75 ára í IKEA: Trúði því alltaf að hún væri kraftaverkabarn

Og Guðrún bætir við:

„Veistu, það hefur hreinlega aldrei neinn nefnt eitt eða neitt við mig um starfslok.“

Atvinnulífið fjallar áfram um þriðja æviskeiðiðið en næstu sunnudaga munum við heyra í fólki sem ýmist nálgast eða er komið á þetta æviskeið og hefur valið sér ólíkar leiðir að fara.

Í dag heyrum við sögu Guðrúnar sem er fædd og uppalin á Akureyri og trúði því alltaf að hún væri kraftaverkabarn.

„Pabbi sagði alltaf að ég væri kraftaverkabarn. Þannig að þú skilur hvers vegna mig hefur aldrei skort sjálfstraustið,“ segir Guðrún og skellihlær.

Alvöru ástarsaga

Það fylgja Guðrúnu margar skemmtilegar sögur. Ein af þeim er svo falleg ástarsaga að ekki er annað hægt en að segja frá henni sérstaklega en þetta er í raun ástarsaga foreldra hennar.

Faðir Guðrúnar var Þórarinn Björnsson, skólameistari Menntaskóla á Akureyri. Móðir hennar var Margrét Eiríksdóttir píanókennari og síðar húsfreyja.

Guðrún er fædd í Brekkugötu 13 á Akureyri en alin upp í menntaskólanum og heimavist Menntaskólans á Akureyri sem allir Akureyringar vita hvaða hús eru.

Í föðurlegg kemur hún samt frá Víkingavatni í Kelduhverfi.

„Pabbi hét Þórarinn Björnsson, afi Björn Þórarinsson og langafi Þórarinn Björnsson. Frá árinu 1650 rak fjölskyldan búið á Víkingarvatni og það voru þá alltaf þessi nöfn á víxl: Þórarinn Björnsson eða Björn Þórarinsson.“

Allt þar til kom að föður Guðrúnar.

„Amma vildi að pabbi færi í skóla og því var honum leyft að fara einn vetur úr búskapnum og í gagnfræðiskóla á Akureyri. Þar var skólameistari Sigurður Guðmundsson sem segja má að hafi tekið pabba að sér.“

Guðrún segir að amma hennar og nafna hafi í raun séð um búið. Því afi hennar glímdi við mikið þunglyndi og var oft rúmliggjandi vegna þessa.

„Reyndar sagði Thor Vilhjálmsson eitt sinn um afa að hann væri ekki þunglyndur. Heldur svo gáfaður að hann gæti ekki lyft höfðinu frá koddanum.“

Gáfurnar erfðust greinilega því eftir að pabbi Guðrúnar var aftur komin heim í sveitina, dugði ekkert minna en að einn daginn mætir þangað Sigurður skólameistari sjálfur og vildi eiga tal við ömmu Guðrúnar.

„Sigurður kom með tvo til reiðar og fylgisveinum og sagði við ömmu að pabbi væri með gáfaðri piltur sem komið hefði í náms í gagnfræðiskóla Akureyrar og ekki kæmi til greina annað en að hann yrði skólagenginn. Sigurður vildi því fá pabba aftur í skólann og að þar yrði hann á sína ábyrgð.“

Fór svo að Þórarinn hélt aftur í nám um haustið og varð síðan einn af fimm reynslunemendum frá Menntaskólanum á Akureyri sem þreyttu stúdentsprófið í MR í Reykjavík vorið 1927. Þannig öðlaðist Menntaskólinn á Akureyri rétt til að útskrifa stúdenta.

Um haustið hélt Þórarinn til Parísar og nam við Sorebne frönsku og franskar bókmenntir sem innfæddur og einnig barnasálfræði. Að námi loknu, árið 1932, sneri Þórarinn aftur til Akureyrar og kenndi frönsku við Menntaskólann á Akureyri til æviloka.

Móðir Guðrúnar, Margrét, fór líka menntaveginn sem þó þótti enn sjaldgæfar að konur gerðu á þessum tíma. Margrét var Reykvíkingur, faðir hennar kom frá Svarfaðardal en móðir hennar var vestur Íslendingur frá Norður Dakota.

Margrét var fyrsti nemandinn sem útskrifaðist úr Tónlistarskóla Reykjavíkur og hélt síðan utan til frekari tónlistarnáms í London. Þar bjó hún meira og minna öll stríðsár síðari heimstyrjaldarinnar.

Svo skringilega sem það þó hljómar, gilti kvótakerfi á stríðsárunum um það hversu margir í sömu fjölskyldu mættu dvelja erlendis í einu.

Sem þýddi að þegar faðir Margrétar varð veikur og þurfti að fara erlendis að leita sér lækninga, þurfti Margrét að halda aftur heim til Íslands.

Sem hún gerði og ferðaðist þá með togara og það í heimstyrjöld!

„Það eru meira að segja til sprengjubrot frá þessum tíma sem hún átti alla tíð eftir þetta.“

En Margrét var ekki sátt við kerfið. Því hún vissi af fínni fjölskyldu þar sem þrír fjölskyldumeðlimir voru erlendis.

Dugði þá ekkert minna en að Margrét fór í ráðuneytið, tilkynnti að hún vissi að ekki væri verið að fylgja eftir þessu kvótakerfi í öllum tilvikum; það væri augljóst ekki sama hver er!

Sjálf sagðist hún engan veginn hafa efni á því að vera að missa úr námi vegna svona kerfis sem ekki væri heilagra en þetta.

Varð úr að Margrét hélt því aftur til London. Enn á ný með togara í miðri heimstyrjöld!

Eftir að námi lauk í Englandi hélt Margrét aftur til Íslands þar sem hún ætlaði að vinna sér inn pening til frekari náms í Bandaríkjunum.

Á sama tíma var stofnaður tónlistarskóli á Akureyri og formaður stjórnar skólans var téður Þórarinn Björnsson. Þar sem Margrét fékk stöðu skólastjóra við skólans tók Þórarinn á móti henni þegar hún kom norður og má segja að það hafi verið ást við fyrstu sýn.

„Mamma áttaði sig ekki fyrr en seinna að hún væri ástfangin. Þannig háttaði til að þau voru bæði kostgangarar á KEA og hittust alltaf í hádeginu. Mamma hafði aldrei verið mikið fyrir mat og matmálstíma. En fann allt í einu að hún var orðin óþreyjufull eftir hádegishléinu á KEA. Og við frekari íhugun fann hún út að það var ekki maturinn sem olli henni óþreyju heldur maðurinn sem hún hitti. Henni fannst hann svo aðlaðandi og skemmtilegur,“ segir Guðrún og hlær.

Lesblinda kraftaverkabarnið

Þegar Þórarinn og Margrét tóku saman gerðu þau samning um að Margrét gæti haldið áfram að stýra tónlistarskólanum. Enda starf sem hún brann fyrir.

Guðrún segir pabba sinn líka hafa verið þannig þenkjandi að honum fannst þetta algjörlega sjálfsagt. Og skildi vel hversu mikinn áhuga Margrét hafði á starfi sínu.

Samfélagið var þessu þó ekki sammála.

Því þegar að því kom að Sigurður skólameistari lét af störfum og auglýst var eftir nýjum skólameistara, sótti Þórarinn ekki um.

Alls bárust þó sex umsóknir.

Sigurður skólameistari var ekki sáttur. Fór til fundar með menntamálaráðuneytinu og tilkynnti að aðeins Þórarinn kæmi til greina; Hann þekkti skólann og allt sem honum tilheyrði.

Það sem kom í ljós var að pabbi sótti ekki um vegna þess að eiginkonur fyrirmanna á þessum tíma máttu ekki vinna úti. Þær voru húsfreyjur. 

Og til fyrirmanna töldust meðal annars skólameistari. Þetta þýddi að ef pabbi yrði skólameistari, yrði mamma að hætta að vinna.“

Fór svo að þegar Margréti barst þetta til eyrna, vildi hún að Þórarinn þæði skólameistarastarfið. Í kjölfarið hætti hún sínu starfi og gerðist húsfreyja.

Margrét og Þórarinn eignuðust tvö börn: Guðrúnu og Björn Þórarinsson, lækni í Ameríku.

Guðrún er lesblind og þótt hún láti lítið með það var henni mikið strítt.

„Ég ætla nú ekkert að tala um þetta eins og þessi ljótu eineltismál í dag. En krakkarnir voru stundum að segja hluti við mig eins og að ég væri svo lítið gefin að ég gæti ekki lært. Að ég fengi bara að vera í skólanum vegna þess að pabbi væri skólameistari,“ segir Guðrún.

Aldrei vantaði hana þó sjálfstraustið og því leið henni vel sem barn. Enda ávallt sagt af föður sínum að hún væri kraftaverkabarn.

„Pabbi sagði oft við mig að ég yrði bara að vera góð við þessa krakka sem væru að segja ljóta hluti. Því það eru þau sem ættu bágt en ekki þú Guðrún mín.“

Enn í dag mætir Guðrún í útskrift hjá Menntaskólanum á Akureyri. Síðastliðin 73 hefur Guðrún mætt að nokkrum skiptum undanskiptum vegna barneigna og búsetu erlendis um tíma.

„Ég var í sjö ár í Menntaskólanum á Akureyri og enn segir fólk við mig: Jeminn, varstu svona rosalega lesblind að þú þurftir sjö ár til að útskrifast! Hið rétta er að þá var þar unglingadeild í þrjú ár fyrir menntaskólanámið, “ segir Guðrún og er greinilega skemmt yfir misskilningi fólks.

Til Reykjavíkur

Guðrún útskrifast sem stúdent árið 1967 og ætlaði sér þá fyrst í fósturskólann og verða leikskólakennari.

Á þeim tíma þurftu konur að starfa á leikskóla í eitt ár, til þess að komast í skólann. Guðrún talaði sig inn á undanþágu en sem betur fer starfaði hún þó í einn mánuð á leikskóla.

Og komst þá að því að leikskólakennari væri alls ekki rétta hillan fyrir hana.

Guðrún fór hins vegar í kennaraskólann og lauk kennaraprófi eftir eitt ár eins og þá var hægt eftir stúdentspróf. Síðan hún fór hún norður á Akureyri, ásamt þáverandi þáverandi manni sínum og barnsföður og tveggja mánaða gamalli dóttur þeirra, Margréti.

Á Akureyri kenndi í Brekkuskóla í þrjú ár og stjórnaði hótel Eddu á sumrin. Síðan flutti hún til Reykjavíkur og kenndi við Réttarholtsskóla í sex ár.

„Mér fannst mjög gaman að kenna og segi oft að ég þekki hálfa þjóðina í árganginum ´58,“ segir Guðrún hlæjandi og nefnir nokkur nöfn fyrrum nemanda.

Sem þó nokkur eru þekkt nöfn í atvinnulífinu.

Guðrún og Gísli skildu og síðar tók Guðrún saman við núverandi eiginmann sinn, Sigurð Karlsson.

„Við eigum þrjú börn saman en hann átti dóttur fyrir sem er fædd á sama ári og eldri dóttir okkar. Þær eru miklar vinkonur og voru saman í Hagaskóla. Sögðust vera tvíburar, en faðir þeirra segði að það sé ekki leggjandi á eina konu að ganga með tvö börn. Þess vegna ættu þær tvær mömmur,“segir Guðrún og er skemmt.

Börn Guðrúnar og Sigurðar eru: Þóranna, Svanhildur og Karl. Fyrir átti Guðrún Margréti Gísladóttur en Sigurður Evu Björg.

Árið 1977 ákvað Guðrún að hætta kennslu.

„Ég var að keyra eitt barn í leikskóla, eitt barn í skóla og eitt barn til prívat dagmömmu og var orðin þreytt á því.“

Guðrún var heimavinnandi næstu árin en segist ekki hafa setið auðum höndum þann tíma. Því til viðbótar við börn og heimili var hún virk í félagsstarfi, í sveitastjórnarmálunum á Seltjarnarnesi, sá stundum um afleysingar í kennslu og fleira.

Sigurður stofnaði fyrirtækið Innréttingahúsið árið 1978 og þar fór Guðrún síðar að vinna. Meðal þekktra umboða sem þau voru með var til dæmis HTH á Íslandi en eins seldi fyrirtækið ýmiss önnur merki.

„Þegar fór að herða að rekstrinum um 1991 lokuðum við fyrirtækinu. Enda tíðkaðist það ekki í fjölskyldu mannsins míns að fyrirtæki færi á hausinn. Tengdapabbi sagði að maður ætti ekki að láta samferðarfólkið greiða fyrir eigin mistök.“

Eftir að fyrirtækinu var lokað fór Guðrún um tíma að vinna í Storkinum, hjá Malínu náfrænku sinni og vinkonu. Þar starfaði hún við afgreiðslu og prjónakennslu til ársins 1994.

Í IKEA í 28 ár

Árið 1994 hóf Guðrún störf hjá IKEA, í kjölfar nokkurra ára aðdáun á IKEA vörum. Eitt árið fór fjölskyldan með fjölskyldubílinn í sumarfrí til Danmerkur. Bíllinn var sendur heim drekkhlaðinn af IKEA vörum.

Þegar þetta er, var Gestur Hjaltason forstjóri IKEA. En áður en lengra er haldið, er ágætt að rifja aðeins upp upphaf IKEA á Íslandi.

Sem hófst árið 1981 sem deild innan Hagkaups í Skeifunni. Nánar tiltekið á 2.hæð.

Í umfjöllun Frjálsrar verslunar um sögu Hagkaups segir í tölublaði frá árinu 1990:

„Nýr sproti Hagkaups hóf að vaxa í mars árið 1981 er IKEA deildin opnaði í Skeifunni.“

Þetta er á þeim tíma þegar Hagkaup var enn kennt við Pálma heitinn Jónsson, stofnanda Hagkaupa en það eru einmitt bræðurnir Sigurður og Jón, synir Pálma, sem eiga IKEA. Á Íslandi, í Eistlandi, Lettlandi og Litháen.

Ísland var tíunda landið sem IKEA hóf starfsemi sína í og var á þeim tíma einna helst þekkt í Skandinavíu og einstaka löndum í Evrópu.

Segir einmitt í áðurnefndri umfjöllun Frjálsrar verslunar:

„Gífurleg sala á ódýrum húsgögnum vekur athygli.“

Enda aðalsmerki IKEA frá upphafi verið lágt verð.

Þegar Guðrún byrjaði að vinna hjá IKEA var verslunin samt flutt úr Skeifunni og í bílakjallarann á Húsi verslunarinnar. Stutt var í flutning verslunarinnar í Holtagarða.

Guðrún lýsir afgreiðslumátanum á eftirfarandi hátt:

Í þá daga var maður bara með öll húsgögnin skráð á spjöld í spjaldskrárboxi. 

Þegar viðskiptavinurinn ætlaði að kaupa eitthvert húsgagn, var flett upp í boxinu, spjaldið fundið fyrir tiltekið húsgagn en á það var búið að skrá vörunúmer.

Viðskiptavinurinn fór síðan með spjaldið á afgreiðslukassann og þar var vörunúmerið á spjaldinu slegið inn og varan greidd.

Því næst fór viðskiptavinurinn með spjaldið á lagerinn sem þá var í Síðumúlanum og sótti húsgagnið.“

Guðrún segist hafa elskað starfið sitt hjá IKEA strax á fyrsta degi. Og gerir enn.

„Þetta var afar gaman og mikið ævintýri þegar við fluttum í Holtagarða. Mér fannst ég strax í kjallaranum vita allt og geta allt en á þessum tíma var þetta líka allt öðruvísi,“ segir Guðrún og bætir við:

„Þarna vorum við um 100 manns að vinna hjá fyrirtækinu. Í dag eru þetta um 450 manns. Og allir voru með marga hatta á höfði. Til dæmis sá yfirmaðurinn minn um verkefni sem fjórir til fimm einstaklingar sjá um í dag.“

Guðrún nefnir þarna verkefni eins og mannauðsmál og ráðningar, pantanir og innkaup og alls kyns fleira til viðbótar við sölu og þjónustu við viðskiptavini.

Opnunartíminn var þá þegar orðinn lengri og óhefðbundnari en víða þekkist en þó var lokað á sunnudögum og almennt lokað klukkan sex en þó fljótlega klukkan átta eins og nú er.

Guðrún segir enn vörur hjá IKEA sem fylgt hafa fyrirtækinu alla tíð og seljast enn eins og heitar lummur.

Hún nefnir sem dæmi Billy og Klippan sófann eða Poang stólinn.

Litla Ísland: Allir þekkja alla

Guðrún starfar enn í 100% starfi hjá IKEA en segir vinnustaðinn svo liðlegan að nú þegar dóttir hennar Svanhildur glímir við krabbamein, sé henni leyfður sveigjanlegri viðverutími.

„Ég hef aldrei beðið um launahækkun þessi 28 ár sem ég hef verið. En alltaf verið sátt,“ segir Guðrún, sem hefur fengið launahækkanir reglulega svo það sé tekið fram.

„Ég er bara svo vinnuglöð að mér hefur alltaf þótt afar gaman að vinna. Í mörg ár var það líka þannig að maður vann fram eftir á kvöldin þótt ekki væri verið að borga neina yfirvinnu. Ég vissi til dæmis alveg að ég fengi bara borgað til fimm en var samt að vinna til sjö átta ef þess þurfti,“ segir Guðrún og ekki er laust við að glampi sjáist í augunum.

Þá segir Guðrún eitt það skemmtilega við starfið hvað íslenskt samfélag er lítið.

„Ég held að ég hafi aldrei afgreitt neinn sem ég get ekki fundið einhver tengsl við að lokinni sölu. Í okkar samfélagi eru alltaf einhver tengsl hjá fólki sem hægt er að finna.“

Í mörg ár hefur Guðrún fyrst og fremst starfað með fyrirtækjum sem eru í breytingum eða magninnkaupum á innréttingum, húsgögnum eða öðru.

„Fyrst voru þetta skrifstofuhúsgögn en síðan eftir að ferðaþjónustan komst á fullt er auðvitað mikið keypt af þessum aðilum sem eru í hótelrekstri eða með Airbnb.“

Enda eflaust margir í atvinnulífinu sem þekkja til Guðrúnar. Því ófá fyrirtækin hefur hún heimsótt og verið innan handar við að skipuleggja rými og hanna þau með IKEA húsgögnum.

Margir þessara viðskiptavina halda áfram að hringja í Guðrúnu, sem liðsinnir þeim þá bæði heima fyrir, í sumarbústað eða í vinnunni. Skulu þó engin sérstök nöfn nefnd hér.

„Strákarnir hringja líka reglulega í mig og biðja mig um að hjálpa þessum eða hinum,“ segir Guðrún en með „strákunum“ vísar hún í Hagkaupsbræðurna og eigendur IKEA, Sigurð og Jón.

Stefán Dagsson er forstjóri IKEA í dag.

„Stebbi er búinn að vinna þarna ári lengur en ég. Gæti þó verið sonur minn. En hann byrjaði 14 ára á kerrunum.“

Af heimahögum er það að frétta að Sigurður eiginmaður Guðrúnar starfar sem leiðsögumaður. Svona „freelance,“ segir Guðrún en tekur þó fram að hann sé farinn að hægja verulega á og minnka við sig núna.

En hvað með þig?

Mér finnst þetta bara enn svo gaman. Fyrir utan það að það að vinna er svo gott fyrir sjálfstraustið. 

Því oft er það unga fólkið sem er að gleyma einhverju eða tekur verr eftir en ég. 

Og þá get ég bara hugsað með mér: Nú jæja, ég er þá orðin svo gömul eftir allt saman.“