Heilbrigðisstefna til framtíðar Ingimar Einarsson skrifar 21. júlí 2016 07:00 Heilbrigðis- og velferðarmál eru meðal þeirra málaflokka sem hvað mest snerta líf og heilsu hvers einasta borgara þessa lands. Það er því merkilegt þegar litið er til baka hversu lengi heilbrigðismál stóðu utan umræðuvettvangs íslenskra stjórnmála. Stærstan hluta tuttugustu aldarinnar og fram á annan áratug þessarar aldar snérust viðfangsefni þeirra aðallega um sjávarútveg og landbúnað og efnahags-, iðnaðar-, orku- og byggðamál. Í aðdraganda kosninga árið 2013 komu fram háværar kröfur um að heilbrigðismál yrðu meðal helstu mála kosningabaráttunnar. Ekkert varð úr því en í kjölfar kosninganna var eins og sprengju væri varpað inn á vettvang þjóðmálabaráttunnar. Frá þeim tíma hafa heilbrigðismál verið stöðugt í brennidepli stjórnmálaumræðunnar. Nú eru ýmsar blikur á lofti og ljóst að fleiri málefnasvið munu krefjast aukinnar hlutdeildar í því sem til skiptanna er.Endurreisn Þrír ráðherrar í ríkistjórn Íslands og forsvarsmenn Læknafélags Íslands og Skurðlæknafélags Íslands skrifuðu 8. janúar 2015 undir yfirlýsingu í tengslum við gerð kjarasamninga lækna. Þar er því m.a. lýst yfir að heilbrigðiskerfið skuli búa við sambærilegan ramma hvað varðar fjármuni og fjölda starfsmanna og hin Norðurlöndin að teknu tilliti til sérstöðu Íslands hvað varðar mannfjölda og staðhætti. Athafnamaðurinn Kári Stefánsson virðist ekki hafa talið sig geta treyst orðum ríkisstjórnarinnar og réðst því í undirskriftasöfnun í ársbyrjun 2016. Í yfirlýsingu sem gekk undir nafninu „Endurreisum heilbrigðiskerfið“ var þess krafist að Alþingi skuli verja 11% af vergri landsframleiðslu í heilbrigðismál. Því var haldið fram að stjórnvöld hefðu lengi vannært heilbrigðiskerfið og það væri ekki lengur þess megnugt að sinna hlutverki sínu sem skyldi. Í lok apríl 2016 höfðu 86.761 manns skrifað undir.FjárframlögSkýrslur Efnahags- og framfarastofnunarinnar (OECD) sýna að fjárframlög til heilbrigðismála sem hlutfall af þjóðarframleiðslu eru nokkuð lægri á Íslandi en það sem best gerist á hinum Norðurlöndunum og innan OECD. Tölur frá OECD fyrir árið 2013 sýna að Íslendingar vörðu 8,7% af verðmæti þjóðarframleiðslu sinnar til heilbrigðismála. Ísland var í 19. sæti allra ríkja OECD umrætt ár. Þann 15. mars 2016 birti Hagstofa Íslands bráðabirgðauppgjör um fjármál hins opinbera árið 2015. Þar kemur fram að umrætt ár hafi heildarútgjöld til heilbrigðismála verið 192 milljarðar króna eða 8,7% af vergri landsframleiðslu. Þar af var hlutur hins opinbera 157 milljarðar en hlutdeild heimilanna 35 milljarðar eða 18,2% af heilbrigðisútgjöldunum. Er það nokkuð lægra hlutfall en verið hefur undanfarin ár. Það felur í sér að bein heilbrigðisútgjöld heimilanna hafi sama ár verið að meðaltali 105.800?kr. á mann. Sé gert ráð fyrir að veita 11% af landsframleiðslunni til heilbrigðismála má ætla að árið 2015 hafi skort um 50 milljarða inn í heilbrigðiskerfið.RíkisfjármálaáætlunÁ vordögum 2016 voru lagðar fram tvær þingsályktunartillögur um fjármálastefnu og fjármálaáætlun fyrir árin 2017-2021. Báðar þessar tillögur byggja á nýjum lögum um opinber fjármál. Samkvæmt fjármálaáætluninni er stefnt að því að auka fjárframlög ríkisins til heilbrigðismála um 30 milljarða á næstu fimm árum. Þannig að fjárveitingar hins opinbera til heilbrigðismála hækki úr 170 í 200 milljarða á tímabilinu, sbr. mynd 1. Miðað við tölur OECD og Hagstofu Íslands vantar, umfram það sem áætlað hefur verið í fjármálastefnunni, um 20 milljarða upp á að hlutdeild heilbrigðismála nái 11% af vergri landsframleiðslu í lok tímabilsins 2017-2021. Allar tölur á verðlagi ársins 2016. Þá hefur því ekki verið svarað hver hlutur heimilanna í heilbrigðisútgjöldum verði næstu árin. Ennfremur hefur ekki verið nægjanlega skoðað að hvaða marki sé dýrara að halda uppi góðri heilbrigðisþjónustu í víðfeðmu, fámennu og harðbýlu landi.Hvert stefnt Árið 2012 samþykktu íslensk stjórnvöld evrópska heilbrigðisstefnu WHO til ársins 2020 (Health 2020). Á grunni þessarar stefnumörkunar og framtíðarsýnar hafa mörg ríki Evrópu þegar ráðist í gerð áætlana til að ná mikilvægum markmiðum í heilbrigðismálum. Aðildarríkin hafa skuldbundið sig til að bæta heilsu íbúanna, draga úr ójöfnuði, styrkja lýðheilsu og tryggja notendamiðað heilbrigðis- og velferðarkerfi. Á Íslandi hefur ný heilbrigðisáætlun til ársins 2020, sem tekur til þessara málefna, lengi verið í burðarliðnum, en af ýmsum orsökum hefur ekki tekist að ljúka henni. Að lokum skal lögð áhersla á að vandamál heilbrigðiskerfisins verða ekki eingöngu leyst með auknum fjárveitingum, því stjórnvöld verða jafnhliða að móta sér framtíðarsýn í heilbrigðismálum og skilgreina hlutverk allra meginþátta heilbrigðisþjónustunnar. Fyrsti áfanginn í því verkefni er að ráðast í víðtæka þarfagreiningu og úttekt á helstu kostnaðarþáttum starfseminnar. Afrakstur þeirrar vinnu gæti orðið grunnur að sáttmála um endurreisn heilbrigðiskerfisins.Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ingimar Einarsson Mest lesið Heimskasta þjóð í heimi? Sverrir Björnsson Skoðun Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Hugsjónir ójafnaðarmanns - svar við bréfi Kára Snorri Másson Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson Skoðun „Ég hefði nú ekkert á móti því að taka aðeins í tæjuna“ Eva Pandora Baldursdóttir Skoðun Viðreisn er Samfylkingin Júlíus Viggó Ólafsson Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun Gleymdu leikskólabörnin Jóhanna Dröfn Stefánsdóttir Skoðun Borgum rétta vexti - Landsbankinn verði banki allra landsmanna Baldur Borgþórsson Skoðun Mun forseti Íslands fremja landráð? Ástþór Magnússon Skoðun Skoðun Skoðun Skólaforðun: Rangnefni sem þarfnast nýrrar nálgunar Rakel Norðfjörð Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Viska bendir á ójöfnuð kynslóðanna Yngvi Sighvatsson skrifar Skoðun Frjálsar handfæraveiðar - Opið svar til Strandveiðifélags Íslands Álfheiður Eymarsdóttir skrifar Skoðun Ofbeldisvarnir og alhliða kynfræðsla alla skólagönguna! Sigrún Birna Björnsdóttir Kaaber skrifar Skoðun Að kjósa í roki, hríð og nístingskulda Jón Ferdínand Estherarson skrifar Skoðun Hvernig gerðist þetta? Tryggvi Hjaltason skrifar Skoðun Borgum rétta vexti - Landsbankinn verði banki allra landsmanna Baldur Borgþórsson skrifar Skoðun Gleymdu leikskólabörnin Jóhanna Dröfn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Tími fyrir breytingar – Nú er tækifærið Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Ölvunarakstur á Arnarnesbrú Anna Linda Bjarnadóttir skrifar Skoðun Flokknum er sama um þig Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan í Reykjavík er efnahagslegt vandamál Guðlaugur Þór Þórðarson skrifar Skoðun Virði en ekki byrði Hulda Bjarnadóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkurinn – svarið fyrir fjölskyldur og ungt fólk Guðbjörg Oddný Jónasdóttir skrifar Skoðun Vanrækt barn er besti ráðherrann Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Fjárfestum í vellíðan – því hver króna skilar sér margfalt til baka Theodór Ingi Ólafsson skrifar Skoðun Úr öskunni í eldinn á laugardaginn? Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Skuggaspil valdsins Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Viltu að barnabörnin þín verði fátækir leiguliðar? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Nýtt upphaf – í þjónustu við þjóðina Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Hlustum á hvert annað og breytum þessu Aðalsteinn Leifsson skrifar Skoðun Kæru landsmenn – þetta er ekki lengur boðlegt Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun XL niðurskurður – hugsum stórt! Arnar Þór Jónsson,Kári Allansson skrifar Skoðun Blórabögglar og gylliboð frá vinstri Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Hvað kjósa foreldrar ósýnilegra barna? Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Heimskasta þjóð í heimi? Sverrir Björnsson skrifar Skoðun Jöfnum leikinn á laugardaginn Björgvin G. Sigurðsson skrifar Skoðun ADHD, fjórir stafir og hvað svo? Jóna Kristín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skattagleði á kostnað ferðaþjónustunnar Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Börnin heim Hanna Katrín Friðriksson skrifar Sjá meira
Heilbrigðis- og velferðarmál eru meðal þeirra málaflokka sem hvað mest snerta líf og heilsu hvers einasta borgara þessa lands. Það er því merkilegt þegar litið er til baka hversu lengi heilbrigðismál stóðu utan umræðuvettvangs íslenskra stjórnmála. Stærstan hluta tuttugustu aldarinnar og fram á annan áratug þessarar aldar snérust viðfangsefni þeirra aðallega um sjávarútveg og landbúnað og efnahags-, iðnaðar-, orku- og byggðamál. Í aðdraganda kosninga árið 2013 komu fram háværar kröfur um að heilbrigðismál yrðu meðal helstu mála kosningabaráttunnar. Ekkert varð úr því en í kjölfar kosninganna var eins og sprengju væri varpað inn á vettvang þjóðmálabaráttunnar. Frá þeim tíma hafa heilbrigðismál verið stöðugt í brennidepli stjórnmálaumræðunnar. Nú eru ýmsar blikur á lofti og ljóst að fleiri málefnasvið munu krefjast aukinnar hlutdeildar í því sem til skiptanna er.Endurreisn Þrír ráðherrar í ríkistjórn Íslands og forsvarsmenn Læknafélags Íslands og Skurðlæknafélags Íslands skrifuðu 8. janúar 2015 undir yfirlýsingu í tengslum við gerð kjarasamninga lækna. Þar er því m.a. lýst yfir að heilbrigðiskerfið skuli búa við sambærilegan ramma hvað varðar fjármuni og fjölda starfsmanna og hin Norðurlöndin að teknu tilliti til sérstöðu Íslands hvað varðar mannfjölda og staðhætti. Athafnamaðurinn Kári Stefánsson virðist ekki hafa talið sig geta treyst orðum ríkisstjórnarinnar og réðst því í undirskriftasöfnun í ársbyrjun 2016. Í yfirlýsingu sem gekk undir nafninu „Endurreisum heilbrigðiskerfið“ var þess krafist að Alþingi skuli verja 11% af vergri landsframleiðslu í heilbrigðismál. Því var haldið fram að stjórnvöld hefðu lengi vannært heilbrigðiskerfið og það væri ekki lengur þess megnugt að sinna hlutverki sínu sem skyldi. Í lok apríl 2016 höfðu 86.761 manns skrifað undir.FjárframlögSkýrslur Efnahags- og framfarastofnunarinnar (OECD) sýna að fjárframlög til heilbrigðismála sem hlutfall af þjóðarframleiðslu eru nokkuð lægri á Íslandi en það sem best gerist á hinum Norðurlöndunum og innan OECD. Tölur frá OECD fyrir árið 2013 sýna að Íslendingar vörðu 8,7% af verðmæti þjóðarframleiðslu sinnar til heilbrigðismála. Ísland var í 19. sæti allra ríkja OECD umrætt ár. Þann 15. mars 2016 birti Hagstofa Íslands bráðabirgðauppgjör um fjármál hins opinbera árið 2015. Þar kemur fram að umrætt ár hafi heildarútgjöld til heilbrigðismála verið 192 milljarðar króna eða 8,7% af vergri landsframleiðslu. Þar af var hlutur hins opinbera 157 milljarðar en hlutdeild heimilanna 35 milljarðar eða 18,2% af heilbrigðisútgjöldunum. Er það nokkuð lægra hlutfall en verið hefur undanfarin ár. Það felur í sér að bein heilbrigðisútgjöld heimilanna hafi sama ár verið að meðaltali 105.800?kr. á mann. Sé gert ráð fyrir að veita 11% af landsframleiðslunni til heilbrigðismála má ætla að árið 2015 hafi skort um 50 milljarða inn í heilbrigðiskerfið.RíkisfjármálaáætlunÁ vordögum 2016 voru lagðar fram tvær þingsályktunartillögur um fjármálastefnu og fjármálaáætlun fyrir árin 2017-2021. Báðar þessar tillögur byggja á nýjum lögum um opinber fjármál. Samkvæmt fjármálaáætluninni er stefnt að því að auka fjárframlög ríkisins til heilbrigðismála um 30 milljarða á næstu fimm árum. Þannig að fjárveitingar hins opinbera til heilbrigðismála hækki úr 170 í 200 milljarða á tímabilinu, sbr. mynd 1. Miðað við tölur OECD og Hagstofu Íslands vantar, umfram það sem áætlað hefur verið í fjármálastefnunni, um 20 milljarða upp á að hlutdeild heilbrigðismála nái 11% af vergri landsframleiðslu í lok tímabilsins 2017-2021. Allar tölur á verðlagi ársins 2016. Þá hefur því ekki verið svarað hver hlutur heimilanna í heilbrigðisútgjöldum verði næstu árin. Ennfremur hefur ekki verið nægjanlega skoðað að hvaða marki sé dýrara að halda uppi góðri heilbrigðisþjónustu í víðfeðmu, fámennu og harðbýlu landi.Hvert stefnt Árið 2012 samþykktu íslensk stjórnvöld evrópska heilbrigðisstefnu WHO til ársins 2020 (Health 2020). Á grunni þessarar stefnumörkunar og framtíðarsýnar hafa mörg ríki Evrópu þegar ráðist í gerð áætlana til að ná mikilvægum markmiðum í heilbrigðismálum. Aðildarríkin hafa skuldbundið sig til að bæta heilsu íbúanna, draga úr ójöfnuði, styrkja lýðheilsu og tryggja notendamiðað heilbrigðis- og velferðarkerfi. Á Íslandi hefur ný heilbrigðisáætlun til ársins 2020, sem tekur til þessara málefna, lengi verið í burðarliðnum, en af ýmsum orsökum hefur ekki tekist að ljúka henni. Að lokum skal lögð áhersla á að vandamál heilbrigðiskerfisins verða ekki eingöngu leyst með auknum fjárveitingum, því stjórnvöld verða jafnhliða að móta sér framtíðarsýn í heilbrigðismálum og skilgreina hlutverk allra meginþátta heilbrigðisþjónustunnar. Fyrsti áfanginn í því verkefni er að ráðast í víðtæka þarfagreiningu og úttekt á helstu kostnaðarþáttum starfseminnar. Afrakstur þeirrar vinnu gæti orðið grunnur að sáttmála um endurreisn heilbrigðiskerfisins.Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Frjálsar handfæraveiðar - Opið svar til Strandveiðifélags Íslands Álfheiður Eymarsdóttir skrifar
Skoðun Ofbeldisvarnir og alhliða kynfræðsla alla skólagönguna! Sigrún Birna Björnsdóttir Kaaber skrifar
Skoðun Sjálfstæðisflokkurinn – svarið fyrir fjölskyldur og ungt fólk Guðbjörg Oddný Jónasdóttir skrifar
Skoðun Fjárfestum í vellíðan – því hver króna skilar sér margfalt til baka Theodór Ingi Ólafsson skrifar
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun