Heimshreyfing í þágu breytinga Ban Ki-moon skrifar 15. júní 2012 06:00 Í næstu viku munu veraldarleiðtogar hittast að máli á þýðingarmiklum fundi, ráðstefnu Sameinuðu þjóðanna um sjálfbæra þróun í Rio de Janeiro. Verður þetta árangursríkur fundur? Að mínu mati, já. Samningaviðræður hafa staðið yfir lengi. Meira að segja á þessari stundu er meiru ólokið en gengið hefur verið frá í svokölluðu „lokaskjali" fundarins. Á hinn bóginn er lokaskjalið í raun ekki einhlítur mælikvarði á árangur. Mest er um vert að Rio ráðstefnan hefur þegar skilað umtalsverðum árangri. Og sá árangur er að skapa heimshreyfingu í þágu breytinga. Rio+20 markar vegamót á langri leið. Sjálfbær þróun komst á dagskrá heimsstjórnmála á hinum fræga Jarðar-fundi árið 1992. Í dag er skilningur okkar breiðari og blæbrigðaríkari á þeirri jafnvægislist sem við þurfum að ná tökum á. Sífellt fleiri jarðarbúar þarfnast þróunar sem hefur að markmiði að skila ávöxtun velmegunar og kröftugs hagvaxtar til allra. Á sama tíma verður að vernda dýrmætustu auðlindir jarðar: land, loft og vatn. Í Rio bætast yfir 100 leiðtogar ríkja og ríkisstjórna í hóp tuttugu og fimm þúsund þátttakenda sem leita réttrar framvindu. Við höfum allt of lengi talið að brennsla og neysla sé eina leiðin til bjargálna. Þessi leið hefur endað í blindgötu. Í Ríó verðum við að leita nýrrar leiðar; nýs vegvísis fyrir 21. aldar hagkerfið. Við höfnum þeirri goðsögn að hagvöxtur þurfi að vera á kostnað umhverfisins. Það er vaxandi skilningur á því að með snjallri stefnumörkun geta ríkisstjórnir eflt hagvöxt, dregið úr fátækt, skapað mannsæmandi störf og hraðað félagslegri þróun með þeim hætti að virðing sé borin fyrir takmörkuðum auðlindum jarðar. Í þessum víðari skilningi held ég að hreyfingin í þágu breytingar verði ekki brotin á bak aftur. Sönnunargögnin eru hvarvetna og leynast ef vel er að gáð á meðal stórra þjóða og smárra, ríkra jafnt sem fátækra. Mörg ríki hafa tekið „grænan vöxt" upp á sína arma sem felur í sér að nota takmarkaðar náttúrulegar auðlindir á skilvirkari hátt til að skapa störf og efla kolefnasnauða þróun. Kína hefur skuldbundið sig til að sækja sextán prósent orkuþarfar sinnar til endurnýjanlegra orkugjafa fyrir 2020 og stefnir að því að fjárfesta fyrir andvirði 450 milljarða Bandaríkjadala í endurnýtingu sorps og hreinni tækni í nýjustu fimm ára áætlun sinni. Í Brasilíu skapar endurnýting sorps meir en hálfa milljón starfa, aðallega á meðal þeirra sem höllustum standa fæti. Indland borgar nú fólki fyrir að nýta betur náttúrulegar auðlindir svo sem skóga og ferskvatn. Ríkisstjórnir og þjóðríki eru ekki ein á báti. Yfir þúsund oddvitar úr atvinnulífinu frá öllum heimshornum koma saman í Ríó og tala einum rómi: við getum ekki látið sem ekkert sé. Orkumál verða í öndvegi í Ríó. Ég hef kallað orkumál „gullna þráðinn" sem hnýtir saman hina sjálfbæru framtíð. Orka er lykilinn að þróun, félagslegri samheldni og verndun umhverfisins, þar á meðal lotslagsbreytingum. Af þessum sökum hleypti ég af stokkunum árið 2011, frumkvæði sem nefnist Sjálfbær orka fyrir alla. Markmið okkar er að tryggja þeim fimmtungi jarðarbúa sem ekki njóta þess þegar að fá aðgang að nútíma orkuþjónustu. Þetta ber að gera með því að draga úr orkusóun, með því tvöfalda skilvirka nýtingu og tvöfalda hlut endurnýjanlegrar orku í orkunotkun á heimsvísu. Sjálfbær orka fyrir alla er fyrirmyndar félagsskapur í þágu framtíðarinnar. Grundvallarhugmyndin er einföld en áhrifarík: Sameinuðu þjóðirnar nota einstætt afl sitt til að fylkja liði í þágu almannahagsmuna. Þegar öllu er á botninn hvolft er þetta einmitt það sem Rio+20 snýst um. Já, vissulega eru samningaviðræðurnar þýðingarmiklar. Samkomulag þar sem skuldbindingar hafa verið færðar til bókar, mótar umræður morgundagsins. En Rio+20 er meira en þetta eða tjáning öflugrar hreyfingar í þágu breytingar og stórt skref í átt til þeirrar framtíðar sem við viljum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fréttir Skoðanir Mest lesið Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Glundroði Sjálfstæðisflokksins bitnar á hagstjórn og innviðum Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar Skoðun Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen skrifar Skoðun Afkastadrifin menntun og verðgildi nemenda Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Ég er deildarstjóri í leikskóla Helga Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Draumastarfið Arnfríður Hermannsdóttir skrifar Skoðun Hjartsláttur sjávarbyggðanna Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Erum við tilbúin til að bæta menntakerfið okkar? Jónína Einarsdóttir skrifar Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir skrifar Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson skrifar Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Sjá meira
Í næstu viku munu veraldarleiðtogar hittast að máli á þýðingarmiklum fundi, ráðstefnu Sameinuðu þjóðanna um sjálfbæra þróun í Rio de Janeiro. Verður þetta árangursríkur fundur? Að mínu mati, já. Samningaviðræður hafa staðið yfir lengi. Meira að segja á þessari stundu er meiru ólokið en gengið hefur verið frá í svokölluðu „lokaskjali" fundarins. Á hinn bóginn er lokaskjalið í raun ekki einhlítur mælikvarði á árangur. Mest er um vert að Rio ráðstefnan hefur þegar skilað umtalsverðum árangri. Og sá árangur er að skapa heimshreyfingu í þágu breytinga. Rio+20 markar vegamót á langri leið. Sjálfbær þróun komst á dagskrá heimsstjórnmála á hinum fræga Jarðar-fundi árið 1992. Í dag er skilningur okkar breiðari og blæbrigðaríkari á þeirri jafnvægislist sem við þurfum að ná tökum á. Sífellt fleiri jarðarbúar þarfnast þróunar sem hefur að markmiði að skila ávöxtun velmegunar og kröftugs hagvaxtar til allra. Á sama tíma verður að vernda dýrmætustu auðlindir jarðar: land, loft og vatn. Í Rio bætast yfir 100 leiðtogar ríkja og ríkisstjórna í hóp tuttugu og fimm þúsund þátttakenda sem leita réttrar framvindu. Við höfum allt of lengi talið að brennsla og neysla sé eina leiðin til bjargálna. Þessi leið hefur endað í blindgötu. Í Ríó verðum við að leita nýrrar leiðar; nýs vegvísis fyrir 21. aldar hagkerfið. Við höfnum þeirri goðsögn að hagvöxtur þurfi að vera á kostnað umhverfisins. Það er vaxandi skilningur á því að með snjallri stefnumörkun geta ríkisstjórnir eflt hagvöxt, dregið úr fátækt, skapað mannsæmandi störf og hraðað félagslegri þróun með þeim hætti að virðing sé borin fyrir takmörkuðum auðlindum jarðar. Í þessum víðari skilningi held ég að hreyfingin í þágu breytingar verði ekki brotin á bak aftur. Sönnunargögnin eru hvarvetna og leynast ef vel er að gáð á meðal stórra þjóða og smárra, ríkra jafnt sem fátækra. Mörg ríki hafa tekið „grænan vöxt" upp á sína arma sem felur í sér að nota takmarkaðar náttúrulegar auðlindir á skilvirkari hátt til að skapa störf og efla kolefnasnauða þróun. Kína hefur skuldbundið sig til að sækja sextán prósent orkuþarfar sinnar til endurnýjanlegra orkugjafa fyrir 2020 og stefnir að því að fjárfesta fyrir andvirði 450 milljarða Bandaríkjadala í endurnýtingu sorps og hreinni tækni í nýjustu fimm ára áætlun sinni. Í Brasilíu skapar endurnýting sorps meir en hálfa milljón starfa, aðallega á meðal þeirra sem höllustum standa fæti. Indland borgar nú fólki fyrir að nýta betur náttúrulegar auðlindir svo sem skóga og ferskvatn. Ríkisstjórnir og þjóðríki eru ekki ein á báti. Yfir þúsund oddvitar úr atvinnulífinu frá öllum heimshornum koma saman í Ríó og tala einum rómi: við getum ekki látið sem ekkert sé. Orkumál verða í öndvegi í Ríó. Ég hef kallað orkumál „gullna þráðinn" sem hnýtir saman hina sjálfbæru framtíð. Orka er lykilinn að þróun, félagslegri samheldni og verndun umhverfisins, þar á meðal lotslagsbreytingum. Af þessum sökum hleypti ég af stokkunum árið 2011, frumkvæði sem nefnist Sjálfbær orka fyrir alla. Markmið okkar er að tryggja þeim fimmtungi jarðarbúa sem ekki njóta þess þegar að fá aðgang að nútíma orkuþjónustu. Þetta ber að gera með því að draga úr orkusóun, með því tvöfalda skilvirka nýtingu og tvöfalda hlut endurnýjanlegrar orku í orkunotkun á heimsvísu. Sjálfbær orka fyrir alla er fyrirmyndar félagsskapur í þágu framtíðarinnar. Grundvallarhugmyndin er einföld en áhrifarík: Sameinuðu þjóðirnar nota einstætt afl sitt til að fylkja liði í þágu almannahagsmuna. Þegar öllu er á botninn hvolft er þetta einmitt það sem Rio+20 snýst um. Já, vissulega eru samningaviðræðurnar þýðingarmiklar. Samkomulag þar sem skuldbindingar hafa verið færðar til bókar, mótar umræður morgundagsins. En Rio+20 er meira en þetta eða tjáning öflugrar hreyfingar í þágu breytingar og stórt skref í átt til þeirrar framtíðar sem við viljum.
Skoðun Glundroði Sjálfstæðisflokksins bitnar á hagstjórn og innviðum Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar
Skoðun Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen skrifar
Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar
Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar