Dugði Írum og Dönum skammt Hjörtur J. Guðmundsson skrifar 25. júní 2024 09:01 Mjög langur vegur er frá því að Ísland stæði jafnfætis öðrum ríkjum innan Evrópusambandsins ef til þess kæmi að landið gengi í sambandið á einhverjum tímapunkti í framtíðinni. Ólíkt því sem Hanna Katrín Friðriksson, þingflokksformaður Viðreisnar, hélt fram í pistli í Morgunblaðinu 18. júní. Enda fer vægi ríkja innan sambandsins, og hefur í vaxandi mæli farið, fyrst og fremst eftir því hversu fjölmenn þau eru. Til að mynda fengi Ísland sex þingmenn af 720 á þingi Evrópusambandsins sem er sambærilegt við það að hafa aðeins hálfan þingmann á Alþingi. Staðan yrði tíu sinnum verri innan ráðherraráðs sambandsins, sem gjarnan er talið valdamesta stofnun þess, þar sem vægi landsins yrði 0,08% eða á við einungis 5% hlutdeild í alþingismanni. Til að mynda nýtist reiknivél á vef ráðsins sjálfs ágætlega í slíkum útreikningum. Hvað þing Evrópusambandsins varðar sagði Hanna Katrín að það sem máli skipti væru þingflokkarnir á þinginu en ekki fjöldi þingmanna hvers ríkis. Þar lægju hin eiginlegu áhrif. Með sömu rökum skiptir væntanlega engu máli hversu marga þingmenn hvert kjördæmi hér á landi hefur á Alþingi. Einungis að þau eigi einhverja fulltrúa í þingflokkunum sem starfa innan þingsins. Vitanlega stenzt það enga skoðun. Danir þurftu að refsa Færeyingum Langur vegur er enda frá því að einstök ríki innan Evrópusambandsins, einkum þau fámennari svo ekki sé talað um þau fámennustu, hafi getað treyst á þingflokkana á þingi sambandsins vegna mikilvægra hagsmunamála þeirra. Hið sama á við ef fámennari ríki þess taka höndum saman. Til þess að hafa til að mynda sama vægi og Þýzkaland eitt í ráðherraráðinu þarf 17 fámennustu ríkin af 27 ríkjum sambandsins. Til dæmis gagnaðist það Írlandi afskaplega lítið þegar Evrópusambandið samdi um makrílveiðar við Færeyinga 2014 þvert á hagsmuni Íra að mati írskra stjórnvalda að stjórnmálaflokkurinn Fine Gael, sem myndaði ríkisstjórn landsins, ætti aðild að stærsta þingflokki þings sambandsins, The European People’s Party. Írsk stjórnvöld beittu sér af alefli gegn því að samið yrði með þeim hætti sem skilaði engum árangri. Hið sama átti við um Dani þegar þeir þurftu gegn vilja sínum að taka þátt í refsiaðgerðum Evrópusambandsins gegn Færeyjum, hluta af danska konungdæminu, 2013 fyrir veiðar Færeyinga í sinni eigin lögsögu að þáverandi ríkisstjórnarflokkar, Íhaldsflokkurinn og Venstre, ættu annars vegar aðild að EPP og hins vegar þingflokki frjálslyndra flokka, þriðja stærsta þingflokknum á þingi Evrópusambandsins. Versnandi staða fámennari ríkja Fram kom enn fremur í pistli Hönnu Katrínar að Evrópusambandið stæði „flestum öðrum alþjóðasamtökum framar í því að tryggja áhrif lítilla þjóða.“ Þvert á móti hefur á liðnum árum verið jafnt og þétt þrengt að möguleikum fámennari ríkja til þess að hafa áhrif innan sambandsins. Til dæmis með því að miða í vaxandi mæli við íbúafjölda í þeim efnum og afnema einróma samþykki í flestum málaflokkum. Milliríkja- og alþjóðasamstarf miðast allajafna við það að ríki sitji við sama borð þegar teknar eru ákvarðanir. Eitt ríki, eitt atkvæði óháð íbúafjölda. Hins vegar er Evrópusambandið komið langt út fyrir það að geta talizt alþjóðasamstarf með eðlilegum formerkjum. Áherzla sambandsins á íbúafjölda er hins vegar eðlileg í ljósi lokamarkmiðs samrunans innan þess allt frá upphafi að til verði sambandsríki. Til að mynda kom fram í Schuman-ávarpinu 1950, sem markaði upphaf samrunans innan Evrópusambandsins og forvera þess, að fyrsta skrefið væri að koma kola- og stálframleiðslu Evrópuríkja undir eina stjórn en lokaskrefið evrópskt sambandsríki. Síðan þá hafa jafnt og þétt verið tekin fleiri skref í þá átt. Nú síðast var til dæmis lögð áherzla á áframhaldandi þróun í þá átt í stjórnsáttmála ríkisstjórnar Þýzkalands. Hvar er stóraukið fylgi Viðreisnar? Kallað var eftir því í lok pistils Hönnu Katrínar að haldið yrði þjóðaratkvæði um það hvort taka ætti skref í átt að inngöngu í Evrópusambandið. Treystum kjósendum sagði hún. Forsenda þess er hins vegar þingmeirihluti fyrir málinu, kjörinn af kjósendum, og ríkisstjórn samstíga um það. Flokkar andvígir inngöngu í sambandið geta ekki staðið að slíku nema með því að hafa að engu það sem þeir sögðu við kjósendur. Hins vegar er skiljanlegt að forystumenn Viðreisnar leiti logandi ljósi leiða til þess að komast framhjá þessum veruleika með ákalli um þjóðaratkvæði um skref í áttina að Evrópusambandinu í ljósi fylgisleysis flokksins. Viðreisn mældist þannig einungis með 7,7% fylgi í síðustu könnun Gallups, minna en í síðustu kosningum og það í stjórnarandstöðu. Kjósendur virðast ekki bera sérlega mikið traust til flokksins. Væri fyrir að fara einhverjum raunverulegur áhuga á því að ganga í Evrópusambandið hér á landi ætti það auðvitað að skila sér í stórauknu fylgi við Viðreisn sem er ekki aðeins eini flokkurinn sem leggur áherzlu á málið heldur var beinlínis stofnaður í kringum það. Í öllu falli er það vitanlega á ábyrgð Viðreisnar og forystumanna flokksins að afla stefnumálum hans stuðnings og vinna að þeim en ekki annarra. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál). Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Dauðarefsing Pírata Sigurjón Þórðarson Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson Skoðun Skoðun Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir skrifar Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar Skoðun Framtíðarkvíði er ekki gott veganesti Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Orkan á Vestfjörðum Þorsteinn Másson skrifar Skoðun Smábátar eru þjóðhagslega hagkvæmari en togarar Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Vísindin vakna til nýsköpunar! Einar Mäntylä skrifar Skoðun Risastórt lýðheilsumál sem Alþingi hunsar Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Þess vegna býð ég mig fram Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson skrifar Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Framboð er eina leiðin Eiríkur St. Eiríksson skrifar Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpun og kennarar Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Nýjar lausnir gegn ofbeldi Drífa Snædal skrifar Skoðun Lögin um það sem er bannað Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir skrifar Skoðun Dauðarefsing Pírata Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Af hverju erum við að þessu? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Upplýsingaóreiða í boði orkugeirans og Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Úrskurðargrautur lögmanna Ómar R. Valdimarsson skrifar Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Hinn langi USArmur Ísraels Ingólfur Steinsson skrifar Skoðun Kveðja frá Heimssýn til landsfundar VG 2024 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðaróperan á Alþingi í nær 70 ár Finnur Bjarnason,Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um Ölfusárbrú og veggjöld Haukur Arnþórsson skrifar Sjá meira
Mjög langur vegur er frá því að Ísland stæði jafnfætis öðrum ríkjum innan Evrópusambandsins ef til þess kæmi að landið gengi í sambandið á einhverjum tímapunkti í framtíðinni. Ólíkt því sem Hanna Katrín Friðriksson, þingflokksformaður Viðreisnar, hélt fram í pistli í Morgunblaðinu 18. júní. Enda fer vægi ríkja innan sambandsins, og hefur í vaxandi mæli farið, fyrst og fremst eftir því hversu fjölmenn þau eru. Til að mynda fengi Ísland sex þingmenn af 720 á þingi Evrópusambandsins sem er sambærilegt við það að hafa aðeins hálfan þingmann á Alþingi. Staðan yrði tíu sinnum verri innan ráðherraráðs sambandsins, sem gjarnan er talið valdamesta stofnun þess, þar sem vægi landsins yrði 0,08% eða á við einungis 5% hlutdeild í alþingismanni. Til að mynda nýtist reiknivél á vef ráðsins sjálfs ágætlega í slíkum útreikningum. Hvað þing Evrópusambandsins varðar sagði Hanna Katrín að það sem máli skipti væru þingflokkarnir á þinginu en ekki fjöldi þingmanna hvers ríkis. Þar lægju hin eiginlegu áhrif. Með sömu rökum skiptir væntanlega engu máli hversu marga þingmenn hvert kjördæmi hér á landi hefur á Alþingi. Einungis að þau eigi einhverja fulltrúa í þingflokkunum sem starfa innan þingsins. Vitanlega stenzt það enga skoðun. Danir þurftu að refsa Færeyingum Langur vegur er enda frá því að einstök ríki innan Evrópusambandsins, einkum þau fámennari svo ekki sé talað um þau fámennustu, hafi getað treyst á þingflokkana á þingi sambandsins vegna mikilvægra hagsmunamála þeirra. Hið sama á við ef fámennari ríki þess taka höndum saman. Til þess að hafa til að mynda sama vægi og Þýzkaland eitt í ráðherraráðinu þarf 17 fámennustu ríkin af 27 ríkjum sambandsins. Til dæmis gagnaðist það Írlandi afskaplega lítið þegar Evrópusambandið samdi um makrílveiðar við Færeyinga 2014 þvert á hagsmuni Íra að mati írskra stjórnvalda að stjórnmálaflokkurinn Fine Gael, sem myndaði ríkisstjórn landsins, ætti aðild að stærsta þingflokki þings sambandsins, The European People’s Party. Írsk stjórnvöld beittu sér af alefli gegn því að samið yrði með þeim hætti sem skilaði engum árangri. Hið sama átti við um Dani þegar þeir þurftu gegn vilja sínum að taka þátt í refsiaðgerðum Evrópusambandsins gegn Færeyjum, hluta af danska konungdæminu, 2013 fyrir veiðar Færeyinga í sinni eigin lögsögu að þáverandi ríkisstjórnarflokkar, Íhaldsflokkurinn og Venstre, ættu annars vegar aðild að EPP og hins vegar þingflokki frjálslyndra flokka, þriðja stærsta þingflokknum á þingi Evrópusambandsins. Versnandi staða fámennari ríkja Fram kom enn fremur í pistli Hönnu Katrínar að Evrópusambandið stæði „flestum öðrum alþjóðasamtökum framar í því að tryggja áhrif lítilla þjóða.“ Þvert á móti hefur á liðnum árum verið jafnt og þétt þrengt að möguleikum fámennari ríkja til þess að hafa áhrif innan sambandsins. Til dæmis með því að miða í vaxandi mæli við íbúafjölda í þeim efnum og afnema einróma samþykki í flestum málaflokkum. Milliríkja- og alþjóðasamstarf miðast allajafna við það að ríki sitji við sama borð þegar teknar eru ákvarðanir. Eitt ríki, eitt atkvæði óháð íbúafjölda. Hins vegar er Evrópusambandið komið langt út fyrir það að geta talizt alþjóðasamstarf með eðlilegum formerkjum. Áherzla sambandsins á íbúafjölda er hins vegar eðlileg í ljósi lokamarkmiðs samrunans innan þess allt frá upphafi að til verði sambandsríki. Til að mynda kom fram í Schuman-ávarpinu 1950, sem markaði upphaf samrunans innan Evrópusambandsins og forvera þess, að fyrsta skrefið væri að koma kola- og stálframleiðslu Evrópuríkja undir eina stjórn en lokaskrefið evrópskt sambandsríki. Síðan þá hafa jafnt og þétt verið tekin fleiri skref í þá átt. Nú síðast var til dæmis lögð áherzla á áframhaldandi þróun í þá átt í stjórnsáttmála ríkisstjórnar Þýzkalands. Hvar er stóraukið fylgi Viðreisnar? Kallað var eftir því í lok pistils Hönnu Katrínar að haldið yrði þjóðaratkvæði um það hvort taka ætti skref í átt að inngöngu í Evrópusambandið. Treystum kjósendum sagði hún. Forsenda þess er hins vegar þingmeirihluti fyrir málinu, kjörinn af kjósendum, og ríkisstjórn samstíga um það. Flokkar andvígir inngöngu í sambandið geta ekki staðið að slíku nema með því að hafa að engu það sem þeir sögðu við kjósendur. Hins vegar er skiljanlegt að forystumenn Viðreisnar leiti logandi ljósi leiða til þess að komast framhjá þessum veruleika með ákalli um þjóðaratkvæði um skref í áttina að Evrópusambandinu í ljósi fylgisleysis flokksins. Viðreisn mældist þannig einungis með 7,7% fylgi í síðustu könnun Gallups, minna en í síðustu kosningum og það í stjórnarandstöðu. Kjósendur virðast ekki bera sérlega mikið traust til flokksins. Væri fyrir að fara einhverjum raunverulegur áhuga á því að ganga í Evrópusambandið hér á landi ætti það auðvitað að skila sér í stórauknu fylgi við Viðreisn sem er ekki aðeins eini flokkurinn sem leggur áherzlu á málið heldur var beinlínis stofnaður í kringum það. Í öllu falli er það vitanlega á ábyrgð Viðreisnar og forystumanna flokksins að afla stefnumálum hans stuðnings og vinna að þeim en ekki annarra. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál).
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun