Stærsta vandamálið að Íslendingar trúi því að á landinu þrífist spilling sunna karen sigurþórsdóttir skrifar 15. janúar 2016 14:56 Drjúgur hluti landsmanna trúir því að spilling þrífist á landinu. Fæstir hafa þó beina reynslu af henni. vísir/gva Það er útbreidd trú Íslendinga að á landinu þrífist spilling. Það er stærsta vandamálið, óháð því hvort hér þrífist spilling eða ekki, því það eykur líkur á að fleiri taki þátt í henni. Fæstir landsmenn hafa beina reynslu af spillingu. Þetta kom fram í máli Gunnars Helga Kristinssonar, stjórnmálafræðings á hádegisfundi í Háskóla Íslands um spillingu á Íslandi. Félag stjórnmálafræðinga og stjórnmála við HÍ stóðu fyrir fundinum, sem var undir yfirskriftinni „Spilling á Íslandi: Hagsmunaárekstrar, fyrirgreiðsla og spilling“. Ísland var lengi vel talið eitt minnst spillta ríki heims. Árið 2005 skipaði landið fyrsta sætið yfir minnst spilltu löndin, samkvæmt samtökunum Transparency International sem reiknar út hve mikil spilling viðgengst í stjórnkerfinu að mati sérfræðinga. Það breyttist þó eftir hrun. Ísland var árið 2014 metið spilltasta ríki Norðurlandanna, en skipaði þó tólfta sætið yfir minnst spilltu lönd heims.Kjósendur Sjálfstæðisflokks telja spillingu frekar líðast í íslensku stjórnkerfi en kjósendur annarra flokka.vísir/sksFæstir komist í tæri við spillinguFélagsvísindasvið Háskóla Íslands kannaði afstöðu landsmanna til spillingar árið 2014. Könnunin leiddi það í ljós að drjúgur hluti landsmanna trúir því að spilling þrífist á landinu. Sérfræðingar sem tóku þátt töldu spillingu þó almennt minni en aðrir kjósendur. „Bein reynsla af spillingu, sérstaklega alvarlegri spillingu, er ekki mikil. Stærstur hluti fólks á Íslandi hefur ekki upplifað það form af spillingu sem hér er rætt um. Ekki nokkurn tímann komist í tæri við hana á ævinni. Það þýðir þó ekki að það þurfi ekki að fylgjast með, en við þurfum að hafa varann á áður en við gefum út mjög glannalegar yfirlýsingar,“ sagði Gunnar Helgi. Um skynjun fólks sé að ræða, sem ekki endilega endurspegli raunveruleikann. Þá töldu kjósendur Sjálfstæðisflokksins frekar að spilling sé vandamál í íslensku samfélagi en kjósendur annarra flokka.Grefur undan trausti og trúverðugleikaÞórunn Sveinbjarnardóttir, formaður BHM og fyrrverandi umhverfisráðherra, tók einnig til máls á fundinum. Hún sagði að ef upplifun fólks sé sú að á landinu sé spilling, þrátt fyrir að hafa ekki beina reynslu af henni, þá grafi það undan almennu trausti á hið opinbera. „Ég held að skynjunin, eins og henni var líst áðan, sem virðist vera að almennt séð séu íslenskir embættismenn og aðrir sem fari með opinbert vald skussar sem kunna ekki að fara með vald. Það eitt og sér er mikið vandamál ef reyndin er önnur. Ef það er skynjun fólksins í landinu að hér sé grasserandi spilling þá grefur það undan trausti og trúverðugleika stofnana og í raun lýðræðislegum samskiptum. Ef maður treystir engum hvernig á maður þá að eiga uppbyggileg samskipti um það sem skiptir mestu máli í samfélaginu?“ sagði hún.Þórunn hætti að fá gjafir frá fyrirtækjum þegar hún birti lista yfir þær opinberlega.vísir/sksÍslendingar spilltir?Þórunn velti því jafnframt fyrir sér hvort skattaundanskot Íslendinga megi ekki túlka sem spillingu, en samkvæmt ríkisskattstjóra nema þau um áttatíu milljörðum króna. „Ég velti því fyrir mér hvort við sem samfélag séum svo rosalega upptekin af því að hugsa að allir aðrir séu spilltir eða að stinga undan, að við tökum öll þátt í þessum leik. Notum glufurnar sem gefast til að borga ekki skattana okkar. Kannski er það mesta spillingin á Íslandi. Kannski ekki. Samfélag sem skýtur undan áttatíu milljarða króna á ári er að grafa undan sjálfu sér,“ sagði Þórunn.Hætti að fá gjafirHún tók jafnframt dæmi frá því þegar hún gegndi starfi ráðherra en þá hún ákvað að birta lista yfir allar gjafir sem hún fékk hverju sinni. „Þetta þótti nú hjá ýmsum í byggingunni ekkert endilega góð hugmynd en ég gaf ekkert eftir. Allt frá stærsta blómvendi sem ég hef fengið, frá Alcoa, kampavín frá Arion, og líka ljótu flíshúfuna frá Gámafélaginu,“ sagði Þórunn. Áður en leið á löngu hætti henni að berast gjafir. „Þá var tilganginum náð. Málið var upplýst. Ef þú ætlaðir að gefa þessum ráðherra gjafir þá færi það á lista og hann birtur. Mjög einfalt dæmi um gagnsæi. Mjög einfaldar leiðir til að snúa niður ákveðnar hefðir sem eru í samfélaginu.“ Leki og spilling í lögreglu Mest lesið Orrustuþotur yfir Borgundarhólmi og drónar trufla flug í Noregi Erlent „Virðist bitna á saklausum ferðamönnum“ Innlent 29 prósent heimila skipuð einstæðingum: „Meðvituð ákvörðun til að njóta frelsis“ Innlent Fjöldi fórnarlamba eftir skothríð og íkveikju í kirkju mormóna Erlent Aldrei neinn afsláttur gefinn í flugprófunum Innlent Flúði próflaus undan lögreglu með einum of marga farþega þegar bíllinn valt Innlent Skora á Snorra að gefa kost á sér Innlent Rándýr og stórbrotin afmæli hitta ekki í mark hjá krökkunum Innlent Báturinn áður sokkið í sömu höfn og án skýringar Innlent „Ákveðinn miski“ að geta ekki treyst vatninu Innlent Fleiri fréttir 29 prósent heimila skipuð einstæðingum: „Meðvituð ákvörðun til að njóta frelsis“ Aldrei neinn afsláttur gefinn í flugprófunum Allt niður í þriggja mánaða fiðluleikara „Virðist bitna á saklausum ferðamönnum“ „Ákveðinn miski“ að geta ekki treyst vatninu Flúði próflaus undan lögreglu með einum of marga farþega þegar bíllinn valt Umfangsmiklar árásir og símengað neysluvatn Báturinn áður sokkið í sömu höfn og án skýringar Drukkinn ökumaður keyrði á þrjá bíla og reyndi að stinga af Um 200 nemendur eru í lögreglunámi á Akureyri Skora á Snorra að gefa kost á sér Bíll valt eftir flótta undan lögreglu og þrír slösuðust Reiknað með afskiptum af öllum samkomum Vítisengla Lögreglan með málið til rannsóknar Áframhaldandi aðgerðir gegn Vítisenglum Geirfinnsmálið, orkuöflun, gjaldeyrishöftin og íslenskan á Sprengisandi Drógu aflvana bát í land í Neskaupstað Með bílinn fullan af fíkniefnum „Það verður boðið fram í nafni VG“ Loka aftur fyrir umferð á slóðum Vítisengla „Þjóðaröryggisráð er ekki upp á punt“ Rak frá Bretlandi til Íslands á einum mánuði Bátur sekkur við Hafnarfjarðarhöfn Ellilífeyrisþegar sá hópur sem hafi það einna best Rándýr og stórbrotin afmæli hitta ekki í mark hjá krökkunum Þór sækist eftir endurkjöri Furðar sig á þjóðaröryggisráði og rándýr barnaafmæli Aftur flagnar Vesturbæjarlaug: „Eins og hún sé með skallablett“ Þyrlan kölluð út vegna vélsleðaslyss á Langjökli „Gervigreind er líka fyrir heimilið“ Sjá meira
Það er útbreidd trú Íslendinga að á landinu þrífist spilling. Það er stærsta vandamálið, óháð því hvort hér þrífist spilling eða ekki, því það eykur líkur á að fleiri taki þátt í henni. Fæstir landsmenn hafa beina reynslu af spillingu. Þetta kom fram í máli Gunnars Helga Kristinssonar, stjórnmálafræðings á hádegisfundi í Háskóla Íslands um spillingu á Íslandi. Félag stjórnmálafræðinga og stjórnmála við HÍ stóðu fyrir fundinum, sem var undir yfirskriftinni „Spilling á Íslandi: Hagsmunaárekstrar, fyrirgreiðsla og spilling“. Ísland var lengi vel talið eitt minnst spillta ríki heims. Árið 2005 skipaði landið fyrsta sætið yfir minnst spilltu löndin, samkvæmt samtökunum Transparency International sem reiknar út hve mikil spilling viðgengst í stjórnkerfinu að mati sérfræðinga. Það breyttist þó eftir hrun. Ísland var árið 2014 metið spilltasta ríki Norðurlandanna, en skipaði þó tólfta sætið yfir minnst spilltu lönd heims.Kjósendur Sjálfstæðisflokks telja spillingu frekar líðast í íslensku stjórnkerfi en kjósendur annarra flokka.vísir/sksFæstir komist í tæri við spillinguFélagsvísindasvið Háskóla Íslands kannaði afstöðu landsmanna til spillingar árið 2014. Könnunin leiddi það í ljós að drjúgur hluti landsmanna trúir því að spilling þrífist á landinu. Sérfræðingar sem tóku þátt töldu spillingu þó almennt minni en aðrir kjósendur. „Bein reynsla af spillingu, sérstaklega alvarlegri spillingu, er ekki mikil. Stærstur hluti fólks á Íslandi hefur ekki upplifað það form af spillingu sem hér er rætt um. Ekki nokkurn tímann komist í tæri við hana á ævinni. Það þýðir þó ekki að það þurfi ekki að fylgjast með, en við þurfum að hafa varann á áður en við gefum út mjög glannalegar yfirlýsingar,“ sagði Gunnar Helgi. Um skynjun fólks sé að ræða, sem ekki endilega endurspegli raunveruleikann. Þá töldu kjósendur Sjálfstæðisflokksins frekar að spilling sé vandamál í íslensku samfélagi en kjósendur annarra flokka.Grefur undan trausti og trúverðugleikaÞórunn Sveinbjarnardóttir, formaður BHM og fyrrverandi umhverfisráðherra, tók einnig til máls á fundinum. Hún sagði að ef upplifun fólks sé sú að á landinu sé spilling, þrátt fyrir að hafa ekki beina reynslu af henni, þá grafi það undan almennu trausti á hið opinbera. „Ég held að skynjunin, eins og henni var líst áðan, sem virðist vera að almennt séð séu íslenskir embættismenn og aðrir sem fari með opinbert vald skussar sem kunna ekki að fara með vald. Það eitt og sér er mikið vandamál ef reyndin er önnur. Ef það er skynjun fólksins í landinu að hér sé grasserandi spilling þá grefur það undan trausti og trúverðugleika stofnana og í raun lýðræðislegum samskiptum. Ef maður treystir engum hvernig á maður þá að eiga uppbyggileg samskipti um það sem skiptir mestu máli í samfélaginu?“ sagði hún.Þórunn hætti að fá gjafir frá fyrirtækjum þegar hún birti lista yfir þær opinberlega.vísir/sksÍslendingar spilltir?Þórunn velti því jafnframt fyrir sér hvort skattaundanskot Íslendinga megi ekki túlka sem spillingu, en samkvæmt ríkisskattstjóra nema þau um áttatíu milljörðum króna. „Ég velti því fyrir mér hvort við sem samfélag séum svo rosalega upptekin af því að hugsa að allir aðrir séu spilltir eða að stinga undan, að við tökum öll þátt í þessum leik. Notum glufurnar sem gefast til að borga ekki skattana okkar. Kannski er það mesta spillingin á Íslandi. Kannski ekki. Samfélag sem skýtur undan áttatíu milljarða króna á ári er að grafa undan sjálfu sér,“ sagði Þórunn.Hætti að fá gjafirHún tók jafnframt dæmi frá því þegar hún gegndi starfi ráðherra en þá hún ákvað að birta lista yfir allar gjafir sem hún fékk hverju sinni. „Þetta þótti nú hjá ýmsum í byggingunni ekkert endilega góð hugmynd en ég gaf ekkert eftir. Allt frá stærsta blómvendi sem ég hef fengið, frá Alcoa, kampavín frá Arion, og líka ljótu flíshúfuna frá Gámafélaginu,“ sagði Þórunn. Áður en leið á löngu hætti henni að berast gjafir. „Þá var tilganginum náð. Málið var upplýst. Ef þú ætlaðir að gefa þessum ráðherra gjafir þá færi það á lista og hann birtur. Mjög einfalt dæmi um gagnsæi. Mjög einfaldar leiðir til að snúa niður ákveðnar hefðir sem eru í samfélaginu.“
Leki og spilling í lögreglu Mest lesið Orrustuþotur yfir Borgundarhólmi og drónar trufla flug í Noregi Erlent „Virðist bitna á saklausum ferðamönnum“ Innlent 29 prósent heimila skipuð einstæðingum: „Meðvituð ákvörðun til að njóta frelsis“ Innlent Fjöldi fórnarlamba eftir skothríð og íkveikju í kirkju mormóna Erlent Aldrei neinn afsláttur gefinn í flugprófunum Innlent Flúði próflaus undan lögreglu með einum of marga farþega þegar bíllinn valt Innlent Skora á Snorra að gefa kost á sér Innlent Rándýr og stórbrotin afmæli hitta ekki í mark hjá krökkunum Innlent Báturinn áður sokkið í sömu höfn og án skýringar Innlent „Ákveðinn miski“ að geta ekki treyst vatninu Innlent Fleiri fréttir 29 prósent heimila skipuð einstæðingum: „Meðvituð ákvörðun til að njóta frelsis“ Aldrei neinn afsláttur gefinn í flugprófunum Allt niður í þriggja mánaða fiðluleikara „Virðist bitna á saklausum ferðamönnum“ „Ákveðinn miski“ að geta ekki treyst vatninu Flúði próflaus undan lögreglu með einum of marga farþega þegar bíllinn valt Umfangsmiklar árásir og símengað neysluvatn Báturinn áður sokkið í sömu höfn og án skýringar Drukkinn ökumaður keyrði á þrjá bíla og reyndi að stinga af Um 200 nemendur eru í lögreglunámi á Akureyri Skora á Snorra að gefa kost á sér Bíll valt eftir flótta undan lögreglu og þrír slösuðust Reiknað með afskiptum af öllum samkomum Vítisengla Lögreglan með málið til rannsóknar Áframhaldandi aðgerðir gegn Vítisenglum Geirfinnsmálið, orkuöflun, gjaldeyrishöftin og íslenskan á Sprengisandi Drógu aflvana bát í land í Neskaupstað Með bílinn fullan af fíkniefnum „Það verður boðið fram í nafni VG“ Loka aftur fyrir umferð á slóðum Vítisengla „Þjóðaröryggisráð er ekki upp á punt“ Rak frá Bretlandi til Íslands á einum mánuði Bátur sekkur við Hafnarfjarðarhöfn Ellilífeyrisþegar sá hópur sem hafi það einna best Rándýr og stórbrotin afmæli hitta ekki í mark hjá krökkunum Þór sækist eftir endurkjöri Furðar sig á þjóðaröryggisráði og rándýr barnaafmæli Aftur flagnar Vesturbæjarlaug: „Eins og hún sé með skallablett“ Þyrlan kölluð út vegna vélsleðaslyss á Langjökli „Gervigreind er líka fyrir heimilið“ Sjá meira