknir við jökulinn. Ekki hefur verið tekið ákvörðun um að hækka viðbúnaðarstig 14. ágúst 2018 18:30