Af hverju minnkar ekki reiðin? Kolbrún Baldursdóttir: skrifar 15. júlí 2010 06:00 Af hverju minnkar ekki reiðin? Því er ekki að leyna að það er pirringur og reiði í samfélaginu sem tengist með einum eða öðrum hætti hruninu og afleiðingum þess. Einhverjir kunna að furða sig á því hve reiðin er enn djúpstæð og virðist ætla að endast lengi. Í ljósi þess hversu mikið áfall dundi yfir þjóðina á haustdögum 2008 er hins vegar ekki að undra að fólk skuli enn vera tilfinningalega sundurtætt. Þannig mun það án efa verða um sinn eða í það minnsta þar til sérstökum saksóknara hefur tekist að grynnka á málafjöldanum á hans borði. Fólk verður ekki sátt fyrr en fundnar hafa verið ásættanlegar lausnir á allra erfiðustu skuldamálum sem til var stofnað á góðæristímanum. Almenningur er ekki einn aðiliAlmenningur er ekki einsleitur hópur. Það þýðir ekki endilega að hann sé klofinn hópur. Þrátt fyrir að vera örþjóð búa í samfélaginu ólíkir hagsmunahópar. Það er hvorki rétt né sanngjarnt að fullyrða að hrunið sé öllum að kenna en óhætt er að fullyrða að hrunið bitnaði á öllum. Reiði og pirringur fólks á sér ólíkar rætur og orsakir. Flestir eru þó sennilega reiðir út í hina svokölluðu útrásarvíkinga, og einstaka forstjóra fjármálafyrirtækja sem af græðgi mökuðu krókinn í eigin þágu á kostnað skjólstæðinga sinna sem nú blæða. Meirihluti fólks er án efa líka reiður vegna eftirlitsins sem brást og yfir andvaraleysi stjórnvalda á þeim tíma. Ekki skal gleyma að nefna óbilgirni og stífni sumra lánafyrirtækja sem nú er verið að biðla til um samvinnu og skilning. Nú þegar verið er að leysa þessar flækjur og koma málum einstaklinga og hópa í þolanlegt horf koma hagsmunahópar fram og krefjast sérsniðinna leiðréttinga og bóta fyrir sig. Það sem mun viðhalda reiðinni og halda áfram að sundra og magna deilur er ef valin verður leið sem leysir vandamál eins hóps á kostnað einhvers annars eða allra annarra. Skýrt dæmi um þetta er ef aðgerðir til að létta á skuldabyrði þeirra sem skulda mest verða til þess að auka byrðar á ríkið með tilheyrandi niðurskurði og skattahækkunum. Lánafyrirtækjum ber fyrst og fremst að taka á sig eins mikið og þau geta. Flatar eða almennar niðurfellingar lána og afskriftir í stórum stíl geta þó leitt til þess að lánafyrirtæki fari í þrot og ríkissjóður (samfélagið) fær sendan reikning. Þeir sem tóku ekki beinan þátt í hruninu, fólk sem hefur lifað spart, verið nægjusamt, skuldar þess vegna lítið eða ekki neitt verður ekki ánægt með það. Græðir sá mest sem skuldar mest?Fjöldinn er stórskuldugur. Flestir hafa tekið lán til að kaupa fasteign enda afar erfitt að gera það án þess að taka lán. En svo virðist sem stór hópur hafi einnig ákveðið að taka lán fyrir öðru eins og t.d. bílum eða til að geta lifað ákveðnum lífsstíl. Í öllum lántökum felst einhver áhætta og fólu gengistryggð lán í sér meiri áhættu en verðtryggð lán. Lánþegar gátu þó ekki séð fyrir sér hversu dýrkeypt gengistryggðu lánin urðu. Af öllum lánum þarf engu að síður að greiða. Skuldir hverfa ekki þótt þær séu hunsaðar. Ef ég borga ekki skuldir mínar þarf einhver annar að borga þær. Lántakendur eiga að borga lánin sín til baka samkvæmt einhverjum eðlilegum mælikvarða þar sem sanngjarnt viðmið er notað. Um þetta verður að vera hægt að semja. Reiði og pirringur viðhelst og magnast frekar telji menn að sá sem skuldar mest muni jafnvel græða á að hafa skuldsett sig langt umfram greiðslugetu á meðan lántökum annars konar lána er gert að greiða hverja krónu. Þróist mál með þeim hætti mun reiðin einnig krauma áfram í hópi fólks sem hefur greitt upp lán sín t.d. með þrotlausri vinnu en er nú gert að sætta sig við niðurskurð í heilbrigðiskerfinu og/eða skattahækkanir svo bæta megi stöðu fjármálafyrirtækja. Stjórnmálamenn og fjölmiðlarVerkefni stjórnvalda er erfiðara en hægt er að ímynda sér. Finna þarf leiðir sem milda aðstæður án þess að stíga á tær eða kaffæra einhverja. Þess vegna skiptir máli nú að gamaldags og úrelt vopnaskak verði lagt til hliðar svo hægt sé að sameinast um skástu lausnirnar í erfiðustu málunum. Þrjóska og barnalegt atferli hefur lengi einkennt stjórnarandstöðu þessa lands og gildir þá einu hvort hægri eða vinstri stjórnarandstaða hefur átt í hlut. Atferlið lýsir sér t.d. í því að vera sífellt á móti, láta flokkspólitík blinda sér sýn og reyna að hindra eða tefja framgang mála. Ábyrgð stjórnmálamanna er mikil svo og fjölmiðla sem stýra þjóðfélagsumræðunni. Fjölmiðlar virðast stundum missa sjónar af heildarmyndinni. Í kjölfar uppákomu tengda einum hagsmunahópi verður umfjöllun jafnvel svo dögum skiptir, einsleit og þröng. Skylda fjölmiðla er fyrst og fremst að koma gagnlegum upplýsingum á framfæri, gæta þess að jafnvægi sé í almennri umfjöllun, upplýsa fólk og reyna að liðka fyrir í lífi þess. Þeirra hlutverk er ekki að ala á reiðinni eða kynda undir hasar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kolbrún Baldursdóttir Mest lesið „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Sjá meira
Af hverju minnkar ekki reiðin? Því er ekki að leyna að það er pirringur og reiði í samfélaginu sem tengist með einum eða öðrum hætti hruninu og afleiðingum þess. Einhverjir kunna að furða sig á því hve reiðin er enn djúpstæð og virðist ætla að endast lengi. Í ljósi þess hversu mikið áfall dundi yfir þjóðina á haustdögum 2008 er hins vegar ekki að undra að fólk skuli enn vera tilfinningalega sundurtætt. Þannig mun það án efa verða um sinn eða í það minnsta þar til sérstökum saksóknara hefur tekist að grynnka á málafjöldanum á hans borði. Fólk verður ekki sátt fyrr en fundnar hafa verið ásættanlegar lausnir á allra erfiðustu skuldamálum sem til var stofnað á góðæristímanum. Almenningur er ekki einn aðiliAlmenningur er ekki einsleitur hópur. Það þýðir ekki endilega að hann sé klofinn hópur. Þrátt fyrir að vera örþjóð búa í samfélaginu ólíkir hagsmunahópar. Það er hvorki rétt né sanngjarnt að fullyrða að hrunið sé öllum að kenna en óhætt er að fullyrða að hrunið bitnaði á öllum. Reiði og pirringur fólks á sér ólíkar rætur og orsakir. Flestir eru þó sennilega reiðir út í hina svokölluðu útrásarvíkinga, og einstaka forstjóra fjármálafyrirtækja sem af græðgi mökuðu krókinn í eigin þágu á kostnað skjólstæðinga sinna sem nú blæða. Meirihluti fólks er án efa líka reiður vegna eftirlitsins sem brást og yfir andvaraleysi stjórnvalda á þeim tíma. Ekki skal gleyma að nefna óbilgirni og stífni sumra lánafyrirtækja sem nú er verið að biðla til um samvinnu og skilning. Nú þegar verið er að leysa þessar flækjur og koma málum einstaklinga og hópa í þolanlegt horf koma hagsmunahópar fram og krefjast sérsniðinna leiðréttinga og bóta fyrir sig. Það sem mun viðhalda reiðinni og halda áfram að sundra og magna deilur er ef valin verður leið sem leysir vandamál eins hóps á kostnað einhvers annars eða allra annarra. Skýrt dæmi um þetta er ef aðgerðir til að létta á skuldabyrði þeirra sem skulda mest verða til þess að auka byrðar á ríkið með tilheyrandi niðurskurði og skattahækkunum. Lánafyrirtækjum ber fyrst og fremst að taka á sig eins mikið og þau geta. Flatar eða almennar niðurfellingar lána og afskriftir í stórum stíl geta þó leitt til þess að lánafyrirtæki fari í þrot og ríkissjóður (samfélagið) fær sendan reikning. Þeir sem tóku ekki beinan þátt í hruninu, fólk sem hefur lifað spart, verið nægjusamt, skuldar þess vegna lítið eða ekki neitt verður ekki ánægt með það. Græðir sá mest sem skuldar mest?Fjöldinn er stórskuldugur. Flestir hafa tekið lán til að kaupa fasteign enda afar erfitt að gera það án þess að taka lán. En svo virðist sem stór hópur hafi einnig ákveðið að taka lán fyrir öðru eins og t.d. bílum eða til að geta lifað ákveðnum lífsstíl. Í öllum lántökum felst einhver áhætta og fólu gengistryggð lán í sér meiri áhættu en verðtryggð lán. Lánþegar gátu þó ekki séð fyrir sér hversu dýrkeypt gengistryggðu lánin urðu. Af öllum lánum þarf engu að síður að greiða. Skuldir hverfa ekki þótt þær séu hunsaðar. Ef ég borga ekki skuldir mínar þarf einhver annar að borga þær. Lántakendur eiga að borga lánin sín til baka samkvæmt einhverjum eðlilegum mælikvarða þar sem sanngjarnt viðmið er notað. Um þetta verður að vera hægt að semja. Reiði og pirringur viðhelst og magnast frekar telji menn að sá sem skuldar mest muni jafnvel græða á að hafa skuldsett sig langt umfram greiðslugetu á meðan lántökum annars konar lána er gert að greiða hverja krónu. Þróist mál með þeim hætti mun reiðin einnig krauma áfram í hópi fólks sem hefur greitt upp lán sín t.d. með þrotlausri vinnu en er nú gert að sætta sig við niðurskurð í heilbrigðiskerfinu og/eða skattahækkanir svo bæta megi stöðu fjármálafyrirtækja. Stjórnmálamenn og fjölmiðlarVerkefni stjórnvalda er erfiðara en hægt er að ímynda sér. Finna þarf leiðir sem milda aðstæður án þess að stíga á tær eða kaffæra einhverja. Þess vegna skiptir máli nú að gamaldags og úrelt vopnaskak verði lagt til hliðar svo hægt sé að sameinast um skástu lausnirnar í erfiðustu málunum. Þrjóska og barnalegt atferli hefur lengi einkennt stjórnarandstöðu þessa lands og gildir þá einu hvort hægri eða vinstri stjórnarandstaða hefur átt í hlut. Atferlið lýsir sér t.d. í því að vera sífellt á móti, láta flokkspólitík blinda sér sýn og reyna að hindra eða tefja framgang mála. Ábyrgð stjórnmálamanna er mikil svo og fjölmiðla sem stýra þjóðfélagsumræðunni. Fjölmiðlar virðast stundum missa sjónar af heildarmyndinni. Í kjölfar uppákomu tengda einum hagsmunahópi verður umfjöllun jafnvel svo dögum skiptir, einsleit og þröng. Skylda fjölmiðla er fyrst og fremst að koma gagnlegum upplýsingum á framfæri, gæta þess að jafnvægi sé í almennri umfjöllun, upplýsa fólk og reyna að liðka fyrir í lífi þess. Þeirra hlutverk er ekki að ala á reiðinni eða kynda undir hasar.
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun