Gerræði í þjóðgörðum Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar 1. ágúst 2018 08:00 Þjóðgarðar eru svæði þar sem lífríki og landslag eru með þeim hætti að vert þykir að varðveita þau sérstaklega en leyfa um leið almenningi að njóta þeirra. Það gefur því augaleið að þjóðgarðar og ferðaþjónusta eru samtvinnuð, þar sem mörg okkar dýrustu náttúrudjásn eru innan þjóðgarðanna, og vægi íslensku þjóðgarðanna hefur að sjálfsögðu vaxið í samræmi við aukið umfang ferðaþjónustu á landinu. Hagsmunir skipulagðrar ferðaþjónustu og þjóðgarðanna eiga vel að geta farið saman en forsenda þess er auðvitað að samvinna og reglulegt samtal eigi sér stað. Þetta er ekki síst mikilvægt í ljósi fyrirætlana um stofnun miðhálendisþjóðgarðs á næstu misserum eða árum. Langmest atvinnustarfsemi fer fram í þjóðgarðinum á Þingvöllum og í Vatnajökulsþjóðgarði. Stjórn Þingvallaþjóðgarðs er skipuð þingmönnum og stjórn Vatnajökulsþjóðgarðs er skipuð fulltrúum af svæðunum í kringum þjóðgarðinn, en þar fær ferðaþjónustan náðarsamlegast að hafa einn áheyrnarfulltrúa. Sá fulltrúi er hins vegar skipaður af ferðamálasamtökum á svæði þjóðgarðsins og hefur engin tengsl við Samtök ferðaþjónustunnar. Því miður, en kannski eðlilega miðað við samsetningu stjórnanna, hafa þær ekki skilgreint þjóðgarðana sem órjúfanlegan hluta af íslenskri ferðaþjónustu og virðast ekki skilja til fullnustu mikilvægi samvinnu við ferðaþjónustufyrirtæki. Þær kjósa fremur að spila einleik á sínum eigin forsendum og hafa að undanförnu komið með hvert illa rökstudda útspilið á fætur öðru, þar sem steinar eru lagðar í götu greinarinnar og henni íþyngt verulega.Verðbreytingar í ferðaþjónustu þurfa langan aðlögunartíma Þess ber að geta hér að ferðaþjónustufyrirtæki þurfa að minnsta kosti 18 mánaða fyrirvara á verðbreytingum á þjónustu, sköttum og gjöldum til þess að geta velt þeim út í verðlagið á sinni þjónustu. Breytingar sem gerðar eru með skemmri fyrirvara lenda í flestum tilfellum sem aukinn rekstarkostnaður á ferðaþjónustufyrirtækjunum sjálfum og eru því verulega íþyngjandi fyrir þau. Á þessu hafa Samtök ferðaþjónustunnar klifað árum saman, en því miður kjósa stjórnir þjóðgarðanna að láta þessa einföldu staðreynd sem vind um eyru þjóta. Sem dæmi má nefna að fyrir skömmu voru bílastæðagjöld í þjóðgarðinum á Þingvöllum hækkuð fyrirvaralaust um allt að 50% án nokkurs samráðs við ferðaþjónustufyrirtæki. Gjaldtaka fyrir köfun í Silfru var sett á fyrirvaralaust árið 2012 og nú hefur verið boðuð hækkun á því gjaldi sem taka á gildi þann 1. september. Gjaldið hefur þá hækkað um 100%, úr 750 krónum í 1.500 krónur á hvern ferðamann. Steininn tók þó úr um miðjan júlí, þegar Vatnajökulsþjóðgarður tilkynnti hækkun á svokölluðu svæðisgjaldi (hét áður þjónustugjald) í Skaftafelli fyrirvaralaust. Þar var gjald fyrir algengustu stærð af hópferðabílum meðal annars hækkað um tæplega 80%. Nýverið tók til starfa hópur á vegum Stjórnstöðvar ferðamála sem hefur það hlutverk að gera úttekt á sköttum og gjöldum í ferðaþjónustu og koma með tillögur um framtíðarskipan mála. Í því ljósi eru fyrirvaralausar og íþyngjandi gjaldahækkanir upp á hundruð milljóna í besta falli óskiljanlegar og verða að teljast óþolandi stjórnsýsla og virðingarleysi við þá sem reka ferðaþjónustufyrirtæki. Stjórnsýslan sýni ábyrgð gagnvart ferðaþjónustunni Ferðaþjónusta á Íslandi er nú að ganga í gegnum umbrotatíma, sem gerir miklar kröfur bæði til hins opinbera og atvinnulífsins. Sameiginlegt markmið hlýtur þó að vera það að hér verði byggð upp sjálfbær gæðaferðaþjónusta til framtíðar, sem tryggir stöðu greinarinnar sem burðarás í gjaldeyrisöflun þjóðarinnar. Því er það algjörlega úr takti að opinberar stofnanir komi fram með þessum hætti og án alls tillits til gangverks og markaðsaðstæðna ferðaþjónustu. Samvinna og samstarf er lykillinn og ekki bara í orði heldur á borði. Því hlýtur það að teljast eðlilegt að stærsti einstaki viðskiptavinur þjóðgarðanna, ferðaþjónustan, eigi fulltrúa í stjórnum garðanna og taki þátt í að móta starfsemi þeirra og marka atvinnustefnu innan þeirra. Aðeins þannig getum við tryggt nauðsynlegt upplýsingaflæði, gagnkvæman skilning og sátt og komið í veg fyrir þennan stöðuga núning og pirring, sem stelur orku frá því sem raunverulega skiptir máli.Höfundur er formaður Samtaka ferðaþjónustunnar Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Bjarnheiður Hallsdóttir Ferðamennska á Íslandi Mest lesið Opið bréf til Miðflokksmanna Snorri Másson Skoðun Opnum Tröllaskagann Helgi Jóhannsson Skoðun Henti Íslandi undir strætisvagninn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Landbúnaðarrúnk Hlédís Sveinsdóttir Skoðun Jesús who? Atli Þórðarson Skoðun Er lægsta verðið alltaf hagstæðast? Karen Ósk Nielsen Björnsdóttir Skoðun Eru Bændasamtökin á móti valdeflingu bænda? Ólafur Stephensen Skoðun Sýndu þér umhyggju – Komdu í skimun Ágúst Ingi Ágústsson Skoðun Lesskilningur eða lesblinda??? Jóhannes Jóhannesson Skoðun Forvarnateymi grunnskóla – góð hugmynd sem má ekki sofna Eydís Ásbjörnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ruben Amorim og sveigjanleiki – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Framtíðarsýn í samgöngumálum er mosavaxin Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Fimmta iðnbyltingin krefst svara – strax Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Hefur þú skoðanir? Jóhannes Óli Sveinsson skrifar Skoðun Er hurð bara hurð? Sölvi Breiðfjörð skrifar Skoðun Reykjavíkurmódel á kvennaári Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Sýndu þér umhyggju – Komdu í skimun Ágúst Ingi Ágústsson skrifar Skoðun Eru Bændasamtökin á móti valdeflingu bænda? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Er lægsta verðið alltaf hagstæðast? Karen Ósk Nielsen Björnsdóttir skrifar Skoðun Landbúnaðarrúnk Hlédís Sveinsdóttir skrifar Skoðun Jesús who? Atli Þórðarson skrifar Skoðun Opið bréf til Miðflokksmanna Snorri Másson skrifar Skoðun Lesskilningur eða lesblinda??? Jóhannes Jóhannesson skrifar Skoðun Henti Íslandi undir strætisvagninn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Forvarnateymi grunnskóla – góð hugmynd sem má ekki sofna Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Opnum Tröllaskagann Helgi Jóhannsson skrifar Skoðun Ávinningur af endurhæfingu – aukum lífsgæðin Ólafur H. Jóhannsson skrifar Skoðun Hefur þú heyrt þetta áður? Stefnir Húni Kristjánsson skrifar Skoðun Hringekja verðtryggingar og hárra vaxta Benedikt Gíslason skrifar Skoðun Áfram gakk – með kerfisgalla í bakpokanum Harpa Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Doktornum! Kristján Freyr Halldórsson skrifar Skoðun Skuldin við úthverfin Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Gildra dómarans Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Sótt að réttindum kvenna — núna Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson skrifar Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Þjóðgarðar eru svæði þar sem lífríki og landslag eru með þeim hætti að vert þykir að varðveita þau sérstaklega en leyfa um leið almenningi að njóta þeirra. Það gefur því augaleið að þjóðgarðar og ferðaþjónusta eru samtvinnuð, þar sem mörg okkar dýrustu náttúrudjásn eru innan þjóðgarðanna, og vægi íslensku þjóðgarðanna hefur að sjálfsögðu vaxið í samræmi við aukið umfang ferðaþjónustu á landinu. Hagsmunir skipulagðrar ferðaþjónustu og þjóðgarðanna eiga vel að geta farið saman en forsenda þess er auðvitað að samvinna og reglulegt samtal eigi sér stað. Þetta er ekki síst mikilvægt í ljósi fyrirætlana um stofnun miðhálendisþjóðgarðs á næstu misserum eða árum. Langmest atvinnustarfsemi fer fram í þjóðgarðinum á Þingvöllum og í Vatnajökulsþjóðgarði. Stjórn Þingvallaþjóðgarðs er skipuð þingmönnum og stjórn Vatnajökulsþjóðgarðs er skipuð fulltrúum af svæðunum í kringum þjóðgarðinn, en þar fær ferðaþjónustan náðarsamlegast að hafa einn áheyrnarfulltrúa. Sá fulltrúi er hins vegar skipaður af ferðamálasamtökum á svæði þjóðgarðsins og hefur engin tengsl við Samtök ferðaþjónustunnar. Því miður, en kannski eðlilega miðað við samsetningu stjórnanna, hafa þær ekki skilgreint þjóðgarðana sem órjúfanlegan hluta af íslenskri ferðaþjónustu og virðast ekki skilja til fullnustu mikilvægi samvinnu við ferðaþjónustufyrirtæki. Þær kjósa fremur að spila einleik á sínum eigin forsendum og hafa að undanförnu komið með hvert illa rökstudda útspilið á fætur öðru, þar sem steinar eru lagðar í götu greinarinnar og henni íþyngt verulega.Verðbreytingar í ferðaþjónustu þurfa langan aðlögunartíma Þess ber að geta hér að ferðaþjónustufyrirtæki þurfa að minnsta kosti 18 mánaða fyrirvara á verðbreytingum á þjónustu, sköttum og gjöldum til þess að geta velt þeim út í verðlagið á sinni þjónustu. Breytingar sem gerðar eru með skemmri fyrirvara lenda í flestum tilfellum sem aukinn rekstarkostnaður á ferðaþjónustufyrirtækjunum sjálfum og eru því verulega íþyngjandi fyrir þau. Á þessu hafa Samtök ferðaþjónustunnar klifað árum saman, en því miður kjósa stjórnir þjóðgarðanna að láta þessa einföldu staðreynd sem vind um eyru þjóta. Sem dæmi má nefna að fyrir skömmu voru bílastæðagjöld í þjóðgarðinum á Þingvöllum hækkuð fyrirvaralaust um allt að 50% án nokkurs samráðs við ferðaþjónustufyrirtæki. Gjaldtaka fyrir köfun í Silfru var sett á fyrirvaralaust árið 2012 og nú hefur verið boðuð hækkun á því gjaldi sem taka á gildi þann 1. september. Gjaldið hefur þá hækkað um 100%, úr 750 krónum í 1.500 krónur á hvern ferðamann. Steininn tók þó úr um miðjan júlí, þegar Vatnajökulsþjóðgarður tilkynnti hækkun á svokölluðu svæðisgjaldi (hét áður þjónustugjald) í Skaftafelli fyrirvaralaust. Þar var gjald fyrir algengustu stærð af hópferðabílum meðal annars hækkað um tæplega 80%. Nýverið tók til starfa hópur á vegum Stjórnstöðvar ferðamála sem hefur það hlutverk að gera úttekt á sköttum og gjöldum í ferðaþjónustu og koma með tillögur um framtíðarskipan mála. Í því ljósi eru fyrirvaralausar og íþyngjandi gjaldahækkanir upp á hundruð milljóna í besta falli óskiljanlegar og verða að teljast óþolandi stjórnsýsla og virðingarleysi við þá sem reka ferðaþjónustufyrirtæki. Stjórnsýslan sýni ábyrgð gagnvart ferðaþjónustunni Ferðaþjónusta á Íslandi er nú að ganga í gegnum umbrotatíma, sem gerir miklar kröfur bæði til hins opinbera og atvinnulífsins. Sameiginlegt markmið hlýtur þó að vera það að hér verði byggð upp sjálfbær gæðaferðaþjónusta til framtíðar, sem tryggir stöðu greinarinnar sem burðarás í gjaldeyrisöflun þjóðarinnar. Því er það algjörlega úr takti að opinberar stofnanir komi fram með þessum hætti og án alls tillits til gangverks og markaðsaðstæðna ferðaþjónustu. Samvinna og samstarf er lykillinn og ekki bara í orði heldur á borði. Því hlýtur það að teljast eðlilegt að stærsti einstaki viðskiptavinur þjóðgarðanna, ferðaþjónustan, eigi fulltrúa í stjórnum garðanna og taki þátt í að móta starfsemi þeirra og marka atvinnustefnu innan þeirra. Aðeins þannig getum við tryggt nauðsynlegt upplýsingaflæði, gagnkvæman skilning og sátt og komið í veg fyrir þennan stöðuga núning og pirring, sem stelur orku frá því sem raunverulega skiptir máli.Höfundur er formaður Samtaka ferðaþjónustunnar
Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar
Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar
Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar