Eyðimerkurganga kosningabaráttunnar? Viðar Hreinsson skrifar 22. nóvember 2024 13:16 Vistkreppa heimsins blasir við og harðnar óðfluga en fæstir stjórnmálamenn minnast á það sem António Guterres, aðalritari Sameinuðu þjóðanna, kallaði sjálfsmorðshernað manna gegn náttúrunni, náttúruspjöll síðustu tveggja alda gagnvart lífhvolfinu: Við erum komin vel áleiðis inn í útrýmingu mannaldar. Hlutfall aldauða tegunda er tugum til hundruðum sinnum hærra en meðaltal síðustu 10 milljón ára, og eykst. Yfir milljón tegundir plantna, spendýra, fugla, skriðdýra, froskdýra, fiska og hryggleysingja eru í hættu, sumar á næstu áratugum.Frumbyggjar og aðrir viðkvæmir hópar eru meðal þeirra sem verst verða úti. Skemmdir á hinum flókna lífsvef sem heldur okkur uppi hafa þegar haft áhrif á líf og lífsskilyrði milljóna og valdið hungri, veikindum og atvinnuleysi. Hrun vistkerfa gæti kostað nærri þrjár trilljónir dollara á ári um 2030. Mestu áhrifin verða á sum af fátækustu og skuldugustu löndunum. (https://press.un.org/en/2021/sgsm20959.doc.htm). Umhverfismál eru ekki í brennidepli í þessari hraðsoðnu kosningabaráttu. Flestir flokkar loka augum misfast gagnvart því að velferð og lífshættir mannkyns eru í hættu. Aðrir tala í hálfkveðnum vísum um loftslagsmál en fara ákafir með orkuskorts- og orkuskiptamöntruna, flaggandi virkjanadraumum og grænþvegnum fánum Raunin er sú að margvíslegar hamfarir eru þegar hafnar og enn verri í augsýn. Þær geta orðið svo miklar að fótum verði kippt undan heilu samfélögunum og heimshlutum. Ísland gæti orðið nær óbyggilegt og engin „orkuskipti“ hrökkva þar til. Þorri stjórnmálafólks virðist ófær um að skoða heildarmyndina og setur umhverfismál neðarlega á forgangslista baráttumála. Þó ættu þau að vera efst á þeim lista því líf okkar og framtíð afkomendanna er bókstaflega allt komið undir sambúð okkar við umhverfi og náttúru. Það er frumkrafa til allra stjórnmálaflokka að kynna sér vistkreppuna í víðu samhengi og styðja af alefli við lífsnauðsynlega leit að lausnum. Þær eru þekktar en leiðirnar eru ekki auðveldar. Ekki er eingöngu um að ræða loftslagsvá, sem réttara er að kalla loftslagshamfarir. Vistkreppan er víðtækari en svo og fjölmargir þættir verka þar saman því allt tengist og jörðin er í senn eitt vistkerfi og mörg. Til viðbótar við hækkun hitastigs á jörðinni og loftslagshamfarirnar sem bræða jökla, hækka sjávarborð og valda stærri fellibyljum og meira úrhelli (síðasta dæmið er á Spáni) má nefna nokkur samtengd atriði: Hrun vistkerfa, vegna mengunar, umhverfisspjalla og rányrkju svokallaðra auðlinda af ýmsu tagi allt frá fiskistofnum til regnskóga. Líffræðileg fjölbreytni er lykilatriði fyrir viðgang vistkerfa, smárra og stórra og henni hnignar hröðum skrefum víða um heim. Aldauða tegunda, þar sem geirfuglinn er orðinn táknmynd, en útrýming eða aldauði tegunda er mörg hundruð eða -þúsundfaldur miðað við það sem mætti teja eðlilegt og víða er hætta á að keðjuverkun hefjist svo heilu vistkerfin hrynji með ófyrirsjáanlegum afleiðingum. Súrnun sjávar með tilheyrandi hruni vistkerfa. Auðlindaþurrð, ýmsar þær auðlindir sem standa undir neyslu fólks geta hæglega gengið til þurrðar. Þetta er ekki bara spurning um að draga úr eða hætta notkun jarðefnaeldsneytis, heldur er lífsnauðsyn að draga stórlega úr allri orkunotkun heimsins því það er hún sem heldur uppi gengdarlausri ofneyslu sem gengur nærri vistkerfum og auðlindum jarðar. Kolefnissporið sem sprettur af neyslu landsmanna er „12 tonn CO₂ ígilda á ári en þyrfti nú þegar að vera um 4 tonn CO₂ ígilda til að halda hnattrænni hlýnun innan 1,5°C markmiðs Parísarsamkomulagsins“ (https://www.kolefnisreiknir.is/). Önnur viðmiðun er þurrðardagur, sá dagur ársins þegar búið er að neyta þeirrar framleiðslu sem jörðin þolir. Sá dagur er í lok mars hér á landi og í sambærilegum löndum. Það þýðir að níu mánuði ársins erum við að ganga á lífskjör og velferð afkomenda okkar. Það er himinhrópandi hneisa að þetta sést varla í kosningabaráttunni. Sérfræðingar um allan heim leita leiða án afláts. Tvennt skiptir höfuðmáli í baráttunni og gerir það einmitt að verkum að á brattann er að sækja. Annars vegar þarf að koma á miklu meiri jöfnuði, innan landa og alþjóðlega, draga verulega úr tröllaukinni auðsöfnun hinna ríku og gera hinum fátækari kleift að lifa mannsæmandi lífi með heilbrigðu vinnuálagi. Hins vegar þarf efnahagskerfi heimsins að hjaðna. Það þarf að draga úr neyslubruðlinu með því að minnka strauminn af efni og orku sem fer í gegnum hagkerfið. Neysla og orkunotkun þurfa að vera í jafnvægi við lífheiminn og stórt skref er stigið í þá átt þegar og tekjum og auðlindum er dreift með réttlátari og markvissari hætti. Í raun þarf að koma á vistvænni siðmenningu, það er brýnt markmið sem varla örlar á í pólitískri umræðu, nema helst hjá þeim flokkum sem nú eiga mest undir högg að sækja. Hjöðnun er torsótt því hún ógnar hinum heilaga hagvexti, sem er sögulega séð tiltölulega nýleg hugmynd og ofurskaðlegur mælikvarði á lífskjör fólks. Því fer fjarri að hagvöxtur sé samfélagsleg nauðsyn þó að hann sé ein af grunnstoðum ríkjandi efnahagskerfis. Það kerfi er ekki náttúrulögmál heldur hreinlega eyðingarafl og meginorsök vistkreppunnar. Þess vegna allt tal um meiri orkuframleiðslu í nafni orkuskipta hrein vitfirring sem gengur gegn þeim umbótum í átt til vistvænnar siðmeningar sem er óhjákvæmileg. Orkuskiptin verða að vera hluti af þeirri hjöðnun sem nauðsynleg er. Hjöðnun er ekki ógnvekjandi þegar hún er meðvituð og skipuleg. Með hjaðnandi neyslu og stórauknum jöfnuði fylgja hægari lífshættir, nægjusemi, jafnvægi, sem að öllum líkindum getur aukið vellíðan og dregið úr þeirri spennu og firringu í lífsháttum sem er ein af rótum þeirrar vanlíðanar sem er svo áberandi í samfélagsumræðunni þessa dagana. Það er knýjandi þörf fyrir nýjar hugmyndir, nýjar hugsanir sem allir marktækir stjórnmálamenn ættu að leita að með logandi ljósi, í stað þeirrar kappgöngu um eyðimerkur útjaskaðra hugmynda sem nú fer fram. Heilbrigðismál, húsnæðismál og okurvextir eru vissulega brýn málefni en þau þarf að skoða í víðara samhengi í þágu afkomenda okkar. Höfundur er bókmenntafræðingur og sérfræðingur í umhverfishugvísindum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Viðar Hreinsson Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Tengdar fréttir Hagfræði, þekking, verðleikar og vistkerfi 5 Í fyrri greinum fjalla ég um þrjú nýleg rit um samfélagsmál: gagnrýni Jon D. Erickson á hagfræði frjálshyggjunnar, hugmyndir Michael Sandel um verðleikahyggju og bók Jason Hickel um hjöðnun. Þessar bækur eiga það sameiginlegt að gagnrýna harðlega það drottnunarvald hagvaxtarhyggju sem enn er við lýði í vestrænum samfélögum. 16. desember 2023 08:00 Hagfræði, þekking, verðleikar og vistkerfi 4 Gagnrýni Jons D. Ericksons og Michaels Sandels sem fjallað er um í fyrri greinum er um margt af svipuðum toga. Sökudólgurinn er frjálshyggja og takmarkalaus smættun í hagstærðir sem er nánast sjálfvirk hugsun þeirrar vélhyggju sem fyrr er lýst. Rætur smættunar ná til 17. aldar þegar fór að bera á þeirri hugsun að heimurinn virkaði eins og vél sem öðlast mætti fullkominn skilning á til hagnýtingar í þágu manna. 9. desember 2023 08:00 Hagfræði, þekking, verðleikar og vistkerfi 3 Frjálshyggjuhugsun hefur verið ríkjandi á Vesturlöndum í hartnær hálfa öld. Velta má fyrir sér hvort þróunin hefði orðið önnur ef Robert Kennedy hefði orðið forseti árið 1968 og hagvaxtarræða hans, sem vitnað var til í upphafi fyrstu greinar, haft meiri áhrif. 6. desember 2023 11:00 Hagfræði, þekking, verðleikar og vistkerfi 2 Hvorki hagvöxtur né gegndarlaus uppsöfnun fjármagns og auðæva er neitt náttúrulögmál frekar en að græðgi og yfirgangur séu sérstakt mannlegt eðli eða grunnþættir í mannlegri hegðun. Græðgi og valdafíkn eru að sönnu til en einfaldlega lestir sem flest fólk beitir skynsemi sinni til að halda í skefjum. 2. desember 2023 08:00 Hagfræði, þekking, verðleikar og vistkreppa 1 Átjánda mars árið 1968 hélt Robert F. Kennedy fræga ræðu í Kansasháskóla. Hann stefndi hraðbyri að útnefningu Demókrata í komandi kosningum. Þetta var á róstutímum stúdentauppreisna, upplausnar gamalla gilda og mótmæla gegn Víetnamstríðinu. 29. nóvember 2023 12:31 Mest lesið Gleði eða ógleði? Haraldur Hrafn Guðmundsson Skoðun Við lifum á tíma fasisma Una Margrét Jónsdóttir Skoðun Gagnslausa fólkið Þröstur Friðfinnsson Skoðun Allt mun fara vel Bjarni Karlsson Skoðun Ráðherrann og illkvittnu einkaaðilarnir Freyr Ólafsson Skoðun Ekkert ævintýri fyrir mongólsku hestana María Lilja Tryggvadóttir Skoðun Normið á ekki síðasta orðið Katrín Íris Sigurðardóttir Skoðun Er einhver hissa á fúskinu? Magnús Guðmundsson Skoðun Ég er eins og ég er, hvernig á ég að vera eitthvað annað? Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir Skoðun „Þótt náttúran sé lamin með lurk!“ Sigurjón Þórðarson Skoðun Skoðun Skoðun Við megum ekki tapa leiknum utan vallar Eysteinn Pétur Lárusson skrifar Skoðun Börnin heyra bara sprengjugnýinn Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Gagnslausa fólkið Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi Laufey Brá Jónsdóttir,Sigríður Kristín Helgadóttir,Þorvaldur Víðisson skrifar Skoðun Allt mun fara vel Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Normið á ekki síðasta orðið Katrín Íris Sigurðardóttir skrifar Skoðun Ég er eins og ég er, hvernig á ég að vera eitthvað annað? Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Við lifum á tíma fasisma Una Margrét Jónsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullir bíleigendur í frumskógi bílastæðagjalda Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hinir miklu lýðræðissinnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Kolefnishlutleysi eftir 15 ár? Hrafnhildur Bragadóttir,Birna Sigrún Hallsdóttir skrifar Skoðun Gleði eða ógleði? Haraldur Hrafn Guðmundsson skrifar Skoðun Tískuorð eða sjálfsögð réttindi? Vigdís Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Ráðherrann og illkvittnu einkaaðilarnir Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Áttatíu ár frá Hírósíma og Nagasakí Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er einhver hissa á fúskinu? Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Þegar hæstaréttarlögmenn kynda undir mismunun og kerfisbundnu ofbeldi Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Réttmætar áhyggjur eða ósanngjarnar alhæfingar? Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar Skoðun „Þótt náttúran sé lamin með lurk!“ Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Ekkert ævintýri fyrir mongólsku hestana María Lilja Tryggvadóttir skrifar Skoðun Nám í skugga óöryggis Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Tæknin á ekki að nota okkur Anna Laufey Stefánsdóttir skrifar Skoðun Ytra mat í skólum og hvað svo? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stjórnun, hönnun og framkvæmd öryggisráðstafana í Reynisfjöru Magnús Rannver Rafnsson skrifar Skoðun Sorglegur uppgjafar doði varðandi áframhaldandi stríðin í dag Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tóbakslaust Ísland! - Með hjálp stefnu um skaðaminnkun Bjarni Freyr Guðmundsson skrifar Skoðun Meðsek um þjóðarmorð vegna aðgerðaleysis? Pétur Heimisson skrifar Skoðun Tími ábyrgðar í útlendingamálum – ekki uppgjafar Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar Skoðun Takk starfsfólk og forysta ÁTVR Siv Friðleifsdóttir skrifar Skoðun Þjóðarmorðið í Palestínu Arnar Eggert Thoroddsen skrifar Sjá meira
Vistkreppa heimsins blasir við og harðnar óðfluga en fæstir stjórnmálamenn minnast á það sem António Guterres, aðalritari Sameinuðu þjóðanna, kallaði sjálfsmorðshernað manna gegn náttúrunni, náttúruspjöll síðustu tveggja alda gagnvart lífhvolfinu: Við erum komin vel áleiðis inn í útrýmingu mannaldar. Hlutfall aldauða tegunda er tugum til hundruðum sinnum hærra en meðaltal síðustu 10 milljón ára, og eykst. Yfir milljón tegundir plantna, spendýra, fugla, skriðdýra, froskdýra, fiska og hryggleysingja eru í hættu, sumar á næstu áratugum.Frumbyggjar og aðrir viðkvæmir hópar eru meðal þeirra sem verst verða úti. Skemmdir á hinum flókna lífsvef sem heldur okkur uppi hafa þegar haft áhrif á líf og lífsskilyrði milljóna og valdið hungri, veikindum og atvinnuleysi. Hrun vistkerfa gæti kostað nærri þrjár trilljónir dollara á ári um 2030. Mestu áhrifin verða á sum af fátækustu og skuldugustu löndunum. (https://press.un.org/en/2021/sgsm20959.doc.htm). Umhverfismál eru ekki í brennidepli í þessari hraðsoðnu kosningabaráttu. Flestir flokkar loka augum misfast gagnvart því að velferð og lífshættir mannkyns eru í hættu. Aðrir tala í hálfkveðnum vísum um loftslagsmál en fara ákafir með orkuskorts- og orkuskiptamöntruna, flaggandi virkjanadraumum og grænþvegnum fánum Raunin er sú að margvíslegar hamfarir eru þegar hafnar og enn verri í augsýn. Þær geta orðið svo miklar að fótum verði kippt undan heilu samfélögunum og heimshlutum. Ísland gæti orðið nær óbyggilegt og engin „orkuskipti“ hrökkva þar til. Þorri stjórnmálafólks virðist ófær um að skoða heildarmyndina og setur umhverfismál neðarlega á forgangslista baráttumála. Þó ættu þau að vera efst á þeim lista því líf okkar og framtíð afkomendanna er bókstaflega allt komið undir sambúð okkar við umhverfi og náttúru. Það er frumkrafa til allra stjórnmálaflokka að kynna sér vistkreppuna í víðu samhengi og styðja af alefli við lífsnauðsynlega leit að lausnum. Þær eru þekktar en leiðirnar eru ekki auðveldar. Ekki er eingöngu um að ræða loftslagsvá, sem réttara er að kalla loftslagshamfarir. Vistkreppan er víðtækari en svo og fjölmargir þættir verka þar saman því allt tengist og jörðin er í senn eitt vistkerfi og mörg. Til viðbótar við hækkun hitastigs á jörðinni og loftslagshamfarirnar sem bræða jökla, hækka sjávarborð og valda stærri fellibyljum og meira úrhelli (síðasta dæmið er á Spáni) má nefna nokkur samtengd atriði: Hrun vistkerfa, vegna mengunar, umhverfisspjalla og rányrkju svokallaðra auðlinda af ýmsu tagi allt frá fiskistofnum til regnskóga. Líffræðileg fjölbreytni er lykilatriði fyrir viðgang vistkerfa, smárra og stórra og henni hnignar hröðum skrefum víða um heim. Aldauða tegunda, þar sem geirfuglinn er orðinn táknmynd, en útrýming eða aldauði tegunda er mörg hundruð eða -þúsundfaldur miðað við það sem mætti teja eðlilegt og víða er hætta á að keðjuverkun hefjist svo heilu vistkerfin hrynji með ófyrirsjáanlegum afleiðingum. Súrnun sjávar með tilheyrandi hruni vistkerfa. Auðlindaþurrð, ýmsar þær auðlindir sem standa undir neyslu fólks geta hæglega gengið til þurrðar. Þetta er ekki bara spurning um að draga úr eða hætta notkun jarðefnaeldsneytis, heldur er lífsnauðsyn að draga stórlega úr allri orkunotkun heimsins því það er hún sem heldur uppi gengdarlausri ofneyslu sem gengur nærri vistkerfum og auðlindum jarðar. Kolefnissporið sem sprettur af neyslu landsmanna er „12 tonn CO₂ ígilda á ári en þyrfti nú þegar að vera um 4 tonn CO₂ ígilda til að halda hnattrænni hlýnun innan 1,5°C markmiðs Parísarsamkomulagsins“ (https://www.kolefnisreiknir.is/). Önnur viðmiðun er þurrðardagur, sá dagur ársins þegar búið er að neyta þeirrar framleiðslu sem jörðin þolir. Sá dagur er í lok mars hér á landi og í sambærilegum löndum. Það þýðir að níu mánuði ársins erum við að ganga á lífskjör og velferð afkomenda okkar. Það er himinhrópandi hneisa að þetta sést varla í kosningabaráttunni. Sérfræðingar um allan heim leita leiða án afláts. Tvennt skiptir höfuðmáli í baráttunni og gerir það einmitt að verkum að á brattann er að sækja. Annars vegar þarf að koma á miklu meiri jöfnuði, innan landa og alþjóðlega, draga verulega úr tröllaukinni auðsöfnun hinna ríku og gera hinum fátækari kleift að lifa mannsæmandi lífi með heilbrigðu vinnuálagi. Hins vegar þarf efnahagskerfi heimsins að hjaðna. Það þarf að draga úr neyslubruðlinu með því að minnka strauminn af efni og orku sem fer í gegnum hagkerfið. Neysla og orkunotkun þurfa að vera í jafnvægi við lífheiminn og stórt skref er stigið í þá átt þegar og tekjum og auðlindum er dreift með réttlátari og markvissari hætti. Í raun þarf að koma á vistvænni siðmenningu, það er brýnt markmið sem varla örlar á í pólitískri umræðu, nema helst hjá þeim flokkum sem nú eiga mest undir högg að sækja. Hjöðnun er torsótt því hún ógnar hinum heilaga hagvexti, sem er sögulega séð tiltölulega nýleg hugmynd og ofurskaðlegur mælikvarði á lífskjör fólks. Því fer fjarri að hagvöxtur sé samfélagsleg nauðsyn þó að hann sé ein af grunnstoðum ríkjandi efnahagskerfis. Það kerfi er ekki náttúrulögmál heldur hreinlega eyðingarafl og meginorsök vistkreppunnar. Þess vegna allt tal um meiri orkuframleiðslu í nafni orkuskipta hrein vitfirring sem gengur gegn þeim umbótum í átt til vistvænnar siðmeningar sem er óhjákvæmileg. Orkuskiptin verða að vera hluti af þeirri hjöðnun sem nauðsynleg er. Hjöðnun er ekki ógnvekjandi þegar hún er meðvituð og skipuleg. Með hjaðnandi neyslu og stórauknum jöfnuði fylgja hægari lífshættir, nægjusemi, jafnvægi, sem að öllum líkindum getur aukið vellíðan og dregið úr þeirri spennu og firringu í lífsháttum sem er ein af rótum þeirrar vanlíðanar sem er svo áberandi í samfélagsumræðunni þessa dagana. Það er knýjandi þörf fyrir nýjar hugmyndir, nýjar hugsanir sem allir marktækir stjórnmálamenn ættu að leita að með logandi ljósi, í stað þeirrar kappgöngu um eyðimerkur útjaskaðra hugmynda sem nú fer fram. Heilbrigðismál, húsnæðismál og okurvextir eru vissulega brýn málefni en þau þarf að skoða í víðara samhengi í þágu afkomenda okkar. Höfundur er bókmenntafræðingur og sérfræðingur í umhverfishugvísindum.
Hagfræði, þekking, verðleikar og vistkerfi 5 Í fyrri greinum fjalla ég um þrjú nýleg rit um samfélagsmál: gagnrýni Jon D. Erickson á hagfræði frjálshyggjunnar, hugmyndir Michael Sandel um verðleikahyggju og bók Jason Hickel um hjöðnun. Þessar bækur eiga það sameiginlegt að gagnrýna harðlega það drottnunarvald hagvaxtarhyggju sem enn er við lýði í vestrænum samfélögum. 16. desember 2023 08:00
Hagfræði, þekking, verðleikar og vistkerfi 4 Gagnrýni Jons D. Ericksons og Michaels Sandels sem fjallað er um í fyrri greinum er um margt af svipuðum toga. Sökudólgurinn er frjálshyggja og takmarkalaus smættun í hagstærðir sem er nánast sjálfvirk hugsun þeirrar vélhyggju sem fyrr er lýst. Rætur smættunar ná til 17. aldar þegar fór að bera á þeirri hugsun að heimurinn virkaði eins og vél sem öðlast mætti fullkominn skilning á til hagnýtingar í þágu manna. 9. desember 2023 08:00
Hagfræði, þekking, verðleikar og vistkerfi 3 Frjálshyggjuhugsun hefur verið ríkjandi á Vesturlöndum í hartnær hálfa öld. Velta má fyrir sér hvort þróunin hefði orðið önnur ef Robert Kennedy hefði orðið forseti árið 1968 og hagvaxtarræða hans, sem vitnað var til í upphafi fyrstu greinar, haft meiri áhrif. 6. desember 2023 11:00
Hagfræði, þekking, verðleikar og vistkerfi 2 Hvorki hagvöxtur né gegndarlaus uppsöfnun fjármagns og auðæva er neitt náttúrulögmál frekar en að græðgi og yfirgangur séu sérstakt mannlegt eðli eða grunnþættir í mannlegri hegðun. Græðgi og valdafíkn eru að sönnu til en einfaldlega lestir sem flest fólk beitir skynsemi sinni til að halda í skefjum. 2. desember 2023 08:00
Hagfræði, þekking, verðleikar og vistkreppa 1 Átjánda mars árið 1968 hélt Robert F. Kennedy fræga ræðu í Kansasháskóla. Hann stefndi hraðbyri að útnefningu Demókrata í komandi kosningum. Þetta var á róstutímum stúdentauppreisna, upplausnar gamalla gilda og mótmæla gegn Víetnamstríðinu. 29. nóvember 2023 12:31
Skoðun Tjáningarfrelsi Laufey Brá Jónsdóttir,Sigríður Kristín Helgadóttir,Þorvaldur Víðisson skrifar
Skoðun Örvæntingarfullir bíleigendur í frumskógi bílastæðagjalda Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar
Skoðun Þegar hæstaréttarlögmenn kynda undir mismunun og kerfisbundnu ofbeldi Sigríður Svanborgardóttir skrifar
Skoðun Stjórnun, hönnun og framkvæmd öryggisráðstafana í Reynisfjöru Magnús Rannver Rafnsson skrifar
Skoðun Sorglegur uppgjafar doði varðandi áframhaldandi stríðin í dag Matthildur Björnsdóttir skrifar