Hér er það sem Ágúst sagði ykkur ekki Hjörtur J. Guðmundsson skrifar 16. ágúst 2025 07:02 Fullyrðingagleðin er við völd í grein sem Ágúst Ólafur Ágústsson, stjórnarmaður í Evrópuhreyfingunni, ritaði á Vísi í gær. Þar tók hann saman tólf atriði sem hann sagði skipta máli þegar rætt væri um það hvort Ísland ætti að ganga í Evrópusambandið. Fullyrðingar voru þar í aðalhlutverki sem fyrr segir en hins vegar lítið sem ekkert haft fyrir því að tefla fram haldbærum rökum í þeim efnum eða yfir höfuð. Sem út af fyrir sig getur ekki beinlínis talizt eitthvað nýtt úr þeirri áttinni. Fyrir vikið taldi ég hins vegar rétt að fjalla um það sem Ágúst kaus að segja ekki. Eða er mögulega ekki sjálfur meðvitaður um. Með inngöngu í Evrópusambandið framselja ríki fullveldi sitt að stærstu leyti til yfirþjóðlegra stofnana þess. Það er ástæða fyrir því að einhugur er um það að Ísland gæti ekki gengið í sambandið nema stjórnarskránni yrði breytt þannig að slíkt framsal valds yrði heimilað. Fjölmörg dæmi eru fyrir vikið um það að ríki hafi orðið undir á vettvangi Evrópusambandsins og þurft að kyngja mörgu þvert á eigin hagsmuni. Til dæmis Danir þegar þeir neyddust um árið til að taka þátt í refsiaðgerðum sambandsins gegn Færeyjum, hluta af danska konungdæminu, þrátt fyrir að hafa barizt gegn þeim í ráðherraráði þess. Vægi ríkja við töku ákvarðana innan Evrópusambandsins fer einkum eftir íbúafjölda þeirra. Þannig fengi Ísland sex þingmenn á þing sambandsins af vel yfir 700 sem væri á við hálfan þingmann á Alþingi. Vægi einstakra íslenzkra þingmanna innan þingflokka þess yrði eðli málsins samkvæmt á sömu nótum. Í ráðherraráði Evrópusambandsins yrði staðan enn verri þar sem að fullu er miðað við íbúafjölda í stað ákveðins gólfs. Þar yrði vægi Íslands fyrir vikið einungis á við 5% hlutdeild í alþingismanni. Þá yrði yfirþjóðlegt vald sambandsins æðra lagasetningarvaldi Alþingis. Þetta yrði „sætið við borðið“. Telur stjórnsýslu Íslands alltof litla Kæmi til inngöngu í Evrópusambandið færðist valdið yfir íslenzkum sjávarútvegsmálum til þess í samræmi við Lissabon-sáttmálann. Hið sama ætti til dæmis við um orkumálin. Regla sambandsins um hlutfallslegan stöðugleika tekur vissulega mið af sögulegri veiðireynslu en er þó aðeins vinnuregla við úthlutun aflaheimilda og á sér enga stoð í sáttmálanum. Afnema mætti regluna eða breyta henni án aðkomu Íslands þó landið væri í Evrópusambandinu enda nær einróma samþykki í ráðherraráði þess ekki til sjávarútvegsmála. Þá breytti reglan engu um það að stjórn málaflokksins færi til sambandsins. Fullyrðingar um að Ísland taki upp 75% af löggjöf Evrópusambandsins í gegnum EES-samninginn standast enga skoðun og hafa aldrei verið færð haldbær rök fyrir þeim. Meira að segja var aðeins rætt um umtalsverðan (e. significant) hluta hennar í gögnum sambandsins í tengslum við umsókn ríkisstjórnar Samfylkingarinnar og VG um inngöngu í það á sínum tíma. Samkvæmt utanríkisráðuneytinu hefur hlutfallið síðustu ár verið í kringum 20%. Væri það í reynd 75% væru það miklu fremur rök fyrir því að endurskoða aðildina að EES-samningnum en að fara úr öskunni í eldinn með inngöngu í sambandið. Fjöldi þeirra sem eru beinlínis á launaskrá hjá Evrópusambandinu eru aðeins toppurinn á ísjakanum þegar kemur að bákni sambandsins. Langflestir sem tilheyra því eru á launaskrá hjá ríkjum þess. Þetta sést ágætlega í gögnum Evrópusambandsins í tengslum við umsókn Samfylkingarinnar og VG á sínum tíma þar sem fram kom að íslenzka stjórnsýslan væri alltof lítil til þess að geta staðið undir þeim skuldbindingum sem innganga í sambandið hefði í för með sér. Fyrir vikið þyrfti að koma til mikillar „stofnanauppbyggingar“ hér á landi til þess að það væri mögulegt. Það er að segja útþenslu báknsins. Til marks um efnahagslega stöðnun Hvað varðar vexti, verðbólgu og verðtryggingu hefur til dæmis dr. Ólafur Margeirsson hagfræðingur fært gild rök fyrir því að það standist einfaldlega ekki skoðun að krónunni sé um að kenna í þeim efnum. Væru háir vextir til dæmis afleiðing smæðar gjaldmiðilsins eins og haldið hafi verið fram ætti það sama að gilda um aðra smáa gjaldmiðla. Fylgnin þar á milli sé hins vegar mjög veik. Hið sama eigi við um virðisrýrnun krónunnar í gegnum tíðina sem sé fyrst og fremst afleiðing þess að of mikið hafi verið búið til af henni sem aftur hafi leitt til verðbólgu. Gjaldmiðillinn búi sig vitanlega ekki til sjálfur. Stýrivextir Seðlabanka Evrópusambandsins hafa engan veginn verið birtingarmynd heilbrigðs efnahagsástands heldur þvert á móti efnahagslegrar stöðnunar með tilheyrandi víðast hvar litlum sem engum hagvexti og viðvarandi verulegu atvinnuleysi. Einkum á meðal ungs fólks. Atvinnuleysi var 2,8% í júní á Íslandi. Einungis á Möltu var það lægra eða 2,5% samkvæmt tölum hagstofu sambandsins. Í flestum öðrum ríkjum þess var það miklu hærra. Tilgangur lágra vaxta hefur verið að reyna að koma efnahagslífinu í gang. Stöðnun felur vissulega í sér ákveðinn stöðugleika en ekki mjög eftirsóknarverðan. Verðlag á Íslandi er vissulega hátt í evrópskum samanburði en sömuleiðis hérlend laun. Það er verðlag á vinnu. Vöruverð segir lítið nema einnig sé tekið inn í myndina hvað fáist fyrir launin. Verðlag er þannig yfirleitt langlægst í Rúmeníu og Búlgaríu en ólíklegt er að við Íslendingar myndum sætta okkur við þarlend laun. Hins vegar hafa rannsóknir bent til þess að hærra verðlag á Íslandi sé ekki sízt tilkomið vegna flutningskostnaður þar sem flytja þarf vörur til landsins með skipum eða flugvélum. Landfræðileg staðsetning Íslands myndi vitanlega ekki breytast kæmi til inngöngu í Evrópusambandið. Hafa fjármagnað hernað Rússlands Vegna viðskiptasamninga Íslands við Evrópusambandið sem og einhliða ákvarðana íslenzkra stjórnvalda eru í dag engir tollar á innfluttar vörur frá ríkjum þess fyrir utan ýmsar landbúnaðarvörur. Þar á meðal í gegnum netviðskipti. Hið sama á við um innflutning frá öðrum ríkjum heimsins. Með inngöngu í sambandið færum við Íslendingar inn fyrir tollmúra þess gagnvart öðrum ríkjum og þyrftum því að greiða tolla vegna alls kyns varnings sem í dag er fluttur tollfrjálst til landsins sem aftur myndi hækka verðlag. Evrópusambandið er jú tollabandalag sem er í raun andstæða frjálsra milliríkjaviðskipta. Við erum síðan þegar í varnarsamstarfi við nær öll ríki Evrópusambandsins í gegnum NATO fyrir utan fjögur, Írland, Austurríki, Möltu og Kýpur sem búa yfir takmarkaðri varnargetu. Ríki sambandsins hafa lengi vanrækt varnir sínar en hyggjast nú reyna að bæta fyrir það sem ljóst er að taka mun mörg ár. Takizt það. Finnsk og sænsk stjórnvöld sögðust einkum hafa sótt um aðild að NATO vegna þess að þau gætu ekki treyst Evrópusambandinu í varnarmálum. Þá hafa forystumenn sambandsins viðurkennt að hafa með miklum kaupum á rússneskri orku um árabil fjármagnað hernaðaruppbyggingu Rússlands. Með öðrum orðum myndi innganga í Evrópusambandið meðal annars hafa í för með sér framsal á fullveldi landsins, vægi við töku ákvarðana í samræmi við íbúafjölda landsins, að valdið yfir íslenzkum sjávarútvegsmálum færðist til sambandsins ásamt flestum öðrum málaflokkum okkar, stóraukið bákn, hærri og meiri tolla, efnahagslega stöðnun, minni hagvöxt og meira atvinnuleysi. Þá erum við ekki farin að ræða um margt annað í þeim efnum eins og áframhaldandi þróun Evrópusambandsins í átt að lokamarkmiðinu allt frá upphafi að til verði evrópskt sambandsríki sem komin er langt á leið. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál). Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hjörtur J. Guðmundsson Evrópusambandið Mest lesið Viljum við stjórnarandstöðu sem þvælist ekki fyrir? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Lygin um flóttamenn á Íslandi Jón Frímann Jónsson Skoðun Varst þú að kaupa gallaða fasteign? Sara Bryndís Þórsdóttir Skoðun „Glæpir“ Íslendinga Árni Davíðsson Skoðun Mismunun skýrir aukningu erlendra fanga Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun „Héraðsvötnin eru hjartsláttur fjarðarins“ Rakel Hinriksdóttir Skoðun Hlúum að persónumiðaðri nálgun í öldrunarþjónustu Margrét Guðnadóttir Skoðun Ef eitthvað væri að marka Bjarna Gunnar Smári Egilsson Skoðun Skólar hafa stigið skrefið með góðum árangri Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Á að hita upp allan Faxaflóann? Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Á tímamótum: Sameinuðu þjóðirnar í 80 ár Vala Karen Viðarsdóttir,Védís Ólafsdóttir skrifar Skoðun Borgar sig að vanmeta menntun? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Samfylkingin hækkar gjöld á háskólanema Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Aðgerðaáætlun í menntamálum ekki markviss Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Hermína Gunnþórsdóttir skrifar Skoðun „Héraðsvötnin eru hjartsláttur fjarðarins“ Rakel Hinriksdóttir skrifar Skoðun Lygin um flóttamenn á Íslandi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Mismunun skýrir aukningu erlendra fanga Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Farsæld barna í fyrirrúmi Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Hlúum að persónumiðaðri nálgun í öldrunarþjónustu Margrét Guðnadóttir skrifar Skoðun Viljum við stjórnarandstöðu sem þvælist ekki fyrir? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Skólar hafa stigið skrefið með góðum árangri Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Varst þú að kaupa gallaða fasteign? Sara Bryndís Þórsdóttir skrifar Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun „Glæpir“ Íslendinga Árni Davíðsson skrifar Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar Skoðun Fleiri átök = verri útkoma í lestri? Birgir Hrafn Birgisson skrifar Skoðun Biðin sem (enn) veikir og tekur Guðlaugur Eyjólfsson skrifar Skoðun Stafrænt netöryggisbelti Hrannar Ásgrímsson skrifar Skoðun Hvert stefnir ráðherra? Aðalsteinn Árni Baldursson skrifar Skoðun Free tuition Colin Fisher skrifar Skoðun Þegar fólkið okkar langar að deyja Sigurborg Sveinsdóttir,Svava Arnardóttir skrifar Skoðun Why protest works Adam Daniel Fishwick skrifar Skoðun Í senn minning og ákvörðun um framtíð Elliði Vignisson skrifar Skoðun Reynslunni ríkari eftir fjárhagsleg áföll síðustu ára Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Ríkisstjórn lobbýistanna Jón Ferdínand Estherarson skrifar Skoðun 7 símtöl í röð - en ekkert fer í gegn Gró Einarsdóttir skrifar Skoðun Áttaviti í öldrunarþjónustu Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Í skjóli hvíta bjargvættarins Yousef Ingi Tamimi skrifar Skoðun Að gjamma á stóra grábjörninn getur haft afleiðingar! Davíð Bergmann skrifar Sjá meira
Fullyrðingagleðin er við völd í grein sem Ágúst Ólafur Ágústsson, stjórnarmaður í Evrópuhreyfingunni, ritaði á Vísi í gær. Þar tók hann saman tólf atriði sem hann sagði skipta máli þegar rætt væri um það hvort Ísland ætti að ganga í Evrópusambandið. Fullyrðingar voru þar í aðalhlutverki sem fyrr segir en hins vegar lítið sem ekkert haft fyrir því að tefla fram haldbærum rökum í þeim efnum eða yfir höfuð. Sem út af fyrir sig getur ekki beinlínis talizt eitthvað nýtt úr þeirri áttinni. Fyrir vikið taldi ég hins vegar rétt að fjalla um það sem Ágúst kaus að segja ekki. Eða er mögulega ekki sjálfur meðvitaður um. Með inngöngu í Evrópusambandið framselja ríki fullveldi sitt að stærstu leyti til yfirþjóðlegra stofnana þess. Það er ástæða fyrir því að einhugur er um það að Ísland gæti ekki gengið í sambandið nema stjórnarskránni yrði breytt þannig að slíkt framsal valds yrði heimilað. Fjölmörg dæmi eru fyrir vikið um það að ríki hafi orðið undir á vettvangi Evrópusambandsins og þurft að kyngja mörgu þvert á eigin hagsmuni. Til dæmis Danir þegar þeir neyddust um árið til að taka þátt í refsiaðgerðum sambandsins gegn Færeyjum, hluta af danska konungdæminu, þrátt fyrir að hafa barizt gegn þeim í ráðherraráði þess. Vægi ríkja við töku ákvarðana innan Evrópusambandsins fer einkum eftir íbúafjölda þeirra. Þannig fengi Ísland sex þingmenn á þing sambandsins af vel yfir 700 sem væri á við hálfan þingmann á Alþingi. Vægi einstakra íslenzkra þingmanna innan þingflokka þess yrði eðli málsins samkvæmt á sömu nótum. Í ráðherraráði Evrópusambandsins yrði staðan enn verri þar sem að fullu er miðað við íbúafjölda í stað ákveðins gólfs. Þar yrði vægi Íslands fyrir vikið einungis á við 5% hlutdeild í alþingismanni. Þá yrði yfirþjóðlegt vald sambandsins æðra lagasetningarvaldi Alþingis. Þetta yrði „sætið við borðið“. Telur stjórnsýslu Íslands alltof litla Kæmi til inngöngu í Evrópusambandið færðist valdið yfir íslenzkum sjávarútvegsmálum til þess í samræmi við Lissabon-sáttmálann. Hið sama ætti til dæmis við um orkumálin. Regla sambandsins um hlutfallslegan stöðugleika tekur vissulega mið af sögulegri veiðireynslu en er þó aðeins vinnuregla við úthlutun aflaheimilda og á sér enga stoð í sáttmálanum. Afnema mætti regluna eða breyta henni án aðkomu Íslands þó landið væri í Evrópusambandinu enda nær einróma samþykki í ráðherraráði þess ekki til sjávarútvegsmála. Þá breytti reglan engu um það að stjórn málaflokksins færi til sambandsins. Fullyrðingar um að Ísland taki upp 75% af löggjöf Evrópusambandsins í gegnum EES-samninginn standast enga skoðun og hafa aldrei verið færð haldbær rök fyrir þeim. Meira að segja var aðeins rætt um umtalsverðan (e. significant) hluta hennar í gögnum sambandsins í tengslum við umsókn ríkisstjórnar Samfylkingarinnar og VG um inngöngu í það á sínum tíma. Samkvæmt utanríkisráðuneytinu hefur hlutfallið síðustu ár verið í kringum 20%. Væri það í reynd 75% væru það miklu fremur rök fyrir því að endurskoða aðildina að EES-samningnum en að fara úr öskunni í eldinn með inngöngu í sambandið. Fjöldi þeirra sem eru beinlínis á launaskrá hjá Evrópusambandinu eru aðeins toppurinn á ísjakanum þegar kemur að bákni sambandsins. Langflestir sem tilheyra því eru á launaskrá hjá ríkjum þess. Þetta sést ágætlega í gögnum Evrópusambandsins í tengslum við umsókn Samfylkingarinnar og VG á sínum tíma þar sem fram kom að íslenzka stjórnsýslan væri alltof lítil til þess að geta staðið undir þeim skuldbindingum sem innganga í sambandið hefði í för með sér. Fyrir vikið þyrfti að koma til mikillar „stofnanauppbyggingar“ hér á landi til þess að það væri mögulegt. Það er að segja útþenslu báknsins. Til marks um efnahagslega stöðnun Hvað varðar vexti, verðbólgu og verðtryggingu hefur til dæmis dr. Ólafur Margeirsson hagfræðingur fært gild rök fyrir því að það standist einfaldlega ekki skoðun að krónunni sé um að kenna í þeim efnum. Væru háir vextir til dæmis afleiðing smæðar gjaldmiðilsins eins og haldið hafi verið fram ætti það sama að gilda um aðra smáa gjaldmiðla. Fylgnin þar á milli sé hins vegar mjög veik. Hið sama eigi við um virðisrýrnun krónunnar í gegnum tíðina sem sé fyrst og fremst afleiðing þess að of mikið hafi verið búið til af henni sem aftur hafi leitt til verðbólgu. Gjaldmiðillinn búi sig vitanlega ekki til sjálfur. Stýrivextir Seðlabanka Evrópusambandsins hafa engan veginn verið birtingarmynd heilbrigðs efnahagsástands heldur þvert á móti efnahagslegrar stöðnunar með tilheyrandi víðast hvar litlum sem engum hagvexti og viðvarandi verulegu atvinnuleysi. Einkum á meðal ungs fólks. Atvinnuleysi var 2,8% í júní á Íslandi. Einungis á Möltu var það lægra eða 2,5% samkvæmt tölum hagstofu sambandsins. Í flestum öðrum ríkjum þess var það miklu hærra. Tilgangur lágra vaxta hefur verið að reyna að koma efnahagslífinu í gang. Stöðnun felur vissulega í sér ákveðinn stöðugleika en ekki mjög eftirsóknarverðan. Verðlag á Íslandi er vissulega hátt í evrópskum samanburði en sömuleiðis hérlend laun. Það er verðlag á vinnu. Vöruverð segir lítið nema einnig sé tekið inn í myndina hvað fáist fyrir launin. Verðlag er þannig yfirleitt langlægst í Rúmeníu og Búlgaríu en ólíklegt er að við Íslendingar myndum sætta okkur við þarlend laun. Hins vegar hafa rannsóknir bent til þess að hærra verðlag á Íslandi sé ekki sízt tilkomið vegna flutningskostnaður þar sem flytja þarf vörur til landsins með skipum eða flugvélum. Landfræðileg staðsetning Íslands myndi vitanlega ekki breytast kæmi til inngöngu í Evrópusambandið. Hafa fjármagnað hernað Rússlands Vegna viðskiptasamninga Íslands við Evrópusambandið sem og einhliða ákvarðana íslenzkra stjórnvalda eru í dag engir tollar á innfluttar vörur frá ríkjum þess fyrir utan ýmsar landbúnaðarvörur. Þar á meðal í gegnum netviðskipti. Hið sama á við um innflutning frá öðrum ríkjum heimsins. Með inngöngu í sambandið færum við Íslendingar inn fyrir tollmúra þess gagnvart öðrum ríkjum og þyrftum því að greiða tolla vegna alls kyns varnings sem í dag er fluttur tollfrjálst til landsins sem aftur myndi hækka verðlag. Evrópusambandið er jú tollabandalag sem er í raun andstæða frjálsra milliríkjaviðskipta. Við erum síðan þegar í varnarsamstarfi við nær öll ríki Evrópusambandsins í gegnum NATO fyrir utan fjögur, Írland, Austurríki, Möltu og Kýpur sem búa yfir takmarkaðri varnargetu. Ríki sambandsins hafa lengi vanrækt varnir sínar en hyggjast nú reyna að bæta fyrir það sem ljóst er að taka mun mörg ár. Takizt það. Finnsk og sænsk stjórnvöld sögðust einkum hafa sótt um aðild að NATO vegna þess að þau gætu ekki treyst Evrópusambandinu í varnarmálum. Þá hafa forystumenn sambandsins viðurkennt að hafa með miklum kaupum á rússneskri orku um árabil fjármagnað hernaðaruppbyggingu Rússlands. Með öðrum orðum myndi innganga í Evrópusambandið meðal annars hafa í för með sér framsal á fullveldi landsins, vægi við töku ákvarðana í samræmi við íbúafjölda landsins, að valdið yfir íslenzkum sjávarútvegsmálum færðist til sambandsins ásamt flestum öðrum málaflokkum okkar, stóraukið bákn, hærri og meiri tolla, efnahagslega stöðnun, minni hagvöxt og meira atvinnuleysi. Þá erum við ekki farin að ræða um margt annað í þeim efnum eins og áframhaldandi þróun Evrópusambandsins í átt að lokamarkmiðinu allt frá upphafi að til verði evrópskt sambandsríki sem komin er langt á leið. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál).
Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun
Skoðun Aðgerðaáætlun í menntamálum ekki markviss Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Hermína Gunnþórsdóttir skrifar
Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar
Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun