Hvaðan fær Trump valdið til að setja forsetatilskipanir? Tryggvi Páll Tryggvason skrifar 30. janúar 2017 14:00 Donald Trump með eina af forsetatilskipunum sínum. Nordicphotos/AFP Fyrsta vika forsetatíðar Donald Trump Bandaríkjaforseta hefur helst markast af tvennu. Ágreiningi og tilskipunum Donald Trump hefur ávallt verið umdeildur og því ætti hann að vera vanur því að um hann og gjörðir hans sé deilt. Hann er þó ekki vanur því að hafa heila ríkisstjórn og fjölmargar ríkisstofnanir undir sínum hatti. Eitt af því sem fylgir því að vera forseti Bandaríkjanna er að geta sett tilskipanir sem ríkisstjórnin og ríkisstofnanir vinna eftir. Trump hefur látið til sín taka á fyrstu dögum hans sem forseti og alls sett sex tilskipanir, hver annarri umdeildari. Á vef Washington Post og BBC er reynt að svara því hvað slíkar tilskipanir fela í sér, hver sé saga þeirra og hvaðan forsetinn fái heimild til þess að leggja fram slíkar tilskipanir.Helstu verk Donald Trump frá embættistökuHvað er forsetatilskipun? Tilskipun er í raun stefnuyfirlýsing forseta til ríkisstjórnar sinnar eða ríkisstofnanna þar sem kemur fram á hvaða hátt hún eða þær eigi að starfa í tiltekum málum. Með tilskipun er forsetinn ekki að setja ný lög eða veita stofnunum aukið fjármagn til þess að sinna sínum verkefnum, það er hlutverk Bandaríkjaþings. Sem dæmi má nefna að tilskipun Donald Trump um að byggja skuli umdeildan múr á landamærum Bandaríkjanna og Mexíkó felur eingöngu í sér að því er lýst yfir að bygging slíks múrs sé forgangsverkefni ríkistjórnarinnar og viðeigandi ráðuneyti skuli nýta hluta af fjármagni sínu til þess að koma verkefninu af stað. Vilji Donald Trump fá fjármagn til þess að reisa múrinn sjálfan þarf þingið hins vegar að koma til enda hefur það fjárveitingarvald í Bandaríkjunum. Vald forseta til þess að leggja fram tilskipun kemur frá 2. grein bandarísku stjórnarskrárinnar þar sem segir að „[f]ramkvæmdarvaldið skal vera falið forseta Bandaríkja Ameríku.“ Tilskipanir geta í raun fjallað um allt milli himins og jarðar, allt frá umdeildum tilskipunum Donald Trump til tilskipun Barack Obama, forvera Trump í starfi, um að ríkisstofnanir ættu að vera lokaðar eftir hádegi á aðfangadag 2015. Bandaríkjaþing getur sett lög sem nemur hverja tilskipun fyrir sig úr gildi en forseti getur fellt þau úr gildi með neitunarvaldi sínu.Eru afar umdeildarÓhætt er að segja að þær tilskipanir sem Donald Trump hefur þegar lagt fram séu umdeildar. Tilskipanirnar eru þó í eðli sínu umdeildar, óháð umfjöllunarefni. Gagnrýni á tilskipanir forseta grundvallast fyrst og fremst á því að með þeim sé forsetinn að fara út fyrir valdsvið sitt. Umdeildasta tilskipun Trump, um ferðabann frá tilteknum löndum til Bandaríkjanna sem og ótímabundið bann á móttöku flóttamanna frá Sýrlandi, hefur einnig verið gagnrýnd á sömu nótum, auk þess sem að hún hefur verið gagnrýnd út frá mannúðarsjónarmiðum. Alríkisdómari hefur enda komið í veg fyrir að Bandaríkin geti vísað fólki á brott vegna forsetatilskipunarinnar vegna þess að grunur sé um að verið sé að brjóta á rétti þeirra sem um ræðir. Barack Obama var til að mynda harðlega gagnrýndur af andstæðingum sínum þegar hann gaf út tilskipun þess efnis að ekki væri hægt að reka börn ólöglegra innflytjenda úr landi. Héldu þeir fram að Obama væri í raun að fara út fyrir valdsvið sitt og að tilskipunin væri ígildi lagasetningar.Obama gaf út fleiri tilskipanir en Trump á fyrstu dögunumÞrátt fyrir að svo virðist sem að Donald Trump hafi verið afar skilvirkur í að gefa út tilskipanir er alls ekki óalgengt að forsetar nýti fyrstu dagana til þess að gefa út slíkar tilskipanir. Trump hefur til þessa gefið út sex tilskipanir en árið 2009 gaf Obama út níu tilskipanir á fyrstu níu dögum sínum í embætti. Alls gaf hann út sextán tilskipanir á fyrstu tveimur mánuðunum í embætti.Hér má sjá lista yfir fjölda tilskipina eftir forseta og má þar sjá að Franklin Delano Roosevelt var langatkvæðamestur þegar kemur að tilskipunum en hann gaf alls út 3721 tilskipun. Donald Trump Forsetakosningar í Bandaríkjunum Tengdar fréttir Trump: Blátt bann við komu 134 milljóna múslima til Bandaríkjanna Tilskipun sem forseti Bandaríkjanna undirritaði í gær nær einnig til flóttafólks og handhafa græna kortsins. 28. janúar 2017 20:21 Dómari greip inn í tilskipun Trump Kom í veg fyrir að hægt væri að vísa fólki á brott um tíma. 29. janúar 2017 08:37 Íslenskir þingmenn fordæma tilskipun Bandaríkjaforseta Guðlaugur Þór Þórðarson, utanríkisráðherra Íslands, mun koma áleiðis skýrum skilaboðum stjórnvalda sem fordæma tilskipun forseta Bandaríkjanna sem bannar ríkisborgurum sjö þjóða að koma til landsins. 30. janúar 2017 05:00 Mótmælt víða um Bandaríkin Mótmæla ákvörðun Bandaríkjaforseta um að loka landamærum fyrir innflytjendum. 29. janúar 2017 22:15 Mest lesið Telur sig hafa orðið vitni að aðdraganda drápsins Innlent Fangaverðir á sjúkrahús eftir hópárás fanga Innlent Óvænt ávarp forsætisráðherra: „Við munum verja lýðveldið Ísland“ Innlent „Þjóðin þarf að fá að vita hvernig þau hafa hagað sér á bak við tjöldin“ Innlent Trump hrósaði forsetanum fyrir færni í eigin móðurmáli Erlent Segir ummæli ráðherra um sig ógeðfelld Innlent Sauð upp úr þegar Bryndís sagði Hildi fylgja vinnureglum Innlent Kemur kjarnorkuvetur á eftir kjarnorkuákvæðinu? Innlent „Alvarleg yfirlýsing frá formanni flokks“ Innlent „Það er orrustan um Ísland“ Innlent Fleiri fréttir Fannst lifandi inni í kistu tveimur dögum eftir að leit hófst Stúlkur látnar afklæðast til að athuga með blæðingar Kvarta yfir því að reykur frá Kanada sé að skemma sumarið Bandaríkjamenn refsa sendifulltrúa SÞ í málefnum Palestínumanna Tveir létust í loftárásum Rússa á Kænugarð í nótt Trump hrósaði forsetanum fyrir færni í eigin móðurmáli Bindur vonir við „einn inn, einn út“ áætlun í innflytjendamálum Vill hefna vinar síns Bolsonaro með 50 prósenta tollum á Brasilíu Þrír látnir og sextán saknað eftir árás á fraktskip Sigldi á ísjaka á fleygiferð og komst naumlega af Ljóstruðu upp um heimilisfang sænska forsætisráðherrans á Strava Þurfa ekki lengur að fara úr skónum í öryggiseftirlitinu Rússar gera umfangsmikla drónaárás á yfir 700 skotmörk Eyddu færslum spjallmennisins sem lofuðu Adolf Hitler 109 látnir og yfir 160 saknað Er Trump að gefast upp á Pútín? Aðeins eitt mál enn óleyst í vopnahlésviðræðum Öllu flugi til og frá næststærstu borg Frakklands aflýst Náðu myndum af gesti frá annarri stjörnu Harma dauða ráðherrans en tjá sig ekki um hann Sakfelldir fyrir að kveikja í iðnaðarhúsnæði fyrir Wagner-málaliða Hafnar gagnrýni á samskipti við lyfjarisa í faraldrinum Bresk stjórnvöld hyggja á aðgerðir gegn trúnaðarsamningum Ekki fleiri greinst með mislinga í Bandaríkjunum í 33 ár Vill safna íbúum Gasa í lokaðar búðir og flytja síðan á brott Bandamenn fá hótunarbréf um 25 til 40 prósent toll „Þeir verða að geta varið sig“: Hættir við að hætta vopnasendingum Yfir hundrað látnir í Texas Ellefu dagar milli nýrra jarðganga í Færeyjum Samgönguráðherrann lést daginn sem Pútín rak hann Sjá meira
Fyrsta vika forsetatíðar Donald Trump Bandaríkjaforseta hefur helst markast af tvennu. Ágreiningi og tilskipunum Donald Trump hefur ávallt verið umdeildur og því ætti hann að vera vanur því að um hann og gjörðir hans sé deilt. Hann er þó ekki vanur því að hafa heila ríkisstjórn og fjölmargar ríkisstofnanir undir sínum hatti. Eitt af því sem fylgir því að vera forseti Bandaríkjanna er að geta sett tilskipanir sem ríkisstjórnin og ríkisstofnanir vinna eftir. Trump hefur látið til sín taka á fyrstu dögum hans sem forseti og alls sett sex tilskipanir, hver annarri umdeildari. Á vef Washington Post og BBC er reynt að svara því hvað slíkar tilskipanir fela í sér, hver sé saga þeirra og hvaðan forsetinn fái heimild til þess að leggja fram slíkar tilskipanir.Helstu verk Donald Trump frá embættistökuHvað er forsetatilskipun? Tilskipun er í raun stefnuyfirlýsing forseta til ríkisstjórnar sinnar eða ríkisstofnanna þar sem kemur fram á hvaða hátt hún eða þær eigi að starfa í tiltekum málum. Með tilskipun er forsetinn ekki að setja ný lög eða veita stofnunum aukið fjármagn til þess að sinna sínum verkefnum, það er hlutverk Bandaríkjaþings. Sem dæmi má nefna að tilskipun Donald Trump um að byggja skuli umdeildan múr á landamærum Bandaríkjanna og Mexíkó felur eingöngu í sér að því er lýst yfir að bygging slíks múrs sé forgangsverkefni ríkistjórnarinnar og viðeigandi ráðuneyti skuli nýta hluta af fjármagni sínu til þess að koma verkefninu af stað. Vilji Donald Trump fá fjármagn til þess að reisa múrinn sjálfan þarf þingið hins vegar að koma til enda hefur það fjárveitingarvald í Bandaríkjunum. Vald forseta til þess að leggja fram tilskipun kemur frá 2. grein bandarísku stjórnarskrárinnar þar sem segir að „[f]ramkvæmdarvaldið skal vera falið forseta Bandaríkja Ameríku.“ Tilskipanir geta í raun fjallað um allt milli himins og jarðar, allt frá umdeildum tilskipunum Donald Trump til tilskipun Barack Obama, forvera Trump í starfi, um að ríkisstofnanir ættu að vera lokaðar eftir hádegi á aðfangadag 2015. Bandaríkjaþing getur sett lög sem nemur hverja tilskipun fyrir sig úr gildi en forseti getur fellt þau úr gildi með neitunarvaldi sínu.Eru afar umdeildarÓhætt er að segja að þær tilskipanir sem Donald Trump hefur þegar lagt fram séu umdeildar. Tilskipanirnar eru þó í eðli sínu umdeildar, óháð umfjöllunarefni. Gagnrýni á tilskipanir forseta grundvallast fyrst og fremst á því að með þeim sé forsetinn að fara út fyrir valdsvið sitt. Umdeildasta tilskipun Trump, um ferðabann frá tilteknum löndum til Bandaríkjanna sem og ótímabundið bann á móttöku flóttamanna frá Sýrlandi, hefur einnig verið gagnrýnd á sömu nótum, auk þess sem að hún hefur verið gagnrýnd út frá mannúðarsjónarmiðum. Alríkisdómari hefur enda komið í veg fyrir að Bandaríkin geti vísað fólki á brott vegna forsetatilskipunarinnar vegna þess að grunur sé um að verið sé að brjóta á rétti þeirra sem um ræðir. Barack Obama var til að mynda harðlega gagnrýndur af andstæðingum sínum þegar hann gaf út tilskipun þess efnis að ekki væri hægt að reka börn ólöglegra innflytjenda úr landi. Héldu þeir fram að Obama væri í raun að fara út fyrir valdsvið sitt og að tilskipunin væri ígildi lagasetningar.Obama gaf út fleiri tilskipanir en Trump á fyrstu dögunumÞrátt fyrir að svo virðist sem að Donald Trump hafi verið afar skilvirkur í að gefa út tilskipanir er alls ekki óalgengt að forsetar nýti fyrstu dagana til þess að gefa út slíkar tilskipanir. Trump hefur til þessa gefið út sex tilskipanir en árið 2009 gaf Obama út níu tilskipanir á fyrstu níu dögum sínum í embætti. Alls gaf hann út sextán tilskipanir á fyrstu tveimur mánuðunum í embætti.Hér má sjá lista yfir fjölda tilskipina eftir forseta og má þar sjá að Franklin Delano Roosevelt var langatkvæðamestur þegar kemur að tilskipunum en hann gaf alls út 3721 tilskipun.
Donald Trump Forsetakosningar í Bandaríkjunum Tengdar fréttir Trump: Blátt bann við komu 134 milljóna múslima til Bandaríkjanna Tilskipun sem forseti Bandaríkjanna undirritaði í gær nær einnig til flóttafólks og handhafa græna kortsins. 28. janúar 2017 20:21 Dómari greip inn í tilskipun Trump Kom í veg fyrir að hægt væri að vísa fólki á brott um tíma. 29. janúar 2017 08:37 Íslenskir þingmenn fordæma tilskipun Bandaríkjaforseta Guðlaugur Þór Þórðarson, utanríkisráðherra Íslands, mun koma áleiðis skýrum skilaboðum stjórnvalda sem fordæma tilskipun forseta Bandaríkjanna sem bannar ríkisborgurum sjö þjóða að koma til landsins. 30. janúar 2017 05:00 Mótmælt víða um Bandaríkin Mótmæla ákvörðun Bandaríkjaforseta um að loka landamærum fyrir innflytjendum. 29. janúar 2017 22:15 Mest lesið Telur sig hafa orðið vitni að aðdraganda drápsins Innlent Fangaverðir á sjúkrahús eftir hópárás fanga Innlent Óvænt ávarp forsætisráðherra: „Við munum verja lýðveldið Ísland“ Innlent „Þjóðin þarf að fá að vita hvernig þau hafa hagað sér á bak við tjöldin“ Innlent Trump hrósaði forsetanum fyrir færni í eigin móðurmáli Erlent Segir ummæli ráðherra um sig ógeðfelld Innlent Sauð upp úr þegar Bryndís sagði Hildi fylgja vinnureglum Innlent Kemur kjarnorkuvetur á eftir kjarnorkuákvæðinu? Innlent „Alvarleg yfirlýsing frá formanni flokks“ Innlent „Það er orrustan um Ísland“ Innlent Fleiri fréttir Fannst lifandi inni í kistu tveimur dögum eftir að leit hófst Stúlkur látnar afklæðast til að athuga með blæðingar Kvarta yfir því að reykur frá Kanada sé að skemma sumarið Bandaríkjamenn refsa sendifulltrúa SÞ í málefnum Palestínumanna Tveir létust í loftárásum Rússa á Kænugarð í nótt Trump hrósaði forsetanum fyrir færni í eigin móðurmáli Bindur vonir við „einn inn, einn út“ áætlun í innflytjendamálum Vill hefna vinar síns Bolsonaro með 50 prósenta tollum á Brasilíu Þrír látnir og sextán saknað eftir árás á fraktskip Sigldi á ísjaka á fleygiferð og komst naumlega af Ljóstruðu upp um heimilisfang sænska forsætisráðherrans á Strava Þurfa ekki lengur að fara úr skónum í öryggiseftirlitinu Rússar gera umfangsmikla drónaárás á yfir 700 skotmörk Eyddu færslum spjallmennisins sem lofuðu Adolf Hitler 109 látnir og yfir 160 saknað Er Trump að gefast upp á Pútín? Aðeins eitt mál enn óleyst í vopnahlésviðræðum Öllu flugi til og frá næststærstu borg Frakklands aflýst Náðu myndum af gesti frá annarri stjörnu Harma dauða ráðherrans en tjá sig ekki um hann Sakfelldir fyrir að kveikja í iðnaðarhúsnæði fyrir Wagner-málaliða Hafnar gagnrýni á samskipti við lyfjarisa í faraldrinum Bresk stjórnvöld hyggja á aðgerðir gegn trúnaðarsamningum Ekki fleiri greinst með mislinga í Bandaríkjunum í 33 ár Vill safna íbúum Gasa í lokaðar búðir og flytja síðan á brott Bandamenn fá hótunarbréf um 25 til 40 prósent toll „Þeir verða að geta varið sig“: Hættir við að hætta vopnasendingum Yfir hundrað látnir í Texas Ellefu dagar milli nýrra jarðganga í Færeyjum Samgönguráðherrann lést daginn sem Pútín rak hann Sjá meira
Trump: Blátt bann við komu 134 milljóna múslima til Bandaríkjanna Tilskipun sem forseti Bandaríkjanna undirritaði í gær nær einnig til flóttafólks og handhafa græna kortsins. 28. janúar 2017 20:21
Dómari greip inn í tilskipun Trump Kom í veg fyrir að hægt væri að vísa fólki á brott um tíma. 29. janúar 2017 08:37
Íslenskir þingmenn fordæma tilskipun Bandaríkjaforseta Guðlaugur Þór Þórðarson, utanríkisráðherra Íslands, mun koma áleiðis skýrum skilaboðum stjórnvalda sem fordæma tilskipun forseta Bandaríkjanna sem bannar ríkisborgurum sjö þjóða að koma til landsins. 30. janúar 2017 05:00
Mótmælt víða um Bandaríkin Mótmæla ákvörðun Bandaríkjaforseta um að loka landamærum fyrir innflytjendum. 29. janúar 2017 22:15