Þíða í nánd? 26. maí 2005 00:01 Það er ekkert launungarmál að það fer ekki vel á með Gerhard Schröder, kanzlara Þýzkalands, og George W. Bush Bandaríkjaforseta. Samskipti þeirra hafa verið mjög stirð frá því Schröder gerði andstöðu við hernaðaríhlutun í Írak að kosningamáli er hann barðist fyrir endurkjöri haustið 2002. Í aðdraganda þeirra kosninga hafði áskorandinn Edmund Stoiber, kanzlaraefni kristilegu flokkanna, allöruggt forskot á kanzlarann og flokk hans, jafnaðarmannaflokkinn SPD. Þá greip Schröder það hálmstrá sem honum bauðst til að afla sér þeirra atkvæða sem þurfti til að halda völdunum; hann virkjaði rótgróna friðarhyggju Þjóðverja. Það reyndist honum mjög til vinsælda fallið að lýsa afdráttarlaust yfir: "Undir engum kringumstæðum munu Þjóðverjar, svo lengi sem ég er kanzlari, láta draga sig út í hernaðarævintýri í Írak!" Að minnsta kosti dugði þetta til að tryggja Schröder og hinni "rauð-grænu" ríkisstjórn hans, samsteypustjórn jafnaðarmanna og græningja, nauman meirihluta á Sambandsþinginu annað kjörtímabilið í röð. En pólitískur fórnarkostnaður af þessari ákvörðun Schröders var töluverður. Bush forseti tók því mjög illa hvernig Schröder gerði sér pólitískan mat úr andstöðu við innrásina. Bush taldi sig nefnilega hafa haft vilyrði fyrir því af hálfu kanzlarans að hann myndi ekki gera út á þetta mál í kosningabaráttunni. Afleiðingin var sú að tengslin milli þessara nánu bandamanna kaldastríðsáranna færðust nálægt frostmarki. Nokkur þíðumerki hefur mátt greina að undanförnu. Leiðtogarnir tveir hittust í Mainz í Þýzkalandi í febrúar en á þeim fundi reyndu báðir aðilar að láta líta út fyrir að samstaðan væri í góðu lagi. En Schröder á sér enn nokkur stefnumál sem fara fyrir brjóstið á ráðamönnum í Washington. Barátta hans fyrir þýzku fastasæti í öryggisráði Sameinuðu þjóðanna hefur fallið í grýttan jarðveg vestra. Svo ekki sé talað um umdeildari mál eins og afléttingu vopnasölubanns Evrópulanda á Kína, sem Schröder beitti sér mjög fyrir fyrr í vor við lítinn fögnuð Hvíta hússins. Sú gríðarlega neikvæða ímynd sem Bush hefur í augum flestra Þjóðverja hjálpar heldur ekki upp á samskiptin. Segja má að þýzkur almenningur elski að hata Bush. "Repúblikanaskelfirinn" Michael Moore nýtur hvergi meiri vinsælda. En nú hillir undir umskipti, í kjölfar kosningaósigurs SPD í fjölmennasta þýzka sambandslandinu Nordrhein-Westfalen um síðustu helgi, þar sem jafnaðarmenn misstu tökin á stjórnartaumunum eftir að hafa haldið um þá óslitið í 39 ár. Strax eftir að þau úrslit voru ljós lýsti Schröder því óvænt yfir að þau kölluðu á að hann sækti sér sjálfur nýtt umboð kjósenda til að koma þeim umbótum í framkvæmd sem hann telur nauðsynlegar. Hann vildi því að kosningum til Sambandsþingsins yrði flýtt um heilt ár, fram til næsta hausts. Flestir stjórnmálaskýrendur telja það nær útilokað að Schröder takist í þetta sinn að snúa kjósendum á sveif með sér einu sinni enn. Því blasi við að næsti kanzlari verði formaður Kristilegra demókrata, Angela Merkel. Merkel hefur lagt sig fram um að afla sér velvildar í Washington með því að fordæma hvernig Schröder hefur leyft sér að koma fram gagnvart bandamanninum vestanhafs. Og með því að byggja upp eigin ímynd sem staðfasts vinar Bandaríkjanna. Með tilliti til þessa mætti því ætla að með Merkel í kanzlarastólnum sé tilefni til að spá nýrri blómatíð þýzk-bandarískrar vináttu. En þegar nánar er að gáð kann þetta að vera tálsýn. Utanríkisstefna Þýzkalands mun ekki breytast mikið við stjórnarskipti. Ríkisstjórn undir forystu kristilegra demókrata - með frjálslyndan demókrata í utanríkisráðherrastólnum (sem hefð er fyrir í stjórnarsamstarfi þessara tveggja flokka) - mun ekki senda neina hermenn til Íraks. Hún mun áfram reyna að afla stuðnings við að Þýzkaland fái fastasæti í öryggisráðinu og almennt sýna heiminum að Þýzkaland framfylgi nú sinni eigin sjálfstæðu utanríkisstefnu, sem það var ekki í neinni aðstöðu til að gera allan kaldastríðstímann. Flokkur Merkel hefur ennfremur lýst sig andvígan því að Tyrkland fái aðild að Evrópusambandinu; þess í stað skuli Tyrkjum boðinn samningur um náin tengsl við sambandið. Bandaríkjastjórn hefur aftur á móti þrýst mjög á Evrópusambandið að opna dyr sínar fyrir Tyrkjum. Leiðtogar sambandsins hafa þegar ákveðið að í haust - um það leyti sem gera má ráð fyrir að Merkel verði að koma sér fyrir í kanzlarastólnum - verði hafnar formlegar aðildarviðræður við Tyrki. Merkel mun sem kanzlari ekki reyna að ógilda þessa ákvörðun. En þetta er dæmi um ágreiningsmál sem gætu valdið áframhaldandi núningi í samskiptunum milli Berlínar og Washington. Merkel mun líka ábyggilega gæta sín á því að hún líti í augum þýzkra kjósenda út fyrir að sýna valdhöfum í Washington óhóflega fylgispekt. Gæta sín á því að hún verði ekki álitin "kjölturakki Bush númer tvö", eftir Tony Blair. Og þótt Bush hafi boðið Merkel í heimsókn til sín í Hvíta húsið og opinberlega sé sagt að samskipti þeirra séu á mjög vinsamlegum nótum eru þau mjög ólíkindalegt vinapar. Bakgrunnur Merkel sem menntamanns í Austur-Þýzkalandi og frjálslyndar skoðanir hennar, svo sem varðandi réttindi samkynhneigðra, lætur það hljóma ótrúlega að hún eigi mikla persónulega samleið með hinum fróma George W. Alla vega má búast við því að pólitísk samleið þeirra verði betri en sú persónulega. En sú persónulega þó betri en Schröders og Bush. Auðunn Arnórsson - audunn@frettabladid.is Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gestapennar Í brennidepli Mest lesið Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson Skoðun Er skynsemi Sigmundar Davíðs o.fl. skynsamleg? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Sjálfskaparvíti Samfylkingar og Viðreisnar Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir Skoðun Alvöru aðgerðir í húsnæðismálum – x við V Svandís Svavarsdóttir Skoðun Baráttan um Ísland og sjálfstæði þjóðar Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir Skoðun Er heilbrigði besta lausnin? Lukka Pálsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ferðafrelsið er dýrmætt Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Viðreisn er Samfylkingin Júlíus Viggó Ólafsson skrifar Skoðun Mannúðleg innflytjendastefna Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Hvað er vandamálið á húsnæðismarkaðinum og hvernig leysum við það Ómar Ingþórsson skrifar Skoðun Er heilbrigði besta lausnin? Lukka Pálsdóttir skrifar Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir skrifar Skoðun Sjálfskaparvíti Samfylkingar og Viðreisnar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Evrópudagur sjúkraliða Sandra B. Franks skrifar Skoðun Baráttan um Ísland og sjálfstæði þjóðar Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Alvöru aðgerðir í húsnæðismálum – x við V Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Er skynsemi Sigmundar Davíðs o.fl. skynsamleg? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir skrifar Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju kýs ég Samfylkinguna? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Uppeldi, færni til framtíðar - fór í skúffu stjórnvalda! Una María Óskarsdóttir skrifar Skoðun Við sem förum til Tenerife - Vaxta og húsnæðispyntingar á almenningi komið frá lífeyrissjóðum og leigufélögum Hreinn Pétursson skrifar Skoðun Hvar eru málefni barna og ungs fólks? Gunnar E. Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Þetta með verðgildin Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Stöndum með trans börnum og foreldrum þeirra! Birna Guðmundsdóttir,Elín Oddný Sigurðardóttir,Ynda Eldborg skrifar Skoðun Ég á ‘etta, ég má ‘etta Jón Ármann Steinsson skrifar Skoðun Dómsmálið sem gæti kippt grunninum undan Heidelberg-verksmiðjunni Jón Hjörleifur Stefánsson skrifar Skoðun Viljum við sósíalisma? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Rjúfum kyrrstöðu í vegaframkvæmdum um allt land G.Svana Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsa bænda Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Hvenær á að skattleggja lífeyri? Inn eða út? Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Glasið er hálffullt Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Skilvirkari og einfaldari stjórnsýsla í þágu almennings Guðlaugur Þór Þórðarson skrifar Skoðun Gervilíf Geir Gunnar Markússon skrifar Sjá meira
Það er ekkert launungarmál að það fer ekki vel á með Gerhard Schröder, kanzlara Þýzkalands, og George W. Bush Bandaríkjaforseta. Samskipti þeirra hafa verið mjög stirð frá því Schröder gerði andstöðu við hernaðaríhlutun í Írak að kosningamáli er hann barðist fyrir endurkjöri haustið 2002. Í aðdraganda þeirra kosninga hafði áskorandinn Edmund Stoiber, kanzlaraefni kristilegu flokkanna, allöruggt forskot á kanzlarann og flokk hans, jafnaðarmannaflokkinn SPD. Þá greip Schröder það hálmstrá sem honum bauðst til að afla sér þeirra atkvæða sem þurfti til að halda völdunum; hann virkjaði rótgróna friðarhyggju Þjóðverja. Það reyndist honum mjög til vinsælda fallið að lýsa afdráttarlaust yfir: "Undir engum kringumstæðum munu Þjóðverjar, svo lengi sem ég er kanzlari, láta draga sig út í hernaðarævintýri í Írak!" Að minnsta kosti dugði þetta til að tryggja Schröder og hinni "rauð-grænu" ríkisstjórn hans, samsteypustjórn jafnaðarmanna og græningja, nauman meirihluta á Sambandsþinginu annað kjörtímabilið í röð. En pólitískur fórnarkostnaður af þessari ákvörðun Schröders var töluverður. Bush forseti tók því mjög illa hvernig Schröder gerði sér pólitískan mat úr andstöðu við innrásina. Bush taldi sig nefnilega hafa haft vilyrði fyrir því af hálfu kanzlarans að hann myndi ekki gera út á þetta mál í kosningabaráttunni. Afleiðingin var sú að tengslin milli þessara nánu bandamanna kaldastríðsáranna færðust nálægt frostmarki. Nokkur þíðumerki hefur mátt greina að undanförnu. Leiðtogarnir tveir hittust í Mainz í Þýzkalandi í febrúar en á þeim fundi reyndu báðir aðilar að láta líta út fyrir að samstaðan væri í góðu lagi. En Schröder á sér enn nokkur stefnumál sem fara fyrir brjóstið á ráðamönnum í Washington. Barátta hans fyrir þýzku fastasæti í öryggisráði Sameinuðu þjóðanna hefur fallið í grýttan jarðveg vestra. Svo ekki sé talað um umdeildari mál eins og afléttingu vopnasölubanns Evrópulanda á Kína, sem Schröder beitti sér mjög fyrir fyrr í vor við lítinn fögnuð Hvíta hússins. Sú gríðarlega neikvæða ímynd sem Bush hefur í augum flestra Þjóðverja hjálpar heldur ekki upp á samskiptin. Segja má að þýzkur almenningur elski að hata Bush. "Repúblikanaskelfirinn" Michael Moore nýtur hvergi meiri vinsælda. En nú hillir undir umskipti, í kjölfar kosningaósigurs SPD í fjölmennasta þýzka sambandslandinu Nordrhein-Westfalen um síðustu helgi, þar sem jafnaðarmenn misstu tökin á stjórnartaumunum eftir að hafa haldið um þá óslitið í 39 ár. Strax eftir að þau úrslit voru ljós lýsti Schröder því óvænt yfir að þau kölluðu á að hann sækti sér sjálfur nýtt umboð kjósenda til að koma þeim umbótum í framkvæmd sem hann telur nauðsynlegar. Hann vildi því að kosningum til Sambandsþingsins yrði flýtt um heilt ár, fram til næsta hausts. Flestir stjórnmálaskýrendur telja það nær útilokað að Schröder takist í þetta sinn að snúa kjósendum á sveif með sér einu sinni enn. Því blasi við að næsti kanzlari verði formaður Kristilegra demókrata, Angela Merkel. Merkel hefur lagt sig fram um að afla sér velvildar í Washington með því að fordæma hvernig Schröder hefur leyft sér að koma fram gagnvart bandamanninum vestanhafs. Og með því að byggja upp eigin ímynd sem staðfasts vinar Bandaríkjanna. Með tilliti til þessa mætti því ætla að með Merkel í kanzlarastólnum sé tilefni til að spá nýrri blómatíð þýzk-bandarískrar vináttu. En þegar nánar er að gáð kann þetta að vera tálsýn. Utanríkisstefna Þýzkalands mun ekki breytast mikið við stjórnarskipti. Ríkisstjórn undir forystu kristilegra demókrata - með frjálslyndan demókrata í utanríkisráðherrastólnum (sem hefð er fyrir í stjórnarsamstarfi þessara tveggja flokka) - mun ekki senda neina hermenn til Íraks. Hún mun áfram reyna að afla stuðnings við að Þýzkaland fái fastasæti í öryggisráðinu og almennt sýna heiminum að Þýzkaland framfylgi nú sinni eigin sjálfstæðu utanríkisstefnu, sem það var ekki í neinni aðstöðu til að gera allan kaldastríðstímann. Flokkur Merkel hefur ennfremur lýst sig andvígan því að Tyrkland fái aðild að Evrópusambandinu; þess í stað skuli Tyrkjum boðinn samningur um náin tengsl við sambandið. Bandaríkjastjórn hefur aftur á móti þrýst mjög á Evrópusambandið að opna dyr sínar fyrir Tyrkjum. Leiðtogar sambandsins hafa þegar ákveðið að í haust - um það leyti sem gera má ráð fyrir að Merkel verði að koma sér fyrir í kanzlarastólnum - verði hafnar formlegar aðildarviðræður við Tyrki. Merkel mun sem kanzlari ekki reyna að ógilda þessa ákvörðun. En þetta er dæmi um ágreiningsmál sem gætu valdið áframhaldandi núningi í samskiptunum milli Berlínar og Washington. Merkel mun líka ábyggilega gæta sín á því að hún líti í augum þýzkra kjósenda út fyrir að sýna valdhöfum í Washington óhóflega fylgispekt. Gæta sín á því að hún verði ekki álitin "kjölturakki Bush númer tvö", eftir Tony Blair. Og þótt Bush hafi boðið Merkel í heimsókn til sín í Hvíta húsið og opinberlega sé sagt að samskipti þeirra séu á mjög vinsamlegum nótum eru þau mjög ólíkindalegt vinapar. Bakgrunnur Merkel sem menntamanns í Austur-Þýzkalandi og frjálslyndar skoðanir hennar, svo sem varðandi réttindi samkynhneigðra, lætur það hljóma ótrúlega að hún eigi mikla persónulega samleið með hinum fróma George W. Alla vega má búast við því að pólitísk samleið þeirra verði betri en sú persónulega. En sú persónulega þó betri en Schröders og Bush. Auðunn Arnórsson - audunn@frettabladid.is
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun
Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir Skoðun
Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir Skoðun
Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir skrifar
Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir skrifar
Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Við sem förum til Tenerife - Vaxta og húsnæðispyntingar á almenningi komið frá lífeyrissjóðum og leigufélögum Hreinn Pétursson skrifar
Skoðun Stöndum með trans börnum og foreldrum þeirra! Birna Guðmundsdóttir,Elín Oddný Sigurðardóttir,Ynda Eldborg skrifar
Skoðun Dómsmálið sem gæti kippt grunninum undan Heidelberg-verksmiðjunni Jón Hjörleifur Stefánsson skrifar
Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson skrifar
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun
Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir Skoðun
Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir Skoðun