Annað Ísland í útlöndum 10. október 2007 00:01 Jón Ásbergsson, framkvæmdastjóri Útflutningsráðs, segir íslensk fyrirtæki hafa verið ósmeyk við að vaxa utan landsteinanna. Erlendir starfsmenn íslenskra fyrirtækja sem eru með starfsemi í útlöndum eru jafn margir öllu starfandi fólki hér á landi í fyrra, sem var 170 þúsund manns. Þróunin hefur verið hröð og átt sér stað á stuttum tíma. Hér er þá einungis átt við fyrirtæki sem skráð eru hér á landi en ekki alla þá Íslendinga og fyrirtæki, sem hafa rekstur í öðru landi. Íslenskt fyrirtækjaumhverfi hefur gjörbreyst frá því sem áður var. Í kringum 1990 eða svo voru íslensk fyrirtæki umsvifamest innan landsteinanna og heyrði næstum til undantekninga ef fyrirtæki voru með starfsemi erlendis. Sjávarútvegsfyrirtækin, SÍF og SH, voru þar næsta einráð, með um það bil tvö þúsund starfsmenn á erlendri grund. Íslenska útrásarsprengjan, sem hófst eftir aldamótin, hefur valdið því að hlutfall erlendra starfsmanna íslenskra fyrirtækja hefur margfaldast enda halda sum fyrirtækja langstærstum hluta, ef ekki öllum, af starfsemi sinni utan landsteina.Stökk eftir ees-samninginnLandslag íslenskra fyrirtækja tók að breytast strax árið 1991 eftir að Sovétríkin sálugu liðuðust í sundur og gömul hjáríki fengu sjálfstæði. Nokkur fyrirtæki höfðu átt í viðskiptum þarna austur frá og urðu að leita nýrra tækifæra til að halda stöðunni. Önnur fyrirtæki og einstaklingar komu hins vegar auga á fjölda tækifæra í nýfrjálsu ríkjunum, ekki síst við Eystrasalt. Íslenskt atvinnulíf tók svo gjörbreytingum í kjölfar gildistöku EES-fríverslunarsamningsins árið 1994. Við það opnuðust fyrirtækjum og athafnafólki dyr að 28 aðildarríkjum ESB og frjálst flæði fólks, fjármagns, vöru og þjónustu varð einfaldara í vöfum héðan og til meginlands Evrópu. Jón Ásbergssson, framkvæmdastjóri Útflutningsráðs, segir þróunina hafa gerst með ótrúlegum hraða og sé næsta ómögulegt að gera sér grein fyrir því hversu margir erlendir starfsmenn heyri undir íslensk fyrirtæki á erlendri grund. Jón segir það koma sér einna helsta á óvart hversu stóru hlutfalli af þjóðartekjum íslensk fyrirtæki verji í fjárfestingar erlendis: „Fjárfestingar innlendra fyrirtækja erlendis námu 42 prósentum af þjóðartekjum í fyrra, en það er langhæsta hlutfallið í samanburði við aðrar þjóðir," segir Jón og bendir á að Hollendingar hafi varið næstmestu fjármagni, eða fjórtán prósentum af þjóðartekjum. Jón bendir sömuleiðis á að rúmlega eitt prósent af heildarfjárfestingum erlendis í heiminum í fyrra hafi átt rætur að rekja til íslenskra fyrirtækja en það sýni hversu öflug íslenska útrásin sé í raun. „Við erum jú bara þjóð sem telur þrjú hundruð þúsund manns," segir hann. Baugur umsvifamesturLangstærstur hluti erlendra starfsmanna vinnur við verslunar- og framleiðslustörf í Bretlandi, á Norðurlöndunum og í Eystrasaltsríkjunum en sérhæfðara starfsfólk, svo sem í fjármála- og hugbúnaðargeiranum, er í miklum minnihluta. Flestir eru starfsmennirnir á Bretlandseyjum, eða um áttatíu þúsund. Á eftir fylgja Bandaríkin og Kanada en þar eru um tíu þúsund starfsmenn Eimskips, Össurar, Promens, Marels og Icelandic Group, auk fleiri fyrirtækja. Þetta er álíka starfsmannafjöldi og hjá íslenskum fyrirtækjum á Norðurlöndunum og í Eystrasaltsríkjunum. Margir starfa sömuleiðis hjá íslenskum fyrirtækjum í Frakklandi á vegum Alfesca og Icelandic Group auk þess sem Promens, Össur og fleiri íslensk fyrirtæki eru þar með um fjögur þúsund starfsmenn. Mun færri starfsmenn eru í öðrum löndum á meginlandi Evrópu að Búlgaríu undanskilinni; þar starfa þúsundir manna undir merkjum Actavis. Fyrirtækin eru sum hver með starfsemi allt suður í norðanverða Afríku, í Suður-Afríku, í Víetnam og Ástralíu og yrði vafalaust einfaldara að telja upp, hvar í heiminum íslensk fyrirtæki eru ekki með starfsemi. Baugur er langumsvifamesta fyrirtækið erlendis með 67 þúsund starfsmenn á launaskrá, ýmist í gegnum eigin fjárfestingar eða með öðrum, svo sem FL Group og fjárfestingarfélaginu Unity. Flestir starfsmannanna vinna við verslun í Bretlandi, Danmörku og á hinum Norðurlöndunum. Bakkavör er annar umsvifamesti íslenski atvinnurekandinn á erlendri grund en tuttugu þúsund erlendir starfsmenn vinna hjá fyrirtækinu, flestir í Bretlandi og í sex öðrum löndum, svo sem í Kína. Kína kemur sömuleiðis við sögu hjá þriðja umsvifamesta fyrirtækinu, Eimskipi, en fyrirtækið festi sér stærstu frystivörugeymsluna þar í landi fyrr á árinu og innsiglaði viðskiptin um síðustu helgi. Flestir erlendir starfsmenn Eimskips, eða 8.500 talsins, eru hins vegar komnir undir fyrirtækjahattinn með kaupum á kæli- og frystivörugeymslufyrirtækjunum Atlas Cold Storage og Versacold í Bandaríkjunum og Kanada fyrr á árinu. Actavis rekur svo lestina yfir íslensku risana fjóra á erlendum vettvangi, með tæplega ellefu þúsund starfsmenn í þrjátíu löndum. Flestir eru þeir í Búlgaríu, eða þrjú þúsund. Athygli vekur að starfsmennirnir eru allir tilkomnir í gegnum kaup á fyrirtækjum sem voru í rekstri áður en fyrirtækin komu að þeim. Rekstur þeirra var traustur í flestum tilvikum en í nokkrum þeirra var skurkur gerður í stjórnendamálum og unnið að því að koma rekstrinum á réttan kjöl. Fyrirtækjakaupin hafa svo gert íslensku fyrirtækjunum kleift að vaxa hraðar á erlendum vettvangi en ella. Starfsmönnum íslensku fyrirtækjanna erlendis fækkar talsvert eftir því sem störfin verða sérhæfðari. Starfsmenn stærstu ferðaskrifstofanna eru þar undantekning en 2.200 manns starfa undir merkjum Northern Travel Holding hjá Sterling Airlines og Hekla Travel á Norðurlöndunum. Félagið á auk þess helmingshlut í breska flugfélaginu Astreus. Fjöldi erlendra starfsmanna bankanna er merki um fækkun í kjölfar sérhæfingar enda eru þeir langtum færri en vinna við verslun og framleiðslu. Kaupþing trónir á toppi bankanna með 2.500 erlenda starfsmenn á launaskrá í útlöndum. Þar af eru alls sjö hundruð sem bættust við með kaupunum á hollenska bankanum NIBC fyrir um tveimur mánuðum. Landsbankinn og Glitnir hafa svo rétt rúmlega helmingi færri starfsmenn á launaskrá erlendis hjá starfsstöðvum bankanna í Bretlandi og í Noregi. Líkt og vöxtur Kaupþings sýnir þá fjölgar erlendu starfsfólki íslensku fyrirtækjanna hratt, eða svo til í viku hverri, líkt og sannaðist í síðustu viku þegar bæði Bakkavör og Promens tilkynntu um fyrirtækjakaup í Bretlandi og á Spáni. Við það fjölgaði starfsfólki fyrirtækjanna um 148. nauðsynlegt að vaxa erlendisEn hvað skýrir þennan hraða vöxt íslenskra fyrirtækja á alþjóðavettvangi? Jón Ásbergsson telur eðlilegustu skýringuna á útrásarþörf íslenskra fyrirtækja felast í smæð íslenska markaðarins: „Þegar fyrirtæki ná árangri hér heima verða þau fljót að tæma möguleikana. Þau geta ekki flutt sig yfir í næstu borg eins og menn gera í stærri löndum og verða að leita út fyrir landamærin," segir hann og bætir við að íslensku fyrirtækin hafi bókstaflega orðið að leita út fyrir landsteinana til að viðhalda vexti sínum. Það hafi þau gert óhikað og oftar en ekki uppskorið vel fyrir vikið. „Það hafði enginn sagt þeim [fyrirtækjunum] að þetta væri ekki hægt," segir Jón Ásbergsson. Markaðir Tengdar fréttir Handan járntjaldsins Nokkur íslensk fyrirtæki námu land í Eystrasaltsríkjunum í kjölfar sjálfstæðis þeirra frá Rússlandi árið 1991 og hafa komið sér þar ágætlega fyrir. 10. október 2007 00:01 Mest lesið Byggja hótel og 1.500 fermetra baðlón í Vestmannaeyjum Viðskipti innlent Um 550 milljónum deilt til 27 einkarekinna fjölmiðla Viðskipti innlent Daði og Hrefna nýir deildarstjórar hjá Veitum Viðskipti innlent Ráðinn framkvæmdastjóri Marel Fish Viðskipti innlent „Okkur langar til að búa til nýja tegund af bjórmenningu“ Atvinnulíf Snúrunni lokað fyrir fullt og allt Viðskipti innlent Skipti máli fyrir rekstur iðnfyrirtækja að lækka vexti og verðbólgu Viðskipti innlent Fjögur ráðin í stjórnendastöður hjá Íslandsbanka Viðskipti innlent Eybjörg Helga ráðin forstjóri Eirar, Skjóls og Hamra Viðskipti innlent Dýrara að gera ekkert: „Erum öll að pissa í sömu laugina“ Atvinnulíf Fleiri fréttir Ráðinn framkvæmdastjóri Marel Fish Daði og Hrefna nýir deildarstjórar hjá Veitum Skipti máli fyrir rekstur iðnfyrirtækja að lækka vexti og verðbólgu Um 550 milljónum deilt til 27 einkarekinna fjölmiðla Byggja hótel og 1.500 fermetra baðlón í Vestmannaeyjum Eybjörg Helga ráðin forstjóri Eirar, Skjóls og Hamra Akademias tekur yfir rekstur Avia Fjögur ráðin í stjórnendastöður hjá Íslandsbanka Lyfjastofnun Evrópu tekur umsókn Alvotech til umsagnar Spá auknu atvinnuleysi og hagvexti Snúrunni lokað fyrir fullt og allt Misboðið hvernig staðið var að uppsögnum hjá nýjum eiganda Engin tilkynning um hópuppsögn í október Horyn nýr forstjóri kísilverksmiðjunnar á Bakka Breytt skipurit og nýir stjórnendur hjá Sýn Viðræðum slitið um samruna Samkaupa, Heimkaupa og Orkunnar Hagnaður Arion banka eykst um tæpa tvo milljarða Auknar líkur á annarri vaxtalækkun Bein útsending: Haustfundur Landsvirkjunar Ráðnir forstöðumenn hjá OK Reikna með tæplega þrjátíu milljarða minni fjárfestingu í Carbfix Verðbólga hjaðnar en kílómetragjaldið verður tekið inn í mælingu Ragnar, Pálmar og Haraldur til Verna Skellt í lás í Sambíóinu í Keflavík í kvöld Samkeppniseftirlitið í sáttaviðræðum við Festi Hlutdeildarlán dugðu fyrir 61 íbúð 97 brautskráðust frá HR Fundurinn virðist ekki hafa aukið trú fjárfesta Furðulegt að gjaldtaka taki ekki mið af styrkleika Fjögur erlend fyrirtæki keppa um rekstur Fríhafnarinnar Sjá meira
Erlendir starfsmenn íslenskra fyrirtækja sem eru með starfsemi í útlöndum eru jafn margir öllu starfandi fólki hér á landi í fyrra, sem var 170 þúsund manns. Þróunin hefur verið hröð og átt sér stað á stuttum tíma. Hér er þá einungis átt við fyrirtæki sem skráð eru hér á landi en ekki alla þá Íslendinga og fyrirtæki, sem hafa rekstur í öðru landi. Íslenskt fyrirtækjaumhverfi hefur gjörbreyst frá því sem áður var. Í kringum 1990 eða svo voru íslensk fyrirtæki umsvifamest innan landsteinanna og heyrði næstum til undantekninga ef fyrirtæki voru með starfsemi erlendis. Sjávarútvegsfyrirtækin, SÍF og SH, voru þar næsta einráð, með um það bil tvö þúsund starfsmenn á erlendri grund. Íslenska útrásarsprengjan, sem hófst eftir aldamótin, hefur valdið því að hlutfall erlendra starfsmanna íslenskra fyrirtækja hefur margfaldast enda halda sum fyrirtækja langstærstum hluta, ef ekki öllum, af starfsemi sinni utan landsteina.Stökk eftir ees-samninginnLandslag íslenskra fyrirtækja tók að breytast strax árið 1991 eftir að Sovétríkin sálugu liðuðust í sundur og gömul hjáríki fengu sjálfstæði. Nokkur fyrirtæki höfðu átt í viðskiptum þarna austur frá og urðu að leita nýrra tækifæra til að halda stöðunni. Önnur fyrirtæki og einstaklingar komu hins vegar auga á fjölda tækifæra í nýfrjálsu ríkjunum, ekki síst við Eystrasalt. Íslenskt atvinnulíf tók svo gjörbreytingum í kjölfar gildistöku EES-fríverslunarsamningsins árið 1994. Við það opnuðust fyrirtækjum og athafnafólki dyr að 28 aðildarríkjum ESB og frjálst flæði fólks, fjármagns, vöru og þjónustu varð einfaldara í vöfum héðan og til meginlands Evrópu. Jón Ásbergssson, framkvæmdastjóri Útflutningsráðs, segir þróunina hafa gerst með ótrúlegum hraða og sé næsta ómögulegt að gera sér grein fyrir því hversu margir erlendir starfsmenn heyri undir íslensk fyrirtæki á erlendri grund. Jón segir það koma sér einna helsta á óvart hversu stóru hlutfalli af þjóðartekjum íslensk fyrirtæki verji í fjárfestingar erlendis: „Fjárfestingar innlendra fyrirtækja erlendis námu 42 prósentum af þjóðartekjum í fyrra, en það er langhæsta hlutfallið í samanburði við aðrar þjóðir," segir Jón og bendir á að Hollendingar hafi varið næstmestu fjármagni, eða fjórtán prósentum af þjóðartekjum. Jón bendir sömuleiðis á að rúmlega eitt prósent af heildarfjárfestingum erlendis í heiminum í fyrra hafi átt rætur að rekja til íslenskra fyrirtækja en það sýni hversu öflug íslenska útrásin sé í raun. „Við erum jú bara þjóð sem telur þrjú hundruð þúsund manns," segir hann. Baugur umsvifamesturLangstærstur hluti erlendra starfsmanna vinnur við verslunar- og framleiðslustörf í Bretlandi, á Norðurlöndunum og í Eystrasaltsríkjunum en sérhæfðara starfsfólk, svo sem í fjármála- og hugbúnaðargeiranum, er í miklum minnihluta. Flestir eru starfsmennirnir á Bretlandseyjum, eða um áttatíu þúsund. Á eftir fylgja Bandaríkin og Kanada en þar eru um tíu þúsund starfsmenn Eimskips, Össurar, Promens, Marels og Icelandic Group, auk fleiri fyrirtækja. Þetta er álíka starfsmannafjöldi og hjá íslenskum fyrirtækjum á Norðurlöndunum og í Eystrasaltsríkjunum. Margir starfa sömuleiðis hjá íslenskum fyrirtækjum í Frakklandi á vegum Alfesca og Icelandic Group auk þess sem Promens, Össur og fleiri íslensk fyrirtæki eru þar með um fjögur þúsund starfsmenn. Mun færri starfsmenn eru í öðrum löndum á meginlandi Evrópu að Búlgaríu undanskilinni; þar starfa þúsundir manna undir merkjum Actavis. Fyrirtækin eru sum hver með starfsemi allt suður í norðanverða Afríku, í Suður-Afríku, í Víetnam og Ástralíu og yrði vafalaust einfaldara að telja upp, hvar í heiminum íslensk fyrirtæki eru ekki með starfsemi. Baugur er langumsvifamesta fyrirtækið erlendis með 67 þúsund starfsmenn á launaskrá, ýmist í gegnum eigin fjárfestingar eða með öðrum, svo sem FL Group og fjárfestingarfélaginu Unity. Flestir starfsmannanna vinna við verslun í Bretlandi, Danmörku og á hinum Norðurlöndunum. Bakkavör er annar umsvifamesti íslenski atvinnurekandinn á erlendri grund en tuttugu þúsund erlendir starfsmenn vinna hjá fyrirtækinu, flestir í Bretlandi og í sex öðrum löndum, svo sem í Kína. Kína kemur sömuleiðis við sögu hjá þriðja umsvifamesta fyrirtækinu, Eimskipi, en fyrirtækið festi sér stærstu frystivörugeymsluna þar í landi fyrr á árinu og innsiglaði viðskiptin um síðustu helgi. Flestir erlendir starfsmenn Eimskips, eða 8.500 talsins, eru hins vegar komnir undir fyrirtækjahattinn með kaupum á kæli- og frystivörugeymslufyrirtækjunum Atlas Cold Storage og Versacold í Bandaríkjunum og Kanada fyrr á árinu. Actavis rekur svo lestina yfir íslensku risana fjóra á erlendum vettvangi, með tæplega ellefu þúsund starfsmenn í þrjátíu löndum. Flestir eru þeir í Búlgaríu, eða þrjú þúsund. Athygli vekur að starfsmennirnir eru allir tilkomnir í gegnum kaup á fyrirtækjum sem voru í rekstri áður en fyrirtækin komu að þeim. Rekstur þeirra var traustur í flestum tilvikum en í nokkrum þeirra var skurkur gerður í stjórnendamálum og unnið að því að koma rekstrinum á réttan kjöl. Fyrirtækjakaupin hafa svo gert íslensku fyrirtækjunum kleift að vaxa hraðar á erlendum vettvangi en ella. Starfsmönnum íslensku fyrirtækjanna erlendis fækkar talsvert eftir því sem störfin verða sérhæfðari. Starfsmenn stærstu ferðaskrifstofanna eru þar undantekning en 2.200 manns starfa undir merkjum Northern Travel Holding hjá Sterling Airlines og Hekla Travel á Norðurlöndunum. Félagið á auk þess helmingshlut í breska flugfélaginu Astreus. Fjöldi erlendra starfsmanna bankanna er merki um fækkun í kjölfar sérhæfingar enda eru þeir langtum færri en vinna við verslun og framleiðslu. Kaupþing trónir á toppi bankanna með 2.500 erlenda starfsmenn á launaskrá í útlöndum. Þar af eru alls sjö hundruð sem bættust við með kaupunum á hollenska bankanum NIBC fyrir um tveimur mánuðum. Landsbankinn og Glitnir hafa svo rétt rúmlega helmingi færri starfsmenn á launaskrá erlendis hjá starfsstöðvum bankanna í Bretlandi og í Noregi. Líkt og vöxtur Kaupþings sýnir þá fjölgar erlendu starfsfólki íslensku fyrirtækjanna hratt, eða svo til í viku hverri, líkt og sannaðist í síðustu viku þegar bæði Bakkavör og Promens tilkynntu um fyrirtækjakaup í Bretlandi og á Spáni. Við það fjölgaði starfsfólki fyrirtækjanna um 148. nauðsynlegt að vaxa erlendisEn hvað skýrir þennan hraða vöxt íslenskra fyrirtækja á alþjóðavettvangi? Jón Ásbergsson telur eðlilegustu skýringuna á útrásarþörf íslenskra fyrirtækja felast í smæð íslenska markaðarins: „Þegar fyrirtæki ná árangri hér heima verða þau fljót að tæma möguleikana. Þau geta ekki flutt sig yfir í næstu borg eins og menn gera í stærri löndum og verða að leita út fyrir landamærin," segir hann og bætir við að íslensku fyrirtækin hafi bókstaflega orðið að leita út fyrir landsteinana til að viðhalda vexti sínum. Það hafi þau gert óhikað og oftar en ekki uppskorið vel fyrir vikið. „Það hafði enginn sagt þeim [fyrirtækjunum] að þetta væri ekki hægt," segir Jón Ásbergsson.
Markaðir Tengdar fréttir Handan járntjaldsins Nokkur íslensk fyrirtæki námu land í Eystrasaltsríkjunum í kjölfar sjálfstæðis þeirra frá Rússlandi árið 1991 og hafa komið sér þar ágætlega fyrir. 10. október 2007 00:01 Mest lesið Byggja hótel og 1.500 fermetra baðlón í Vestmannaeyjum Viðskipti innlent Um 550 milljónum deilt til 27 einkarekinna fjölmiðla Viðskipti innlent Daði og Hrefna nýir deildarstjórar hjá Veitum Viðskipti innlent Ráðinn framkvæmdastjóri Marel Fish Viðskipti innlent „Okkur langar til að búa til nýja tegund af bjórmenningu“ Atvinnulíf Snúrunni lokað fyrir fullt og allt Viðskipti innlent Skipti máli fyrir rekstur iðnfyrirtækja að lækka vexti og verðbólgu Viðskipti innlent Fjögur ráðin í stjórnendastöður hjá Íslandsbanka Viðskipti innlent Eybjörg Helga ráðin forstjóri Eirar, Skjóls og Hamra Viðskipti innlent Dýrara að gera ekkert: „Erum öll að pissa í sömu laugina“ Atvinnulíf Fleiri fréttir Ráðinn framkvæmdastjóri Marel Fish Daði og Hrefna nýir deildarstjórar hjá Veitum Skipti máli fyrir rekstur iðnfyrirtækja að lækka vexti og verðbólgu Um 550 milljónum deilt til 27 einkarekinna fjölmiðla Byggja hótel og 1.500 fermetra baðlón í Vestmannaeyjum Eybjörg Helga ráðin forstjóri Eirar, Skjóls og Hamra Akademias tekur yfir rekstur Avia Fjögur ráðin í stjórnendastöður hjá Íslandsbanka Lyfjastofnun Evrópu tekur umsókn Alvotech til umsagnar Spá auknu atvinnuleysi og hagvexti Snúrunni lokað fyrir fullt og allt Misboðið hvernig staðið var að uppsögnum hjá nýjum eiganda Engin tilkynning um hópuppsögn í október Horyn nýr forstjóri kísilverksmiðjunnar á Bakka Breytt skipurit og nýir stjórnendur hjá Sýn Viðræðum slitið um samruna Samkaupa, Heimkaupa og Orkunnar Hagnaður Arion banka eykst um tæpa tvo milljarða Auknar líkur á annarri vaxtalækkun Bein útsending: Haustfundur Landsvirkjunar Ráðnir forstöðumenn hjá OK Reikna með tæplega þrjátíu milljarða minni fjárfestingu í Carbfix Verðbólga hjaðnar en kílómetragjaldið verður tekið inn í mælingu Ragnar, Pálmar og Haraldur til Verna Skellt í lás í Sambíóinu í Keflavík í kvöld Samkeppniseftirlitið í sáttaviðræðum við Festi Hlutdeildarlán dugðu fyrir 61 íbúð 97 brautskráðust frá HR Fundurinn virðist ekki hafa aukið trú fjárfesta Furðulegt að gjaldtaka taki ekki mið af styrkleika Fjögur erlend fyrirtæki keppa um rekstur Fríhafnarinnar Sjá meira
Handan járntjaldsins Nokkur íslensk fyrirtæki námu land í Eystrasaltsríkjunum í kjölfar sjálfstæðis þeirra frá Rússlandi árið 1991 og hafa komið sér þar ágætlega fyrir. 10. október 2007 00:01