Þorskurinn 20. júní 2007 06:15 Sennilega axlar enginn einn ráðherra ábyrgð að jöfnum þunga sem sjávarútvegsráðherra þegar hann mælir fyrir um heildarafla á Íslandsmiðum. Fyrir kemur að sú ákvörðun er ágreiningslaus. Í annan tíma veldur hún stórdeilum. Ábyrgðarhlutinn er í öllum tilvikum sá sami. Eitt er árleg ákvörðun ráðherra um heildarafla á einstökum fisktegundum. Annað er stjórnkerfi veiðanna sem ákveðið er með ótímabundinni löggjöf. Þessu tvennu er gjarnan ruglað saman; stundum vitandi vits en líka óafvitandi eða af þekkingarleysi. Íslenskir vísindamenn á sviði fiskifræði eru í fremstu röð. Samt er skortur á þekkingu. Nefna má til dæmis umhverfisrannsóknir og fjölstofnarannóknir á innbyrðis tengslum tegundanna. Nauðsyn aukinna rannsókna er hins vegar ekki gild afsökun til að líta framhjá bestu vísindalegu þekkingu sem tiltæk er við ákvarðanir. Þorskveiði hefur verið of mikil af ýmsum ástæðum. Nefna má að í upphafi var aflaregla í þorski miðuð við efri mörk þess sem nefnd hagfræðinga og líffræðinga lagði til. Í stjórnkerfinu hefur verið leki eins og til að mynda um tíma í smábátakerfinu og vegna ívilnana. Einhver brögð eru um svik. Hér kemur ennig til tímabundið ofmat vísindamanna á stofninum. Engin af þessum ástæðum er þó afsökun til að líta framhjá vísindalegri ráðgjöf. Þvert á móti eru þær gild rök fyrir því að virða vísindin betur. Svo má ekki gleyma að markaðir fyrir sjávarafurðir gera kröfur um veiðar á sjálfbærum vísindalegum grundvelli. Þar af leiðir að þeir sem vilja hundsa ráðgjöfina nú setja markaðsstöðu íslenskra sjávarafurða í uppnám. Þeir stjórnmálamenn sem reyna að telja fólki trú um að unnt sé að leysa aðsteðjandi vanda vegna niðurskurðar heildarafla með því að færa veiðirétt frá einni byggð til annarrar eru vísvitandi að blekkja eða afvegaleiða heildaraflaumræðuna. Í hvaða tilgangi? Ákvörðun sjávarútvegsráðherra verður fyrsti stóri prófsteinninn á trúverðugleika núverandi ríkisstjórnar. Skilningur er á því að undirbúningurinn taki tíma. Þar á móti er kallað á ábyrgð. Hitt er annað að ýmislegt má bæta í ákvörðunarferlinum þegar til framtíðar er litið. Þannig væri ekki úr vegi að setja á fót fastan hóp sjálfstæðra sérfræðinga á sviði líffræði og hagfræði sem hefði það hlutverk að leggja mat á niðurstöður Hafrannsóknarstofnunar hverju sinni. Hann gæti einnig tekið tillit til og metið vísindalegar upplýsingar sem tiltækar eru annars staðar frá. Vel má hugsa að slíkur hópur tæki jafnvel endanlegar ákvarðanir um heildarafla úr þeim stofnum sem ráðherra hefði áður sett um fasta aflareglu. Í öðrum tilvikum kæmi hugsanlega því aðeins til kasta ráðherra að hópurinn væri ekki á einu máli. Með þessu móti má breikka vísindalegan grundvöll ákvarðana og færa árlegar ákvarðanir fjær skammtíma hagsmunatogi. Um leið yrði ráðherrann fyrst og fremst ábyrgur fyrir langtíma nýtingarákvörðunum. Sú ábyrgð er veigamest og í eðli sínu pólitísk. Mikilvægt er að birtingarmynd umræðunnar verði ekki sú að þjóðin standi andspænis tveimur vandamálum: Of fáum þorskum í sjónum og of mörgum þorskhausum á þurru landi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorsteinn Pálsson Mest lesið Kæra unga móðir Jóna Þórey Pétursdóttir Skoðun Er píparinn þinn skattsvikari? Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Kosningar og ,ehf gatið‘ Róbert Farestveit Skoðun Verði þitt val, svo á jörðu sem á himni Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Grípum tækifærin og sköpum bjartari framtíð Ísak Leon Júlíusson Skoðun Rekin út fyrir að vera kennari Álfhildur Leifsdóttir Skoðun Frelsi til að búa þar sem þú vilt Sæunn Gísladóttir Skoðun Halldór 9.11.2024 Halldór Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun Öryggis annarra vegna… Ingunn Björnsdóttir Skoðun
Sennilega axlar enginn einn ráðherra ábyrgð að jöfnum þunga sem sjávarútvegsráðherra þegar hann mælir fyrir um heildarafla á Íslandsmiðum. Fyrir kemur að sú ákvörðun er ágreiningslaus. Í annan tíma veldur hún stórdeilum. Ábyrgðarhlutinn er í öllum tilvikum sá sami. Eitt er árleg ákvörðun ráðherra um heildarafla á einstökum fisktegundum. Annað er stjórnkerfi veiðanna sem ákveðið er með ótímabundinni löggjöf. Þessu tvennu er gjarnan ruglað saman; stundum vitandi vits en líka óafvitandi eða af þekkingarleysi. Íslenskir vísindamenn á sviði fiskifræði eru í fremstu röð. Samt er skortur á þekkingu. Nefna má til dæmis umhverfisrannsóknir og fjölstofnarannóknir á innbyrðis tengslum tegundanna. Nauðsyn aukinna rannsókna er hins vegar ekki gild afsökun til að líta framhjá bestu vísindalegu þekkingu sem tiltæk er við ákvarðanir. Þorskveiði hefur verið of mikil af ýmsum ástæðum. Nefna má að í upphafi var aflaregla í þorski miðuð við efri mörk þess sem nefnd hagfræðinga og líffræðinga lagði til. Í stjórnkerfinu hefur verið leki eins og til að mynda um tíma í smábátakerfinu og vegna ívilnana. Einhver brögð eru um svik. Hér kemur ennig til tímabundið ofmat vísindamanna á stofninum. Engin af þessum ástæðum er þó afsökun til að líta framhjá vísindalegri ráðgjöf. Þvert á móti eru þær gild rök fyrir því að virða vísindin betur. Svo má ekki gleyma að markaðir fyrir sjávarafurðir gera kröfur um veiðar á sjálfbærum vísindalegum grundvelli. Þar af leiðir að þeir sem vilja hundsa ráðgjöfina nú setja markaðsstöðu íslenskra sjávarafurða í uppnám. Þeir stjórnmálamenn sem reyna að telja fólki trú um að unnt sé að leysa aðsteðjandi vanda vegna niðurskurðar heildarafla með því að færa veiðirétt frá einni byggð til annarrar eru vísvitandi að blekkja eða afvegaleiða heildaraflaumræðuna. Í hvaða tilgangi? Ákvörðun sjávarútvegsráðherra verður fyrsti stóri prófsteinninn á trúverðugleika núverandi ríkisstjórnar. Skilningur er á því að undirbúningurinn taki tíma. Þar á móti er kallað á ábyrgð. Hitt er annað að ýmislegt má bæta í ákvörðunarferlinum þegar til framtíðar er litið. Þannig væri ekki úr vegi að setja á fót fastan hóp sjálfstæðra sérfræðinga á sviði líffræði og hagfræði sem hefði það hlutverk að leggja mat á niðurstöður Hafrannsóknarstofnunar hverju sinni. Hann gæti einnig tekið tillit til og metið vísindalegar upplýsingar sem tiltækar eru annars staðar frá. Vel má hugsa að slíkur hópur tæki jafnvel endanlegar ákvarðanir um heildarafla úr þeim stofnum sem ráðherra hefði áður sett um fasta aflareglu. Í öðrum tilvikum kæmi hugsanlega því aðeins til kasta ráðherra að hópurinn væri ekki á einu máli. Með þessu móti má breikka vísindalegan grundvöll ákvarðana og færa árlegar ákvarðanir fjær skammtíma hagsmunatogi. Um leið yrði ráðherrann fyrst og fremst ábyrgur fyrir langtíma nýtingarákvörðunum. Sú ábyrgð er veigamest og í eðli sínu pólitísk. Mikilvægt er að birtingarmynd umræðunnar verði ekki sú að þjóðin standi andspænis tveimur vandamálum: Of fáum þorskum í sjónum og of mörgum þorskhausum á þurru landi.