Hugvitið Þorbjörn Þórðarson skrifar 18. ágúst 2016 08:00 Um 75 prósent af útflutningi Íslands byggir í dag á náttúruauðlindum í formi sjávarútvegs, orkunýtingar og ferðaþjónustu. Forsenda lífskjarasóknar á Íslandi er að þessi samsetning breytist og útflutningur og verðmætasköpun byggð á hugviti aukist. Í nýju riti Viðskiptaráðs, Leiðin að aukinni hagsæld, eru helstu greiningar úr McKinsey-skýrslunni frá 2012 uppfærðar og litið yfir farinn veg. McKinsey kallaði útflutning sem byggist á hugviti „alþjóðageirann“ í íslensku atvinnulífi en alþjóðageirinn stendur undir 25 prósentum af útflutningi Íslands. Í riti Viðskiptaráðs eru settar fram réttmætar áhyggjur af því að þetta hlutfall sé of lítið. Það leiðir af eðli náttúruauðlinda að útflutningur byggður á þeim er takmarkaður. Ferðaþjónusta, sjávarútvegur og orkunýting eru allt greinar sem byggjast á takmarkaðri auðlind. Ein helsta ástæða þess að bankahrunið á Íslandi varð jafn alvarlegt og raun ber vitni var viðvarandi viðskiptahalli við útlönd og vaxandi erlend skuldsetning í aðdraganda þess. Þetta gerði íslenskt efnahagslíf berskjaldaðra gagnvart áföllum. Í riti Viðskiptaráðs er réttilega bent á að til að Íslendingar safni ekki upp skuldum á ný þarf útflutningur að vaxa á sama hraða og hagkerfið í heild. Útflutningur þarf að halda í við hagvöxt en það skiptir máli hvernig vextinum er náð. Sjálfbær nýting náttúruauðlinda er forsenda þess að hagvöxtur verði ekki tekinn að láni. Þess vegna er útflutningur byggður á hugviti svo mikilvægur. Það er dálítið sérstakt að heyra stjórnmálamenn tala um mikilvægi þess að „skapa störf“ enda verður verðmætasköpun og þar með ný störf til hjá frumkvöðlum í atvinnulífinu en ekki hjá ríkisvaldinu. Ríkið getur hins vegar skapað rétta umgjörð með lagasetningu. Undirbúið jarðveginn svo verðmætasköpun geti blómstrað. Til dæmis með skattalegum hvötum sem laða hingað alþjóðlegt vinnuafl. Þess vegna er einkennilegt að heyra fulltrúa Pírata, sem mælast stærsti eða næststærsti flokkurinn í könnunum, tala um það fyrir kosningar að ný stjórnarskrá sé forgangsmál. Það ætti að vera forgangsmál að auka verðmætasköpun og framleiðni og bæta lífskjör á Íslandi. Samkvæmt World Economic Forum er Ísland í 70. sæti í því að laða til sín erlenda sérfræðinga. Nýsköpunarfyrirtæki eins og CCP hafa fundið fyrir þessu. Lög sem samþykkt voru á Alþingi síðastliðið vor til að styðja við fjármögnun og rekstur nýsköpunarfyrirtækja og smærri fyrirtækja í vexti hafa það markmið að breyta þessu og færa okkur vonandi ofar upp listann. Í lögunum er ákvæði um skattafslátt fyrir erlenda sérfræðinga til að auðvelda íslenskum fyrirtækjum að laða þá til sín. Erlendir sérfræðingar sem nýta sér heimild í lögunum verða einungis skattskyldir af 75 prósentum tekna sinna en 25 prósent þeirra verða skattfrjáls og undanþegin staðgreiðslu fyrstu þrjú árin frá ráðningu í starf. Þetta er til fyrirmyndar og þetta er það sem ríkisvaldið getur gert. Skapað umgjörð og rétta hvata fyrir nýsköpun. Þetta er það sem stjórnmálamenn ættu að einblína á fyrir kosningar. Að auka verðmætasköpun á Íslandi og stuðla að því að útflutningur sem byggist á hugviti geti vaxið. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorbjörn Þórðarson Mest lesið Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Almageddon? Eyþór Kristleifsson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun
Um 75 prósent af útflutningi Íslands byggir í dag á náttúruauðlindum í formi sjávarútvegs, orkunýtingar og ferðaþjónustu. Forsenda lífskjarasóknar á Íslandi er að þessi samsetning breytist og útflutningur og verðmætasköpun byggð á hugviti aukist. Í nýju riti Viðskiptaráðs, Leiðin að aukinni hagsæld, eru helstu greiningar úr McKinsey-skýrslunni frá 2012 uppfærðar og litið yfir farinn veg. McKinsey kallaði útflutning sem byggist á hugviti „alþjóðageirann“ í íslensku atvinnulífi en alþjóðageirinn stendur undir 25 prósentum af útflutningi Íslands. Í riti Viðskiptaráðs eru settar fram réttmætar áhyggjur af því að þetta hlutfall sé of lítið. Það leiðir af eðli náttúruauðlinda að útflutningur byggður á þeim er takmarkaður. Ferðaþjónusta, sjávarútvegur og orkunýting eru allt greinar sem byggjast á takmarkaðri auðlind. Ein helsta ástæða þess að bankahrunið á Íslandi varð jafn alvarlegt og raun ber vitni var viðvarandi viðskiptahalli við útlönd og vaxandi erlend skuldsetning í aðdraganda þess. Þetta gerði íslenskt efnahagslíf berskjaldaðra gagnvart áföllum. Í riti Viðskiptaráðs er réttilega bent á að til að Íslendingar safni ekki upp skuldum á ný þarf útflutningur að vaxa á sama hraða og hagkerfið í heild. Útflutningur þarf að halda í við hagvöxt en það skiptir máli hvernig vextinum er náð. Sjálfbær nýting náttúruauðlinda er forsenda þess að hagvöxtur verði ekki tekinn að láni. Þess vegna er útflutningur byggður á hugviti svo mikilvægur. Það er dálítið sérstakt að heyra stjórnmálamenn tala um mikilvægi þess að „skapa störf“ enda verður verðmætasköpun og þar með ný störf til hjá frumkvöðlum í atvinnulífinu en ekki hjá ríkisvaldinu. Ríkið getur hins vegar skapað rétta umgjörð með lagasetningu. Undirbúið jarðveginn svo verðmætasköpun geti blómstrað. Til dæmis með skattalegum hvötum sem laða hingað alþjóðlegt vinnuafl. Þess vegna er einkennilegt að heyra fulltrúa Pírata, sem mælast stærsti eða næststærsti flokkurinn í könnunum, tala um það fyrir kosningar að ný stjórnarskrá sé forgangsmál. Það ætti að vera forgangsmál að auka verðmætasköpun og framleiðni og bæta lífskjör á Íslandi. Samkvæmt World Economic Forum er Ísland í 70. sæti í því að laða til sín erlenda sérfræðinga. Nýsköpunarfyrirtæki eins og CCP hafa fundið fyrir þessu. Lög sem samþykkt voru á Alþingi síðastliðið vor til að styðja við fjármögnun og rekstur nýsköpunarfyrirtækja og smærri fyrirtækja í vexti hafa það markmið að breyta þessu og færa okkur vonandi ofar upp listann. Í lögunum er ákvæði um skattafslátt fyrir erlenda sérfræðinga til að auðvelda íslenskum fyrirtækjum að laða þá til sín. Erlendir sérfræðingar sem nýta sér heimild í lögunum verða einungis skattskyldir af 75 prósentum tekna sinna en 25 prósent þeirra verða skattfrjáls og undanþegin staðgreiðslu fyrstu þrjú árin frá ráðningu í starf. Þetta er til fyrirmyndar og þetta er það sem ríkisvaldið getur gert. Skapað umgjörð og rétta hvata fyrir nýsköpun. Þetta er það sem stjórnmálamenn ættu að einblína á fyrir kosningar. Að auka verðmætasköpun á Íslandi og stuðla að því að útflutningur sem byggist á hugviti geti vaxið.