Gagnslausa fólkið Þröstur Friðfinnsson skrifar 13. ágúst 2025 14:00 Á liðnum árum hefur mikið verið rætt og ritað um sameiningar sveitarfélaga og það hagræði sem sameiningar gætu skapað. Alþingi samþykkti þannig fyrir nokkrum árum að stefnt skyldi að því að öll sveitarfélög hefðu með tíð og tíma yfir 1000 íbúa. Ráðherrar hafa leitt þessa umræðu, embættismenn unnið að baki og sumt sveitarstjórnarfólk og óbreyttir tekið undir umræðuna sem því miður hefur mikið byggst á innhaldslausum klisjum og fordómum. Nú síðast ritaði ágætur maður grein af miklum áhuga en mögulega ekki eins mikilli þekkingu á málefninu og var síðan gripinn beint í útvarpsviðtal. Aðalatriðið þar var hve mikið væri hægt að spara með sameiningum sveitarfélaga. Telur höfundur greinarinnar að með því að leggja niður störf 27 sveitarstjóra og sama fjölda sveitarstjórna mætti spara um 2 milljarða á ári. Mögulega er þó tekinn þar með einhver rekstrarkostnaður annar við stjórnsýsluna. Til þessa hefur þó gengið afar illa að sýna fram á sparnað eftir sameiningar sveitarfélaga á Íslandi. Nýsett lög um Jöfnunarsjóð sveitarfélaga hafa það m.a.s. sérstaklega að markmiði að auka fjárframlög sjóðsins til sameinaðra landmikilla og fjölkjarna sveitarfélaga. Það er mjög sterk vísbending um að sameiningar hafi ekki skilað því hagræði sem ætlað var. Það er auðvitað áhugaverð nálgun að þessi hópur stjórnenda minni sveitarfélaga sem telur vel á annað hundrað manns, sé með öllu óþarfur, eingöngu samfélagslegur kostnaður, eða með öðrum orðum „gagnslaust fólk“. Nú hef ég fengið að tilheyra þessum hópi fólks um 11 ára skeið og haft af bæði gagn og gaman. Þar sem ég er frekar sjálfhverfur og Þingeyingur í ofanálag, freistast ég líka til að halda að ég hafi, a.m.k. sum árin, gert eitthvað til gagns fyrir samfélagið. Í ljósi umræðunnar er rétt að fara í örfáum orðum yfir störf og hlutverk sveitarstjórna og sveitarstjóra. Auðvitað erum við sveitarstjórar svo sem alkunna er, vel haldnir í launum, en ég ætla að leyfa mér að fullyrða að svo sé ekki um kjörna fulltrúa í sveitarstjórnum minni sveitarfélaga. Rétt er að nefna fyrst, að þessi störf eru einstaklega gefandi, enda snúast þau alfarið um að reyna að bæta samfélagið, þróa það áfram íbúunum til hagsbóta. Þau snúast um að veita þjónustu, rekstur stofnana svo sem leikskóla, skóla, hjúkrunarheimila, íþróttamannvirkja, sundlauga, bókasafna, skíðasvæða, tjaldsvæða, leikvalla, rekstur félagsþjónustu og svo mætti lengi telja. Einnig þarf að skipuleggja allt frá einni lóð til heilla sveitarfélaga, jafnvel stærri landsvæði. Til að vel takist til þarf þetta nokkra hugsun og yfirlegu, þannig að samfélög þróist með góðum og hagkvæmum hætti. Það þarf líka að hafa þor til að taka ákvarðanir, stundum umdeildar. Þakkir geta verið af skornum skammti, gagnrýni á köflum óvægin. Þessi störf snúast um að tryggja grunnþarfir samfélaga, s.s. vatnsveitu, fráveitu, hitaveitu, sjá um hirðingu sorps og endurvinnsluefna o.s.frv. Leggja götur fyrir umferð og stíga fyrir gangandi, hjólandi og ríðandi. Sinna öryggi t.d. með rekstri slökkviliða. Tryggja að allt gangi sinn gang, sinna snjómokstri vel og viðhaldi eigna svo dæmi sé tekið. Sinna uppbyggingu þar sem þarf, helst að sjá þörfina fyrir þannig að ekki komi rof í þjónustu. Sinna menningar- og umhverfismálum. Gera fjárhagsáætlanir og framkvæmdaáætlanir, sinna stefnumótun fyrir sveitarfélagið í heild og einstaka hluta þess eða málaflokka. Framfylga þeim áætlunum og stefnum. Sýna ávallt fyrirhyggju í rekstri þannig að ekki leiði í ógöngur fjárhagslega. Passa upp á umhverfi atvinnulífs og efla verðmætasköpun. Raunar mætti halda svona upptalningu áfram lengi dags, svo fjölbreytt eru verkefnin sem þetta fólk er að reyna að sinna í sínu gagnsleysi. Það er nefnilega svo að ekkert af þessu fólki skortir verkefni dags daglega. Ofan á það sem að framan er nefnt koma stöðugt frá ráðuneytum óskir og fyrirskipanir um ný og ný verkefni, gerð margvíslegra áætlana og söfnun upplýsinga. Það þarf að sinna ýmiskonar hagsmunagæslu fyrir samfélögin og íbúa þeirra, sinna upplýsingagjöf bæði til íbúa og annarra. Allt þarf síðan að standast lög og vera unnið á grunni stjórnsýslulaga, skipulagslaga, upplýsingalaga, laga um persónuvernd og sérlaga um málaflokka af ýmsu tagi. Ef eitthvað brestur að þessu leyti getur afgreiðsla mála og ákvarðanir fallið og verið ógilt fyrir dómstólum. Stóri misskilningurinn er, að þessi verkefni sem snúa beint að hverri byggð hverfa ekki við sameiningar. Annað hvort þarf að stækka stjórnkerfi sameinaðra sveitarfélaga verulega til að sinna þeim vel áfram, eða eitthvað lætur undan þegar fram í sækir. Það fer því miður of oft þannig að þegar fjarlægð stjórnsýslunnar verður meiri en æskilegt er, vantar tíma og mögulega áhuga til að sinna öllum hlutum sveitarfélagsins með sama hætti og áður var gert og þyrfti að gera. Þetta á ekki bara við um fámennið, reglulega heyrist af óánægju íbúa jaðarbyggða Reykjavíkur á Kjalarnesi og í Grafarvogi. Þannig virðist stærð ekki endilega tryggja góðan árangur eða ánægju íbúa fjær miðlægri stjórnsýslu. Við fáum reglulega fréttir af því að þjónusta sé skert, skólar eru sameinaðir, deildum lokað, sundlaugum lokað eða fá ekki að þróast áfram, vatnsból spillast vegna viðhaldsleysis, fasteignir grotna niður, atvinnulíf á í vandræðum. Ástæður geta verið fjölbreyttar og þetta á ekki bara við sameinuð sveitarfélög. En eitt er þó alveg ljóst, að sameiningar sveitarfélaga búa ekki til peninga sem slíkar, né heldur leysa þær vandamál sem komin eru upp. Þjónusta kostar ef hana á að veita. Hér verður ekki bæði sleppt og haldið. Það er dýrt að reka fámenn samfélög. Þau geta þó og hafa í gegnum tíðina skilað miklu í verðmætasköpun til þjóðfélagsins og eiga ótvírætt sinn tilverurétt. Það er skjalfest opinber stefna að íbúar eigi að fá sem sambærilegasta þjónustu, hvar sem þeir búa. Auðvitað er fólk sem velur sér búsetu í dreifbýli meðvitað um að það gengur ekki að allri þjónustu í næsta nágrenni, en það er grundvallaratriði að grunnþjónusta sé þó tryggð og eins aðgengileg og kostur er. Í þessu samhengi er rétt að minna á að Ísland allt er að íbúafjölda miðað við Evrópu ekki nema eins og hálfur Grýtubakkahreppur á Íslandi! Stærðarhroki fer Íslendingum því afar illa. Lokaspurningin verður alltaf, viljum við halda landinu í byggð, alla vega að sem mestu leyti? Við sem svörum því játandi vitum að í þeirri stefnu eru fólgin margvísleg verðmæti, bæði bein fjárhagsleg verðmæti, t.d. með nýtingu auðlinda til lands og sjávar, en einnig menningarleg og samfélagsleg verðmæti. Til þess þarf að reka dýra þjónustu, byggja dýra innviði fyrir fátt fólk á stórum landsvæðum. Samt er það svo að uppspretta þjóðartekna er hlutfallslega mikil í þessum samfélögum og trúlega því meiri sem þau fá meiru ráðið um sín mál sjálf. Sumstaðar er gagnlegt að sameina sveitarfélög, þá skynja íbúar það og stuðla að þeirri þróun. Svo má geta þess í lokin að það fer hreint ótrúlegur tími í að sinna þessum gagnslausu störfum. Jafnvel svo mikill að mín háu sveitarstjóralaun geta orðið að fremur hógværu tímakaupi. En það kann að segja meira um mig en þetta skemmtilega starf. Starf sem hefur hvorki upphaf né endi í sjálfu sér, heldur spannar flestar víddir mannlegs samfélags. Og eins og í upphafi var sagt, snýst um að reyna jafnan að gera samfélagið betra og betra fyrir íbúana. Það er afar gefandi vinna, jafnvel þó ýmsir telji hana lítils virði. Höfundur er sveitarstjóri Grýtubakkahrepps. Höfundur hefur skrifað margar greinar um málefni sveitarfélaga og þjónustu þeirrra, hér eru t.d. hlekkir á tvær fyrir þá sem kunna að villja skoða málið frekar: https://www.visir.is/g/2019191019636/rett-og-rangt-um-thjonustu https://www.visir.is/g/2019960570d/hag-raeding-eda-thjonusta- Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þröstur Friðfinnsson Sveitarstjórnarmál Grýtubakkahreppur Mest lesið „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun Skoðun Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Sjá meira
Á liðnum árum hefur mikið verið rætt og ritað um sameiningar sveitarfélaga og það hagræði sem sameiningar gætu skapað. Alþingi samþykkti þannig fyrir nokkrum árum að stefnt skyldi að því að öll sveitarfélög hefðu með tíð og tíma yfir 1000 íbúa. Ráðherrar hafa leitt þessa umræðu, embættismenn unnið að baki og sumt sveitarstjórnarfólk og óbreyttir tekið undir umræðuna sem því miður hefur mikið byggst á innhaldslausum klisjum og fordómum. Nú síðast ritaði ágætur maður grein af miklum áhuga en mögulega ekki eins mikilli þekkingu á málefninu og var síðan gripinn beint í útvarpsviðtal. Aðalatriðið þar var hve mikið væri hægt að spara með sameiningum sveitarfélaga. Telur höfundur greinarinnar að með því að leggja niður störf 27 sveitarstjóra og sama fjölda sveitarstjórna mætti spara um 2 milljarða á ári. Mögulega er þó tekinn þar með einhver rekstrarkostnaður annar við stjórnsýsluna. Til þessa hefur þó gengið afar illa að sýna fram á sparnað eftir sameiningar sveitarfélaga á Íslandi. Nýsett lög um Jöfnunarsjóð sveitarfélaga hafa það m.a.s. sérstaklega að markmiði að auka fjárframlög sjóðsins til sameinaðra landmikilla og fjölkjarna sveitarfélaga. Það er mjög sterk vísbending um að sameiningar hafi ekki skilað því hagræði sem ætlað var. Það er auðvitað áhugaverð nálgun að þessi hópur stjórnenda minni sveitarfélaga sem telur vel á annað hundrað manns, sé með öllu óþarfur, eingöngu samfélagslegur kostnaður, eða með öðrum orðum „gagnslaust fólk“. Nú hef ég fengið að tilheyra þessum hópi fólks um 11 ára skeið og haft af bæði gagn og gaman. Þar sem ég er frekar sjálfhverfur og Þingeyingur í ofanálag, freistast ég líka til að halda að ég hafi, a.m.k. sum árin, gert eitthvað til gagns fyrir samfélagið. Í ljósi umræðunnar er rétt að fara í örfáum orðum yfir störf og hlutverk sveitarstjórna og sveitarstjóra. Auðvitað erum við sveitarstjórar svo sem alkunna er, vel haldnir í launum, en ég ætla að leyfa mér að fullyrða að svo sé ekki um kjörna fulltrúa í sveitarstjórnum minni sveitarfélaga. Rétt er að nefna fyrst, að þessi störf eru einstaklega gefandi, enda snúast þau alfarið um að reyna að bæta samfélagið, þróa það áfram íbúunum til hagsbóta. Þau snúast um að veita þjónustu, rekstur stofnana svo sem leikskóla, skóla, hjúkrunarheimila, íþróttamannvirkja, sundlauga, bókasafna, skíðasvæða, tjaldsvæða, leikvalla, rekstur félagsþjónustu og svo mætti lengi telja. Einnig þarf að skipuleggja allt frá einni lóð til heilla sveitarfélaga, jafnvel stærri landsvæði. Til að vel takist til þarf þetta nokkra hugsun og yfirlegu, þannig að samfélög þróist með góðum og hagkvæmum hætti. Það þarf líka að hafa þor til að taka ákvarðanir, stundum umdeildar. Þakkir geta verið af skornum skammti, gagnrýni á köflum óvægin. Þessi störf snúast um að tryggja grunnþarfir samfélaga, s.s. vatnsveitu, fráveitu, hitaveitu, sjá um hirðingu sorps og endurvinnsluefna o.s.frv. Leggja götur fyrir umferð og stíga fyrir gangandi, hjólandi og ríðandi. Sinna öryggi t.d. með rekstri slökkviliða. Tryggja að allt gangi sinn gang, sinna snjómokstri vel og viðhaldi eigna svo dæmi sé tekið. Sinna uppbyggingu þar sem þarf, helst að sjá þörfina fyrir þannig að ekki komi rof í þjónustu. Sinna menningar- og umhverfismálum. Gera fjárhagsáætlanir og framkvæmdaáætlanir, sinna stefnumótun fyrir sveitarfélagið í heild og einstaka hluta þess eða málaflokka. Framfylga þeim áætlunum og stefnum. Sýna ávallt fyrirhyggju í rekstri þannig að ekki leiði í ógöngur fjárhagslega. Passa upp á umhverfi atvinnulífs og efla verðmætasköpun. Raunar mætti halda svona upptalningu áfram lengi dags, svo fjölbreytt eru verkefnin sem þetta fólk er að reyna að sinna í sínu gagnsleysi. Það er nefnilega svo að ekkert af þessu fólki skortir verkefni dags daglega. Ofan á það sem að framan er nefnt koma stöðugt frá ráðuneytum óskir og fyrirskipanir um ný og ný verkefni, gerð margvíslegra áætlana og söfnun upplýsinga. Það þarf að sinna ýmiskonar hagsmunagæslu fyrir samfélögin og íbúa þeirra, sinna upplýsingagjöf bæði til íbúa og annarra. Allt þarf síðan að standast lög og vera unnið á grunni stjórnsýslulaga, skipulagslaga, upplýsingalaga, laga um persónuvernd og sérlaga um málaflokka af ýmsu tagi. Ef eitthvað brestur að þessu leyti getur afgreiðsla mála og ákvarðanir fallið og verið ógilt fyrir dómstólum. Stóri misskilningurinn er, að þessi verkefni sem snúa beint að hverri byggð hverfa ekki við sameiningar. Annað hvort þarf að stækka stjórnkerfi sameinaðra sveitarfélaga verulega til að sinna þeim vel áfram, eða eitthvað lætur undan þegar fram í sækir. Það fer því miður of oft þannig að þegar fjarlægð stjórnsýslunnar verður meiri en æskilegt er, vantar tíma og mögulega áhuga til að sinna öllum hlutum sveitarfélagsins með sama hætti og áður var gert og þyrfti að gera. Þetta á ekki bara við um fámennið, reglulega heyrist af óánægju íbúa jaðarbyggða Reykjavíkur á Kjalarnesi og í Grafarvogi. Þannig virðist stærð ekki endilega tryggja góðan árangur eða ánægju íbúa fjær miðlægri stjórnsýslu. Við fáum reglulega fréttir af því að þjónusta sé skert, skólar eru sameinaðir, deildum lokað, sundlaugum lokað eða fá ekki að þróast áfram, vatnsból spillast vegna viðhaldsleysis, fasteignir grotna niður, atvinnulíf á í vandræðum. Ástæður geta verið fjölbreyttar og þetta á ekki bara við sameinuð sveitarfélög. En eitt er þó alveg ljóst, að sameiningar sveitarfélaga búa ekki til peninga sem slíkar, né heldur leysa þær vandamál sem komin eru upp. Þjónusta kostar ef hana á að veita. Hér verður ekki bæði sleppt og haldið. Það er dýrt að reka fámenn samfélög. Þau geta þó og hafa í gegnum tíðina skilað miklu í verðmætasköpun til þjóðfélagsins og eiga ótvírætt sinn tilverurétt. Það er skjalfest opinber stefna að íbúar eigi að fá sem sambærilegasta þjónustu, hvar sem þeir búa. Auðvitað er fólk sem velur sér búsetu í dreifbýli meðvitað um að það gengur ekki að allri þjónustu í næsta nágrenni, en það er grundvallaratriði að grunnþjónusta sé þó tryggð og eins aðgengileg og kostur er. Í þessu samhengi er rétt að minna á að Ísland allt er að íbúafjölda miðað við Evrópu ekki nema eins og hálfur Grýtubakkahreppur á Íslandi! Stærðarhroki fer Íslendingum því afar illa. Lokaspurningin verður alltaf, viljum við halda landinu í byggð, alla vega að sem mestu leyti? Við sem svörum því játandi vitum að í þeirri stefnu eru fólgin margvísleg verðmæti, bæði bein fjárhagsleg verðmæti, t.d. með nýtingu auðlinda til lands og sjávar, en einnig menningarleg og samfélagsleg verðmæti. Til þess þarf að reka dýra þjónustu, byggja dýra innviði fyrir fátt fólk á stórum landsvæðum. Samt er það svo að uppspretta þjóðartekna er hlutfallslega mikil í þessum samfélögum og trúlega því meiri sem þau fá meiru ráðið um sín mál sjálf. Sumstaðar er gagnlegt að sameina sveitarfélög, þá skynja íbúar það og stuðla að þeirri þróun. Svo má geta þess í lokin að það fer hreint ótrúlegur tími í að sinna þessum gagnslausu störfum. Jafnvel svo mikill að mín háu sveitarstjóralaun geta orðið að fremur hógværu tímakaupi. En það kann að segja meira um mig en þetta skemmtilega starf. Starf sem hefur hvorki upphaf né endi í sjálfu sér, heldur spannar flestar víddir mannlegs samfélags. Og eins og í upphafi var sagt, snýst um að reyna jafnan að gera samfélagið betra og betra fyrir íbúana. Það er afar gefandi vinna, jafnvel þó ýmsir telji hana lítils virði. Höfundur er sveitarstjóri Grýtubakkahrepps. Höfundur hefur skrifað margar greinar um málefni sveitarfélaga og þjónustu þeirrra, hér eru t.d. hlekkir á tvær fyrir þá sem kunna að villja skoða málið frekar: https://www.visir.is/g/2019191019636/rett-og-rangt-um-thjonustu https://www.visir.is/g/2019960570d/hag-raeding-eda-thjonusta-
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun