Tíminn vinnur ekki með þeim Hjörtur J. Guðmundsson skrifar 23. júlí 2024 08:01 Haustið 2022 ritaði Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, formaður Viðreisnar, grein í Fréttablaðið þar sem hún hvatti Evrópusambandssinna til þess að ganga til liðs við flokkinn þar sem hann yrði einn um það að setja inngöngu í Evrópusambandið á dagskrá næstu stjórnarmyndunarviðræðna. Tilefnið var sú ákvörðun forystu Samfylkingarinnar að leggja áherzlu flokksins á inngöngu í sambandið til hliðar. Fylgi Samfylkingarinnar hefur síðan stóraukizt á meðan fylgi Viðreisnar er nokkurn veginn á sömu slóðum. Mér varð hugsað til þessarar greinar Þorgerðar við lestur annarar greinar hennar á Vísir.is fyrir helgi þar sem hún kallaði eftir því að tekin yrði skref í átt að inngöngu í Evrópusambandið fyrir næstu kosningar. Erfitt er að skilja skrif hennar á annan veg en þann að Þorgerður hafi gefið það upp á bátinn að Viðreisn verði fær um að setja málið á dagskrá eftir næstu kosningar. Fyrir vikið vonizt hún til þess að þjóðaratkvæði í þeim efnum gæti styrkt stöðu flokksins í viðræðum um stjórnarmyndun vegna fylgisleysis hans. Kjarninn í grein Þorgerðar á Vísir.is er að tíminn hafi ekki verið nýttur nógu vel frá því að misheppnaðri umsókn ríkisstjórnar Samfylkingarinnar og Vinstrihreyfingarinnar – græns framboð um inngöngu í Evrópusambandið var skilað inn fyrir fimmtán árum síðan. Það er að segja nýttur til þess að vinna að inngöngu í sambandið. Væntanlega er þessum orðum beint til Evrópusambandssinna og þá ekki sízt hennar eigin flokksmanna. Það er jú ekki á ábyrgð annarra að vinna að því stefnumáli flokksins að Ísland skuli ganga þar inn. Vitanlega er ekki hægt að ætlazt til þess að aðrir flokkar sjái um að hrinda stefnu Viðreisnar um inngöngu í Evrópusambandið í framkvæmd þvert á eigin stefnu sem þeir lögðu fram fyrir kjósendur fyrir síðustu kosningar og voru ekki sízt kosnir út á. Hins vegar er skiljanlegt að forystumenn Viðreisnar leiti logandi ljósi að leiðum til þess að komast í kringum þann veruleika í ljósi fylgisleysis flokksins. Sem fyrr segir er það á ábyrgð Viðreisnar og ekki annarra að vinna að stefnumálum flokksins og afla honum fylgis út á þau. Færi í bága við þingræðisregluna Forsenda þess að tekin verði skref í átt að inngöngu í Evrópusambandið er þingmeirihluti fyrir málinu, kjörinn af íslenzkum kjósendum, og ríkisstjórn samstíga um að það. Annars verða eðli málsins samkvæmt engar ákvarðanir teknar í þá veru. Þetta sýndi umsókn ríkisstjórnar Samfylkingarinnar og Vinstri-grænna ágætlega en þurfti í þó ekki til. Margir vöruðu einnig við því að til þyrfti einhuga ríkisstjórn. Þar á meðal bæði sambandið sjálft sem og Þorsteinn Pálsson, guðfaðir Viðreisnar, sem reyndar talar á annan veg í dag. Fulltrúar Evrópusambandsins lýstu þannig til dæmis ítrekað yfir áhyggjum sínum af því að ríkisstjórn flokkanna væri ekki samstíga gagnvart málinu. Til dæmis utanríkismálanefnd þings sambandsins í nóvember 2012: „Þing Evrópusambandsins ítrekar áhyggjur sínar af pólitískum ágreiningi innan ríkisstjórnarinnar og stjórnarflokkanna varðandi inngönguna í það“. Hvað Þorstein varðar benti hann til dæmis ítrekað á það í greinaskrifum sínum í Fréttablaðinu að slík ósamstíga ríkisstjórn gæti ekki lokið umsóknarferlinu. „Sú pólitíska tvöfeldni VG að greiða atkvæði með aðildarumsókn en vera jafnframt á móti aðild veikir stöðu Íslands í samningaviðræðum. Hún útilokar jafnframt að unnt verði að ljúka samningnum nema fleiri flokkar verði þá tilbúnir til að axla ábyrgð á niðurstöðunni. Ástæðan er sú að það er andstætt þingræðisreglunni að utanríkisráðherra undirriti samning ef meirihluti þingmanna styður ekki efni hans,“ sagði Þorsteinn þannig til að mynda í grein í blaðinu 20. nóvember 2010 þar sem hann ræddi þessi mál. Tekið er í raun undir þetta sjónarmið í grein Þorgerðar á Vísir.is þó það hafi væntanlega ekki verið ætlun hennar. Þannig hefst greinin á þeim orðum að fimmtán ár séu liðin frá því að Össur Skarphéðinsson, þáverandi utanríkisráðherra, hafi lagt fram umsókn um inngöngu í Evrópusambandið og síðan segir: „Samstarfsmenn hans í ríkisstjórn komu í veg fyrir að honum tækist að ljúka viðræðunum.“ Það er að segja samstarfsmenn hans í ríkisstjórn í röðum Vinstri-grænna sem voru andvígir inngöngu í sambandið. Fleiri mjög andvígir en mjög hlynntir Með öðrum orðum er þannig í raun ágætis samstaða um þá staðreynd að forsenda þess að tekin verði skref í áttina að inngöngu í Evrópusambandið sé sem fyrr segir samstíga ríkisstjórn um að það verði gert með meirihluta á þingi að baki sér sem kosinn hefur verið á þeim forsendum. Þó Þorgerður hafi ekki ætlað að taka undir það og Þorsteinn hafi skipt um skoðun og vilji nú þvert á fyrri orð sín að ríkisstjórn þar sem ekki aðeins einn heldur allir stjórnarflokkarnir eru andvígir inngöngu í sambandið standi að slíkri umsókn. Tíminn vinnur annars ekki beinlínis með Viðreisn og fyrir vikið skiljanlegt að formaðurinn upplifi sig í tímaþröng. Kjöraðstæður hafa ríkt fyrir áróður Viðreisnar undanfarin tvö ár þó hann haldi að vísu engu vatni. Stríðsátök í Evrópu, háir vextir og verðbólga sem fer nú minnkandi sem flestir sjá sem jákvæða þróun en líklega ekki allir. Smám saman er viðbúið að erfiðara verði að hagnýta sér erfiðleika fólks í pólitískum tilgangi. Það að skipta um gjaldmiðil er enda eins og að skipta um hitamæli og vona að veðrið lagist. Þó skoðanakannanir hafi vissulega sýnt fleiri hlynnta inngöngu í Evrópusambandið undanfarin misseri en andvíga er munurinn hins vegar einungis 6,7 prósentustig samkvæmt könnun sem Maskína gerði fyrir Evrópuhreyfinguna á dögunum sem er merkilega lítið miðað við aðstæður og linnulítinn áróður Viðreisnar. Þá eru samkvæmt henni til að mynda fleiri mjög andvígir inngöngu í sambandið en mjög hlynntir sem eru þeir sem líklegastir eru til þess að láta málið hafa áhrif á atkvæði sitt í þingkosningum. Forystumenn Viðreisnar koma sér einfaldlega ekki hjá því að þurfa að afla flokknum nægjanlegs fylgis til þess að geta sett inngöngu í Evrópusambandið á dagskrá eftir næstu kosningar. Væri í reynd mikill stuðningur við inngöngu líkt og þeir vilja meina ætti það vitanlega að skila sér í stórauknum stuðningi við Viðreisn sem er ekki aðeins eini flokkurinn sem leggur áherzlu á málið heldur var beinlínis stofnaður í kringum það. Flest bendir einfaldlega til þess að raunverulegur áhugi á því sé í bezta falli takmarkaður. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál). Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hjörtur J. Guðmundsson Mest lesið Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Daði Pálmar Ragnarsson Bakþankar Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson Skoðun Skoðun Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Sjá meira
Haustið 2022 ritaði Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, formaður Viðreisnar, grein í Fréttablaðið þar sem hún hvatti Evrópusambandssinna til þess að ganga til liðs við flokkinn þar sem hann yrði einn um það að setja inngöngu í Evrópusambandið á dagskrá næstu stjórnarmyndunarviðræðna. Tilefnið var sú ákvörðun forystu Samfylkingarinnar að leggja áherzlu flokksins á inngöngu í sambandið til hliðar. Fylgi Samfylkingarinnar hefur síðan stóraukizt á meðan fylgi Viðreisnar er nokkurn veginn á sömu slóðum. Mér varð hugsað til þessarar greinar Þorgerðar við lestur annarar greinar hennar á Vísir.is fyrir helgi þar sem hún kallaði eftir því að tekin yrði skref í átt að inngöngu í Evrópusambandið fyrir næstu kosningar. Erfitt er að skilja skrif hennar á annan veg en þann að Þorgerður hafi gefið það upp á bátinn að Viðreisn verði fær um að setja málið á dagskrá eftir næstu kosningar. Fyrir vikið vonizt hún til þess að þjóðaratkvæði í þeim efnum gæti styrkt stöðu flokksins í viðræðum um stjórnarmyndun vegna fylgisleysis hans. Kjarninn í grein Þorgerðar á Vísir.is er að tíminn hafi ekki verið nýttur nógu vel frá því að misheppnaðri umsókn ríkisstjórnar Samfylkingarinnar og Vinstrihreyfingarinnar – græns framboð um inngöngu í Evrópusambandið var skilað inn fyrir fimmtán árum síðan. Það er að segja nýttur til þess að vinna að inngöngu í sambandið. Væntanlega er þessum orðum beint til Evrópusambandssinna og þá ekki sízt hennar eigin flokksmanna. Það er jú ekki á ábyrgð annarra að vinna að því stefnumáli flokksins að Ísland skuli ganga þar inn. Vitanlega er ekki hægt að ætlazt til þess að aðrir flokkar sjái um að hrinda stefnu Viðreisnar um inngöngu í Evrópusambandið í framkvæmd þvert á eigin stefnu sem þeir lögðu fram fyrir kjósendur fyrir síðustu kosningar og voru ekki sízt kosnir út á. Hins vegar er skiljanlegt að forystumenn Viðreisnar leiti logandi ljósi að leiðum til þess að komast í kringum þann veruleika í ljósi fylgisleysis flokksins. Sem fyrr segir er það á ábyrgð Viðreisnar og ekki annarra að vinna að stefnumálum flokksins og afla honum fylgis út á þau. Færi í bága við þingræðisregluna Forsenda þess að tekin verði skref í átt að inngöngu í Evrópusambandið er þingmeirihluti fyrir málinu, kjörinn af íslenzkum kjósendum, og ríkisstjórn samstíga um að það. Annars verða eðli málsins samkvæmt engar ákvarðanir teknar í þá veru. Þetta sýndi umsókn ríkisstjórnar Samfylkingarinnar og Vinstri-grænna ágætlega en þurfti í þó ekki til. Margir vöruðu einnig við því að til þyrfti einhuga ríkisstjórn. Þar á meðal bæði sambandið sjálft sem og Þorsteinn Pálsson, guðfaðir Viðreisnar, sem reyndar talar á annan veg í dag. Fulltrúar Evrópusambandsins lýstu þannig til dæmis ítrekað yfir áhyggjum sínum af því að ríkisstjórn flokkanna væri ekki samstíga gagnvart málinu. Til dæmis utanríkismálanefnd þings sambandsins í nóvember 2012: „Þing Evrópusambandsins ítrekar áhyggjur sínar af pólitískum ágreiningi innan ríkisstjórnarinnar og stjórnarflokkanna varðandi inngönguna í það“. Hvað Þorstein varðar benti hann til dæmis ítrekað á það í greinaskrifum sínum í Fréttablaðinu að slík ósamstíga ríkisstjórn gæti ekki lokið umsóknarferlinu. „Sú pólitíska tvöfeldni VG að greiða atkvæði með aðildarumsókn en vera jafnframt á móti aðild veikir stöðu Íslands í samningaviðræðum. Hún útilokar jafnframt að unnt verði að ljúka samningnum nema fleiri flokkar verði þá tilbúnir til að axla ábyrgð á niðurstöðunni. Ástæðan er sú að það er andstætt þingræðisreglunni að utanríkisráðherra undirriti samning ef meirihluti þingmanna styður ekki efni hans,“ sagði Þorsteinn þannig til að mynda í grein í blaðinu 20. nóvember 2010 þar sem hann ræddi þessi mál. Tekið er í raun undir þetta sjónarmið í grein Þorgerðar á Vísir.is þó það hafi væntanlega ekki verið ætlun hennar. Þannig hefst greinin á þeim orðum að fimmtán ár séu liðin frá því að Össur Skarphéðinsson, þáverandi utanríkisráðherra, hafi lagt fram umsókn um inngöngu í Evrópusambandið og síðan segir: „Samstarfsmenn hans í ríkisstjórn komu í veg fyrir að honum tækist að ljúka viðræðunum.“ Það er að segja samstarfsmenn hans í ríkisstjórn í röðum Vinstri-grænna sem voru andvígir inngöngu í sambandið. Fleiri mjög andvígir en mjög hlynntir Með öðrum orðum er þannig í raun ágætis samstaða um þá staðreynd að forsenda þess að tekin verði skref í áttina að inngöngu í Evrópusambandið sé sem fyrr segir samstíga ríkisstjórn um að það verði gert með meirihluta á þingi að baki sér sem kosinn hefur verið á þeim forsendum. Þó Þorgerður hafi ekki ætlað að taka undir það og Þorsteinn hafi skipt um skoðun og vilji nú þvert á fyrri orð sín að ríkisstjórn þar sem ekki aðeins einn heldur allir stjórnarflokkarnir eru andvígir inngöngu í sambandið standi að slíkri umsókn. Tíminn vinnur annars ekki beinlínis með Viðreisn og fyrir vikið skiljanlegt að formaðurinn upplifi sig í tímaþröng. Kjöraðstæður hafa ríkt fyrir áróður Viðreisnar undanfarin tvö ár þó hann haldi að vísu engu vatni. Stríðsátök í Evrópu, háir vextir og verðbólga sem fer nú minnkandi sem flestir sjá sem jákvæða þróun en líklega ekki allir. Smám saman er viðbúið að erfiðara verði að hagnýta sér erfiðleika fólks í pólitískum tilgangi. Það að skipta um gjaldmiðil er enda eins og að skipta um hitamæli og vona að veðrið lagist. Þó skoðanakannanir hafi vissulega sýnt fleiri hlynnta inngöngu í Evrópusambandið undanfarin misseri en andvíga er munurinn hins vegar einungis 6,7 prósentustig samkvæmt könnun sem Maskína gerði fyrir Evrópuhreyfinguna á dögunum sem er merkilega lítið miðað við aðstæður og linnulítinn áróður Viðreisnar. Þá eru samkvæmt henni til að mynda fleiri mjög andvígir inngöngu í sambandið en mjög hlynntir sem eru þeir sem líklegastir eru til þess að láta málið hafa áhrif á atkvæði sitt í þingkosningum. Forystumenn Viðreisnar koma sér einfaldlega ekki hjá því að þurfa að afla flokknum nægjanlegs fylgis til þess að geta sett inngöngu í Evrópusambandið á dagskrá eftir næstu kosningar. Væri í reynd mikill stuðningur við inngöngu líkt og þeir vilja meina ætti það vitanlega að skila sér í stórauknum stuðningi við Viðreisn sem er ekki aðeins eini flokkurinn sem leggur áherzlu á málið heldur var beinlínis stofnaður í kringum það. Flest bendir einfaldlega til þess að raunverulegur áhugi á því sé í bezta falli takmarkaður. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál).
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun