Miðgarðsormur og lýðræðið Ágústa Ágústsdóttir skrifar 1. febrúar 2021 11:31 Það er stundum hollt að nálgast hluti út frá öðru sjónarhorni, en notast við sömu rökin. Hvers vegna ætti að breyta stórum hluta höfuðborgarsvæðisins í þjóðgarð gæti einhver spurt sig að eftir að hafa lesið síðasta pistil minn um „Miðborgarþjóðgarð“? Sú spurning er af sama meiði og spurningin „hvers vegna Miðhálendisþjóðgarð ?“. Rökin sem notast er við þar eru t.d. „náttúruvernd, komandi kynslóðir og óreiða“. Ef við tölum um óreiðu út frá stjórnsýslustigi sveitarfélaga, sem enginn hefur getað bent á hver sé nákvæmlega, svo það réttlæti slíka yfirtöku á landsvæðum þeirra, þá skulum við taka okkur tíma og skoða hlutina út frá jafnræði og lýðræði. Reykjavík er sameign þjóðarinnar rétt eins og landbyggðin er sameign þjóðarinnar. Reykjavíkurborg er eitt af sveitarfélögum landsins. Væri þá ekki eðlilegt að ætla stjórnsýslu landsbyggðar og stjórnsýslu höfuðborgarsvæðis að vera jafn rétthá. Ef það er talið réttlætanlegt að taka allt upp í 65% lands eins sveitarfélags og breyta því í ríkisstofnun með rökum um óreiðu, náttúru- og minjavernd, þá hljóta sömu rök að gilda fyrir öll sveitarfélög óháð þéttbýlni. Og af nægu er að taka þegar kemur að rökum fyrir náttúru- og minjavernd á höfuðborgarsvæðinu. Er hin margumtalaða óreiða til staðar á höfuðborgarsvæðinu ? Væri slík staðhæfing næg ein og sér til að leggja drög að yfirtöku stórs hluta höfuðborgarinnar, með orðunum „verndun náttúru og minja fyrir komandi kynslóðir“ að leiðarljósi ? Væri það ekki frekar eðlileg krafa til stjórnvalda lýðræðis að sýna þyrfti sannanlega fram á nauðsyn slíkrar yfirtöku á landi með öðru en slagorðum og staðhæfingum ? Þyrfti stjórnvaldið þá ekki að sýna fram á að allt annað hafi verið reynt til þrautar án árangurs, eins og t.d. samvinna ? En það er einmitt það form sem nú þegar er í gildi á þjólendum okkar. Ég er fædd og uppalinn í höfuðborginni. En ég valdi að búa fjarri borginni. Því verð ég að treysta höfuðborgarbúum til að hugsa vel um hana. Ég get haft skoðun á hlutum þar, en sætti mig við að íbúarnir haldi í taumana gegnum lýðræðið. Mér þykir vænt um höfuðborgina og ég vil geta sótt hana heim hvort sem það er til afþreyingar eða annars. Lykilorðið snýst einmitt um lýðræði og traus til þeirrar stjórnsýslu sem við kjósum okkur, hvort sem okkur líkar svo niðurstaða kosninga betur eða verr. Því nýti ég mér minn lýðræðislega taum sem mér er gefinn í mínu sveitarfélagi til að hafa áhrif til góðs þar. Því gæti ég aldrei stutt slíkt inngrip í lýðræðisvald sveitarfélags eins og Alþingi leyfir sér nú í nafni stofnanavæðingar án þess að fyrir lægi: A) beiðni viðkomandi sveitarfélags um yfirtöku ríkisins á ákveðnu landi samkvæmt umboði íbúa þess. B) að sýnt hafi verið frammá með óyggjandi hætti að allt annað hafi verið reynt til hlítar sem réttlæti inngrip ríkisins. Sveitarfélögin hafa nánast frá upphafi byggðar á Íslandi verið grundvallareining í stjórnskipan landsins og má segja að Goðorðin til forna hafi markað upphaf þeirra. Sveitarfélögin bera ábyrgð á framkvæmd hins staðbundna lýðræðis og eru kosin til að halda utan um réttindi og hagsmuni íbúa þeirra. Að taka lýðræðislega rekið land þar sem stjórnsýsla sveitarfélaga gildir ásamt þjóðlendulögum, því breytt í ríkisstofnun þar sem gilda önnur lög og halda því svo fram að áhrif stjórnsýslu sveitarfélaga muni áfram vera við lýði v. fjölda fulltrúa þeirra sem þar munu sitja í ráðum, stenst enga skoðun sama frá hvaða sjónarhorni þú skoðar þá fullyrðingu. Þarna inni er ekkert sem að mínu viti gæti komist nálægt því að kallast lýðræði. Í tillögu Umhverfisstofnunar árið 2003 um náttúruverndaráætlun 2004-2008 var gert ráð fyrir friðlýsingu lands við Öxarfjörð (mest allt land í umsjá Landgræðslu ríkisins). Heimamönnum leist ekki á enda ástand svæðisins mjög gott og því skorti rök fyrir friðlýsingunni. Rök UST voru m.a.: 1. Innfluttar og framandi tegundir, t.d. minkur og alaskalúpína, hafi raskað og ógnað lífríki svæðisins. 2. Sandfokshætta sé á svæðinu. 3. Aukin skógrækt norðan Ásbyrgis. Rökleysan í þessu máli er algjör og sýnir að ekki er nóg að bera fram fullyrðingar um nauðsysn friðunar og verndunar eins og í orðunum einum felist sönnunin. Skoðum þetta nánar til skýringar: 1. Minkur. Hvernig verndar friðun lands lífríkið frá minknum ? Ætla menn að setja niður skilti og kenna honum myndmál eða lestur svo hann haldi sig frá og angri þá lífríki annars staðar ? 2. Lúpínan. Henni var sáð af Langræðslu ríkisins á margra ára tímabili til þess að hefta það mikla sandfok sem þar geysaði og ógnaði einmitt lífríki og landi. Telst sú planta nú ógn við lífríkið á sama stað ? 3. Sandfokshætta. Ekkert sandfok er nú á svæðinu þökk sé lúpínunni og þeirri uppgræðslu sem átti sér stað á sínum tíma. Sandfok í dag er eingöngu bundið við ströndina og meðfram farvegi Jöklu og nær ekki yfirhöndinni vegna þess hve landið er vel uppgrætt. 4. Skógrækt norðan Ásbyrgis. Áður en skógrækt ríkisins hóf gróðursetningu trjáa á sandinum var sandfok töluvert vandamál í Ásbyrgi og víðar. Í dag vex þarna fallegur skógur og virkar sem mikið skjól fyrir vindi og veðrum. En þar sem þetta eru erlendar trjátegundir eru þær taldar ógn við lífríkið. Þessi gjörningur náðist ekki í gegn. Þess í stað óskaði Landgræðsla ríkisins eftir því árið 2014, að landeigendum yrði stefnt þar sem þeir gerðu nú kröfu til landsins. 2017 fengu landeigendur tilkynningu um fyrirhugaða málshöfðun. Nú í febrúar verður málið tekið fyrir í héraðsdómi í þriðja sinn, rekið af ríkissjóði Íslands fyrir fé skattgreiðenda. Með lögum skal land taka og með þeim mun hinn marghöfða Miðgarðsormur hringa sig um landið þar til hann nær í sjálfs sér skott ! Lýðræði byggist á því að völd ríkisins komi frá almenningi en ekki ríkinu sjálfu. Því tel ég það siðferðislega rangt og andstætt þeim lýðræðislegu gildum sem Alþingi og forseti Íslands eiga að vinna eftir þegar t.d. einstaklingur er skipaður í ráðherrastól án þess að hafa fengið til þess lýðræðislegt umboð almennings í gegnum kosningar og vekur upp spurningar um 15. gr. 2. kafla Stjórnarskrár Íslands sem fjallar um skipan ráðherra með forsetavaldi. Höfundur er íbúi og sauðfjár- og ferðaþjónustubóndi við Öxarfjörð Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ágústa Ágústsdóttir Hálendisþjóðgarður Mest lesið Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal Skoðun Skoðun Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic skrifar Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson skrifar Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Okur fákeppni og ofurvextir halda uppi verðbólgu Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Þegar vitleysan í dómsal slær allt út Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Sjá meira
Það er stundum hollt að nálgast hluti út frá öðru sjónarhorni, en notast við sömu rökin. Hvers vegna ætti að breyta stórum hluta höfuðborgarsvæðisins í þjóðgarð gæti einhver spurt sig að eftir að hafa lesið síðasta pistil minn um „Miðborgarþjóðgarð“? Sú spurning er af sama meiði og spurningin „hvers vegna Miðhálendisþjóðgarð ?“. Rökin sem notast er við þar eru t.d. „náttúruvernd, komandi kynslóðir og óreiða“. Ef við tölum um óreiðu út frá stjórnsýslustigi sveitarfélaga, sem enginn hefur getað bent á hver sé nákvæmlega, svo það réttlæti slíka yfirtöku á landsvæðum þeirra, þá skulum við taka okkur tíma og skoða hlutina út frá jafnræði og lýðræði. Reykjavík er sameign þjóðarinnar rétt eins og landbyggðin er sameign þjóðarinnar. Reykjavíkurborg er eitt af sveitarfélögum landsins. Væri þá ekki eðlilegt að ætla stjórnsýslu landsbyggðar og stjórnsýslu höfuðborgarsvæðis að vera jafn rétthá. Ef það er talið réttlætanlegt að taka allt upp í 65% lands eins sveitarfélags og breyta því í ríkisstofnun með rökum um óreiðu, náttúru- og minjavernd, þá hljóta sömu rök að gilda fyrir öll sveitarfélög óháð þéttbýlni. Og af nægu er að taka þegar kemur að rökum fyrir náttúru- og minjavernd á höfuðborgarsvæðinu. Er hin margumtalaða óreiða til staðar á höfuðborgarsvæðinu ? Væri slík staðhæfing næg ein og sér til að leggja drög að yfirtöku stórs hluta höfuðborgarinnar, með orðunum „verndun náttúru og minja fyrir komandi kynslóðir“ að leiðarljósi ? Væri það ekki frekar eðlileg krafa til stjórnvalda lýðræðis að sýna þyrfti sannanlega fram á nauðsyn slíkrar yfirtöku á landi með öðru en slagorðum og staðhæfingum ? Þyrfti stjórnvaldið þá ekki að sýna fram á að allt annað hafi verið reynt til þrautar án árangurs, eins og t.d. samvinna ? En það er einmitt það form sem nú þegar er í gildi á þjólendum okkar. Ég er fædd og uppalinn í höfuðborginni. En ég valdi að búa fjarri borginni. Því verð ég að treysta höfuðborgarbúum til að hugsa vel um hana. Ég get haft skoðun á hlutum þar, en sætti mig við að íbúarnir haldi í taumana gegnum lýðræðið. Mér þykir vænt um höfuðborgina og ég vil geta sótt hana heim hvort sem það er til afþreyingar eða annars. Lykilorðið snýst einmitt um lýðræði og traus til þeirrar stjórnsýslu sem við kjósum okkur, hvort sem okkur líkar svo niðurstaða kosninga betur eða verr. Því nýti ég mér minn lýðræðislega taum sem mér er gefinn í mínu sveitarfélagi til að hafa áhrif til góðs þar. Því gæti ég aldrei stutt slíkt inngrip í lýðræðisvald sveitarfélags eins og Alþingi leyfir sér nú í nafni stofnanavæðingar án þess að fyrir lægi: A) beiðni viðkomandi sveitarfélags um yfirtöku ríkisins á ákveðnu landi samkvæmt umboði íbúa þess. B) að sýnt hafi verið frammá með óyggjandi hætti að allt annað hafi verið reynt til hlítar sem réttlæti inngrip ríkisins. Sveitarfélögin hafa nánast frá upphafi byggðar á Íslandi verið grundvallareining í stjórnskipan landsins og má segja að Goðorðin til forna hafi markað upphaf þeirra. Sveitarfélögin bera ábyrgð á framkvæmd hins staðbundna lýðræðis og eru kosin til að halda utan um réttindi og hagsmuni íbúa þeirra. Að taka lýðræðislega rekið land þar sem stjórnsýsla sveitarfélaga gildir ásamt þjóðlendulögum, því breytt í ríkisstofnun þar sem gilda önnur lög og halda því svo fram að áhrif stjórnsýslu sveitarfélaga muni áfram vera við lýði v. fjölda fulltrúa þeirra sem þar munu sitja í ráðum, stenst enga skoðun sama frá hvaða sjónarhorni þú skoðar þá fullyrðingu. Þarna inni er ekkert sem að mínu viti gæti komist nálægt því að kallast lýðræði. Í tillögu Umhverfisstofnunar árið 2003 um náttúruverndaráætlun 2004-2008 var gert ráð fyrir friðlýsingu lands við Öxarfjörð (mest allt land í umsjá Landgræðslu ríkisins). Heimamönnum leist ekki á enda ástand svæðisins mjög gott og því skorti rök fyrir friðlýsingunni. Rök UST voru m.a.: 1. Innfluttar og framandi tegundir, t.d. minkur og alaskalúpína, hafi raskað og ógnað lífríki svæðisins. 2. Sandfokshætta sé á svæðinu. 3. Aukin skógrækt norðan Ásbyrgis. Rökleysan í þessu máli er algjör og sýnir að ekki er nóg að bera fram fullyrðingar um nauðsysn friðunar og verndunar eins og í orðunum einum felist sönnunin. Skoðum þetta nánar til skýringar: 1. Minkur. Hvernig verndar friðun lands lífríkið frá minknum ? Ætla menn að setja niður skilti og kenna honum myndmál eða lestur svo hann haldi sig frá og angri þá lífríki annars staðar ? 2. Lúpínan. Henni var sáð af Langræðslu ríkisins á margra ára tímabili til þess að hefta það mikla sandfok sem þar geysaði og ógnaði einmitt lífríki og landi. Telst sú planta nú ógn við lífríkið á sama stað ? 3. Sandfokshætta. Ekkert sandfok er nú á svæðinu þökk sé lúpínunni og þeirri uppgræðslu sem átti sér stað á sínum tíma. Sandfok í dag er eingöngu bundið við ströndina og meðfram farvegi Jöklu og nær ekki yfirhöndinni vegna þess hve landið er vel uppgrætt. 4. Skógrækt norðan Ásbyrgis. Áður en skógrækt ríkisins hóf gróðursetningu trjáa á sandinum var sandfok töluvert vandamál í Ásbyrgi og víðar. Í dag vex þarna fallegur skógur og virkar sem mikið skjól fyrir vindi og veðrum. En þar sem þetta eru erlendar trjátegundir eru þær taldar ógn við lífríkið. Þessi gjörningur náðist ekki í gegn. Þess í stað óskaði Landgræðsla ríkisins eftir því árið 2014, að landeigendum yrði stefnt þar sem þeir gerðu nú kröfu til landsins. 2017 fengu landeigendur tilkynningu um fyrirhugaða málshöfðun. Nú í febrúar verður málið tekið fyrir í héraðsdómi í þriðja sinn, rekið af ríkissjóði Íslands fyrir fé skattgreiðenda. Með lögum skal land taka og með þeim mun hinn marghöfða Miðgarðsormur hringa sig um landið þar til hann nær í sjálfs sér skott ! Lýðræði byggist á því að völd ríkisins komi frá almenningi en ekki ríkinu sjálfu. Því tel ég það siðferðislega rangt og andstætt þeim lýðræðislegu gildum sem Alþingi og forseti Íslands eiga að vinna eftir þegar t.d. einstaklingur er skipaður í ráðherrastól án þess að hafa fengið til þess lýðræðislegt umboð almennings í gegnum kosningar og vekur upp spurningar um 15. gr. 2. kafla Stjórnarskrár Íslands sem fjallar um skipan ráðherra með forsetavaldi. Höfundur er íbúi og sauðfjár- og ferðaþjónustubóndi við Öxarfjörð
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun