Stofna nýja banka 9. febrúar 2009 06:00 Már Wolfgang Mixa skrifar um bankastarfsemi Núverandi staða íslensks og alþjóðlegs fjármálalífs er í hnotskurn þessi: 1. Bankar eru um allan heim gjaldþrota. 2. Lækkandi húsnæðisverð leiðir til þess að ekki verður lengur hægt að fjármagna neyslu með lánum gegn veði í húsum. 3. Flestir einblína á að greiða niður skuldir og spara meira. Slíkt er gott fyrir einstaklinga og að hóflegu marki fyrir efnahagslífið í heild til lengri tíma. 4. Til skemmri tíma dregur þetta til enn frekari samdráttar. 5. Ofangreindir liðir koma til með að viðhalda aukningu atvinnuleysis næstu misseri. Eins og tíðrætt er orðið er svipar ástandinu mikið til kreppunnar miklu. Þó svo að hlutabréfavísitölur hafi ekki (enn) fallið jafn mikið og þær gerðu á fyrstu 3 árum fjórða áratugarins þá hefur gengi hlutabréfa margra af stærstu fjármálafyrirtækja heims fallið um meira en 90% og líkt og á Íslandi hafa sum þeirra jafnvel orðið verðlaus. Annað sambærilegt í kreppunni miklu og ástandsins í dag er að margir sparifjáreigendur sem þá lögðu fé inn á bankabók lentu í þeirri stöðu að sparifé þeirra hvarf með falli bankanna. Eini munurinn hérlendis er að örugg höfn var í mörgum tilfellum skilgreind sem peningamarkaðssjóðir. Í kjölfar fjölda bankaþrota í kreppunni miklu voru ýmis lög sett til að hindra að leikurinn endurtæki sig. Fjármálastofnanir, sem margar hverjar höfðu notað fé frá innstæðueigendum til að veðja í stórum stíl á hlutabréfamarkaðinn, voru settar skorður varðandi starfsemi sína og var þeim gert að einbeita sér annaðhvort að fjárfestingarstarfsemi eða inn- og útlánastarfsemi. Auk þess var innstæðutryggingarkerfi komið á fót til að byggja traust almennings á innstæðu sinni í bönkum á nýjan leik. Þessi aðskilnaður hélst til ársins 1999. Afnám þessa aðskilnaðar er stór ástæða þess vanda sem fjármálakerfið glímir við í dag. Eftir hjöðnun netbólunnar voru sett ýmsar reglur varðandi eftirlit á fjármálafyrirtækjum með það í huga að tryggja hag viðskiptavina varðandi fjárfestingar og að hafa taumhald á áhættusækni fjármálastofnanna. Þessar reglugerðir eru hins vegar í mörgum tilfellum meingallaðar, styðjast oft um of við tölfræðilegar upplýsingar og er í mörgum tilfellum auðvelt að sniðganga. Hugsanleg skýring er að litið hafi verið á að þær hafi tekið tillit til allra grundvallaratriða varðandi áhættustýringu, sem nánast er ómögulegt með regluverki í flóknum og samtvinnuðum heimi fjármálageirans. Ákveðinn tímamót eiga sér í dag, tímamót þar sem að þeir sem eru fremstir og bestir í að aðlaga sig að nýjum aðstæðum verða leiðandi í „nýrri" framtíð sem byggist á trausti. Rökrétt framhald er því að grundvallarspurningar verði bornar upp um fjármálakerfið í heild, ekki aðeins hérlendis heldur einnig á alþjóðavísu. Einstaklingsþjónusta Gera má sterklega ráð fyrir því að skil verði sett á nýjan leik settur á milli fjárfestingabanka og hefðbundinna innlánsstofnanna. Hvað einstaklingsþjónustu og lán til smærri fyrirtækja varðar felst sérhæfing að mestu í að skilgreina áhættuálag viðskiptavina og yfirfara einfaldar viðskiptaáætlanir. Slík inn- og útlánaþjónusta gæti hæglega verið sinnt hér af aðeins 2 stofnunum og lægi beint við að sameinaður ríkisbanki og sparisjóðir sæu um þá þjónustu. Þó svo að mögulegt sé að viðhalda verðbréfastarfsemi innan slíkra stofnana þá hljóta tækifæri nú að vera til staðar við að stofna sérhæfð eigna- og sjóðastýringafyrirtæki. Mörg slík fyrirtæki eru í Bandaríkjunum enda er þeirra eini hagur að hámarka ávöxtun viðskiptavina sinna. Fyrirtækja-bankar Til að auka gegnsæi og traust almennings gagnvart bönkum er rétt að athuga hvort að hagkvæmt væri að taka stærstu útlánin til hliðar og mynda í kringum þau sér einingar. Þau stóru útlán sem nú þegar eru til staðar verða í mörgum tilfellum endurskipulögð (nokkrir endurreisnarsjóðir eru nú þegar í bígerð). Önnur ný lán verða aftur á móti ekki fjármögnuð á sömu nótum og áður. Breytingarnar verða í nokkrum atriðum: • Fjármögnun verður ekki byggð á innlánum - ótraust leið sem fellur um sjálfa sig um leið og vantraust á stöðu fjármálastofnunar kemur fram, hugsanlega einmitt þegar að mest áríðandi er að halda fjármagni innanhúss. • Fjármögnun verður ekki með skammtímalánum - ein af helstu ástæðum núverandi vandræða er að skammtímafjármögnun var notuð til langtímafjármögnunar í trausti þess að skammtímamarkaðurinn héldist skilvirkur en er nú stopp. • Lánaflokkar verða skilvirkari - mismunandi ávöxtunarkröfur verða gerðar til mismunandi „tegunda" útlána, sem er ef til vill ekkert nýtt, en lánaverkefni verða betur aðskilin. Þetta leiðir til þess að nokkurs konar stofnunnar fyrirtækja-banka. Verkefni verða skilgreind miðað við áhættu og ávöxtunarkröfu. Í stað þess að lagður sé peningur í banka og því illa skilgreind verkefni, nokkurs konar hrærigraut frá sjónarhorni lánveitenda, þá er fjármagni beint í ákveðin verkefni til ákveðins tíma. Þessi uppsetning gæti skapað trausti á íslensku fjármálalífi og virkjað þá þekkingu sem hér hefur skapast með skilvirkum leiðum á nýjan leik. Höfundur er fjármálafræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Már Wolfgang Mixa Mest lesið Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson Skoðun Þá verður gott að búa á Íslandi Bjarni Karlsson,Jóna Hrönn Bolladóttir Skoðun Skoðun Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar Skoðun Aðgengi er lykill að sjálfstæði, þátttöku og virkni Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hefur ekki náð sér á strik síðan Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? IV. Faglegt mat og ósvaraðar spurningar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Skipulögð glæpastarfsemi er ógn við samfélagið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Við erum 40 árum á eftir Einar Sverrisson skrifar Skoðun Þétting á 27. brautinni Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Þá verður gott að búa á Íslandi Bjarni Karlsson,Jóna Hrönn Bolladóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? III: Tækifæri fyrir löggjafann Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Þingmaður til sölu – bátur fylgir með Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Þeir vökulu og tungumálið sem stjórntæki Jóhanna Jakobsdóttir skrifar Skoðun Umburðarlyndi og kærleikur Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Kolbrún og Kafka Pétur Orri Pétursson skrifar Skoðun Brottvísanir sem öllum var sama um Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Mamma er gulur góð einkunn? Díana Dögg Víglundsdóttir skrifar Skoðun Gervigreind í vinnunni: Frá hamri til heilabús Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Engu slaufað Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? II. Viðurkenning og höfnun Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Krabbameinsfélagið í stafni í aðdraganda storms Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson skrifar Sjá meira
Már Wolfgang Mixa skrifar um bankastarfsemi Núverandi staða íslensks og alþjóðlegs fjármálalífs er í hnotskurn þessi: 1. Bankar eru um allan heim gjaldþrota. 2. Lækkandi húsnæðisverð leiðir til þess að ekki verður lengur hægt að fjármagna neyslu með lánum gegn veði í húsum. 3. Flestir einblína á að greiða niður skuldir og spara meira. Slíkt er gott fyrir einstaklinga og að hóflegu marki fyrir efnahagslífið í heild til lengri tíma. 4. Til skemmri tíma dregur þetta til enn frekari samdráttar. 5. Ofangreindir liðir koma til með að viðhalda aukningu atvinnuleysis næstu misseri. Eins og tíðrætt er orðið er svipar ástandinu mikið til kreppunnar miklu. Þó svo að hlutabréfavísitölur hafi ekki (enn) fallið jafn mikið og þær gerðu á fyrstu 3 árum fjórða áratugarins þá hefur gengi hlutabréfa margra af stærstu fjármálafyrirtækja heims fallið um meira en 90% og líkt og á Íslandi hafa sum þeirra jafnvel orðið verðlaus. Annað sambærilegt í kreppunni miklu og ástandsins í dag er að margir sparifjáreigendur sem þá lögðu fé inn á bankabók lentu í þeirri stöðu að sparifé þeirra hvarf með falli bankanna. Eini munurinn hérlendis er að örugg höfn var í mörgum tilfellum skilgreind sem peningamarkaðssjóðir. Í kjölfar fjölda bankaþrota í kreppunni miklu voru ýmis lög sett til að hindra að leikurinn endurtæki sig. Fjármálastofnanir, sem margar hverjar höfðu notað fé frá innstæðueigendum til að veðja í stórum stíl á hlutabréfamarkaðinn, voru settar skorður varðandi starfsemi sína og var þeim gert að einbeita sér annaðhvort að fjárfestingarstarfsemi eða inn- og útlánastarfsemi. Auk þess var innstæðutryggingarkerfi komið á fót til að byggja traust almennings á innstæðu sinni í bönkum á nýjan leik. Þessi aðskilnaður hélst til ársins 1999. Afnám þessa aðskilnaðar er stór ástæða þess vanda sem fjármálakerfið glímir við í dag. Eftir hjöðnun netbólunnar voru sett ýmsar reglur varðandi eftirlit á fjármálafyrirtækjum með það í huga að tryggja hag viðskiptavina varðandi fjárfestingar og að hafa taumhald á áhættusækni fjármálastofnanna. Þessar reglugerðir eru hins vegar í mörgum tilfellum meingallaðar, styðjast oft um of við tölfræðilegar upplýsingar og er í mörgum tilfellum auðvelt að sniðganga. Hugsanleg skýring er að litið hafi verið á að þær hafi tekið tillit til allra grundvallaratriða varðandi áhættustýringu, sem nánast er ómögulegt með regluverki í flóknum og samtvinnuðum heimi fjármálageirans. Ákveðinn tímamót eiga sér í dag, tímamót þar sem að þeir sem eru fremstir og bestir í að aðlaga sig að nýjum aðstæðum verða leiðandi í „nýrri" framtíð sem byggist á trausti. Rökrétt framhald er því að grundvallarspurningar verði bornar upp um fjármálakerfið í heild, ekki aðeins hérlendis heldur einnig á alþjóðavísu. Einstaklingsþjónusta Gera má sterklega ráð fyrir því að skil verði sett á nýjan leik settur á milli fjárfestingabanka og hefðbundinna innlánsstofnanna. Hvað einstaklingsþjónustu og lán til smærri fyrirtækja varðar felst sérhæfing að mestu í að skilgreina áhættuálag viðskiptavina og yfirfara einfaldar viðskiptaáætlanir. Slík inn- og útlánaþjónusta gæti hæglega verið sinnt hér af aðeins 2 stofnunum og lægi beint við að sameinaður ríkisbanki og sparisjóðir sæu um þá þjónustu. Þó svo að mögulegt sé að viðhalda verðbréfastarfsemi innan slíkra stofnana þá hljóta tækifæri nú að vera til staðar við að stofna sérhæfð eigna- og sjóðastýringafyrirtæki. Mörg slík fyrirtæki eru í Bandaríkjunum enda er þeirra eini hagur að hámarka ávöxtun viðskiptavina sinna. Fyrirtækja-bankar Til að auka gegnsæi og traust almennings gagnvart bönkum er rétt að athuga hvort að hagkvæmt væri að taka stærstu útlánin til hliðar og mynda í kringum þau sér einingar. Þau stóru útlán sem nú þegar eru til staðar verða í mörgum tilfellum endurskipulögð (nokkrir endurreisnarsjóðir eru nú þegar í bígerð). Önnur ný lán verða aftur á móti ekki fjármögnuð á sömu nótum og áður. Breytingarnar verða í nokkrum atriðum: • Fjármögnun verður ekki byggð á innlánum - ótraust leið sem fellur um sjálfa sig um leið og vantraust á stöðu fjármálastofnunar kemur fram, hugsanlega einmitt þegar að mest áríðandi er að halda fjármagni innanhúss. • Fjármögnun verður ekki með skammtímalánum - ein af helstu ástæðum núverandi vandræða er að skammtímafjármögnun var notuð til langtímafjármögnunar í trausti þess að skammtímamarkaðurinn héldist skilvirkur en er nú stopp. • Lánaflokkar verða skilvirkari - mismunandi ávöxtunarkröfur verða gerðar til mismunandi „tegunda" útlána, sem er ef til vill ekkert nýtt, en lánaverkefni verða betur aðskilin. Þetta leiðir til þess að nokkurs konar stofnunnar fyrirtækja-banka. Verkefni verða skilgreind miðað við áhættu og ávöxtunarkröfu. Í stað þess að lagður sé peningur í banka og því illa skilgreind verkefni, nokkurs konar hrærigraut frá sjónarhorni lánveitenda, þá er fjármagni beint í ákveðin verkefni til ákveðins tíma. Þessi uppsetning gæti skapað trausti á íslensku fjármálalífi og virkjað þá þekkingu sem hér hefur skapast með skilvirkum leiðum á nýjan leik. Höfundur er fjármálafræðingur.
Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson Skoðun
Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar
Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar
Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar
Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson Skoðun
Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson Skoðun