Röskun meginkerfis norðurhvelsins snýr veðurfari á haus Kjartan Kjartansson skrifar 27. febrúar 2018 15:15 Í Róm bjó fólk meðal annars til snjókalla fyrir framan Hringleikahúsið. Snjókoman fylgdi köldu lofti sem hefur streymt yfir meginland Evrópu frá Síberíu. Vísir/AFP Óvenjuleg hlýindi á norðurskautinu og kuldakast á meginlandi Evrópu er tilkomið vegna röskunar á meginveðurkerfi norðurhvelsins. Hitastigið á sumum svæðum á norðurskautinu hefur farið yfir frostmark en vísindamenn vara við því að hnattræn hlýnun geti gert raskanir af þessu tagi líklegri. Hitinn á nyrstu veðurstöð í heimi nyrst á Grænlandi hefur farið yfir frostmark í rúman tvo og hálfan sólahring á þessu ári. Á norðurskautinu er hitinn nú um 20°C yfir meðaltali árstíma, samkvæmt tölum dönsku veðurstofunnar sem Reuters-fréttastofan segir frá. Þetta gerist þrátt fyrir að sólin rísi ekki aftur á norðurpólnum fyrr en 20. mars og þessi árstími sé gjarnan sá kaldasti. Washington Post segir að líkön bendi til þess að hitinn á norðurpólnum hafi farið upp í 2°C en engar beinar mælingar eru gerðar þar.Sjá einnig:Allt að 25 gráðum hlýrra en vanalega í hitabylgju á norðurskautinu Á sama tíma hefur kalt loft flætt úr austri frá Síberíu og valdið kuldakasti á meginlandi Evrópu. Sjaldséð snjókoma féll í Róm og hitinn í mörgum borgum Evrópu hefur farið langt undir frostmark. Þar er nú tölvuvert kaldara en vanalega í seinni tíð á þessum árstíma. Á Bretlandi hefur kuldabolinn fengið nafnið „Skepnan úr austri“.Skyndihlýnun heiðhvolfsins veikir vestanvinda Einar Sveinbjörnsson, veðurfræðingur, segir að þessi viðsnúningur í veðurfari á norðuskautinu og meginlandinu tengist. Ástæðan sé röskun sem hafi orðið í meginveðurkerfi norðurhvelsins sem hófst um og fyrir miðjan febrúar. Á veturna heldur vestanvindabelti hrollköldu loftinu yfir norðurskautinu að mestu leyti í skorðum þó að það sleppi stundum út í litlum skömmtum eins og Íslendingar þekkja í norðanátt. Um miðjan febrúar hlýnaði hins vegar heiðhvolfið yfir norðurskautinu skyndilega. Sú hlýnun brýtur niður og veikir vestanvindabeltið. „Þegar slaknar á aðhaldi vestanvindabeltisins gerist það að hlýrra loft getur komist lengra norður og inn á heimskautasvæðið og kaldara loft sem alla jafna á heima á heimskautunum fer til suðurs,“ segir Einar.Kenning um að hlýnun hafi veikt vindana síðustu áratugiEinar Sveinbjörnsson, veðurfræðingur, á von á áframhaldandi hlýindum á norðurskautinu og kulda á meginlandi Evrópu og Asíu.VísirVísindamenn hafa lengi velt vöngum yfir því hvort að hlýnun loftslags og hop hafíssins á norðurskautinu geti valdið hlýnun þar en kólnun á meginlöndum fyrir sunnan heimsskautið. Hlýnunin niðri við yfirborðið geti raskað háloftaloftstraumum og hleypt hlýju lofti norður og köldu suður. Einar segir að skyndihlýnun heiðhvolfsins sé náttúrulegt fyrirbæri sem eigi sér stað einu sinni til tvisvar flesta vetur en þó ekki alla. Spurningin sé hvort að hlýnandi veðurfar af völdum manna geri þetta niðurbrot líklegra eða hvort að aðrir þættir hafi áhrif á veikingu vestanvindsins og aðhald með heimsskautaloftinu. Einar segir að rannsóknir Potsdam-loftslagsáhrifarannsóknarstofnunarinnar í Þýskalandi hafi bent til þess að vestanvindurinn hafi veikst síðustu fjörutíu árin eða að minnsta kosti frá 1990. Óvenjuleg hlýindi á norðurskautinu hafi einnig orðið síðustu vetur, til dæmis á Svalbarða þar sem hitinn var yfir frostmarki á sunnudag, rúmlega 13°C yfir meðalhita árstíma. „Það hafa einnig verið nýlegir vetur með svipuð frávik,“ segir Rasmus Benestad, vísindamaður hjá Norsku veðurstofunni við Reuters.Kortið sýnir frávik í hita yfir norðurhveli jarðar.Climate ReanalyzerSpáir áframhaldandi kulda yfir meginlöndunum Hitabylgjan á norðurskautinu hefur verið sláandi síðustu daga. Snjó- og ísgagnamiðstöð Bandaríkjanna segir að útbreiðsla hafíssins í Norður-Íshafinu hafi aldrei mælst minni í seinni hluta febrúar. Hún mældist um 14 milljón ferkílómetrar, um milljón ferkílómetra minni en að meðaltali. Það er á við flatarmál Egyptalands, að sögn Reuters. Washington Post segir að það hafi komið vísindamönnum í opna skjöldu að hafið norður af Grænlandi hafi reynst íslaust. Þar sé hafið yfirleitt þakið þykkum og gömlum ís. Yfirleitt nær vestanvindurinn sér aftur á strik eftir röskun af þessu tagi en Einar setur spurningamerki við hvort það gerist nú vegna þess hversu síðla veturs hún á sér stað. „Ein afleiðing af þessu er að það verður kalt í Asíu og Evrópu sennilega alla næstu viku og þar með líka hlýindi á heimskautasvæðunum. Engu að síður er að kólna þar aftur núna bráðlega. Við fáum hér norðaustan átt á okkar slóðir. Jafnvel þó að það sé norðaustanátt verður hún kaldari þó svo að sá kuldi sé ekki eins bitur og beittur og hann gæti annars orðið“. Loftslagsmál Vísindi Tengdar fréttir Sjávarstaða næstu alda gæti ráðist á næstu fimm árum Tafir á loftslagsaðgerðum núna hafa áhrif langt inn í framtíðina. Yfirborð sjávar gæti hækkað um 70-120 sentímetra fyrir árið 2300 jafnvel þó að markmið Parísarsamkomulagsins náist. 20. febrúar 2018 22:54 Allt að 25 gráðum hlýrra en vanalega í hitabylgju á norðurskautinu Miklir hlýindakaflar af þessu tagi hafa verið reglulegir viðburðir á norðurskautinu síðustu ár en loftslagslíkön hafa spáð fyrir um að þeir verði algengari með hnattrænni hlýnun. 21. febrúar 2018 22:55 Mest lesið Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Innlent Vaktin: Forsetakosningar í Bandaríkjunum Erlent Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Innlent „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Innlent „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Innlent Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Innlent Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Innlent Baráttan um Bandaríkin: Hvað gerist eiginlega í nótt? Erlent Fleiri fréttir Bein útsending: Fulltrúar flokkanna sitja fyrir svörum um málefni fatlaðs fólks Bein útsending: Frambjóðendur ræða málefni fatlaðs fólks Fjörutíu prósent kjósenda Miðflokks vilja Trump „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Leikskólinn Mánagarður opinn á ný Bein útsending: Loftslagsmál rædd á Umhverfisþingi Frambjóðendur ræða áfengis- og vímuefnamál Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Bein útsending: Kosningafundur með formönnum flokkanna Fjárhagsáætlun borgarinnar kynnt og Kanar ganga að kjörborðinu Aukin hætta á skriðuföllum vegna rigningar Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Bein útsending: Kynna fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Umboðsmaður barna segir verkföll kennara mismuna börnum Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Gera nú ráð fyrir 43 prósent meiri halla á ríkissjóði Stjórnarliðið freistar þess að rjúfa útboðsstopp í vegagerð Einn fluttur á sjúkrahús eftir árekstur Grasrótin að styrkjast eftir samstarf sem mögulega var of dýrkeypt Haustið 2008 að einhverju leyti „reyfarakennt“ Sex kílómetrar urðu átta í straumhörðum og ísköldum sjónum „Þetta var hræðilegt slys“ Hræðilegt slys og sögulegar kosningar Mögulega merki um að lítið magn kviku hafi verið á ferð Læknar boða miklu harðari aðgerðir Sigurður Ingi þögull um búsetuúrræðin Formaður Kyndils lést í slysinu við Tungufljót Sjá meira
Óvenjuleg hlýindi á norðurskautinu og kuldakast á meginlandi Evrópu er tilkomið vegna röskunar á meginveðurkerfi norðurhvelsins. Hitastigið á sumum svæðum á norðurskautinu hefur farið yfir frostmark en vísindamenn vara við því að hnattræn hlýnun geti gert raskanir af þessu tagi líklegri. Hitinn á nyrstu veðurstöð í heimi nyrst á Grænlandi hefur farið yfir frostmark í rúman tvo og hálfan sólahring á þessu ári. Á norðurskautinu er hitinn nú um 20°C yfir meðaltali árstíma, samkvæmt tölum dönsku veðurstofunnar sem Reuters-fréttastofan segir frá. Þetta gerist þrátt fyrir að sólin rísi ekki aftur á norðurpólnum fyrr en 20. mars og þessi árstími sé gjarnan sá kaldasti. Washington Post segir að líkön bendi til þess að hitinn á norðurpólnum hafi farið upp í 2°C en engar beinar mælingar eru gerðar þar.Sjá einnig:Allt að 25 gráðum hlýrra en vanalega í hitabylgju á norðurskautinu Á sama tíma hefur kalt loft flætt úr austri frá Síberíu og valdið kuldakasti á meginlandi Evrópu. Sjaldséð snjókoma féll í Róm og hitinn í mörgum borgum Evrópu hefur farið langt undir frostmark. Þar er nú tölvuvert kaldara en vanalega í seinni tíð á þessum árstíma. Á Bretlandi hefur kuldabolinn fengið nafnið „Skepnan úr austri“.Skyndihlýnun heiðhvolfsins veikir vestanvinda Einar Sveinbjörnsson, veðurfræðingur, segir að þessi viðsnúningur í veðurfari á norðuskautinu og meginlandinu tengist. Ástæðan sé röskun sem hafi orðið í meginveðurkerfi norðurhvelsins sem hófst um og fyrir miðjan febrúar. Á veturna heldur vestanvindabelti hrollköldu loftinu yfir norðurskautinu að mestu leyti í skorðum þó að það sleppi stundum út í litlum skömmtum eins og Íslendingar þekkja í norðanátt. Um miðjan febrúar hlýnaði hins vegar heiðhvolfið yfir norðurskautinu skyndilega. Sú hlýnun brýtur niður og veikir vestanvindabeltið. „Þegar slaknar á aðhaldi vestanvindabeltisins gerist það að hlýrra loft getur komist lengra norður og inn á heimskautasvæðið og kaldara loft sem alla jafna á heima á heimskautunum fer til suðurs,“ segir Einar.Kenning um að hlýnun hafi veikt vindana síðustu áratugiEinar Sveinbjörnsson, veðurfræðingur, á von á áframhaldandi hlýindum á norðurskautinu og kulda á meginlandi Evrópu og Asíu.VísirVísindamenn hafa lengi velt vöngum yfir því hvort að hlýnun loftslags og hop hafíssins á norðurskautinu geti valdið hlýnun þar en kólnun á meginlöndum fyrir sunnan heimsskautið. Hlýnunin niðri við yfirborðið geti raskað háloftaloftstraumum og hleypt hlýju lofti norður og köldu suður. Einar segir að skyndihlýnun heiðhvolfsins sé náttúrulegt fyrirbæri sem eigi sér stað einu sinni til tvisvar flesta vetur en þó ekki alla. Spurningin sé hvort að hlýnandi veðurfar af völdum manna geri þetta niðurbrot líklegra eða hvort að aðrir þættir hafi áhrif á veikingu vestanvindsins og aðhald með heimsskautaloftinu. Einar segir að rannsóknir Potsdam-loftslagsáhrifarannsóknarstofnunarinnar í Þýskalandi hafi bent til þess að vestanvindurinn hafi veikst síðustu fjörutíu árin eða að minnsta kosti frá 1990. Óvenjuleg hlýindi á norðurskautinu hafi einnig orðið síðustu vetur, til dæmis á Svalbarða þar sem hitinn var yfir frostmarki á sunnudag, rúmlega 13°C yfir meðalhita árstíma. „Það hafa einnig verið nýlegir vetur með svipuð frávik,“ segir Rasmus Benestad, vísindamaður hjá Norsku veðurstofunni við Reuters.Kortið sýnir frávik í hita yfir norðurhveli jarðar.Climate ReanalyzerSpáir áframhaldandi kulda yfir meginlöndunum Hitabylgjan á norðurskautinu hefur verið sláandi síðustu daga. Snjó- og ísgagnamiðstöð Bandaríkjanna segir að útbreiðsla hafíssins í Norður-Íshafinu hafi aldrei mælst minni í seinni hluta febrúar. Hún mældist um 14 milljón ferkílómetrar, um milljón ferkílómetra minni en að meðaltali. Það er á við flatarmál Egyptalands, að sögn Reuters. Washington Post segir að það hafi komið vísindamönnum í opna skjöldu að hafið norður af Grænlandi hafi reynst íslaust. Þar sé hafið yfirleitt þakið þykkum og gömlum ís. Yfirleitt nær vestanvindurinn sér aftur á strik eftir röskun af þessu tagi en Einar setur spurningamerki við hvort það gerist nú vegna þess hversu síðla veturs hún á sér stað. „Ein afleiðing af þessu er að það verður kalt í Asíu og Evrópu sennilega alla næstu viku og þar með líka hlýindi á heimskautasvæðunum. Engu að síður er að kólna þar aftur núna bráðlega. Við fáum hér norðaustan átt á okkar slóðir. Jafnvel þó að það sé norðaustanátt verður hún kaldari þó svo að sá kuldi sé ekki eins bitur og beittur og hann gæti annars orðið“.
Loftslagsmál Vísindi Tengdar fréttir Sjávarstaða næstu alda gæti ráðist á næstu fimm árum Tafir á loftslagsaðgerðum núna hafa áhrif langt inn í framtíðina. Yfirborð sjávar gæti hækkað um 70-120 sentímetra fyrir árið 2300 jafnvel þó að markmið Parísarsamkomulagsins náist. 20. febrúar 2018 22:54 Allt að 25 gráðum hlýrra en vanalega í hitabylgju á norðurskautinu Miklir hlýindakaflar af þessu tagi hafa verið reglulegir viðburðir á norðurskautinu síðustu ár en loftslagslíkön hafa spáð fyrir um að þeir verði algengari með hnattrænni hlýnun. 21. febrúar 2018 22:55 Mest lesið Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Innlent Vaktin: Forsetakosningar í Bandaríkjunum Erlent Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Innlent „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Innlent „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Innlent Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Innlent Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Innlent Baráttan um Bandaríkin: Hvað gerist eiginlega í nótt? Erlent Fleiri fréttir Bein útsending: Fulltrúar flokkanna sitja fyrir svörum um málefni fatlaðs fólks Bein útsending: Frambjóðendur ræða málefni fatlaðs fólks Fjörutíu prósent kjósenda Miðflokks vilja Trump „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Leikskólinn Mánagarður opinn á ný Bein útsending: Loftslagsmál rædd á Umhverfisþingi Frambjóðendur ræða áfengis- og vímuefnamál Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Bein útsending: Kosningafundur með formönnum flokkanna Fjárhagsáætlun borgarinnar kynnt og Kanar ganga að kjörborðinu Aukin hætta á skriðuföllum vegna rigningar Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Bein útsending: Kynna fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Umboðsmaður barna segir verkföll kennara mismuna börnum Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Gera nú ráð fyrir 43 prósent meiri halla á ríkissjóði Stjórnarliðið freistar þess að rjúfa útboðsstopp í vegagerð Einn fluttur á sjúkrahús eftir árekstur Grasrótin að styrkjast eftir samstarf sem mögulega var of dýrkeypt Haustið 2008 að einhverju leyti „reyfarakennt“ Sex kílómetrar urðu átta í straumhörðum og ísköldum sjónum „Þetta var hræðilegt slys“ Hræðilegt slys og sögulegar kosningar Mögulega merki um að lítið magn kviku hafi verið á ferð Læknar boða miklu harðari aðgerðir Sigurður Ingi þögull um búsetuúrræðin Formaður Kyndils lést í slysinu við Tungufljót Sjá meira
Sjávarstaða næstu alda gæti ráðist á næstu fimm árum Tafir á loftslagsaðgerðum núna hafa áhrif langt inn í framtíðina. Yfirborð sjávar gæti hækkað um 70-120 sentímetra fyrir árið 2300 jafnvel þó að markmið Parísarsamkomulagsins náist. 20. febrúar 2018 22:54
Allt að 25 gráðum hlýrra en vanalega í hitabylgju á norðurskautinu Miklir hlýindakaflar af þessu tagi hafa verið reglulegir viðburðir á norðurskautinu síðustu ár en loftslagslíkön hafa spáð fyrir um að þeir verði algengari með hnattrænni hlýnun. 21. febrúar 2018 22:55