Kvíðnar konur: Dagleg streita getur leitt til kvíðaröskunar Erla Björg Gunnarsdóttir skrifar 15. nóvember 2014 08:00 Tæplega þriðjungur fólks fær kvíðaröskun um ævina. Samkvæmt erlendum rannsóknum fær tæplega þriðjungur fólks kvíðaröskun um ævina og eru konur á Vesturlöndum helmingi líklegri en karlar til að fá ýmsar kvíðaraskanir. Þessi kynjamunur hefur verið lítt rannsakaður en Sóley Dröfn Davíðsdóttir, sálfræðingur og forstjóri Kvíðameðferðarstöðvarinnar, segir að líklega komi fjöldi skýringa við sögu. „Erfðir koma að einhverju leyti við sögu sem og uppeldisskilyrði. Ofbeldi í æsku getur stuðlað að kvíða síðar meir og þekkt er að konur eru útsettari fyrir kynferðisofbeldi en karlar. Önnur áföll kunna að hafa áhrif, til dæmis tengd meðgöngu og fæðingu. Aukin hætta er á ofsakvíða á meðgöngu og eftir barnsburð, eins þróa sumar konur með sér þráhyggju og áráttu í kjölfar fæðingar. Þá geta kvíðaeinkenni versnað fyrir blæðingar og sumar konur merkja aukinn kvíða í tengslum við tíðahvörf.“ Sóley segir einnig miklar kröfur gerðar til nútímakonunnar, bæði af samfélaginu og henni sjálfri. „Konur taka oft meiri ábyrgð á heimilishaldi og barnauppeldi en karlar, svo ekki sé minnst á það álag sem fylgir því að ganga með og annast ung börn. Nútímakonan gerir ekki aðeins þær kröfur til sín að hún annist maka sinn og börn vel, heldur einnig að hún mennti sig, eigi starfsframa, iðki líkamsrækt og sé ungleg og fallega til fara. Konur virðast gera meiri kröfur til sín en karlar, kannski því þær hafa að meðaltali minna sjálfstraust.“Sóley segir að mikilvægt sé að flokka áhyggjur sem raunverulegar eða ímyndaðar áhyggjur.vísir/valliSóley segir að konur leiti sér fremur aðstoðar en karlar en engu að síður sé ýmislegt sem aftri þeim frá því, til dæmis séu þær frekar bundnar yfir börnum og hafi lægri tekjur. Einnig sé þekkt að minna sé gert úr kvíða kvenna þar sem fremur sé búist við að þær séu kvíðnar en karlar. Hún bendir einnig á að líklega sé fjöldi kvenna með vægan kvíða þótt það þróist ekki út í kvíðaröskun, en það sé alltaf gott að minnka áhyggjurnar. Nýlega gaf hún út sjálfshjálparbók þar sem gefin eru góð ráð til að ná tökum á kvíða, fælni og áhyggjum. „Annar hver maður er með daglegar áhyggjur yfir einhverju og það getur þróast út í alvarlegri kvíða. Það er mikilvægt að læra inn á áhyggjurnar og hvernig megi ráða við þær. Í stuttu máli snýst það um að taka sér áhyggjutíma í stað þess að hafa áhyggjur allan daginn, einnig að greina áhyggjurnar og hvort þær séu raunverulegar eða ímyndaðar. Ef þær eru raunverulegar þá þarf maður að hugsa í lausnum í stað þess að mála allt svart. Svo eru margir sem þurfa að læra að setja mörk og segja stundum nei við verkefnum eða beiðnum. Einnig að draga úr áreitum, svo sem Facebook, slökkva á útvarpinu eða hvíla símann um stund.“Kvíði er lífeðlislegt viðbragð sem virkjast þegar manneskja stendur frammi fyrir mögulegri ógn við velferð hennar eða afkomu. Þegar kvíðinn ræsist hins vegar ítrekað án þess að hætta sé á ferðum er litið svo á að kvíðinn sé of mikill. Það má líkja of miklum kvíða við ofurnæma þjófavörn í bíl sem fer í gang við minnsta áreiti. Kvíðaröskun er þegar kvíðinn er orðinn svo mikill að hann háir fólki í daglegu lífi og veldur því hugarangri. Félagsfælni óhóflegur kvíði í félagslegum aðstæðum þar sem möguleiki er á neikvæðu mati annarra. Afmörkuð fælni Óhóflegur ótti við afmarkað fyrirbæri eins og dýr, skordýr, veðurofsa, myrkur o.s.frv. Ofsakvíði Endurtekin kvíðaköst þar sem ofsalegur ótti gerir vart við sig ásamt líkamlegum einkennum eins og hjartslætti, svita, svima, andnauð o.fl. Þráhyggja og árátta Þráhyggja vísar til áleitinna og óboðinna hugsana, hvata eða ímynda sem valda kvíða. Árátta felst í síendurtekningu á ákveðnu atferli eins og að þvo sér um hendur eða raða hlutum. *Heilsukvíði Áhyggjur af að veikjast eða vera haldinn alvarlegum sjúkdómi. Áhyggjurnar eru meiri en líkamleg einkenni eða niðurstöður læknisrannsókna gefa tilefni til. Áfallastreituröskun Breytingar á tilfinningalífi, hugarfari og streituviðbrögðum í kjölfar áfalls. Viðkomandi endurupplifir áfallið með einum eða öðrum hætti. Almenn kvíðaröskun Óhóflegur kvíði eða áhyggjur vegna margvíslegra málefna og erfiðleikar með að láta af áhyggjum. Þessu fylgir t.d. eirðarleysi, þreyta, einbeitingarerfiðleikar, vöðvaspenna og svefntruflanir. Fólk er áhyggjufullt að staðaldri og á erfitt með að slaka á. Tengsl kvíða og þunglyndis Margir sem eru haldnir kvíða finna einnig fyrir þunglyndiseinkennum. Langvinnur kvíði getur leitt til þunglyndis. Tæplega þriðjungur fólks fær kvíðaröskun um ævina. Konur eru helmingi líklegri en karlar til að fá: AðskilnaðarkvíðaAlmenna kvíðaröskunÁfallastreituröskunAfmarkaða fælniOfsakvíðaLeiðir til hjálpar Margirmeð kvíðaröskun leita annarra leiða til að glíma við vandann en með lyfjum. Má þar nefna hugræna atferlismeðferð, stuðningshópa, hugleiðslu, mikla rútínu í daglegu lífi, jóga og aðra hreyfingu. Hvert skal leita? Hægt er að fá nánari upplýsingar hjá fagfólki, til að mynda hjá Geðhjálp og Kvíðameðferðarstöðinni. Tengdar fréttir Kvíðinn sprettur út frá brotinni sjálfsmynd Þrjár konur sem glímt hafa við kvíða segja kröfurnar vera miklar frá samfélaginu. 15. nóvember 2014 08:30 Mest lesið Trump velur starfsmannastjóra úr innstu röðum Erlent Netanjahú sendir flugvélar til að sækja Ísraela í Amsterdam Erlent Þrír handteknir vegna dauða Liam Payne Erlent Einn fluttur á slysadeild vegna hópslagsmála Innlent Flestir treysta Kristrúnu fyrir efnahagnum Innlent Spennuþrungin barátta um fulltrúadeildina Erlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Ekkert fordæmi fyrir því að fólk kjósi taktískt í alþingiskosningum Innlent Fundu ellefu lík í yfirgefnum pallbíll Erlent Yfirmaður COP29 sagður hafa reynt að selja jarðefnaeldsneyti Erlent Fleiri fréttir Flestir treysta Kristrúnu fyrir efnahagnum Einn fluttur á slysadeild vegna hópslagsmála Ekkert fordæmi fyrir því að fólk kjósi taktískt í alþingiskosningum Píratar vilja stofnun til að rannsaka spillingu á Íslandi Stjórnvöld þurfi að bregðast við alvarlegum vímuefnavanda Reynir tapar minningargreinamáli aftur Flokkar í útrýmingarhættu, smánarlaun og tónlistarveisla Viðræður hafnar um kaup á Perlunni, Toppstöðinni og 125 bílastæðum Rúm 95 prósent lækna samþykktu verkfallsaðgerðir Píratar stefna á stjórnarsamstarf án Sjálfstæðisflokksins Taka einn dag í einu og ætla að halda sínum kúrs Bein útsending: Framtíðarsýn okkar – Hvernig er lífið í loftslagsvænu samfélagi? Bótaskylda FS vegna E.coli veikinda viðurkennd Stormur fyrir norðan og skriðuhætta sunnan til Grunaður um að nauðga og brjóta ítrekað á barnungri stúlku Ekki vanhæfur til að rannsaka banaslysið Helgi biðst lausnar og fer í ráðuneytið Lögreglan leitar vitna að tveggja bíla árekstri Viðreisn á flugi í nýrri Maskínukönnun Inga muni varpa efnahagslegum gjöreyðingarvopnum Glæný könnun og hávaðarok víða um land Algjör undantekning að mörg skot þurfi til að fella dýrið Norðmaður vann 3,7 milljarða, landi hans 1,6 og Íslendingur milljón Kölluð út eftir að skipverji slasaðist á hendi Skrifstofustjórinn fær ekki milljónirnar 24 „Hafi eitthvað borið í milli, þá bar í milli þar“ Óþarfi að skera úr um hvort læknir hafi gerst sekur um gáleysi Vinnan sé seld langt undir kostnaðarverði Gert að greiða leigu fyrir afnot af „Hafnarfjarðarhreysinu“ „Við erum í neyðarstöðu akkúrat núna“ Sjá meira
Samkvæmt erlendum rannsóknum fær tæplega þriðjungur fólks kvíðaröskun um ævina og eru konur á Vesturlöndum helmingi líklegri en karlar til að fá ýmsar kvíðaraskanir. Þessi kynjamunur hefur verið lítt rannsakaður en Sóley Dröfn Davíðsdóttir, sálfræðingur og forstjóri Kvíðameðferðarstöðvarinnar, segir að líklega komi fjöldi skýringa við sögu. „Erfðir koma að einhverju leyti við sögu sem og uppeldisskilyrði. Ofbeldi í æsku getur stuðlað að kvíða síðar meir og þekkt er að konur eru útsettari fyrir kynferðisofbeldi en karlar. Önnur áföll kunna að hafa áhrif, til dæmis tengd meðgöngu og fæðingu. Aukin hætta er á ofsakvíða á meðgöngu og eftir barnsburð, eins þróa sumar konur með sér þráhyggju og áráttu í kjölfar fæðingar. Þá geta kvíðaeinkenni versnað fyrir blæðingar og sumar konur merkja aukinn kvíða í tengslum við tíðahvörf.“ Sóley segir einnig miklar kröfur gerðar til nútímakonunnar, bæði af samfélaginu og henni sjálfri. „Konur taka oft meiri ábyrgð á heimilishaldi og barnauppeldi en karlar, svo ekki sé minnst á það álag sem fylgir því að ganga með og annast ung börn. Nútímakonan gerir ekki aðeins þær kröfur til sín að hún annist maka sinn og börn vel, heldur einnig að hún mennti sig, eigi starfsframa, iðki líkamsrækt og sé ungleg og fallega til fara. Konur virðast gera meiri kröfur til sín en karlar, kannski því þær hafa að meðaltali minna sjálfstraust.“Sóley segir að mikilvægt sé að flokka áhyggjur sem raunverulegar eða ímyndaðar áhyggjur.vísir/valliSóley segir að konur leiti sér fremur aðstoðar en karlar en engu að síður sé ýmislegt sem aftri þeim frá því, til dæmis séu þær frekar bundnar yfir börnum og hafi lægri tekjur. Einnig sé þekkt að minna sé gert úr kvíða kvenna þar sem fremur sé búist við að þær séu kvíðnar en karlar. Hún bendir einnig á að líklega sé fjöldi kvenna með vægan kvíða þótt það þróist ekki út í kvíðaröskun, en það sé alltaf gott að minnka áhyggjurnar. Nýlega gaf hún út sjálfshjálparbók þar sem gefin eru góð ráð til að ná tökum á kvíða, fælni og áhyggjum. „Annar hver maður er með daglegar áhyggjur yfir einhverju og það getur þróast út í alvarlegri kvíða. Það er mikilvægt að læra inn á áhyggjurnar og hvernig megi ráða við þær. Í stuttu máli snýst það um að taka sér áhyggjutíma í stað þess að hafa áhyggjur allan daginn, einnig að greina áhyggjurnar og hvort þær séu raunverulegar eða ímyndaðar. Ef þær eru raunverulegar þá þarf maður að hugsa í lausnum í stað þess að mála allt svart. Svo eru margir sem þurfa að læra að setja mörk og segja stundum nei við verkefnum eða beiðnum. Einnig að draga úr áreitum, svo sem Facebook, slökkva á útvarpinu eða hvíla símann um stund.“Kvíði er lífeðlislegt viðbragð sem virkjast þegar manneskja stendur frammi fyrir mögulegri ógn við velferð hennar eða afkomu. Þegar kvíðinn ræsist hins vegar ítrekað án þess að hætta sé á ferðum er litið svo á að kvíðinn sé of mikill. Það má líkja of miklum kvíða við ofurnæma þjófavörn í bíl sem fer í gang við minnsta áreiti. Kvíðaröskun er þegar kvíðinn er orðinn svo mikill að hann háir fólki í daglegu lífi og veldur því hugarangri. Félagsfælni óhóflegur kvíði í félagslegum aðstæðum þar sem möguleiki er á neikvæðu mati annarra. Afmörkuð fælni Óhóflegur ótti við afmarkað fyrirbæri eins og dýr, skordýr, veðurofsa, myrkur o.s.frv. Ofsakvíði Endurtekin kvíðaköst þar sem ofsalegur ótti gerir vart við sig ásamt líkamlegum einkennum eins og hjartslætti, svita, svima, andnauð o.fl. Þráhyggja og árátta Þráhyggja vísar til áleitinna og óboðinna hugsana, hvata eða ímynda sem valda kvíða. Árátta felst í síendurtekningu á ákveðnu atferli eins og að þvo sér um hendur eða raða hlutum. *Heilsukvíði Áhyggjur af að veikjast eða vera haldinn alvarlegum sjúkdómi. Áhyggjurnar eru meiri en líkamleg einkenni eða niðurstöður læknisrannsókna gefa tilefni til. Áfallastreituröskun Breytingar á tilfinningalífi, hugarfari og streituviðbrögðum í kjölfar áfalls. Viðkomandi endurupplifir áfallið með einum eða öðrum hætti. Almenn kvíðaröskun Óhóflegur kvíði eða áhyggjur vegna margvíslegra málefna og erfiðleikar með að láta af áhyggjum. Þessu fylgir t.d. eirðarleysi, þreyta, einbeitingarerfiðleikar, vöðvaspenna og svefntruflanir. Fólk er áhyggjufullt að staðaldri og á erfitt með að slaka á. Tengsl kvíða og þunglyndis Margir sem eru haldnir kvíða finna einnig fyrir þunglyndiseinkennum. Langvinnur kvíði getur leitt til þunglyndis. Tæplega þriðjungur fólks fær kvíðaröskun um ævina. Konur eru helmingi líklegri en karlar til að fá: AðskilnaðarkvíðaAlmenna kvíðaröskunÁfallastreituröskunAfmarkaða fælniOfsakvíðaLeiðir til hjálpar Margirmeð kvíðaröskun leita annarra leiða til að glíma við vandann en með lyfjum. Má þar nefna hugræna atferlismeðferð, stuðningshópa, hugleiðslu, mikla rútínu í daglegu lífi, jóga og aðra hreyfingu. Hvert skal leita? Hægt er að fá nánari upplýsingar hjá fagfólki, til að mynda hjá Geðhjálp og Kvíðameðferðarstöðinni.
Tengdar fréttir Kvíðinn sprettur út frá brotinni sjálfsmynd Þrjár konur sem glímt hafa við kvíða segja kröfurnar vera miklar frá samfélaginu. 15. nóvember 2014 08:30 Mest lesið Trump velur starfsmannastjóra úr innstu röðum Erlent Netanjahú sendir flugvélar til að sækja Ísraela í Amsterdam Erlent Þrír handteknir vegna dauða Liam Payne Erlent Einn fluttur á slysadeild vegna hópslagsmála Innlent Flestir treysta Kristrúnu fyrir efnahagnum Innlent Spennuþrungin barátta um fulltrúadeildina Erlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Ekkert fordæmi fyrir því að fólk kjósi taktískt í alþingiskosningum Innlent Fundu ellefu lík í yfirgefnum pallbíll Erlent Yfirmaður COP29 sagður hafa reynt að selja jarðefnaeldsneyti Erlent Fleiri fréttir Flestir treysta Kristrúnu fyrir efnahagnum Einn fluttur á slysadeild vegna hópslagsmála Ekkert fordæmi fyrir því að fólk kjósi taktískt í alþingiskosningum Píratar vilja stofnun til að rannsaka spillingu á Íslandi Stjórnvöld þurfi að bregðast við alvarlegum vímuefnavanda Reynir tapar minningargreinamáli aftur Flokkar í útrýmingarhættu, smánarlaun og tónlistarveisla Viðræður hafnar um kaup á Perlunni, Toppstöðinni og 125 bílastæðum Rúm 95 prósent lækna samþykktu verkfallsaðgerðir Píratar stefna á stjórnarsamstarf án Sjálfstæðisflokksins Taka einn dag í einu og ætla að halda sínum kúrs Bein útsending: Framtíðarsýn okkar – Hvernig er lífið í loftslagsvænu samfélagi? Bótaskylda FS vegna E.coli veikinda viðurkennd Stormur fyrir norðan og skriðuhætta sunnan til Grunaður um að nauðga og brjóta ítrekað á barnungri stúlku Ekki vanhæfur til að rannsaka banaslysið Helgi biðst lausnar og fer í ráðuneytið Lögreglan leitar vitna að tveggja bíla árekstri Viðreisn á flugi í nýrri Maskínukönnun Inga muni varpa efnahagslegum gjöreyðingarvopnum Glæný könnun og hávaðarok víða um land Algjör undantekning að mörg skot þurfi til að fella dýrið Norðmaður vann 3,7 milljarða, landi hans 1,6 og Íslendingur milljón Kölluð út eftir að skipverji slasaðist á hendi Skrifstofustjórinn fær ekki milljónirnar 24 „Hafi eitthvað borið í milli, þá bar í milli þar“ Óþarfi að skera úr um hvort læknir hafi gerst sekur um gáleysi Vinnan sé seld langt undir kostnaðarverði Gert að greiða leigu fyrir afnot af „Hafnarfjarðarhreysinu“ „Við erum í neyðarstöðu akkúrat núna“ Sjá meira
Kvíðinn sprettur út frá brotinni sjálfsmynd Þrjár konur sem glímt hafa við kvíða segja kröfurnar vera miklar frá samfélaginu. 15. nóvember 2014 08:30