Aftökur án dóms og laga Anna Lúðvíksdóttir skrifar 16. september 2020 08:01 Í litlu þorpi í borginni Quezon á Filippseyjum varar presturinn Robert Reyes íbúana við ógn sem er sýnu verri en kórónuveirufaraldurinn, ítrekaðar aftökur án dóms og laga. Á aðeins hálfs mánaðar tímabili jarðsetti séra Reyes þrjú fórnarlömb sem voru tekin af lífi án dóms og laga á svæðinu. Eitt þeirra var Gilbert Paala, 49 ára gamall sölumaður, sem hafði nýverið lokið 10 ára fangelsisafplánun fyrir brot á lögum um vímuefni. Stutt var síðan hann hóf að sjá fyrir fjölskyldu sinni að nýju. Hann var tekinn af lífi þann 20. júlí 2020. Í fyrra hitti ég Marissu Lazaro, móður Christophers filippseysks drengs sem kvöld eitt árið 2017 kom ekki heim. Þegar hún hóf að leita hans hjá lögreglu kom í ljós að hann hafði verið tekinn af lífi án dóms og laga í aðgerðum lögreglu í „stríðinu gegn fíkniefnum”. Hann var tvítugur þegar hann var myrtur. Þegar hún deildi sögu sonar síns, um þau grimmilegu örlög sem hann hlaut, hvernig lífi fjölskyldunnar var snúið á hvolf, óttann og að hvergi væri réttlæti að finna, var ekki annað hægt en að gráta með henni en finna einnig þann mikla styrk sem hún býr yfir. Saga þessa drengs og fjölskyldu hans er aðeins ein af þúsundum. Þrátt fyrir að kastljós alþjóðasamfélagsins hafi í auknum mæli beinst að grafalvarlegum mannréttindabrotum undir stjórn Duterte í „stríðinu gegn fíkniefnum” viðgangast þau enn og ekki sér fyrir endann á þeim. Hinn mikli fjöldi aftaka án dóms og laga á Filippseyjum gerðist ekki af sjálfu sér heldur vegna stefnu ríkisins sem mörkuð var í efstu embættum. Duterte sjálfur hefur margsinnis hvatt til drápa á fólki tengdu fíkniefnaheiminum. Hann segir: „Fyrirskipun mín er að þið verðið skotin til bana. Trúið mér þegar ég segi að mannréttindi skipta mig engu máli.“ Refsileysið er nánast algjört og aðeins örfá dæmi eru um að gerendur hafi verið dregnir til ábyrgðar. Forseti landsins og annað háttsett embættisfólk heldur áfram að hvetja lögreglu til aftaka án dóms og laga. Refsileysið skapar ugg og ótta hjá þolendum, svo sem fjölskyldum fórnarlamba „stríðsins gegn fíkniefnum“ og öðrum sem berjast fyrir mannréttindum í landinu og þóknast ekki yfirvöldum. Það veltur á alþjóðasamfélaginu undir forystu mannréttindaráðs Sameinuðu þjóðanna að taka áþreifanleg og haldbær skref til þess að stemma stigu við þessi mannréttindabrot. Þegar Ísland leiddi ályktun í mannréttindaráði Sameinuðu þjóðanna árið 2019 vegna stöðu mannréttinda á Filippseyjum var það í fyrsta skipti í sögu ráðsins sem ályktun um Filippseyjar var lögð fram. Amnesty International, önnur alþjóðleg mannréttindasamtök, alþjóðasamfélagið í Genf og filippseyskir borgarar fögnuðu framtaki íslenskra stjórnvalda þar sem þau sýndu í verki hve máttug smáríki eru þegar kemur að því að láta til sín taka í baráttunni fyrir bættri stöðu mannréttinda um allan heim. Forysta Íslands markaði tímamót. Í kjölfarið kom út skýrsla mannréttindastofnunar Sameinuðu þjóðanna sem varpaði ljósi á hvernig mannréttindi eru fótum troðin undir stjórn Dutertes, m.a. með víðtækum og kerfisbundnum aftökum þúsunda einstaklinga án dóms og laga vegna gruns um brot á lögum um vímuefni. Skýrslan fjallaði einnig um það refsileysi sem viðgengst vegna morðanna og að nánast enginn hefur verið dreginn til ábyrgðar fyrir þessi voðaverk. Fjölskyldur fórnarlambanna upplifa vanmátt og úrræðaleysi þar sem hindranirnar í átt að réttlæti eru nánast óyfirstíganlegar enda bera stjórnvöld ábyrgð á óréttlætinu. Á síðustu fjórum árum hafa mannréttindasamtök, Amnesty International þar á meðal, greint frá því að margar aftökur án dóms og laga eru framkvæmdar af lögreglu eða leyniskyttum sem fá greiðslu frá lögreglu fyrir morðin. Ekki er nóg með að stjórnvöld leyfi þessu að viðgangast refsilaust heldur verðlauna þau jafnvel fyrir aftökurnar með því að veita gerendum stöðuhækkanir eða annars konar viðurkenningu. Þróun síðustu mánaða hefur síst verið til hins betra þegar kemur að mannréttindum. Mannréttindafrömuðurinn Zara Alvarez og friðarsinninn Randall Echanis voru myrt með viku millibili í ágúst. Á aðeins hálfu ári voru yfir 100 þúsund einstaklingar handteknir í aðgerðum stjórnvalda til að takast á við kórónuveirufaraldurinn, harðneskjuleg löggjöf gegn hryðjuverkum var samþykkt og forsetinn hefur ítrekað kallað eftir því að dauðarefsingar verði teknar upp að nýju í landinu. Mannréttindaráðið kemur saman í Genf nú í september og mun taka þar ákvarðanir um hvernig skuli bregðast við þeirri dökku mynd sem skýrsla mannréttindastofnunar dregur upp af ástandinu á Filippseyjum. Ályktun ráðsins um Filippseyjar og skýrsla Sameinuðu þjóðanna sem fylgdi í kjölfarið voru mikilvæg fyrstu skref í átt að því að taka á því ófremdarástandi sem ríkir í landinu. Þúsundum fjölskyldna sem hafa misst ástvini sína í „stríðinu gegn fíkniefnum“ var veitt von og skilaboð til stjórnvalda og gerenda voru skýr um að kastljósi alþjóðasamfélagsins væri nú beint að þeim brotum sem þarna eiga sér stað og þau verði ekki látin óátalin. Þó að ákveðinn áfangasigur hafi verið unninn með gerð ályktunarinnar og útgáfu skýrslu Sameinuðu þjóðanna er eftirfylgnin ekki síður mikilvæg. Hver verða viðbrögð alþjóðasamfélagsins við þeim brotum sem skýrslan greinir frá? Mannréttindasamtök og Filippseyingar horfa til Íslands og mannréttindaráðsins alls í þeirri von að gripið verði til raunverulegra aðgerða til að stemma stigu við það ástand sem ríkir á Filippseyjum. Nú er mál að linni. Höfundur er framkvæmdastjóri Íslandsdeildar Amnesty International. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mannréttindi Filippseyjar Mest lesið „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun Hæstvirtur dómsmálaráðherra, við ætlumst til meira af þér Matthías Kormáksson Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir Skoðun Er barnið sjúkt í sykur? Elísabet Konráðsdóttir,Margrét Sigmundsdóttir Skoðun Breytum þessari sérhagsmunagæslu Aðalsteinn Leifsson Skoðun Þúsundir á vergangi - Upplýsa verður ranglætið Þorsteinn Sæmundsson Skoðun Bleiki fíllinn í herberginu Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Kærleikur í kaós Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Uppbyggileg réttvísi (e. Restorative Justice) Kristín Skjaldardóttir,Þóra Sigríður Einarsdóttir skrifar Skoðun Þúsundir á vergangi - Upplýsa verður ranglætið Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins á meðal fólks Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun Er sjávarútvegurinn bara aukaleikari? Kristófer Máni Sigursveinsson skrifar Skoðun Hæstvirtur dómsmálaráðherra, við ætlumst til meira af þér Matthías Kormáksson skrifar Skoðun Kennarar – sanngjörn laun? Ólöf P. Úlfarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfsvígstíðni - Gerum betur Þórarinn Guðni Helgason skrifar Skoðun Kæru kennarar Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Sjálfbærni á dagskrá, takk! Hafdís Hanna Ægisdóttir,Eva Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kynslóðasáttmálann má ekki rjúfa Finnbjörn A. Hermannsson,Eyjólfur Árni Rafnsson skrifar Skoðun „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir skrifar Skoðun Fyrirhyggjan tryggir lágt og stöðugt verð Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Gerum betur – breytum þessu Arnar Páll Guðmundsson skrifar Skoðun Það eiga allir séns Steinunn Ósk Kolbeinsdóttir skrifar Skoðun Andleg þrautseigja: Að vaxa í gegnum áskoranir Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Bleiki fíllinn í herberginu Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Ungt fólk, hvatningar til að nýta kosningarétt sinn og að mynda sér eigin skoðun Elmar Ægir Eysteinsson skrifar Skoðun Breytum þessari sérhagsmunagæslu Aðalsteinn Leifsson skrifar Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Sköpun og paradísarmissir Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Hver er stefna Viðreisnar í heilbrigðismálum og hvernig virkar hún í praksis? Sigurrós Huldudóttir skrifar Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir skrifar Skoðun Plan í heilbrigðis- og öldrunarmálum - þjóðarátak í umönnun eldra fólks Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar Skoðun Samfylkingin er með plan um að lögfesta leikskólastigið Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir skrifar Skoðun Er barnið sjúkt í sykur? Elísabet Konráðsdóttir,Margrét Sigmundsdóttir skrifar Skoðun Ákall um jákvæða hvata til grænna fjárfestinga Kristín Þöll Skagfjörð skrifar Skoðun Fatlað fólk á betra skilið Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Sjá meira
Í litlu þorpi í borginni Quezon á Filippseyjum varar presturinn Robert Reyes íbúana við ógn sem er sýnu verri en kórónuveirufaraldurinn, ítrekaðar aftökur án dóms og laga. Á aðeins hálfs mánaðar tímabili jarðsetti séra Reyes þrjú fórnarlömb sem voru tekin af lífi án dóms og laga á svæðinu. Eitt þeirra var Gilbert Paala, 49 ára gamall sölumaður, sem hafði nýverið lokið 10 ára fangelsisafplánun fyrir brot á lögum um vímuefni. Stutt var síðan hann hóf að sjá fyrir fjölskyldu sinni að nýju. Hann var tekinn af lífi þann 20. júlí 2020. Í fyrra hitti ég Marissu Lazaro, móður Christophers filippseysks drengs sem kvöld eitt árið 2017 kom ekki heim. Þegar hún hóf að leita hans hjá lögreglu kom í ljós að hann hafði verið tekinn af lífi án dóms og laga í aðgerðum lögreglu í „stríðinu gegn fíkniefnum”. Hann var tvítugur þegar hann var myrtur. Þegar hún deildi sögu sonar síns, um þau grimmilegu örlög sem hann hlaut, hvernig lífi fjölskyldunnar var snúið á hvolf, óttann og að hvergi væri réttlæti að finna, var ekki annað hægt en að gráta með henni en finna einnig þann mikla styrk sem hún býr yfir. Saga þessa drengs og fjölskyldu hans er aðeins ein af þúsundum. Þrátt fyrir að kastljós alþjóðasamfélagsins hafi í auknum mæli beinst að grafalvarlegum mannréttindabrotum undir stjórn Duterte í „stríðinu gegn fíkniefnum” viðgangast þau enn og ekki sér fyrir endann á þeim. Hinn mikli fjöldi aftaka án dóms og laga á Filippseyjum gerðist ekki af sjálfu sér heldur vegna stefnu ríkisins sem mörkuð var í efstu embættum. Duterte sjálfur hefur margsinnis hvatt til drápa á fólki tengdu fíkniefnaheiminum. Hann segir: „Fyrirskipun mín er að þið verðið skotin til bana. Trúið mér þegar ég segi að mannréttindi skipta mig engu máli.“ Refsileysið er nánast algjört og aðeins örfá dæmi eru um að gerendur hafi verið dregnir til ábyrgðar. Forseti landsins og annað háttsett embættisfólk heldur áfram að hvetja lögreglu til aftaka án dóms og laga. Refsileysið skapar ugg og ótta hjá þolendum, svo sem fjölskyldum fórnarlamba „stríðsins gegn fíkniefnum“ og öðrum sem berjast fyrir mannréttindum í landinu og þóknast ekki yfirvöldum. Það veltur á alþjóðasamfélaginu undir forystu mannréttindaráðs Sameinuðu þjóðanna að taka áþreifanleg og haldbær skref til þess að stemma stigu við þessi mannréttindabrot. Þegar Ísland leiddi ályktun í mannréttindaráði Sameinuðu þjóðanna árið 2019 vegna stöðu mannréttinda á Filippseyjum var það í fyrsta skipti í sögu ráðsins sem ályktun um Filippseyjar var lögð fram. Amnesty International, önnur alþjóðleg mannréttindasamtök, alþjóðasamfélagið í Genf og filippseyskir borgarar fögnuðu framtaki íslenskra stjórnvalda þar sem þau sýndu í verki hve máttug smáríki eru þegar kemur að því að láta til sín taka í baráttunni fyrir bættri stöðu mannréttinda um allan heim. Forysta Íslands markaði tímamót. Í kjölfarið kom út skýrsla mannréttindastofnunar Sameinuðu þjóðanna sem varpaði ljósi á hvernig mannréttindi eru fótum troðin undir stjórn Dutertes, m.a. með víðtækum og kerfisbundnum aftökum þúsunda einstaklinga án dóms og laga vegna gruns um brot á lögum um vímuefni. Skýrslan fjallaði einnig um það refsileysi sem viðgengst vegna morðanna og að nánast enginn hefur verið dreginn til ábyrgðar fyrir þessi voðaverk. Fjölskyldur fórnarlambanna upplifa vanmátt og úrræðaleysi þar sem hindranirnar í átt að réttlæti eru nánast óyfirstíganlegar enda bera stjórnvöld ábyrgð á óréttlætinu. Á síðustu fjórum árum hafa mannréttindasamtök, Amnesty International þar á meðal, greint frá því að margar aftökur án dóms og laga eru framkvæmdar af lögreglu eða leyniskyttum sem fá greiðslu frá lögreglu fyrir morðin. Ekki er nóg með að stjórnvöld leyfi þessu að viðgangast refsilaust heldur verðlauna þau jafnvel fyrir aftökurnar með því að veita gerendum stöðuhækkanir eða annars konar viðurkenningu. Þróun síðustu mánaða hefur síst verið til hins betra þegar kemur að mannréttindum. Mannréttindafrömuðurinn Zara Alvarez og friðarsinninn Randall Echanis voru myrt með viku millibili í ágúst. Á aðeins hálfu ári voru yfir 100 þúsund einstaklingar handteknir í aðgerðum stjórnvalda til að takast á við kórónuveirufaraldurinn, harðneskjuleg löggjöf gegn hryðjuverkum var samþykkt og forsetinn hefur ítrekað kallað eftir því að dauðarefsingar verði teknar upp að nýju í landinu. Mannréttindaráðið kemur saman í Genf nú í september og mun taka þar ákvarðanir um hvernig skuli bregðast við þeirri dökku mynd sem skýrsla mannréttindastofnunar dregur upp af ástandinu á Filippseyjum. Ályktun ráðsins um Filippseyjar og skýrsla Sameinuðu þjóðanna sem fylgdi í kjölfarið voru mikilvæg fyrstu skref í átt að því að taka á því ófremdarástandi sem ríkir í landinu. Þúsundum fjölskyldna sem hafa misst ástvini sína í „stríðinu gegn fíkniefnum“ var veitt von og skilaboð til stjórnvalda og gerenda voru skýr um að kastljósi alþjóðasamfélagsins væri nú beint að þeim brotum sem þarna eiga sér stað og þau verði ekki látin óátalin. Þó að ákveðinn áfangasigur hafi verið unninn með gerð ályktunarinnar og útgáfu skýrslu Sameinuðu þjóðanna er eftirfylgnin ekki síður mikilvæg. Hver verða viðbrögð alþjóðasamfélagsins við þeim brotum sem skýrslan greinir frá? Mannréttindasamtök og Filippseyingar horfa til Íslands og mannréttindaráðsins alls í þeirri von að gripið verði til raunverulegra aðgerða til að stemma stigu við það ástand sem ríkir á Filippseyjum. Nú er mál að linni. Höfundur er framkvæmdastjóri Íslandsdeildar Amnesty International.
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Uppbyggileg réttvísi (e. Restorative Justice) Kristín Skjaldardóttir,Þóra Sigríður Einarsdóttir skrifar
Skoðun „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir skrifar
Skoðun Ungt fólk, hvatningar til að nýta kosningarétt sinn og að mynda sér eigin skoðun Elmar Ægir Eysteinsson skrifar
Skoðun Hver er stefna Viðreisnar í heilbrigðismálum og hvernig virkar hún í praksis? Sigurrós Huldudóttir skrifar
Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Plan í heilbrigðis- og öldrunarmálum - þjóðarátak í umönnun eldra fólks Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun