Sigríður Margrét Oddsdóttir, framkvæmdastjóri Skjásins: Barátta og breytingar 31. desember 2008 06:00 Sigríður Margrét Oddsdóttir, framkvæmdastjóri Skjásins. Árið 2009 verður ár baráttu og breytinga á íslenskum fjölmiðlamarkaði. Það er fyrirséð að einkarekin fjölmiðlafyrirtæki munu, eins og fjölmörg önnur fyrirtæki, berjast fyrir tilvist sinni í erfiðu rekstrarumhverfi. Eitt fjölmiðlafyrirtæki, Ríkisútvarpið, mun þó styrkja stöðu sína, því rekstrinum hafa nú þegar verið tryggðar ríflega 500 miljónir króna úr vösum skattgreiðenda til viðbótar við þær þrjú þúsund milljónir sem það fær á ársgrundvelli til að keppa við einkarekin fyrirtæki innan sömu greinar. RÚV hefur orðið uppvíst að samkeppnishamlandi undirboðum á markaði, hegðun sem yfirmaður fyrirtækisins telur einkennast af „kurteisi og hæversku“. Á sama tíma og stjórnvöld hafa kjark til þess að auka skattheimtu af Íslendingum til þess að standa undir rekstri ríkisfjölmiðils, virðist þau skorta kjarkinn til þess að gera það sem rétt er og draga ríkið út af sjónvarpsauglýsingamarkaði. Það er hjákátlegt að stjórnarþingmaður leggi fram þingsályktunartillögu þess efnis að endurskoða samkeppnisumhverfi á Íslandi, á sama tíma og hann mælir gegn því að sanngjörn samkeppni gildi í rekstri sjónvarpsstöðva. Það skiptir engu máli hvað stjórnmálamenn segja, það skiptir máli hvað stjórnmálamenn gera. Menntamálaráðherra lagði fram frumvarp á Alþingi í byrjun desember þar sem hún ætlaði að taka mikilvægt skref í átt að réttlátri samkeppni á fjölmiðlamarkaði og takmarka umsvif Ríkissjónvarpsins á auglýsingamarkaði. Í frumvarpinu var mikil von. Þar kom fram skýr pólitískur vilji til þess að leiðrétta samkeppnisumhverfi einkarekinna sjónvarpsstöðva. Frumvarpið var skref í rétta átt. Það mátti færa rök fyrir því að þær takmarkanir sem settar voru fram í frumvarpinu væru litlar og dugði það eitt að benda á að meðalnýting RÚV á auglýsingum í sjónvarpi var um 3 prósent pr. útsenda klukkustund í október á meðan takmarkanir í frumvarpinu kváðu á um 5 til 10 prósenta hámarks nýtingu. Það sem skipti öllu máli var að vilji ráðherra var skýr, starfsfólk ráðuneytisins trúði því að í frumvarpinu fælust umtalsverðar takmarkanir á umsvifum RÚV á auglýsingamarkaði. Skjárinn ætlaði sér að treysta stjórnvöldum fyrir því að þetta væri rétt mat. Það sem skiptir meira máli var að í frumvarpinu var ákvæði um endurskoðun fyrir 1. júlí árið 2009. Þannig var í frumvarpinu tækifæri til þess að bregðast við ef takmarkanir væru ekki raunverulegar, eða mat á afleiðingum rangar. Tillögurnar hafa nú verið dregnar til baka. Sagt er að árið 2009 verði lagðar fram nýjar tillögur, frumvarp sem muni hafa áhrif á alla fjölmiðla á Íslandi. Menntamálanefnd Alþingis treysti sér ekki til þess að afgreiða frumvarp menntamálaráðherra. Ástæður sem gefnar voru upp í fjölmiðlum voru tvíþættar, annars vegar sú að fjöldi athugasemda hefði borist, meðal annars frá kvikmyndagerðarmönnum, auglýsendum og auglýsingagerðarmönnum. Hins vegar var gefin upp sú afstaða að óskynsamlegt væri að setja takmörk á ríkisfjölmiðilinn á auglýsingamarkaði nema reglur um eignarhald á fjölmiðlum væru settar samhliða. Þegar umsagnir um frumvarpið verða gerðar opinberar verður athyglisvert að skoða hvað umsagnaraðilarnir höfðu um það að segja. Nefnum nokkra umsagnaraðila í tveimur hópum. Í fyrri hópnum eru útvarpsstjóri Ríkisútvarpsins, Hollvinasamtök Ríkisútvarpsins, Félag fréttamanna Ríkisútvarpsins, Starfsmannafélag Ríkisútvarpsins, Samtök stéttafélaga almannaútvarpsstöðva á Norðurlöndunum og Félag kvikmyndagerðarmanna. Í seinni hópnum eru einkareknu fjölmiðlarnir, Samtök atvinnulífsins, Samtök auglýsenda, Viðskiptaráð Íslands og Samkeppniseftirlitið en ég þykist vita að þeir sem tilheyra seinni hópnum hafi fagnað frumvarpinu og því mikilvæga skrefi sem til stóð að taka. Starfsmenn menntamálaráðuneytisins hafa unnið að því að skoða möguleika á takmörkun á umsvifum Ríkisútvarpsins á auglýsingamarkaði frá því í vor, bæði forsætisráðherra og menntamálaráðherra lýstu því yfir opinberlega í sumar að það stæði til að setja takmörk. Það vekur upp spurningar ef menntamálanefnd Alþingis ber minna traust til tillögu ráðherra en fyrirtæki sem starfa á markaðinum. Hvaða rök liggja að baki ákvörðuninni? Voru umsagnir studdar raunverulegum gögnum? Hvaða breytingar á að gera í nýjum tillögum sem til stendur að leggja fyrir á næsta ári? Nú er tíminn til að spyrja spurninga. Mín framtíðarsýn er að á Íslandi verði fjölbreyttir, kröftugir og lifandi fjölmiðlar í dreifðri eignaraðild. Ég vil sanngjarnt samkeppnisumhverfi þar sem sjónvarpsstöðvar eiga þess kost að blómstra ef þær sýna góða dagskrá og góðan rekstur. Forsenda þess að fjárfestar sjái hag sinn í að koma að rekstri fjölmiðla er sú að rekstrargrundvöllur þeirra sé traustur og samkeppnin sé sanngjörn. Það getur ekkert einkarekið fyrirtæki keppt við ríkisfyrirtæki sem fær árlega þrjú þúsund og fimm hundruð milljónir í forgjöf frá skattgreiðendum og hikar ekki við að brjóta samkeppnislög. Frjálsir fjölmiðlar á Íslandi voru fleiri en tveir árið 2008, það verður spennandi að sjá hvað þeir verða margir árið 2009. Markaðir Mest lesið Hagnaður minnkar um 38 prósent og arðgreiðsla óákveðin Viðskipti innlent Erfitt að vera mikið einn í vinnu og án mikilla samskipta Atvinnulíf Á ég að greiða inn á lánið eða spara? Viðskipti innlent Sigurður viðskiptastjóri innviðalausna hjá Ofar Viðskipti innlent Loksins, mathöllin og fleiri staðir fá nýja rekstraraðila Viðskipti innlent „Við erum að bæta við atvinnustoð í samfélaginu“ Viðskipti innlent Samkomulagið það besta mögulega í erfiðum aðstæðum Viðskipti erlent Mjög mikilvægt að eiga besta vin í vinnunni Atvinnulíf Rukkuð vegna þegar greiddra bílastæða og fá engin svör Neytendur Funda með ráðherra vegna tollanna: „Ég ætla ekki að setjast í neitt dómarasæti“ Viðskipti innlent Fleiri fréttir Sigurður viðskiptastjóri innviðalausna hjá Ofar Hagnaður minnkar um 38 prósent og arðgreiðsla óákveðin Funda með ráðherra vegna tollanna: „Ég ætla ekki að setjast í neitt dómarasæti“ Á ég að greiða inn á lánið eða spara? Loksins, mathöllin og fleiri staðir fá nýja rekstraraðila „Við erum að bæta við atvinnustoð í samfélaginu“ Kristján og Leó kaupa Landsbankahúsið á tæpa þrjá milljarða Sjómönnum sagt upp: Skipulagsbreytingar vegna veiðigjalda Vaxtalækkun í ágúst sé nánast útilokuð Opnuðu loks Hygge eftir 245 daga bið Verðbólgan hjaðnar á ný Gáfust upp á Facebook og opna verslun fyrir notaðar íþróttavörur Endurskipuleggja reksturinn „í vinsemd og virðingu“ Tekjur jukust um helming milli ára Hátt í þrjátíu sagt upp hjá Play Gengið rétti lítillega úr kútnum en hefur aldrei verið lægra Róðurinn þungur en hefur ekki áhyggjur af Play HBO Max streymisveitan komin til Íslands Gengi Play í frjálsu falli Alþjóðlegt bílafyrirtæki kaupir Öskju og systurfélög Búast við tveggja milljarða tapi Samruninn muni taka langan tíma Orri til liðs við Íslandsbanka Tæpur milljarður í höfundarréttartekjur Erlendir farþegar á bak við 81 prósent tekna Icelandair Auður leiðir nýja samsteypu á íslenskum markaði Virði Icelandair hrapar eftir uppgjör „Við erum alls ekki í nokkru stríði“ Plötuðu erlent fyrirtæki til að greiða sér tugi milljóna: Annar sagður hrokafullur en hinn sýndi iðrun Vaka stýrir Collab Sjá meira
Árið 2009 verður ár baráttu og breytinga á íslenskum fjölmiðlamarkaði. Það er fyrirséð að einkarekin fjölmiðlafyrirtæki munu, eins og fjölmörg önnur fyrirtæki, berjast fyrir tilvist sinni í erfiðu rekstrarumhverfi. Eitt fjölmiðlafyrirtæki, Ríkisútvarpið, mun þó styrkja stöðu sína, því rekstrinum hafa nú þegar verið tryggðar ríflega 500 miljónir króna úr vösum skattgreiðenda til viðbótar við þær þrjú þúsund milljónir sem það fær á ársgrundvelli til að keppa við einkarekin fyrirtæki innan sömu greinar. RÚV hefur orðið uppvíst að samkeppnishamlandi undirboðum á markaði, hegðun sem yfirmaður fyrirtækisins telur einkennast af „kurteisi og hæversku“. Á sama tíma og stjórnvöld hafa kjark til þess að auka skattheimtu af Íslendingum til þess að standa undir rekstri ríkisfjölmiðils, virðist þau skorta kjarkinn til þess að gera það sem rétt er og draga ríkið út af sjónvarpsauglýsingamarkaði. Það er hjákátlegt að stjórnarþingmaður leggi fram þingsályktunartillögu þess efnis að endurskoða samkeppnisumhverfi á Íslandi, á sama tíma og hann mælir gegn því að sanngjörn samkeppni gildi í rekstri sjónvarpsstöðva. Það skiptir engu máli hvað stjórnmálamenn segja, það skiptir máli hvað stjórnmálamenn gera. Menntamálaráðherra lagði fram frumvarp á Alþingi í byrjun desember þar sem hún ætlaði að taka mikilvægt skref í átt að réttlátri samkeppni á fjölmiðlamarkaði og takmarka umsvif Ríkissjónvarpsins á auglýsingamarkaði. Í frumvarpinu var mikil von. Þar kom fram skýr pólitískur vilji til þess að leiðrétta samkeppnisumhverfi einkarekinna sjónvarpsstöðva. Frumvarpið var skref í rétta átt. Það mátti færa rök fyrir því að þær takmarkanir sem settar voru fram í frumvarpinu væru litlar og dugði það eitt að benda á að meðalnýting RÚV á auglýsingum í sjónvarpi var um 3 prósent pr. útsenda klukkustund í október á meðan takmarkanir í frumvarpinu kváðu á um 5 til 10 prósenta hámarks nýtingu. Það sem skipti öllu máli var að vilji ráðherra var skýr, starfsfólk ráðuneytisins trúði því að í frumvarpinu fælust umtalsverðar takmarkanir á umsvifum RÚV á auglýsingamarkaði. Skjárinn ætlaði sér að treysta stjórnvöldum fyrir því að þetta væri rétt mat. Það sem skiptir meira máli var að í frumvarpinu var ákvæði um endurskoðun fyrir 1. júlí árið 2009. Þannig var í frumvarpinu tækifæri til þess að bregðast við ef takmarkanir væru ekki raunverulegar, eða mat á afleiðingum rangar. Tillögurnar hafa nú verið dregnar til baka. Sagt er að árið 2009 verði lagðar fram nýjar tillögur, frumvarp sem muni hafa áhrif á alla fjölmiðla á Íslandi. Menntamálanefnd Alþingis treysti sér ekki til þess að afgreiða frumvarp menntamálaráðherra. Ástæður sem gefnar voru upp í fjölmiðlum voru tvíþættar, annars vegar sú að fjöldi athugasemda hefði borist, meðal annars frá kvikmyndagerðarmönnum, auglýsendum og auglýsingagerðarmönnum. Hins vegar var gefin upp sú afstaða að óskynsamlegt væri að setja takmörk á ríkisfjölmiðilinn á auglýsingamarkaði nema reglur um eignarhald á fjölmiðlum væru settar samhliða. Þegar umsagnir um frumvarpið verða gerðar opinberar verður athyglisvert að skoða hvað umsagnaraðilarnir höfðu um það að segja. Nefnum nokkra umsagnaraðila í tveimur hópum. Í fyrri hópnum eru útvarpsstjóri Ríkisútvarpsins, Hollvinasamtök Ríkisútvarpsins, Félag fréttamanna Ríkisútvarpsins, Starfsmannafélag Ríkisútvarpsins, Samtök stéttafélaga almannaútvarpsstöðva á Norðurlöndunum og Félag kvikmyndagerðarmanna. Í seinni hópnum eru einkareknu fjölmiðlarnir, Samtök atvinnulífsins, Samtök auglýsenda, Viðskiptaráð Íslands og Samkeppniseftirlitið en ég þykist vita að þeir sem tilheyra seinni hópnum hafi fagnað frumvarpinu og því mikilvæga skrefi sem til stóð að taka. Starfsmenn menntamálaráðuneytisins hafa unnið að því að skoða möguleika á takmörkun á umsvifum Ríkisútvarpsins á auglýsingamarkaði frá því í vor, bæði forsætisráðherra og menntamálaráðherra lýstu því yfir opinberlega í sumar að það stæði til að setja takmörk. Það vekur upp spurningar ef menntamálanefnd Alþingis ber minna traust til tillögu ráðherra en fyrirtæki sem starfa á markaðinum. Hvaða rök liggja að baki ákvörðuninni? Voru umsagnir studdar raunverulegum gögnum? Hvaða breytingar á að gera í nýjum tillögum sem til stendur að leggja fyrir á næsta ári? Nú er tíminn til að spyrja spurninga. Mín framtíðarsýn er að á Íslandi verði fjölbreyttir, kröftugir og lifandi fjölmiðlar í dreifðri eignaraðild. Ég vil sanngjarnt samkeppnisumhverfi þar sem sjónvarpsstöðvar eiga þess kost að blómstra ef þær sýna góða dagskrá og góðan rekstur. Forsenda þess að fjárfestar sjái hag sinn í að koma að rekstri fjölmiðla er sú að rekstrargrundvöllur þeirra sé traustur og samkeppnin sé sanngjörn. Það getur ekkert einkarekið fyrirtæki keppt við ríkisfyrirtæki sem fær árlega þrjú þúsund og fimm hundruð milljónir í forgjöf frá skattgreiðendum og hikar ekki við að brjóta samkeppnislög. Frjálsir fjölmiðlar á Íslandi voru fleiri en tveir árið 2008, það verður spennandi að sjá hvað þeir verða margir árið 2009.
Markaðir Mest lesið Hagnaður minnkar um 38 prósent og arðgreiðsla óákveðin Viðskipti innlent Erfitt að vera mikið einn í vinnu og án mikilla samskipta Atvinnulíf Á ég að greiða inn á lánið eða spara? Viðskipti innlent Sigurður viðskiptastjóri innviðalausna hjá Ofar Viðskipti innlent Loksins, mathöllin og fleiri staðir fá nýja rekstraraðila Viðskipti innlent „Við erum að bæta við atvinnustoð í samfélaginu“ Viðskipti innlent Samkomulagið það besta mögulega í erfiðum aðstæðum Viðskipti erlent Mjög mikilvægt að eiga besta vin í vinnunni Atvinnulíf Rukkuð vegna þegar greiddra bílastæða og fá engin svör Neytendur Funda með ráðherra vegna tollanna: „Ég ætla ekki að setjast í neitt dómarasæti“ Viðskipti innlent Fleiri fréttir Sigurður viðskiptastjóri innviðalausna hjá Ofar Hagnaður minnkar um 38 prósent og arðgreiðsla óákveðin Funda með ráðherra vegna tollanna: „Ég ætla ekki að setjast í neitt dómarasæti“ Á ég að greiða inn á lánið eða spara? Loksins, mathöllin og fleiri staðir fá nýja rekstraraðila „Við erum að bæta við atvinnustoð í samfélaginu“ Kristján og Leó kaupa Landsbankahúsið á tæpa þrjá milljarða Sjómönnum sagt upp: Skipulagsbreytingar vegna veiðigjalda Vaxtalækkun í ágúst sé nánast útilokuð Opnuðu loks Hygge eftir 245 daga bið Verðbólgan hjaðnar á ný Gáfust upp á Facebook og opna verslun fyrir notaðar íþróttavörur Endurskipuleggja reksturinn „í vinsemd og virðingu“ Tekjur jukust um helming milli ára Hátt í þrjátíu sagt upp hjá Play Gengið rétti lítillega úr kútnum en hefur aldrei verið lægra Róðurinn þungur en hefur ekki áhyggjur af Play HBO Max streymisveitan komin til Íslands Gengi Play í frjálsu falli Alþjóðlegt bílafyrirtæki kaupir Öskju og systurfélög Búast við tveggja milljarða tapi Samruninn muni taka langan tíma Orri til liðs við Íslandsbanka Tæpur milljarður í höfundarréttartekjur Erlendir farþegar á bak við 81 prósent tekna Icelandair Auður leiðir nýja samsteypu á íslenskum markaði Virði Icelandair hrapar eftir uppgjör „Við erum alls ekki í nokkru stríði“ Plötuðu erlent fyrirtæki til að greiða sér tugi milljóna: Annar sagður hrokafullur en hinn sýndi iðrun Vaka stýrir Collab Sjá meira
Plötuðu erlent fyrirtæki til að greiða sér tugi milljóna: Annar sagður hrokafullur en hinn sýndi iðrun