Skoðun

Öfugmælabrandari

Íslendingar ferðast gjarnan til gamalla fallegra borga, eins og Kaupmannahafnar, Amsterdam, Parísar... Þar verslum við í litlu krúttlegu búðunum, sitjum á kaffihúsunum, kaupum póstkort og tökum ljósmyndir í allar áttir. Við kunnum að meta gömlu húsin í þessum fallegu borgum. En samt virðist vera allt í lagi að rífa gömlu húsin í fallega miðbænum okkar og byggja ný.

„Skipulagsráð Reykjavíkurborgar samþykkti í gær að heimila niðurrif húsanna við Laugaveg 4 - 6" stóð í Fréttablaðinu um daginn. Æji... þetta er eitthvað svo dapurlegt - vonlaust, fyrirfram tapað. Það er ekki einu sinni tekið tillit til húsa í hjarta borgarinnar, sem eru byggð annars vegar 1890 og hins vegar 1871!?! Þessi hús láta ekki mikið yfir sér. En það er einmitt kostur, til dæmis skyggja þau ekki mikið á sólina. Aftur á móti mundi ég alveg styðja tillögu um að rífa húsið á Laugavegi númer 8, sem er dæmigerð ljót nýbygging að þykjast vera gömul.

„Á lóðinni við Laugaveg 4 - 6 á að rísa fjögurra hæða steinsteypt hótel- og verslunarhús...". Ég hef séð tillögur að þessari byggingu á teikniborðinu. Ég veit ekki hvernig teikningarnar líta út í dag - en það sem ég sá, var eins og stafli af örbylgjuofnum. Mjög svipað byggingunni sem reis á lóð Stjörnubíós við Laugaveginn. En einmitt efri hluti Laugavegarins, Hlemmur og nágrenni er mjög gott dæmi um hvernig gamli miðbærinn er að verða. Hann er farinn að minna á nokkrar ónefndar borgir á meginlandinu, sem voru svo illa sprengdar í stríðinu að ekki stóð steinn yfir steini. Þær voru endurbyggðar á ódýran og fljótlegan máta; beinar einfaldar línur, mikið af gleri og steinsteypu. En því miður eru þetta ekki þær borgir sem maður heimsækir til að hafa það huggulegt.

Stásstofan

Reykvíkingar þurfa ekki heimsstyrjöld til að sundra miðbænum sínum. Hér ríkir þögult kalt stríð. Lítið áberandi tilkynningar læða sér í fjölmiðla: „Skipulagsráð samþykkti að heimila niðurrif...." - þetta fer framhjá flestum. Einn góðan veðurdag gengur maður svo framhjá djúpum gíg í jörðinni - enn eitt nítjándu aldar húsið horfið! Síðan er nýja byggingin byggð á ódýrasta og fljótlegasta máta sem hugsast getur.

Það er ekkert að því að byggja svona hús í nýjum hverfum, eða þar sem eldri byggingar eru í svipuðum dúr. Það nóg pláss í þessu stóra landi. En hvers vegna er þá stöðugt verið að ráðast á þetta litla svæði í Kvosinni? Vegna þess að það er dýrmætt. Þannig að það margborgar sig að kaupa þessi litlu hús eingöngu til þess að rífa þau - byggja stærra; auka byggingamagnið og fjölga hæðunum. Og hversvegna er þetta svæði dýrmætt? Af því að þar líður fólki vel, það getur gengið á milli verslana og kaffihúsa og notið þess að vera í rótgrónu umhverfi með sögu. En hvað gerist þegar það er búið að tæta þessa sögu upp? Hættir þetta svæði þá ekki að vera dýrmætt? Sitjum við þá uppi með nýtískulegan miðbæ sem enginn nennir að heimsækja? Þetta er hjarta borgarinnar, sögulegur kjarni hennar. Þetta er stásstofan okkar, þar sem við förum á tyllidögum, 17. júní, hinsegin dögum og menningarnótt. Tímarnir eru að breytast og áherslurnar eru aðrar. Fæstir fara í miðbæinn til að kaupa í matinn, það eru komnar stórar verslunarmiðstöðvar í öllum úthverfum. Miðborgin hefur upp á eitthvað allt annað að bjóða.

Hús eru minnisvarðar

Það er hægt að byggja upp í miðborginni, þannig að hún haldi mikilvægi sínu - án þess að glata persónuleika hennar og sögu. En það þarf að gera með upplýstum hætti og af yfirsýn. Slagorð skipulagsyfirvalda 2005 „verndun og uppbygging við Laugaveg" virðist ekki hafa verið annað en öfugmælabrandari.

Á meðan aðrar borgir endurnýja sig út frá sögu sinni og hefð til að styrkja ímyndina, glatar Reykjavík hverju tækifærinu af öðru til að vera einstök og skemmtileg.

Við höfum einfaldlega ekki lengur efni á meira niðurrifi. Það eru of mörg hús farin. Það skiptir ekki máli hvort að þau séu lítil, látlaus og kannski ómerkileg. Þau eru minnisvarðar. Það skiptir ekki heldur máli þó að lítið sé eftir af upprunalegu útliti húsana, eða að þau séu í slæmu ásigkomulagi. Ef þau eru rifin og fjögurrra hæða steinsteypt hótel eru byggð í staðinn, þá verður ekki aftur snúið.

Höfundur er leikstjóri.




Skoðun

Sjá meira


×