Sólarsellusauðkindin Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar 26. október 2013 06:00 Í sumarlok var ég á ferð með samstarfsmönnum í evrópska orkuverkefninu PROMISE og þar á meðal eru miklir reynsluboltar frá Samsö í Danmörku. Á ferð okkar um landið vorum við m.a. að ræða stuðningskerfi við sólarselluuppsetningar í Danmörku. Ég útskýrði fyrir þeim að einkum tvennt kæmi í veg fyrir svipað fyrirkomulag hér á landi en það væri annars vegar ódýr raforka og hins vegar sú staðreynd að öll raforkuframleiðsla hér á landi er nú þegar hundrað prósent græn og ekki brýnt að niðurgreiða aðra orkukosti af umhverfisástæðum einum saman. Hins vegar benti ég þeim á að allt frá landnámi hafi Íslendingar nýtt sér hreyfanleg sólarorkuver, þ.e. sjálfa sauðkindina. Sólarorka snýst nefnilega um meira en framleiðslu á raforku með kísilsólarsellum. Stundum vill t.d. gleymast að vinnan sem liggur á bak við vatnsorkuauðlindina okkar er unnin af sólinni sjálfri þegar hennar gríðarlega orka fer í uppgufun sjávar sem flyst svo til fjalla. Einnig nýta frumbjarga plöntur sólarorku þegar þær safna upp lífmassa í vefjum sínum með ljóstillífun. Þrátt fyrir hæfileika íslenskra ræktenda dylst það fáum að til eru betri staðir en Ísland fyrir umfangsmikla útiræktun nytjaplantna. Örstutt en sólrík sumur með löngum og harðsnúnum vetrum gerðu landnámsmönnum fljótlega ljóst að erfitt yrði að tóra á matjurtaræktun einni saman. Þess vegna varð hin íslenska sólarsella fljótt órjúfanlegur hluti af menningu og sjálfsbjargarviðleitni Íslendinga. Gróður á Íslandi er lágvaxinn og háður örstuttu vaxtartímabili sem þýðir m.ö.o. að feimin flóra landsins safnar örlítilli sólarorku, hver planta fyrir sig, sem dreifist á geysileg víðerni. Það er því ómögulegt fyrir mannfólkið að safna þessari orku með skilvirkum hætti. Sauðkindin getur hins vegar tínt hana upp af mikilli elju og útsjónarsemi. Sólarorkueiningum er þannig safnað af miklum móð í erfiðum fjöllum og firnindum. Þessi dýrmæta sólarorka geymist svo í vöðvum, fituvef og ull kindarinnar sem mannfólkið hefur nýtt sér til að komast af í gegnum erfiða mánuði í okkar harðbýla landi. Vissulega hefur þessi sólarorkusöfnun stundum gengið of langt og ofbeitt land orðið illa úti en víðáttumikil beitarsvæði eins og tíðkast hafa hér á landi hafa stundum verið nauðsynleg til þess að takmarka ekki um of möguleika sauðkindarinnar til að safna orku í landi þar sem almennur vöxtur plantna er mjög svo takmarkaður. Sauðfjárrækt á Íslandi hefur þá sérstöðu að íslenskt lambakjöt liggur mjög nærri villibráð enda matseðill lamba ekki einskorðaður við afgirt ræktunarland heldur opið fjallagrasahlaðborð sem gefur að margra mati einstakt bragð. Persónulega finnst mér enn merkilegra við íslenska lambakjötið sú staðreynd að aðkoma ósjálfbærs jarðefnaeldsneytis, í lífsferli lambsins, er í lágmarki. Lambakjötið hefur m.ö.o. lágan útblástursreikning og er reyndar kolefnisfrítt á fjalli. Þökk sé innlendri og kolefnisfrírri orku er kjötvinnslan sjálf einnig kolefnisfrí. Jarðefnaeldsneyti kemur því aðeins við sögu í flutningum á sauðfé og óbeint vegna notkunar á tilbúnum áburði og vélavinnu í heyskap. Gaman væri ef einhverjir sauðfjárbændur þróuðu þessa vöru alla leið og gerðu hana þannig enn verðmætari. Kolefnisfrítt lambakjöt er alls ekki óraunhæft en krefst þess að dregið verði úr notkun á tilbúnum áburði sem er framleiddur erlendis með orku úr jarðefnaeldsneyti. Olíunotkun í heyskap og flutningum verður svo að skipta út fyrir aðra orkugjafa. Auðvelt ætti að vera að gefa kindum með lambi hey sem ekki hefur fengið tilbúinn áburð en erfiðara er að skipta út olíu á dráttarvélar og flutningabifreiðir. Lífdísill, metangas og raforka eru þó lausnir handan við hornið en í millitíðinni mætti auðveldlega kolefnisjafna þetta litla magn með skógrækt, landgræðslu eða endurheimt votlendis á löndum sauðfjárræktarbænda. Slíkt gæti aukið enn á sérstöðu og gæði íslensks lambakjöts umfram sambærilega vöru á erlendum mörkuðum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigurður Ingi Friðleifsson Mest lesið Sársauki annarra og samúðarþreyta Guðrún Jónsdóttir Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir Skoðun 52 milljarðar/ári x 30 ár = EES Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Sársauki annarra og samúðarþreyta Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir skrifar Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson skrifar Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Vertu drusla! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Þegar hið smáa verður risastórt Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tekur sér stöðu með Evrópusambandinu Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Feluleikur ríkisstjórnarinnar? Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun Ég heiti Elísa og ég er Drusla Elísa Rún Svansdóttir skrifar Skoðun Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson skrifar Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed skrifar Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson skrifar Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson skrifar Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Sjá meira
Í sumarlok var ég á ferð með samstarfsmönnum í evrópska orkuverkefninu PROMISE og þar á meðal eru miklir reynsluboltar frá Samsö í Danmörku. Á ferð okkar um landið vorum við m.a. að ræða stuðningskerfi við sólarselluuppsetningar í Danmörku. Ég útskýrði fyrir þeim að einkum tvennt kæmi í veg fyrir svipað fyrirkomulag hér á landi en það væri annars vegar ódýr raforka og hins vegar sú staðreynd að öll raforkuframleiðsla hér á landi er nú þegar hundrað prósent græn og ekki brýnt að niðurgreiða aðra orkukosti af umhverfisástæðum einum saman. Hins vegar benti ég þeim á að allt frá landnámi hafi Íslendingar nýtt sér hreyfanleg sólarorkuver, þ.e. sjálfa sauðkindina. Sólarorka snýst nefnilega um meira en framleiðslu á raforku með kísilsólarsellum. Stundum vill t.d. gleymast að vinnan sem liggur á bak við vatnsorkuauðlindina okkar er unnin af sólinni sjálfri þegar hennar gríðarlega orka fer í uppgufun sjávar sem flyst svo til fjalla. Einnig nýta frumbjarga plöntur sólarorku þegar þær safna upp lífmassa í vefjum sínum með ljóstillífun. Þrátt fyrir hæfileika íslenskra ræktenda dylst það fáum að til eru betri staðir en Ísland fyrir umfangsmikla útiræktun nytjaplantna. Örstutt en sólrík sumur með löngum og harðsnúnum vetrum gerðu landnámsmönnum fljótlega ljóst að erfitt yrði að tóra á matjurtaræktun einni saman. Þess vegna varð hin íslenska sólarsella fljótt órjúfanlegur hluti af menningu og sjálfsbjargarviðleitni Íslendinga. Gróður á Íslandi er lágvaxinn og háður örstuttu vaxtartímabili sem þýðir m.ö.o. að feimin flóra landsins safnar örlítilli sólarorku, hver planta fyrir sig, sem dreifist á geysileg víðerni. Það er því ómögulegt fyrir mannfólkið að safna þessari orku með skilvirkum hætti. Sauðkindin getur hins vegar tínt hana upp af mikilli elju og útsjónarsemi. Sólarorkueiningum er þannig safnað af miklum móð í erfiðum fjöllum og firnindum. Þessi dýrmæta sólarorka geymist svo í vöðvum, fituvef og ull kindarinnar sem mannfólkið hefur nýtt sér til að komast af í gegnum erfiða mánuði í okkar harðbýla landi. Vissulega hefur þessi sólarorkusöfnun stundum gengið of langt og ofbeitt land orðið illa úti en víðáttumikil beitarsvæði eins og tíðkast hafa hér á landi hafa stundum verið nauðsynleg til þess að takmarka ekki um of möguleika sauðkindarinnar til að safna orku í landi þar sem almennur vöxtur plantna er mjög svo takmarkaður. Sauðfjárrækt á Íslandi hefur þá sérstöðu að íslenskt lambakjöt liggur mjög nærri villibráð enda matseðill lamba ekki einskorðaður við afgirt ræktunarland heldur opið fjallagrasahlaðborð sem gefur að margra mati einstakt bragð. Persónulega finnst mér enn merkilegra við íslenska lambakjötið sú staðreynd að aðkoma ósjálfbærs jarðefnaeldsneytis, í lífsferli lambsins, er í lágmarki. Lambakjötið hefur m.ö.o. lágan útblástursreikning og er reyndar kolefnisfrítt á fjalli. Þökk sé innlendri og kolefnisfrírri orku er kjötvinnslan sjálf einnig kolefnisfrí. Jarðefnaeldsneyti kemur því aðeins við sögu í flutningum á sauðfé og óbeint vegna notkunar á tilbúnum áburði og vélavinnu í heyskap. Gaman væri ef einhverjir sauðfjárbændur þróuðu þessa vöru alla leið og gerðu hana þannig enn verðmætari. Kolefnisfrítt lambakjöt er alls ekki óraunhæft en krefst þess að dregið verði úr notkun á tilbúnum áburði sem er framleiddur erlendis með orku úr jarðefnaeldsneyti. Olíunotkun í heyskap og flutningum verður svo að skipta út fyrir aðra orkugjafa. Auðvelt ætti að vera að gefa kindum með lambi hey sem ekki hefur fengið tilbúinn áburð en erfiðara er að skipta út olíu á dráttarvélar og flutningabifreiðir. Lífdísill, metangas og raforka eru þó lausnir handan við hornið en í millitíðinni mætti auðveldlega kolefnisjafna þetta litla magn með skógrækt, landgræðslu eða endurheimt votlendis á löndum sauðfjárræktarbænda. Slíkt gæti aukið enn á sérstöðu og gæði íslensks lambakjöts umfram sambærilega vöru á erlendum mörkuðum.
Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun
Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar
Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar
Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun