Hálka, grýlukerti og snjóhengjur Sigurður Helgi Guðjónsson skrifar 13. janúar 2023 13:00 Bótaábyrgð húseiganda Þegar vetrarslys, föll og snjó og íshrun, verða við hús er spurt um ábyrgð eigenda þeirra. Það er engin almenn skráð lagaregla um ábyrgð húseigenda vegna slíkra slysa.. Hins vegar á ábyrgur húseigandi að vera vakandi gagnvart veðrabrigðum og slysagildrum. Þegar hann má gera sér grein fyrir hættu og það kostar hvorki mikið fé né fyrirhöfn að gera fyrirbyggjandi ráðstafanir, hvílir á honum skylda til að bregðast við að viðlagðri bótaábyrgð. Bótabyrgð húseigenda byggist á ólögfestum meginreglum og dómafordæmum . Það er skilyrði bótaskyldu að um ásetning, gáleysi eða vanrækslu, húseiganda sé að tefla. Sá sem krefur um bætur verður að sanna skilyrði bóta og fjárhæð tjóns. Bonus Pater Vanræksla og gáleysi er metið út frá þeirri fyrirhyggju og varkárni sem góður fjölskyldu-faðir telur rétt að sýna við sömu aðstæður. Hvað hefði hann gert í stöðunni? Hefði hann mokað, eytt hálku, brotið niður grýlukerti og rutt snjóhengjum af þaki? Ef hann hefði gert það en þú lást makindalega upp í sófa meðan fólk var á fallandi fæti fyrir utan og grýlukertin kollsteyptust, þá ert þú í vondum málum og bótaábyrgur. Ekki eru allar föll til fjár né byltur til bóta Það er meginregla að fólk fari sinna ferða á eigin áhættu og að slys og tjón séu á þess ábyrgð. Það eru almennt líkur á því að slys séu vegna óhappatilviljunar og engum sé um að kenna nema þá manni sjálfum. Það heyrir til undantekninga að aðrir beri ábyrgð á slysum og tjóni fólks. Þótt vanræksla húseigenda sé sönnuð og bótaskylda sé fyrir hendi þá kunna bætur að falla niður að öllu leyti eða hluta vegna eigin sakar hins slasaða. Menn eiga að kunna fótum sínum forráð og að hegða sér eftir aðstæðum. Menn mega vita að hér er allra veðra von og veðrabrigði eru skjót og menn verða að haga leiðarvali, fótabúnaði og hraða í samræmi við það. Dæmi eru um að háir hælar og hlaup á svelli hafi valdið því að bætur runnu úr greipum. Atvinnuhúsnæði Dómstólar gera strangari kröfur um aðgát, ráðstafanir og slysavarnir, til eigenda bygginga sem hýsa stofnanir, verslanir og þjónustustarfsemi, þangað sem almenningur á erindi eða er beinlínis hvattur til að sækja. Minna þarf til að eigendur slíkra húsa veði ábyrgir vegna vetrarslysa en húseigendur almennt. Fáir dómar. Yfirleitt sýkna Tiltölulega fáir Hæstaréttardómar hafa gengið um ábyrgð húseigenda í málum af þessum toga. Þeir eru eitthvað á annan tug en málum hefur farið fjölgandi síðustu árin og áratugina. Sjaldnast hefur bótaábyrgð verið lögð á húseigendur og er sýkna meginreglan. Þessi mál eru tiltölulega ný bóla. Hvað skyldi valda því? Aðstæður hafa lítið breyst nema þá til bóta, t.d hitalagnir í stéttum og plönum. Veðurfar er svipað og hálka, grýlukerti og snjóhengjur eru ekki ný af nálinni. Kannski er nútímamaðurinn hættur að rýna í veðrið og merki náttúrunnar og orðinn andvaralaus, ógætinn og klaufskur innipúki. Mannbroddar Notkun mannbrodda var til skamms tíma á undanhaldi og sleipt skótau á stóra sök á byltum og föllum. Síðustu árin hefur orðið mannbroddavakning. Áður fengust þeir hjá 2 eða 3 skósmiðum og úrvalið var fábreytt en nú fást broddar í annarri hverri búð og úrvalið er mikið og gott. Samt er fólk á fallandi fæti út um allt. Það má vera að fólk ætli sér skemmri tíma til að fara á milli staða og sé um og fari hraðar en aðstæður leyfa og gleymi broddunum í hlaupum og asa dagsins Bótafíkn Sennilega hefur fyrri tíðar fólk frekar horft í eigin barm ef því varð hált á svelli og tekið því sem óhappi eða kennt sér sjálfu um. Nú virðist fólki tamara að kenna öðrum um og finna sökudólga þegar illa fer og óhöpp verða. Aldahátturinn hefur breyst og má ef til vill kenna það amerískum sjónvarpsþáttum og bíómyndum um stjörnu- eða ofurlögfræðinga sem lögsækja allt sem hreyfist út af hverju sem er.. Hálkugöngulagið Þá kann að vera að þjóðin hafi glatað hálkugöngulaginu sem gerði henni forðum fært að svífa hratt og örugglega yfir ísilagða slóð. Þjóðin er orðin veikari á svellinu og kann ekki fótum sínum eins góð forráð og fyrrum. Inúítar og Samar hafa varðveitt þessa göngulist og geta þotið yfir hálan ís án nokkurs broddabúnaðar og eru það fótvissir að þeir detta bara aldrei. Þeir dansa, ganga eða hreinlega svífa yfir svell og ís, mjúklega og gleiðir og með hnén laus og mjaðmirnar líka og galdra þyngdarpunktinn langt niður. Þeir taka lítil skref og auka jafnvægið með því að hafa hendurnar út með síðunum, svona líkt og mörgæsir. Líkaminn er afslappaður og hreyfingar kattmjúkar. Andstaða við stífa og stirðbusalega hreyfingar fullorðins fólks hér í hálkunni. Mörg börn kunna hins vegar þetta hálkugöngulag ómeðvitað og detta sjaldan. Að vera gleiður á svellinu er gamalt orðtak og merkir að vera montinn eða góður með sig. Það er í fullu gildi enda mega þeir bera sig borginmannlega og hrósa happi sem komast sinna ferða uppréttir og óbrotnir. Brynja heitin Benediktsdóttir leikstjóri var velkunnug á Grænlandi. Hún var með þetta göngulag á hreinu og við bárum saman bækur okkar um hálkugöngulagið og komust að því að Samar og Inúítar eru með þetta og alveg svellkaldir. Það væri mikið heillaráð hefja hálkugöngulistina til vegs og virðingar og fá Sama og Inúíta til að koma okkur á sporið. Hálkugöngulagið er mikið þarfaþing og öryggisatriði og ómetanleg slysavörn. Hins vegar verður að viðurkennast að það er ekki mjög sexý í praxis, eiginlega bara alls ekki neitt. Þokkagyðjur og sjarmatröll ganga víst á annan veg. En almennt hlýtur að vera betra með limina heila og í lagi en að vera rúmliggjandi með lemstraðan og margbrotinn skrokk og kynþokka. Já ég er af samísku bergi. Amma mín var Sami innprentaði mér ýmsa samíska visku og siði, þ.á.m. hálkugöngulagið. Annars var þetta göngulag líka almennt viðhaft hér á landi hér fyrr á árum og öldum. Þjóðin hefur því miður gleymt því eða fjarlægst það vegna tísku og tíðarandans. Varkárni og varúðarráðstafanir Það er rík ástæða til að hvetja húseigendur til að sýna aðgæslu og gera viðeigandi ráðstafanir þegar Vetur konungur lætur til skarar skríða. Þeir verða að vera vökulir gagnvart veðrabrigðum og hættumerkjum, moka gangstéttir og tröppur, strá sandi eða salti á svell og hálkubletti og hafa vakandi auga með grýlukertum og snjóhengjum á þökum og gera ráðstafanir til slysavarna. Sömuleiðis er ástæða til að hvetja gangandi vegfarendur til að sýna varúð í vetrarfærð og vanda fótabúnað, nota brodda og flýta sér hægt. Eins ættu vegfarendur að bera höfuðið hátt og skima eftir viðsjárverðum grýlukertum og snjóhengjum. Höfundur er formaður Húseigendafélagsins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Slysavarnir Málefni fjölbýlishúsa Sigurður Helgi Guðjónsson Mest lesið „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Er barnið sjúkt í sykur? Elísabet Konráðsdóttir,Margrét Sigmundsdóttir Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir Skoðun Breytum þessari sérhagsmunagæslu Aðalsteinn Leifsson Skoðun Bleiki fíllinn í herberginu Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Stúlkur eiga undir högg að sækja í nauðgunarmálum Jörgen Ingimar Hansson Skoðun Samfylkingin er með plan um að lögfesta leikskólastigið Dagbjört Hákonardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Þúsundir á vergangi - Upplýsa verður ranglætið Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins á meðal fólks Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun Er sjávarútvegurinn bara aukaleikari? Kristófer Máni Sigursveinsson skrifar Skoðun Hæstvirtur dómsmálaráðherra, við ætlumst til meira af þér Matthías Kormáksson skrifar Skoðun Kennarar – sanngjörn laun? Ólöf P. Úlfarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfsvígstíðni - Gerum betur Þórarinn Guðni Helgason skrifar Skoðun Kæru kennarar Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Sjálfbærni á dagskrá, takk! Hafdís Hanna Ægisdóttir,Eva Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kynslóðasáttmálann má ekki rjúfa Finnbjörn A. Hermannsson,Eyjólfur Árni Rafnsson skrifar Skoðun „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir skrifar Skoðun Fyrirhyggjan tryggir lágt og stöðugt verð Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Gerum betur – breytum þessu Arnar Páll Guðmundsson skrifar Skoðun Það eiga allir séns Steinunn Ósk Kolbeinsdóttir skrifar Skoðun Andleg þrautseigja: Að vaxa í gegnum áskoranir Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Bleiki fíllinn í herberginu Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Ungt fólk, hvatningar til að nýta kosningarétt sinn og að mynda sér eigin skoðun Elmar Ægir Eysteinsson skrifar Skoðun Breytum þessari sérhagsmunagæslu Aðalsteinn Leifsson skrifar Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Sköpun og paradísarmissir Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Hver er stefna Viðreisnar í heilbrigðismálum og hvernig virkar hún í praksis? Sigurrós Huldudóttir skrifar Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir skrifar Skoðun Plan í heilbrigðis- og öldrunarmálum - þjóðarátak í umönnun eldra fólks Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar Skoðun Samfylkingin er með plan um að lögfesta leikskólastigið Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir skrifar Skoðun Er barnið sjúkt í sykur? Elísabet Konráðsdóttir,Margrét Sigmundsdóttir skrifar Skoðun Ákall um jákvæða hvata til grænna fjárfestinga Kristín Þöll Skagfjörð skrifar Skoðun Fatlað fólk á betra skilið Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Börnin okkar Halla Karen Kristjánsdóttir,Anna Sigríður Guðnadóttir,Valdimar Birgisson skrifar Skoðun Á að kjósa það sama og síðast? Reynir Böðvarsson skrifar Sjá meira
Bótaábyrgð húseiganda Þegar vetrarslys, föll og snjó og íshrun, verða við hús er spurt um ábyrgð eigenda þeirra. Það er engin almenn skráð lagaregla um ábyrgð húseigenda vegna slíkra slysa.. Hins vegar á ábyrgur húseigandi að vera vakandi gagnvart veðrabrigðum og slysagildrum. Þegar hann má gera sér grein fyrir hættu og það kostar hvorki mikið fé né fyrirhöfn að gera fyrirbyggjandi ráðstafanir, hvílir á honum skylda til að bregðast við að viðlagðri bótaábyrgð. Bótabyrgð húseigenda byggist á ólögfestum meginreglum og dómafordæmum . Það er skilyrði bótaskyldu að um ásetning, gáleysi eða vanrækslu, húseiganda sé að tefla. Sá sem krefur um bætur verður að sanna skilyrði bóta og fjárhæð tjóns. Bonus Pater Vanræksla og gáleysi er metið út frá þeirri fyrirhyggju og varkárni sem góður fjölskyldu-faðir telur rétt að sýna við sömu aðstæður. Hvað hefði hann gert í stöðunni? Hefði hann mokað, eytt hálku, brotið niður grýlukerti og rutt snjóhengjum af þaki? Ef hann hefði gert það en þú lást makindalega upp í sófa meðan fólk var á fallandi fæti fyrir utan og grýlukertin kollsteyptust, þá ert þú í vondum málum og bótaábyrgur. Ekki eru allar föll til fjár né byltur til bóta Það er meginregla að fólk fari sinna ferða á eigin áhættu og að slys og tjón séu á þess ábyrgð. Það eru almennt líkur á því að slys séu vegna óhappatilviljunar og engum sé um að kenna nema þá manni sjálfum. Það heyrir til undantekninga að aðrir beri ábyrgð á slysum og tjóni fólks. Þótt vanræksla húseigenda sé sönnuð og bótaskylda sé fyrir hendi þá kunna bætur að falla niður að öllu leyti eða hluta vegna eigin sakar hins slasaða. Menn eiga að kunna fótum sínum forráð og að hegða sér eftir aðstæðum. Menn mega vita að hér er allra veðra von og veðrabrigði eru skjót og menn verða að haga leiðarvali, fótabúnaði og hraða í samræmi við það. Dæmi eru um að háir hælar og hlaup á svelli hafi valdið því að bætur runnu úr greipum. Atvinnuhúsnæði Dómstólar gera strangari kröfur um aðgát, ráðstafanir og slysavarnir, til eigenda bygginga sem hýsa stofnanir, verslanir og þjónustustarfsemi, þangað sem almenningur á erindi eða er beinlínis hvattur til að sækja. Minna þarf til að eigendur slíkra húsa veði ábyrgir vegna vetrarslysa en húseigendur almennt. Fáir dómar. Yfirleitt sýkna Tiltölulega fáir Hæstaréttardómar hafa gengið um ábyrgð húseigenda í málum af þessum toga. Þeir eru eitthvað á annan tug en málum hefur farið fjölgandi síðustu árin og áratugina. Sjaldnast hefur bótaábyrgð verið lögð á húseigendur og er sýkna meginreglan. Þessi mál eru tiltölulega ný bóla. Hvað skyldi valda því? Aðstæður hafa lítið breyst nema þá til bóta, t.d hitalagnir í stéttum og plönum. Veðurfar er svipað og hálka, grýlukerti og snjóhengjur eru ekki ný af nálinni. Kannski er nútímamaðurinn hættur að rýna í veðrið og merki náttúrunnar og orðinn andvaralaus, ógætinn og klaufskur innipúki. Mannbroddar Notkun mannbrodda var til skamms tíma á undanhaldi og sleipt skótau á stóra sök á byltum og föllum. Síðustu árin hefur orðið mannbroddavakning. Áður fengust þeir hjá 2 eða 3 skósmiðum og úrvalið var fábreytt en nú fást broddar í annarri hverri búð og úrvalið er mikið og gott. Samt er fólk á fallandi fæti út um allt. Það má vera að fólk ætli sér skemmri tíma til að fara á milli staða og sé um og fari hraðar en aðstæður leyfa og gleymi broddunum í hlaupum og asa dagsins Bótafíkn Sennilega hefur fyrri tíðar fólk frekar horft í eigin barm ef því varð hált á svelli og tekið því sem óhappi eða kennt sér sjálfu um. Nú virðist fólki tamara að kenna öðrum um og finna sökudólga þegar illa fer og óhöpp verða. Aldahátturinn hefur breyst og má ef til vill kenna það amerískum sjónvarpsþáttum og bíómyndum um stjörnu- eða ofurlögfræðinga sem lögsækja allt sem hreyfist út af hverju sem er.. Hálkugöngulagið Þá kann að vera að þjóðin hafi glatað hálkugöngulaginu sem gerði henni forðum fært að svífa hratt og örugglega yfir ísilagða slóð. Þjóðin er orðin veikari á svellinu og kann ekki fótum sínum eins góð forráð og fyrrum. Inúítar og Samar hafa varðveitt þessa göngulist og geta þotið yfir hálan ís án nokkurs broddabúnaðar og eru það fótvissir að þeir detta bara aldrei. Þeir dansa, ganga eða hreinlega svífa yfir svell og ís, mjúklega og gleiðir og með hnén laus og mjaðmirnar líka og galdra þyngdarpunktinn langt niður. Þeir taka lítil skref og auka jafnvægið með því að hafa hendurnar út með síðunum, svona líkt og mörgæsir. Líkaminn er afslappaður og hreyfingar kattmjúkar. Andstaða við stífa og stirðbusalega hreyfingar fullorðins fólks hér í hálkunni. Mörg börn kunna hins vegar þetta hálkugöngulag ómeðvitað og detta sjaldan. Að vera gleiður á svellinu er gamalt orðtak og merkir að vera montinn eða góður með sig. Það er í fullu gildi enda mega þeir bera sig borginmannlega og hrósa happi sem komast sinna ferða uppréttir og óbrotnir. Brynja heitin Benediktsdóttir leikstjóri var velkunnug á Grænlandi. Hún var með þetta göngulag á hreinu og við bárum saman bækur okkar um hálkugöngulagið og komust að því að Samar og Inúítar eru með þetta og alveg svellkaldir. Það væri mikið heillaráð hefja hálkugöngulistina til vegs og virðingar og fá Sama og Inúíta til að koma okkur á sporið. Hálkugöngulagið er mikið þarfaþing og öryggisatriði og ómetanleg slysavörn. Hins vegar verður að viðurkennast að það er ekki mjög sexý í praxis, eiginlega bara alls ekki neitt. Þokkagyðjur og sjarmatröll ganga víst á annan veg. En almennt hlýtur að vera betra með limina heila og í lagi en að vera rúmliggjandi með lemstraðan og margbrotinn skrokk og kynþokka. Já ég er af samísku bergi. Amma mín var Sami innprentaði mér ýmsa samíska visku og siði, þ.á.m. hálkugöngulagið. Annars var þetta göngulag líka almennt viðhaft hér á landi hér fyrr á árum og öldum. Þjóðin hefur því miður gleymt því eða fjarlægst það vegna tísku og tíðarandans. Varkárni og varúðarráðstafanir Það er rík ástæða til að hvetja húseigendur til að sýna aðgæslu og gera viðeigandi ráðstafanir þegar Vetur konungur lætur til skarar skríða. Þeir verða að vera vökulir gagnvart veðrabrigðum og hættumerkjum, moka gangstéttir og tröppur, strá sandi eða salti á svell og hálkubletti og hafa vakandi auga með grýlukertum og snjóhengjum á þökum og gera ráðstafanir til slysavarna. Sömuleiðis er ástæða til að hvetja gangandi vegfarendur til að sýna varúð í vetrarfærð og vanda fótabúnað, nota brodda og flýta sér hægt. Eins ættu vegfarendur að bera höfuðið hátt og skima eftir viðsjárverðum grýlukertum og snjóhengjum. Höfundur er formaður Húseigendafélagsins.
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir skrifar
Skoðun Ungt fólk, hvatningar til að nýta kosningarétt sinn og að mynda sér eigin skoðun Elmar Ægir Eysteinsson skrifar
Skoðun Hver er stefna Viðreisnar í heilbrigðismálum og hvernig virkar hún í praksis? Sigurrós Huldudóttir skrifar
Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Plan í heilbrigðis- og öldrunarmálum - þjóðarátak í umönnun eldra fólks Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun