Þjóðin á skýrsluna Stefán Jón Hafstein skrifar 18. desember 2009 06:00 Stefán Jón Hafstein skrifar um skýrslu rannsóknarnefndar um bankahrunið. Verstu fréttir sem nokkur nefnd getur fært þjóð sinni." (Páll Hreinsson, formaður rannsókarnefndar um Hrunið). Við vitum orðið svo margt um Hrunið - og það er skelfilegt. Rannsóknarnefndin sem Alþingi skipaði mun væntanlega kortleggja og tímasetja mínútu fyrir mínútu hvernig rangar ákvarðanir og vanhæfni á öllum stigum leiddu þessa litlu þjóð fram af hengiflugi. Engin ástæða er til að óttast kattarþvott því alltof margir vita alltof margt nú þegar. Séu tíðindin jafn vond og formaður nefndarinnar hefur varað við þarf ríkisstjórn og Alþingi að gera viðbragðsáætlun. Rík ástæða er til að vara afleiðingum af því að hefðbundin íslensk „umræðuhefð" stjórni uppgjörinu. Smjörklípumeistarar eru tilbúnir, fjölmiðlar veikburða, bloggheimar óáreiðanlegir og þúsund og ein ræða um ICESAVE á Alþingi bendir ekki til að sá fundarsalur nægi. Gæta verður þess að þeir sem hafa hagsmuni af því að draga úr fólki mátt, svipta trú á framtíð Íslands og fæla það frá þátttöku í mótun Nýja Íslands nái ekki að eyðileggja þetta tækifæri til heiðarlegs uppgjörs með því að steypa öllu í rugl. Umræðuvaldið til fólksinsMeginkjarni málsins er þessi: Þótt formlega skili nefndin skýrslu sinni til Alþingis, þá á þjóðin þessa skýrslu. Hún er til þjóðarinnar. Alþingi, sem ber hluta sakarinnar, þarf auðvitað að fara með hana í skipulegan farveg og níu manna nefnd allra flokka sýnist í lagi. Forseti þingsins hefur gert grein fyrir þessari hlið málsins með skýrum hætti. En Alþingi verður að skilja að þjóðin er ekki áhorfandi að uppgjörinu. Viðbragðsáætlun í þá átt sem hér er lýst gæti gagnast: 1) Skýrslan í heild er birt á Netinu samtímis því að hún er afhent Alþingi. Nefndin birtir líka, samtímis, vandaða samantekt um meginniðurstöður sem hvaða meðalmaður getur lesið á hálftíma. Prentuð útgáfa skýrslu og samantektar liggi fyrir á öllum bókasöfnum - strax. Sama dag sýna sjónvarpsstöðvarnar ítarlega heimildarmynd um niðurstöðu skýrslunnar, sem unnin er fyrirfram. Þetta er gert til að almenningur sé á sama rásmarki og spunakerlingar og leiðarasmiðir. 2) Rannsóknarnefndin heldur í kjölfarið opna fundi í 2-4 helstu þéttbýlisstöðum þar sem almenningi gefst kostur á að spyrja beint og milliliðalaust um efni og tilurð skýrslunnar. Frá þessum fundum er auðvitað útvarpað og sjónvarpað. Boðið er upp á símatíma í útvarpi til upplýsingar. Þessir fundir eru vandlega skipulagðir og stýrt af festu. Byrjað í Háskólabíói. Þetta mun gera mikið til að auka trúverðugleika nefndarmanna og færa umræðuna á jafn vitrænt plan og skýrslan gefur tilefni til. 3) Heimasíða skýrslunnar er þannig gerð að almenningur getur kynnt sér samantektina og skýrsluna í heild, og komið á framfæri athugasemdum og ábendingum undir nafni, þannig að aðrir geti skoðað og tekið afstöðu til. Þannig verður til „þjóðfundur" á Netinu. Nauðsynlegt er að málsgreinar skýrslunnar séu tölusettar og hægt að setja inn athugasemdir við hvern tölulið. Á stuttum tíma mun koma í ljós hvort skýrslan fullnægir kröfum að bestu manna yfirsýn, ekki bara þeirra sem nú hafa drögin undir höndum til að gera athugasemdir við. 4) Hugsanlega skilar nefndin fyrst lokadrögum (ekki fullnaðarskýrslu) sem birt eru Alþingi og almenningi samtímis; nefndin kallar eftir athugasemdum. Búast má við að í meira en 1000 bls. skýrslu séu einhverjar yfirsjónir og villur sem auðvelt er að leiðrétta. Þá má líka reikna með að áður óþekktar heimildir komi fram um einstök mál; a.m.k. er rétt að gefa því tækifæri. Þetta er leið til að komast hjá því að smjörklípur taki völdin í umræðunni strax á fyrstu dögum. Að loknu upplýsinga- og umræðuferli ákveður nefndin hvort ástæða sé til að hagga einhverju í skýrslunni, ef ekki, stendur hún sem lokaplagg. 5) Allt undirliggjandi efni er birt, nema sérstakar ástæður varni því, svo sem ríkisleyndarmál eða viðkvæm einkamál. Alþingi mun eftir sem áður ákveða formlega málsmeðferð. Ekki verður stofnaður alþýðudómstóll. Með einhverri aðferð í líkingu við þá sem hér er lýst er bæði upplýsingin og umræðuvaldið færð út til þjóðarinnar. Þar með verður skýrslan hugsanlega sá hreinsunareldur sem þörf er á. Loksins vottaði fyrir því sem hægt er að kalla Nýja Ísland. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Stefán Jón Hafstein Mest lesið Vorstjarnan hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason Skoðun Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson Skoðun Að byggja upp á Bakka Hjálmar Bogi Hafliðason Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Fiskeldi og samfélagsábyrgð Eyjólfur Ármannsson Skoðun Pólitískt raunsæi og utanríkisstefna Íslands Ragnar Anthony Antonsson Gambrell Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Ísland gjaldþrota vegna fatlaðs fólks? Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald skrifar Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar Skoðun Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson skrifar Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé skrifar Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason skrifar Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Að byggja upp á Bakka Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Fiskeldi og samfélagsábyrgð Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Pólitískt raunsæi og utanríkisstefna Íslands Ragnar Anthony Antonsson Gambrell skrifar Skoðun Vorstjarnan hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Fylgið fór vegna fullveldismáls Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Er Ísrael ennþá útvalin þjóð Guðs? Ómar Torfason skrifar Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Raforkuverð: Stórnotendur og almenningur Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Hætt við að hækka ekki skatta á almenning Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Skattafíkn í skjóli réttlætis: Tímavélin stillt á 2012 Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson skrifar Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir skrifar Skoðun Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson skrifar Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson skrifar Skoðun Lægri gjöld, fleiri tækifæri Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tölum um stóra valdaframsalsmálið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Sjá meira
Stefán Jón Hafstein skrifar um skýrslu rannsóknarnefndar um bankahrunið. Verstu fréttir sem nokkur nefnd getur fært þjóð sinni." (Páll Hreinsson, formaður rannsókarnefndar um Hrunið). Við vitum orðið svo margt um Hrunið - og það er skelfilegt. Rannsóknarnefndin sem Alþingi skipaði mun væntanlega kortleggja og tímasetja mínútu fyrir mínútu hvernig rangar ákvarðanir og vanhæfni á öllum stigum leiddu þessa litlu þjóð fram af hengiflugi. Engin ástæða er til að óttast kattarþvott því alltof margir vita alltof margt nú þegar. Séu tíðindin jafn vond og formaður nefndarinnar hefur varað við þarf ríkisstjórn og Alþingi að gera viðbragðsáætlun. Rík ástæða er til að vara afleiðingum af því að hefðbundin íslensk „umræðuhefð" stjórni uppgjörinu. Smjörklípumeistarar eru tilbúnir, fjölmiðlar veikburða, bloggheimar óáreiðanlegir og þúsund og ein ræða um ICESAVE á Alþingi bendir ekki til að sá fundarsalur nægi. Gæta verður þess að þeir sem hafa hagsmuni af því að draga úr fólki mátt, svipta trú á framtíð Íslands og fæla það frá þátttöku í mótun Nýja Íslands nái ekki að eyðileggja þetta tækifæri til heiðarlegs uppgjörs með því að steypa öllu í rugl. Umræðuvaldið til fólksinsMeginkjarni málsins er þessi: Þótt formlega skili nefndin skýrslu sinni til Alþingis, þá á þjóðin þessa skýrslu. Hún er til þjóðarinnar. Alþingi, sem ber hluta sakarinnar, þarf auðvitað að fara með hana í skipulegan farveg og níu manna nefnd allra flokka sýnist í lagi. Forseti þingsins hefur gert grein fyrir þessari hlið málsins með skýrum hætti. En Alþingi verður að skilja að þjóðin er ekki áhorfandi að uppgjörinu. Viðbragðsáætlun í þá átt sem hér er lýst gæti gagnast: 1) Skýrslan í heild er birt á Netinu samtímis því að hún er afhent Alþingi. Nefndin birtir líka, samtímis, vandaða samantekt um meginniðurstöður sem hvaða meðalmaður getur lesið á hálftíma. Prentuð útgáfa skýrslu og samantektar liggi fyrir á öllum bókasöfnum - strax. Sama dag sýna sjónvarpsstöðvarnar ítarlega heimildarmynd um niðurstöðu skýrslunnar, sem unnin er fyrirfram. Þetta er gert til að almenningur sé á sama rásmarki og spunakerlingar og leiðarasmiðir. 2) Rannsóknarnefndin heldur í kjölfarið opna fundi í 2-4 helstu þéttbýlisstöðum þar sem almenningi gefst kostur á að spyrja beint og milliliðalaust um efni og tilurð skýrslunnar. Frá þessum fundum er auðvitað útvarpað og sjónvarpað. Boðið er upp á símatíma í útvarpi til upplýsingar. Þessir fundir eru vandlega skipulagðir og stýrt af festu. Byrjað í Háskólabíói. Þetta mun gera mikið til að auka trúverðugleika nefndarmanna og færa umræðuna á jafn vitrænt plan og skýrslan gefur tilefni til. 3) Heimasíða skýrslunnar er þannig gerð að almenningur getur kynnt sér samantektina og skýrsluna í heild, og komið á framfæri athugasemdum og ábendingum undir nafni, þannig að aðrir geti skoðað og tekið afstöðu til. Þannig verður til „þjóðfundur" á Netinu. Nauðsynlegt er að málsgreinar skýrslunnar séu tölusettar og hægt að setja inn athugasemdir við hvern tölulið. Á stuttum tíma mun koma í ljós hvort skýrslan fullnægir kröfum að bestu manna yfirsýn, ekki bara þeirra sem nú hafa drögin undir höndum til að gera athugasemdir við. 4) Hugsanlega skilar nefndin fyrst lokadrögum (ekki fullnaðarskýrslu) sem birt eru Alþingi og almenningi samtímis; nefndin kallar eftir athugasemdum. Búast má við að í meira en 1000 bls. skýrslu séu einhverjar yfirsjónir og villur sem auðvelt er að leiðrétta. Þá má líka reikna með að áður óþekktar heimildir komi fram um einstök mál; a.m.k. er rétt að gefa því tækifæri. Þetta er leið til að komast hjá því að smjörklípur taki völdin í umræðunni strax á fyrstu dögum. Að loknu upplýsinga- og umræðuferli ákveður nefndin hvort ástæða sé til að hagga einhverju í skýrslunni, ef ekki, stendur hún sem lokaplagg. 5) Allt undirliggjandi efni er birt, nema sérstakar ástæður varni því, svo sem ríkisleyndarmál eða viðkvæm einkamál. Alþingi mun eftir sem áður ákveða formlega málsmeðferð. Ekki verður stofnaður alþýðudómstóll. Með einhverri aðferð í líkingu við þá sem hér er lýst er bæði upplýsingin og umræðuvaldið færð út til þjóðarinnar. Þar með verður skýrslan hugsanlega sá hreinsunareldur sem þörf er á. Loksins vottaði fyrir því sem hægt er að kalla Nýja Ísland.
Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun
Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun
Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar
Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun
Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun