Réttur barna gagnvart fjölmiðlum Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar 24. júní 2014 08:15 Hlutverk fjölmiðla er að veita upplýsingar og stuðla að upplýstri og ábyrgri umræðu í samfélaginu. Mikilvægt er að fjölmiðlar veiti raunsanna mynd af veruleikanum og axli sína ábyrgð gagnvart samfélaginu. En hvað er það sem greinir á milli hvort tiltekið efni á erindi við almenning eða ekki? Ættu málefni einstakra barna að vera til umfjöllunar? Hverjir eiga að vernda börn gegn skaðlegu efni?Börn fylgjast með Síðustu misserin hafa málefni tiltekinna skóla verið umfjöllunarefni í fjölmiðlum landsins. Rætt hefur verið um einelti kennara, einelti barna gegn tilteknu barni, deilur foreldrahópa vegna eineltismála, prófstuld í unglingadeild tiltekins skóla og þar fram eftir götunum. Þessi fjölmiðlaumfjöllun fer ekki fram hjá börnunum okkar – þvert á móti. Nýjasta SAFT-rannsóknin frá árinu 2013 (SAFT er vakningarátak um örugga tækninotkun barna og unglinga á Íslandi og stendur fyrir: Samfélag, fjölskylda og tækni) sýnir að börn eru upplýstari en foreldrar þeirra halda og skoða t.d. fréttasíður á netinu í meiri mæli en foreldrar þeirra telja. Sú umræða sem á sér stað í samfélaginu mótar þeirra viðhorf rétt eins og þeirra sem fullorðnir eru. Auk þess læra þau þá hegðun sem fyrir þeim er höfð. Hvaða skilaboð erum við að senda börnunum okkar þegar reynt er að útkljá erfið mál á torgum fréttamiðlanna?Friðhelgi einkalífs barna Yfirleitt hafa fullorðnir þroska, þekkingu og dómgreind til að vara sig á áróðri og verja sig gegn ágangi fjölmiðla. Að sama skapi taka fullorðnir ákvörðun um hvort þeir vilji ræða við fjölmiðla eða ekki. Hið sama er ekki hægt að segja um börn. Þau eiga eftir að taka út þroska og þróa sína dómgreind og þekkingu og eru eðli málsins samkvæmt oft og tíðum berskjölduð. Því er vert að velta því fyrir sér hvort friðhelgi einkalífs barna sé nógu vel varin af lögum og reglum sem eiga að vernda börn fyrir ágangi og óæskilegum skilaboðum fjölmiðla. Fjölmiðlar skipa stóran sess í lífi fólks og hafa þeir einnig sínar siðareglur. En stundum vilja þær gleymast þegar kemur að markaðssetningu og þeim hraða sem tæknin býður upp á.Ábyrgð foreldra Foreldrar eru helstu málsvarar barna sinna og bera höfuðábyrgð á að verja þau gegn ágangi hvers konar og áreiti. Hins vegar eru það stundum foreldrarnir sem bregðast og fara með einkamál barna sinna í fjölmiðla. Stundum er um örþrifaráð að ræða, t.d. þegar foreldrar upplifa mikið ranglæti og telja kerfið hafa brugðist. Því miður gerist það stundum. Þrátt fyrir það hefur barnið ekki forsendur til að meta hvort þetta sé því raunverulega fyrir bestu. Leita ætti allra leiða til að leysa málin á öðrum vettvangi og virða þar með rétt barnsins til friðhelgi einkalífs nú og til lengri tíma litið. Foreldrum ber einnig samkvæmt 94. grein barnaverndarlaga nr. 80/2002 eftir því sem í þeirra valdi er að vernda börn gegn ofbeldis- og klámefni eða öðru slíku efni, m.a. með því að koma í veg fyrir aðgang þeirra að því. Við viljum forða börnum frá klámi og ofbeldi en hvað með annað efni eins og staðalmyndir kynja, niðrandi viðhorf til minnihlutahópa og fleira? Hvernig getur samfélagið hjálpað foreldrum að sinna þessari skyldu sinni?Upplýsingar og ábyrgð iðnaðarins Foreldrar þurfa upplýsingar svo þeir geti sinnt skyldu sinni. Þegar kemur að kvikmyndum er ágætis fyrirkomulag viðhaft á IMDb.com þar sem foreldrar meta sjálfir efnið og geta skoðað umsagnir hverjir annarra. Gott væri að hafa sambærilegan vettvang t.d. á kvikmyndir.is. Einnig ber iðnaðurinn mikla ábyrgð og gott væri ef meira frumkvæði í þessum málum kæmi frá eigendum fjölmiðla og framleiðendum. Því miður eru staðlarnir oft of einfaldir og villandi upplýsingar og misræmi í aldursmerkingum. Fjölmiðlanefnd veitir hér mikilvægt aðhald og vert er að efla starf hennar. Einnig ættu forsvarsmenn helstu fjölmiðla; eigendur, rit- og fréttastjórar, að leggja höfuðáherslu á að unnið sé samkvæmt siðareglum og lögum, ekki hvað síst þegar kemur að umfjöllun um málefni einstaka barna.Verndum æskuna Lykilatriði við að vernda börn gegn skaðlegu efni og ágangi er að gera þau fær um að meta og greina fjölmiðlaefni og upplýsingar á gagnrýninn hátt og tileinka sér fjölþætta færni við að njóta efnis og nota það. Við þurfum í raun öll að tileinka okkur slíkt miðlalæsi. Iðnaðurinn og hið opinbera bera einnig mikla ábyrgð þegar kemur að vernd barna gegn skaðlegu efni og friðhelgi einkalífs þeirra. Þegar öllu er á botninn hvolft ætti leiðarljós allra hlutaðeigandi að vera velferð barna. Börn eiga að fá að vera börn – í friði. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hrefna Sigurjónsdóttir Mest lesið Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson Skoðun Fjórði hver vinnur í verslun og þjónustu Benedikt S. Benediktsson Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson skrifar Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Fjórði hver vinnur í verslun og þjónustu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego skrifar Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Sjá meira
Hlutverk fjölmiðla er að veita upplýsingar og stuðla að upplýstri og ábyrgri umræðu í samfélaginu. Mikilvægt er að fjölmiðlar veiti raunsanna mynd af veruleikanum og axli sína ábyrgð gagnvart samfélaginu. En hvað er það sem greinir á milli hvort tiltekið efni á erindi við almenning eða ekki? Ættu málefni einstakra barna að vera til umfjöllunar? Hverjir eiga að vernda börn gegn skaðlegu efni?Börn fylgjast með Síðustu misserin hafa málefni tiltekinna skóla verið umfjöllunarefni í fjölmiðlum landsins. Rætt hefur verið um einelti kennara, einelti barna gegn tilteknu barni, deilur foreldrahópa vegna eineltismála, prófstuld í unglingadeild tiltekins skóla og þar fram eftir götunum. Þessi fjölmiðlaumfjöllun fer ekki fram hjá börnunum okkar – þvert á móti. Nýjasta SAFT-rannsóknin frá árinu 2013 (SAFT er vakningarátak um örugga tækninotkun barna og unglinga á Íslandi og stendur fyrir: Samfélag, fjölskylda og tækni) sýnir að börn eru upplýstari en foreldrar þeirra halda og skoða t.d. fréttasíður á netinu í meiri mæli en foreldrar þeirra telja. Sú umræða sem á sér stað í samfélaginu mótar þeirra viðhorf rétt eins og þeirra sem fullorðnir eru. Auk þess læra þau þá hegðun sem fyrir þeim er höfð. Hvaða skilaboð erum við að senda börnunum okkar þegar reynt er að útkljá erfið mál á torgum fréttamiðlanna?Friðhelgi einkalífs barna Yfirleitt hafa fullorðnir þroska, þekkingu og dómgreind til að vara sig á áróðri og verja sig gegn ágangi fjölmiðla. Að sama skapi taka fullorðnir ákvörðun um hvort þeir vilji ræða við fjölmiðla eða ekki. Hið sama er ekki hægt að segja um börn. Þau eiga eftir að taka út þroska og þróa sína dómgreind og þekkingu og eru eðli málsins samkvæmt oft og tíðum berskjölduð. Því er vert að velta því fyrir sér hvort friðhelgi einkalífs barna sé nógu vel varin af lögum og reglum sem eiga að vernda börn fyrir ágangi og óæskilegum skilaboðum fjölmiðla. Fjölmiðlar skipa stóran sess í lífi fólks og hafa þeir einnig sínar siðareglur. En stundum vilja þær gleymast þegar kemur að markaðssetningu og þeim hraða sem tæknin býður upp á.Ábyrgð foreldra Foreldrar eru helstu málsvarar barna sinna og bera höfuðábyrgð á að verja þau gegn ágangi hvers konar og áreiti. Hins vegar eru það stundum foreldrarnir sem bregðast og fara með einkamál barna sinna í fjölmiðla. Stundum er um örþrifaráð að ræða, t.d. þegar foreldrar upplifa mikið ranglæti og telja kerfið hafa brugðist. Því miður gerist það stundum. Þrátt fyrir það hefur barnið ekki forsendur til að meta hvort þetta sé því raunverulega fyrir bestu. Leita ætti allra leiða til að leysa málin á öðrum vettvangi og virða þar með rétt barnsins til friðhelgi einkalífs nú og til lengri tíma litið. Foreldrum ber einnig samkvæmt 94. grein barnaverndarlaga nr. 80/2002 eftir því sem í þeirra valdi er að vernda börn gegn ofbeldis- og klámefni eða öðru slíku efni, m.a. með því að koma í veg fyrir aðgang þeirra að því. Við viljum forða börnum frá klámi og ofbeldi en hvað með annað efni eins og staðalmyndir kynja, niðrandi viðhorf til minnihlutahópa og fleira? Hvernig getur samfélagið hjálpað foreldrum að sinna þessari skyldu sinni?Upplýsingar og ábyrgð iðnaðarins Foreldrar þurfa upplýsingar svo þeir geti sinnt skyldu sinni. Þegar kemur að kvikmyndum er ágætis fyrirkomulag viðhaft á IMDb.com þar sem foreldrar meta sjálfir efnið og geta skoðað umsagnir hverjir annarra. Gott væri að hafa sambærilegan vettvang t.d. á kvikmyndir.is. Einnig ber iðnaðurinn mikla ábyrgð og gott væri ef meira frumkvæði í þessum málum kæmi frá eigendum fjölmiðla og framleiðendum. Því miður eru staðlarnir oft of einfaldir og villandi upplýsingar og misræmi í aldursmerkingum. Fjölmiðlanefnd veitir hér mikilvægt aðhald og vert er að efla starf hennar. Einnig ættu forsvarsmenn helstu fjölmiðla; eigendur, rit- og fréttastjórar, að leggja höfuðáherslu á að unnið sé samkvæmt siðareglum og lögum, ekki hvað síst þegar kemur að umfjöllun um málefni einstaka barna.Verndum æskuna Lykilatriði við að vernda börn gegn skaðlegu efni og ágangi er að gera þau fær um að meta og greina fjölmiðlaefni og upplýsingar á gagnrýninn hátt og tileinka sér fjölþætta færni við að njóta efnis og nota það. Við þurfum í raun öll að tileinka okkur slíkt miðlalæsi. Iðnaðurinn og hið opinbera bera einnig mikla ábyrgð þegar kemur að vernd barna gegn skaðlegu efni og friðhelgi einkalífs þeirra. Þegar öllu er á botninn hvolft ætti leiðarljós allra hlutaðeigandi að vera velferð barna. Börn eiga að fá að vera börn – í friði.
Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar
Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar
Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar
Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun