Hinn græni meðalvegur Jón Skafti Gestsson skrifar 1. nóvember 2019 08:00 Umhverfisvænar lausnir eru af hinu góða. Um það ættu allir að vera sammála og þær eru því sjálfsagður hluti af rekstri fyrirtækja. Hjá Landsneti höfum við lagt mikinn metnað í að finna lausnum okkar umhverfisvænan farveg. Allar okkar stærri framkvæmdir fara í gegnum ítarlegt umhverfismat þar sem áhrif á umhverfið eru metin heildrænt svo hægt sé að taka skynsamlegar ákvarðanir og draga úr neikvæðum áhrifum á umhverfið. Eðli máls samkvæmt verða samt aldrei allir á eitt sáttir þegar kemur að ákvörðunum um framkvæmdir á borð við nýjar háspennulínur. Línur okkar liggja hringinn í kringum um landið og voru á sínum tíma mikið framfaramál fyrir raforkuöryggi í landinu, sérstaklega í hinum dreifðari byggðum. Þær eru því óhjákvæmilega sýnilegar og fólki þykir þær spilla útsýni að mismiklu leyti.Hvað er þá til ráða? Til eru leiðir til að draga úr sýnileika línanna. Skiljanlega dettur mörgum jarðstrengir fyrst í hug en þeir eru umtalsvert dýrari, eru takmörkuð lausn vegna lögmála eðlisfræðinnar og geta í sumum tilfellum verið verri umhverfislega séð. Aðrar leiðir til að minnka sýnileika felast í mastragerðum sem falla betur inn í umhverfið, línuleiðum sem eru fjær alfaraleið eða fjær fallegum stöðum. Að lokum mætti nefna mótvægisaðgerðir sem felast í því að fjarlægja gamlar línur þegar nýjar eru teknar í rekstur eða færa til eins og gert hefur verið við Hamranes í Hafnarfirði. Landsneti eru settar talsvert þröngar skorður um hvernig rekstri okkar og fjárfestingum er hagað. Stjórnvöld setja stefnu um þróun flutningskerfisins sem okkur er lagalega skylt að fylgja og þar á meðal eru kröfur um að flutningskerfi raforku skuli rekið á hagkvæman hátt. Okkur er því ekki heimilt að gera hvað sem er til að tryggja umhverfisvænni niðurstöður og höfum við því reynt að feta þann græna meðalveg sem felst í því að velja góðan kost fyrir umhverfið sem uppfyllir tæknilegar og hagkvæmnikröfur.Samstarf við Háskóla Íslands Ofangreind viðfangsefni voru ástæða þess að við hjá Landsneti fengum Hagfræðistofnun Háskóla Íslands með okkur í tilraunaverkefni til að meta hvar hinn græni meðalvegur liggur, án þess þó að það væri beint hluti af lögbundnu umhverfismati viðkomandi framkvæmdar. Með þessu er gengið lengra við mat á umhverfisáhrifum en almennt gerist í öðrum Evrópulöndum og einnig lengra en lög um mat á umhverfisáhrifum kveða á um. Fyrir valinu varð Hólasandslína 3,72 km löng háspennulína sem fyrirhuguð er milli Akureyrar og Hólasands, og er hún ein af þremur línum í nýrri kynslóð byggðalínunnar sem verið er að vinna að á Norðurlandi. Hinar eru tengingar á milli Kröflu og Fljótsdals og Blöndu og Akureyrar. Hlutverk Hólasandslínu er m.a. að bæta úr óviðunandi stöðu raforkumála á Norðausturlandi og kostnaður við verkefnið er um 8 milljarðar króna. Á leiðinni þverar línan Laxárdal auk þess að liggja um Fnjóskadal og samkvæmt umhverfismati voru sjónræn áhrif talvert neikvæð þar. Hlutverk Hagfræðistofnunar var að meta hversu mikils virði það væri ef ráðist yrði í aðgerðir til að minnka þau sjónrænu áhrif. Hagfræðistofnun fékk því svör frá 2.790 manns og lagði fyrir valtilraun þar sem fólk verðmat þrjár mögulegar lausnir til að minnka umhverfisáhrif Hólasandslínu. Með því að leggja könnunina fyrir svo marga fæst tölfræðilega áreiðanleg niðurstaða sem fangar þær ólíku skoðanir sem fólk hefur á málaflokknum. Landsnet lagði fram eftirfarandi þrjár lausnir til að minnka umhverfisáhrif. Í fyrsta lagi var lagt til að fjarlægja Laxárlínu 1 sem er gömul tréstauralína sem tengir Akureyri við Laxárvirkjun. Í öðru lagi var lagt til að leggja jarðstreng í Laxárdal í stað þess að láta línuna þvera dalinn og í þriðja lagi var lagt til að setja Hólasandslínu og Kröflulínu á tvíbreið möstur þar sem þær eru samsíða í Fnjóskadal í stað þess að hafa tvær línur á aðskildum möstrum, hlið við hlið.Áætlanir í samræmi við vilja almennings Niðurstöður könnunarinnar staðfesta að okkur hjá Landsneti gengur nokkuð vel að feta hinn græna meðalveg. Af þessum þremur lausnum hafði verið áætlað að rífa Laxárlínu en hinar tvær voru ekki í áætlunum fyrirtækisins. Þessu er almenningur sammála, því að samkvæmt mati Hagfræðistofnunar var vilji almennings til að greiða fyrir þessar lausnir ekki til staðar en komst þó næst því í tilfelli niðurrifs Laxárlínu. Afstaða almennings var mest afgerandi gegn jarðstreng í Laxárdal og er í samhljómi við niðurstöður umhverfismats hvað varðar neikvæð áhrif vegna ummerkja jarðstrengs. Niðurstöðurnar benda því til þess að við hjá Landsneti göngum heldur lengra í að draga úr sýnileika framkvæmda en besta hagfræðilega mat gefur til kynna að væri rétt.Höfundur er sérfræðingur á fjármálasviði Landsnets. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jón Skafti Gestsson Orkumál Umhverfismál Mest lesið Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Á jaðrinum með Jesú Daníel Ágúst Gautason Skoðun Er handahlaup valdeflandi? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen Skoðun Svigrúm Eydísar á fölskum grunni Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Skoðun Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Svigrúm Eydísar á fölskum grunni Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er handahlaup valdeflandi? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Á jaðrinum með Jesú Daníel Ágúst Gautason skrifar Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Kúnstin að vera ósammála sjálfum sér Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason skrifar Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson skrifar Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon skrifar Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal skrifar Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Umhverfisvænar lausnir eru af hinu góða. Um það ættu allir að vera sammála og þær eru því sjálfsagður hluti af rekstri fyrirtækja. Hjá Landsneti höfum við lagt mikinn metnað í að finna lausnum okkar umhverfisvænan farveg. Allar okkar stærri framkvæmdir fara í gegnum ítarlegt umhverfismat þar sem áhrif á umhverfið eru metin heildrænt svo hægt sé að taka skynsamlegar ákvarðanir og draga úr neikvæðum áhrifum á umhverfið. Eðli máls samkvæmt verða samt aldrei allir á eitt sáttir þegar kemur að ákvörðunum um framkvæmdir á borð við nýjar háspennulínur. Línur okkar liggja hringinn í kringum um landið og voru á sínum tíma mikið framfaramál fyrir raforkuöryggi í landinu, sérstaklega í hinum dreifðari byggðum. Þær eru því óhjákvæmilega sýnilegar og fólki þykir þær spilla útsýni að mismiklu leyti.Hvað er þá til ráða? Til eru leiðir til að draga úr sýnileika línanna. Skiljanlega dettur mörgum jarðstrengir fyrst í hug en þeir eru umtalsvert dýrari, eru takmörkuð lausn vegna lögmála eðlisfræðinnar og geta í sumum tilfellum verið verri umhverfislega séð. Aðrar leiðir til að minnka sýnileika felast í mastragerðum sem falla betur inn í umhverfið, línuleiðum sem eru fjær alfaraleið eða fjær fallegum stöðum. Að lokum mætti nefna mótvægisaðgerðir sem felast í því að fjarlægja gamlar línur þegar nýjar eru teknar í rekstur eða færa til eins og gert hefur verið við Hamranes í Hafnarfirði. Landsneti eru settar talsvert þröngar skorður um hvernig rekstri okkar og fjárfestingum er hagað. Stjórnvöld setja stefnu um þróun flutningskerfisins sem okkur er lagalega skylt að fylgja og þar á meðal eru kröfur um að flutningskerfi raforku skuli rekið á hagkvæman hátt. Okkur er því ekki heimilt að gera hvað sem er til að tryggja umhverfisvænni niðurstöður og höfum við því reynt að feta þann græna meðalveg sem felst í því að velja góðan kost fyrir umhverfið sem uppfyllir tæknilegar og hagkvæmnikröfur.Samstarf við Háskóla Íslands Ofangreind viðfangsefni voru ástæða þess að við hjá Landsneti fengum Hagfræðistofnun Háskóla Íslands með okkur í tilraunaverkefni til að meta hvar hinn græni meðalvegur liggur, án þess þó að það væri beint hluti af lögbundnu umhverfismati viðkomandi framkvæmdar. Með þessu er gengið lengra við mat á umhverfisáhrifum en almennt gerist í öðrum Evrópulöndum og einnig lengra en lög um mat á umhverfisáhrifum kveða á um. Fyrir valinu varð Hólasandslína 3,72 km löng háspennulína sem fyrirhuguð er milli Akureyrar og Hólasands, og er hún ein af þremur línum í nýrri kynslóð byggðalínunnar sem verið er að vinna að á Norðurlandi. Hinar eru tengingar á milli Kröflu og Fljótsdals og Blöndu og Akureyrar. Hlutverk Hólasandslínu er m.a. að bæta úr óviðunandi stöðu raforkumála á Norðausturlandi og kostnaður við verkefnið er um 8 milljarðar króna. Á leiðinni þverar línan Laxárdal auk þess að liggja um Fnjóskadal og samkvæmt umhverfismati voru sjónræn áhrif talvert neikvæð þar. Hlutverk Hagfræðistofnunar var að meta hversu mikils virði það væri ef ráðist yrði í aðgerðir til að minnka þau sjónrænu áhrif. Hagfræðistofnun fékk því svör frá 2.790 manns og lagði fyrir valtilraun þar sem fólk verðmat þrjár mögulegar lausnir til að minnka umhverfisáhrif Hólasandslínu. Með því að leggja könnunina fyrir svo marga fæst tölfræðilega áreiðanleg niðurstaða sem fangar þær ólíku skoðanir sem fólk hefur á málaflokknum. Landsnet lagði fram eftirfarandi þrjár lausnir til að minnka umhverfisáhrif. Í fyrsta lagi var lagt til að fjarlægja Laxárlínu 1 sem er gömul tréstauralína sem tengir Akureyri við Laxárvirkjun. Í öðru lagi var lagt til að leggja jarðstreng í Laxárdal í stað þess að láta línuna þvera dalinn og í þriðja lagi var lagt til að setja Hólasandslínu og Kröflulínu á tvíbreið möstur þar sem þær eru samsíða í Fnjóskadal í stað þess að hafa tvær línur á aðskildum möstrum, hlið við hlið.Áætlanir í samræmi við vilja almennings Niðurstöður könnunarinnar staðfesta að okkur hjá Landsneti gengur nokkuð vel að feta hinn græna meðalveg. Af þessum þremur lausnum hafði verið áætlað að rífa Laxárlínu en hinar tvær voru ekki í áætlunum fyrirtækisins. Þessu er almenningur sammála, því að samkvæmt mati Hagfræðistofnunar var vilji almennings til að greiða fyrir þessar lausnir ekki til staðar en komst þó næst því í tilfelli niðurrifs Laxárlínu. Afstaða almennings var mest afgerandi gegn jarðstreng í Laxárdal og er í samhljómi við niðurstöður umhverfismats hvað varðar neikvæð áhrif vegna ummerkja jarðstrengs. Niðurstöðurnar benda því til þess að við hjá Landsneti göngum heldur lengra í að draga úr sýnileika framkvæmda en besta hagfræðilega mat gefur til kynna að væri rétt.Höfundur er sérfræðingur á fjármálasviði Landsnets.
Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun
Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar
Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar
Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar
Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar
Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun